Agregación e interaccións fármaco-vector en sistemas nanoestruturados para administración por vías tópica e intravítrea
A procura de novos sistemas de liberación de fármacos con maior estabilidade e selectividade (drug targeting) é unha constante na investigación farmacéutica, co fin de conseguir unha maior biodisponibilidade do principio activo e unha menor toxicidade, diminuíndo os efectos secundarios do tratamento. Algúns destes sistemas poden ser coloides de agregación, estruturas supramoleculares formadas pola asociación de moléculas anfifílicas a través de forzas físicas de interacción. Entre estes agregados, as micelas e as vesículas desfrutan dunha posición privilexiada pola simplicidade da súa obtención, e as súas propiedades dependen da estrutura dos surfactantes que as forman, que determina as forzas que cohesionan o agregado.
Nesta liña, actualmente traballamos con tensioactivos gemini, un tipo de surfactantes compostos caracterizados por ter unha estrutura cun eixo de simetría, normalmente formados pola unión de dúas moléculas de tensioactivos clásicos (estrutura cabeza polar - cola hidrofóbica, como o bromuro de dodeciltrimetilamonio, DTAB) a través dun grupo espaciador de natureza variábel. Estes tensioactivos presentan certas propiedades de grande interese, e pódense incluír en novos vectores coloidais.
Paralelamente, unha das variábeis a ter en conta para enxeñar un sistema de liberación é a interacción entre o vehículo e a súa carga; no caso dos coloides de agregación e doutros nanotransportadores, esta interacción cobra especial relevancia, xa que dependendo da natureza do fármaco e do(s) tensioactivo(s) que forma(n) o agregado, a cinética de liberación pode variar, puidendo incluso chegar a verse impedida a cesión do principio activo. Por este motivo, traballamos tamén con outros tensioactivos, entre eles lípidos, que conforman vectores estábeis e seguros, estudando a interacción entre compoñentes destes nanotransportadores así como destas substancias con fármacos.
Actualmente, o noso traballo céntrase en estudar tres tipos de sistemas de liberación:
- Scaffolds piezoeléctricos recubiertos con membranas celulares para medicina regenerativa personalizada (CELLPIEZOMAT), co lab. da Prof. Carmen Álvarez Lorenzo | proxecto AEI-MICINN / Xeración de Coñecemento 2023
- Interaccións en sistemas especializados de liberación de fármacos para o tratamento de patoloxías inflamatorias e dexenerativas oculares: sistemas lipídicos nanoestruturados con anticorpos para o tratamento de oftalmopatías, co lab. do Prof. Francisco Otero Espinar | proxecto AEI-MICINN / Xeración de Coñecemento 2022
- Liposomas catiónicos na terapia tópica contra as onicomicoses (LIPOFAR), cos Profs. Xerardo Prieto e Francisco Otero | proxecto iMATUS 2022
Publicacións do grupo sobre agregados, nanopartículas e interaccións con fármacos:
- A. Kattar et al. / Heliyon 10 (2024) e25887 - ver artigo
- F.F.O. Sousa et al. / Eur. J. Pharm. Biopharm. 85 (2013) 790-798 - ver artigo
- A. Ribeiro et al. / Coll. Surf. B 103 (2013) 550-557 - ver artigo
Copolímeros-bloco anfifílicos como compoñentes de sistemas intelixentes de liberación
Os copolímeros-bloco son polímeros formados por alomenos dous tipos diferentes de monómeros, que na cadea polimérica se encontran dispostos de xeito segregado en función do tipo de monómero (AAAAABBBBB, por exemplo). Entre os posíbeis monómeros, salientan pola súa biocompatibilidade e baixa toxicidade os óxidos de alquileno [(CH2)x-O-]n, que quimicamente son éteres alquílicos dispostos en cadea.
Nós traballamos con copolímeros de poli(óxido de etileno) (PEO) e poli(óxido de propileno) (PPO), que forman micelas poliméricas de pequeno tamaño cuxa agregación é sensíbel a mudanzas nas condicións fisicoquímicas do medio, por verse alterada a solubilidade dos distintos blocos. Isto permite afinar a liberación do principio activo en lugares do organismo cunhas características determinadas, como hipertermia (patolóxica ou inducida externamente), un determinado rango de pH, ou a presenza no medio de pequenos solutos empregados como excipientes na formulación de medicamentos.
- S.A. Pillai et al. / J. Mol. Liq. 282 (2019) 97–104 - ver artigo
- E.V. Lage et al. / Coll. Surf. A 537 (2018) 259–267 - ver artigo
- S.A. Pillai et al. / Coll. Surf. B 148 (2016) 411–421 - ver artigo
- P. Parekh et al. / J. Phys. Chem. B 120 (2016) 7569–7578 - ver artigo
- A. Bahadur et al. / Int. J. Pharm. 494 (2015) 453–462 - ver artigo