Desde a Baixa Idade Media á actualidade a Galicia rural contou cunha malla de parroquias densa e extraordinariamente estable, que articulaba un hábitat de pequenos e numerosísimos asentamentos e que apenas se viu afectada polo extraordinario crecemento da poboación que se rexistra desde fins do século XV a mediados do XIX, nin polos proxectos reformistas posteriores aos concordatos de 1753 e 1851. Pero a rixidez formal do mapa de parroquias oculta cambios moi importantes no protagonismo que a institución vai adquirindo na vida local, debido a transformacións económicas e sociais, relixiosas e culturais. A vida parroquial intensifícase de modo notable despois de Trento, tamén nos aspectos profanos, porque a omnipresenza dos curas é compatible co vigor dunha sociabilidade multiforme, que leva aos campesiños a identificarse ante todo como veciños dunha determinada parroquia.