Introdución
A música forma parte das nosas vidas e está presente na nosa rutina cotiá, ata cando non somos conscientes (na televisión, no cine, nos centros comerciais, na publicidade, na radio…). A música en si mesma é unha linguaxe diferente coas súas propias normas, que require de coñecementos específicos para o seu uso e dominio, pero aínda non manexando esta linguaxe como intérpretes, a música conmóvenos e permítenos conectar emocionalmente e identificarnos e manifestarnos socioculturalmente; coa música desenvolvemos emocións, sensacións e valores. A música pode ser nostalxia, alegría, paixón… e pode ser coñecemento e cultura xeral. A música ten moitas funcións e sen dúbida a educación coa música é unha delas.
É necesario e enriquecedor levar ao alumno a un nivel de espectador activo e crítico, que entenda a oferta musical con criterio e fundamento. É posible contribuír á formación dos alumnos nun sentido integral e xeneral sen ambicións profesionais e/ou de intérpretes (educación pola música), aumentando así a súa goce da música como oíntes. É por iso que o obxectivo fundamental desta materia é desenvolver contidos musicais de nivel básico para estimular a capacidade de goce e goce consciente da música por parte de alumno. É necesario entender o que oímos para gozalo con maior intensidade.
Mediante esta materia o alumno adquirirá unha visión xeral e de conxunto (a un nivel básico) da Historia da Música Occidental: coñecerá a división nas principais etapas (*periodización), os respectivos estilos musicais coas súas características, principais xéneros e formas, algúns dos autores e obras máis destacados e cales son as principais tendencias interpretativas; todo iso de forma contextualizada, tendo presente sempre a función da música na sociedade desde unha perspectiva antropolóxica. Ofrecerase ao alumno unha visión transversal e contextualizada da Historia da Música como parte da cultura occidental, cunha función e un significado social definidos.
Con esta materia, trátase de que o alumno saiba (a un nivel inicial) que se entende por música clásica, que función tivo a música clásica ao longo dos últimos séculos de historia, cales son os principais elementos que definen a música clásica occidental e como evolucionaron, para así comprender como a música clásica constrúe cultura e constrúe sociedade nos distintos períodos e ata na actualidade. Preténdese, xa que logo, que o alumno convértase nun mellor público crítico e consumidor de música clásica con criterio fundamentado.
Obxectivos
- Dar a coñecer a música como medio de identidade persoal e de grupo.
- no espectador valores educativos comúns e valores específicos desde a experiencia e a expresión musical.
- r a empatía ca música como obra artística.
- Coñecer a periodización básica da Historia da Música Occidental.
- Coñecer e comprender aquilo que define a evolución da nosa tradición musical: evolución da notación musical, evolución da orquestra clásica e das principais agrupacións camerísticas, evolución dos instrumentos musicais…
- Recoñecer auditivamente e comprender os principais estilos musicais.
- Coñecer os principais xéneros, formas e texturas musicais.
- Coñecer as principais tendencias interpretativas.
- Coñecer e recoñecer algúns dos principais autores e obras da Historia da Música Clásica Occidental.
Competencia
- Saber enunciar os principais conceptos que definen a música clásica occidental.
- Recoñecer auditivamente os principais estilos musicais do repertorio clásico occidental.
- Saber reflexionar e comentar audicións, interpretacións e textos de contido musical.
- Experimentar o ámbito afectivo coa música, tomando conciencia da experiencia sentida dos valores da música como espectador.
- Coñecer distintas aplicacións prácticas da música dende á Musicoloxía: musicoterapia e iconografía musical.
Contidos
- Periodización da Historia da Música Clásica en Occidente: etapas e características xerais (prestando especial atención aos períodos do Barroco, Clasicismo e Romanticismo).
- Elementos básicos da linguaxe musical en función da Historia da Música: principais xéneros, formas e estilos.
- Tendencias interpretativas: da interpretación historicista e dos instrumentos históricos.
- Introdución a aplicacións prácticas da música na sociedade actual: iconografía musical e musicoterapia.
Metodoloxía
- Esta materia plantéase en formato mixto ou híbrido:
- parte das sesiones estarán impartidas pola docente principal;
- algunhas sesión estarán impartidas por docentes externos invitados en calidade de ponentes expertos en determinados temas relacionados ca materia; e
- algunhas sesións realizaranse fóra da aula como prácticas e interrelacionadas ca oferta cultural.
- Traballarase o hábito de escoita a través de exemplos en diferentes soportes audiovisuais coa finalidade de poder recoñecer estilos pertencentes a distintos momentos históricos, estéticas, procedencias e formas musicais.
- Traballarase a sensibilización do sentido auditivo como instrumento para poder analizar tecnicamente a oportunidade de emprego de diferentes pezas musicais das distintas épocas.
- Abordaranse terminoloxías básicas do ámbito musical, a organización do material sonoro, as características máis destacadas da linguaxe musical, etc.
- Potenciarase o traballo individual e en equipo, procurando potenciar a creatividade do alumnado.
- Realizaranse actividades dentro e fose da aula na medida do posible, relacionadas co contido da materia.
- Todos os contidos serán postos ao dispor do alumnado a través do campus virtual.
Prácticas externas (se as circunstancias sanitarias e a oferta cultural vixente o permite)
- Dado o convenio establecido co Auditorio de Galicia e co Consorcio de Santiago de Compostela, ao longo do curso repartiranse entre los alumnos entradas para asistir aos concertos da “tempada clásica” da Real Filharmonía de Galicia.
- Ao longo do curso, na medida posible en función da oferta cultural levarase aos alunos a desfrutar de distintos eventos: retransmisión en directo dunha ópera no cine, escoita en directo dun concerto lírico, visita guiada polo Palacio da Ópera da Coruña, visita ao Arquivo Sonoro de Galicia, etc.
Sistema de avaliación
Tomando en consideración que o cometido principal desta materia é incentivar o consumo de música clásica e que sexa comprendida polos alumnos, valorarase a asistencia (80% mínimo) e participación en clase co obxectivo de garantir unha avaliación continua, axustada aos obxectivos.
Así mesmo, ao longo do curso realizaranse breves exercicios teóricos-prácticos sinxelos, en formato test, sobre a materia explicada en clase e que o alumno poderá facer desde a súa casa a través do campus virtual.
Bibliografía de referencia
AA. VV.: Guía Akal de la Música (Stanley Sadie& A. Latham, ed.s). Madrid, Akal, 1994.
AA. VV.: Historia de la Música (12 vols.). Editorial Turner. Madrid.
AA. VV.: Historia general de la música (4 vols.). Editorial Itsmo, Madrid, 1985.
AA.VV. Atlas de los Instrumentos. Editorial Alianza Atlas.
Andrés, Ramón: El mundo en el oído: El nacimiento de la música en la cultura. Ed. El Acantilado, 2008.
Bennet, R.: Investigando los Estilos Musicales. Barcelona, Akal, 1998.
Bernstein, L. El maestro invita a un Concierto. Editorial Siruela.
Blacking, Joe: ¿Hay música en el hombre? Madrid, Alianza Editorial, 2006.
Cook, Nicholas: Music, imagination and culture. Oxford: Clarendon Press, 1992.
Copland, A. Como escuchar música. Editorial Fondo de Cultura.
Fubini, E.: Estética musical. Madrid, La balsa de la medusa, 2008.
Gardner, Howard: Mentes flexibles. El arte y la ciencia de saber cambiar nuestra opinión y la de los demás. Barcelona: Paidós, 2004.
Goleman, Daniel: Focus. Desarrollar la atención para alcanzar la excelencia. Barcelona: Kairós, 2013.
Grout D. J./Palisca, C.: Historia de la Música Occidental(2 vols.).Madrid, Alianza, 1997.
Harnoncourt, Nikolaus: La música como discurso sonoro. Ed. El Acantilado, 2011.
Levitin, Daniel J.: Tu cerebro y la música. El estudio científico de una obsesión humana (2ª edición), 2011.
López González, Luis (Coord.): Maestros del corazón. Hacia una pedagogía de la interioridad. Madrid: Wolters Kluwer, 2013.
Marina, José Antonio: Teoría de la inteligencia creadora. Barcelona: Anagrama (7ma. Edición), 2007.
Merriam, Alan: The Anthropology of Music, Evanston, 1964.
Merriam, Allan: “Usos y funciones de la música”. En Francisco Cruces, Las culturas musicales, Ed. Trott, 2001.
Patier, M-C.: La música occidental desde la Edad Media hasta nuestros días. Madrid, Espasa, 1997.
Ramos, F.: La música del siglo XX: una guía completa. Madrid: Turner, 2013.
Raynor, H.: Una historia social de la Música desde la edad media hasta Beethoven. Madrid, Siglo XXI, 2007.
Rink, John (Ed.): La interpretación musical. Madrid: Alianza Música, 2006.
Rodriguez Suso, Carmen: Prontuario de musicología. Música, sonido, sociedad. Barcelona, Clivis publicacións, 2002.
Rosen, Charles: Música y sentimiento. Madrid: Alianza Música, 2012.
Seligman, Martin E. P.: La auténtica felicidad. Barcelona: Zeta, 2011.
Sloboda, John: La mente musical: La psicología cognitiva de la música. Madrid: Antonio Machado Libros, 2012.
Touriñán, J. M. Pedagogía general. Principios de educación y principios de intervención pedagógica. A Coruña: BelloyMartínez. (ISBN: 978-84-944007-2-8; Dep. Legal: C-28-2016). 1012 págs.
Touriñán, J. M. Pedagogía mesoaxiológica y concepto de educación. Santiago de Compostela: Andavira. (ISBN: 978-84-8408-796-0; Dep. legal: C 14-2015). 382 pp.
Touriñán, J. M. y Longueira, S. (Coords.) Pedagogía y construcción de ámbitos de educación. La función de educar. Colombia, Cali: REDIPE. (ISBN: 978-958-59278-5-8). 441 págs.
Touriñán, J. M. y Longueira, S.: Formación de criterio a favor de la música como ámbito de educación. Bordón (61: 1), 2009, 43-60.
Touriñán, J. M. y Longueira, S.: La construcción de ámbitos de educación. pedagogía general y aplicada. ICE Usc, 2016.
Touriñán, J. M. y Sáez, R. La mirada pedagógica. Teoría de la educación, metodología y focalizaciones. Santiago de Compostela: Andavira. (ISBN: 978-84-8408-887-5; Dep. Legal: C-1819-2015). 435 págs.
Touriñán, J. M.: Artes y educación. Fundamentos de pedagogía mesoaxiológica. A Coruña: Netbiblo, 2010.
Touriñán, J. M.: Dónde está la educación. Actividad común interna y elementos estructurales de la intervención. A Coruña: Netbiblo. (ISBN: 978-84-9745-995-2. Dep. Legal: C-277-2014). 860 págs.
Tranchefort, R.: Guía de la Música de Cámara. Editorial Alianza Música.
Trías, Eugenio: El canto de las sirenas. Argumentos musicales. Galaxia Gutenberg y Círculo de Lectores. Barcelona, 2007.
Ulrich M.: Atlas de Música (2 vols). Madrid, Alianza Editorial, 1991.
A maiores da bibliografía referenciada, proporcionarase progresivamente aos alumnos un compendio de recursos virtuais para o seu uso e aprendizaxe: recursos de educación musical e aplicación das TIC, Bases de datos e arquivos virtuais especializados, revistas especializadas, blogues especializados, páxinas de reprodución de ópera en directo, webs específicas de teatros, institucións e asociacións con recursos didácticos sobre música clásica…