Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 2 Clase Expositiva: 32 Clase Interactiva: 16 Total: 50
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia da Arte
Áreas: Historia da Arte
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
A memoria do título do grao en Historia recolle os seguintes obxectivos para esta materia:
- Coñecemento dos principais procesos e factores de cambio (político, económico, social, cultural e ambiental) ao longo dos diferentes períodos históricos
- Coñecemento dos elementos, así materiais como simbólicos, que caracterizan a vida cotiá das sociedades do pasado
- Coñecemento da evolución histórica da linguaxe nos seus diferentes rexistros, así oral como escrito e visual, como ferramenta de interpretación dos pasado
- Coñecementos sobre a valorización do patrimonio material e inmaterial: fundamentos e técnicas
A memoria do título do grao en Historia recolle os seguintes contidos para esta materia:
“A materia abordará a análise do uso das imaxes como fonte para os discursos históricos e do papel dos obxectos artísticos como factores activos no devir histórico, e profundará especialmente nos marcos interpretativos resultantes da necesidade de abordar o estudo da cultura visual da Antigüidade e a Idade Media, tales como a antropoloxía da imaxe, a semiótica, as teorías da visión que condicionan a percepción do mundo e da arte. Abordarase tamén a análise de conceptos fundamentais relacionados coa teoría da representación -mímesis, figura, abstracción- e as dinámicas xeradas polas estratexias da mirada determinadas por discursos sociais, visuais e textuais”.
Así, a materia estruturarase no seguinte programa:
Introdución
1. Analfabetos visuais na era da imaxe
- Teorías da visión. Ver e mirar
- Arte e Imaxe. Teoría da Imaxe
- Antropoloxía da imaxe
- Cultura Visual
2. O visual como fonte histórica. Pódese escribir a historia a partir de imaxes?
- Por que non se utilizan imaxes?
-¿Son importantes?
- Pódese utilizar a imaxe como proba histórica?
- Como deben usarse?
3. A creación de imaxes, os eternos problemas
- As primeiras imaxes. Etno-neuropsicoloxía. Figuración e abstracción
- Aproximacións estruturalistas (semioloxía ou semiótica) e posestructuralistas. O estruturalismo no Paleolítico Superior
- O enfoque formalista. Os estilos e a importancia do detalle
4. O nacemento da arte, os eternos problemas
- O nacemento da arte
- Mímese: imaxe e realidade, imaxe e natureza, imaxe e verdade
- Canon, proporción, orde e beleza
5. O poder ideolóxico das imaxes
- O poder das imaxes. Funcións da arte e da imaxe. O rexistro do pasado
- A función político-ideolóxica da imaxe. A arquitectura como propaganda. O individuo: o retrato áulico
- O feito: a narración de vitorias, batallas e actos. Relevos narrativos.
- A moeda como difusora ideolóxica. imaxes subversivas
- Aculturación: cando a arte nos invade
6. A divindade da imaxe
- Mirando cara atrás: renacementos e supervivencias
- Función pedagóxica e didáctica
- O enfoque iconográfico
- Función relixiosa. Facer visible o invisible
- Culto á imaxe e iconoclastia
- Imaxes que protexen e curan
7. As imaxes que falan
- O enfoque das historias sociais
- Cultura material: paisaxes urbanas, interiores e mobiliario
- Visións da sociedade: nenos, mulleres, o Outro, razas monstruosas
- Máis alá da vista: o sensorial e o emocional
ASPECTOS TEÓRICOS
- Aumont, J.: La imagen, Barcelona: Paidós, 1992.
- Belting, H. Antropología de la imagen, Madrid: Katz, 2007.
- Belting, H.: Imagen y culto. Una historia de la imagen anterior a la edad del arte, Madrid: Akal, 2009.
- Berger, J.: Modos de ver, Barcelona, GG, 2001.
- Burke, P.: Visto y no visto. El uso de la imagen como documento histórico, Barcelona: Crítica, 2005.
- Calabrese, O.: El lenguaje del arte, Barcelona: Paidós, 2003.
- Freedberg, D.: El poder de las imágenes. Estudios sobre la historia y la teoría de la respuesta, Madrid: Cátedra, 2023.
- Gombrich, E. H.: Los usos de las imágenes. Estudios sobre la función social del arte y la comunicación visual, Barcelona: Debate, 2003.
- Mitchell, W.J.T.: Teoría de la imagen. Ensayos sobre representación verbal y visual, Madrid: Akal, 2009.
- Panofsky, E.: El significado de las artes visuales, Madrid: Alianza, 1985.
- Tatarkiewicz, W.: Historia de seis ideas. Arte, belleza, forma, creatividad, mímesis, experiencia estética, Madrid: Tecnos, 2015.
- Villafañe, J.: Introducción a la teoría de la imagen, Madrid: Pirámide, 2006.
- Zunzunegui, S.: Pensar la imagen, Madrid: Cátedra, 2007.
ALGUNHAS APLICACIÓNS Á ARTE ANTIGA E MEDIEVAL
- Castelnuovo, E. y G. Sergi: Arte e historia en la Edad Media (3 vol.), Madrid: Akal, 2009-2016.
- Duby, G.: Arte y sociedad en la Edad Media, Madrid: Taurus, 1998.
- Elsner, J. y M. Meyer (ed.): Art and Rhetoric in Roman Culture, New York: Cambridge University Press, 2014.
- Garí, Blanca: El poder del objeto. Materialidad, memoria y representación en la Baja Edad Media europea, Madrid: Siruela, 2024.
- Grabar, A.: Las vías de creación de la iconografía cristiana, Madrid: Alianza, 1998.
- Kessler, H.L.: La experiencia del arte medieval, Madrid: Akal, 2022.
- Lahoz, L.: La imagen y su contexto cultural. La iconografía medieval, Madrid: Síntesis, 2022.
- Moralejo Álvarez, S.: Formas elocuentes. Reflexiones sobre la teoría de la representación, Madrid: Akal, 2004.
- Onians, J.: Arte y pensamiento en la época helenística. La visión griega del mundo (350 a.C.-50 a.C.), Madrid: Alianza, 1996.
- Pollit, J.J.: Arte y experiencia en la Grecia clásica, Madrid: Xarait, 1990.
- Sánchez Ameijeiras, R.: Los rostros de las palabras. Imágenes y teoría literaria en el Occidente medieval, Madrid: Akal, 2014.
- Zanker, P.: Augusto y el poder de las imágenes, Madrid: Alianza, 1992.
A memoria do título do grao en Historia recolle as seguintes habilidades, destrezas e competencias para esta materia:
HABILIDADES:
- Aplicar o coñecemento histórico na resolución de problemas do presente
- Identificar os recursos, tanto teóricos como metodolóxicos, que ofrecen outras ciencias humanas e sociais para o estudo e comprensión da Historia
DESTREZAS:
- Ser capaz de seleccionar, interpretar e difundir informacións e interpretacións sobre o pasado histórico adaptándoas a diferentes públicos e ás necesidades sociais
COMPETENCIAS BÁSICAS:
- Aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidas dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo
COMPETENCIAS XERAIS:
- Coñecer e analizar a estrutura diacrónica da historia atendendo á contribución desenvolvida por persoas de diferentes xéneros
- Adquirir un coñecemento racional e crítico do pasado da humanidade para poder comprender o presente
- Coñecer e manexar os conceptos, categorías e temas máis relevantes das diferentes ramas da investigación histórica
- Coñecer e usar métodos e técnicas doutras ciencias humanas e sociais
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS:
- Demostrar as habilidades necesarias para expresarse con claridade e coherencia, tanto por escrito como verbalmente, a un público especializado ou non especializado, utilizando correctamente a terminoloxía propia da disciplina histórica
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS:
- Coñecer, analizar e interpretar detalladamente un ou máis períodos específicos do pasado da humanidade
- Coñecer e ser capaz de utilizar os instrumentos de descrición de arquivos, bibliotecas e centros de documentación, sexa cal for o seu soporte e vía de acceso
- Comprender, interpretar e elaborar textos historiográficos ou documentos orixinais na lingua propia
- Exposicións de carácter fundamentalmente teórico realizadas polo profesorado con soporte de medios informáticos e audiovisuais. Nas devanditas sesións presentaranse os conceptos principais da materia e ofrecerase a bibliografía básica e complementaria para a súa utilización polo alumnado
- Lectura crítica de textos recomendados polo profesorado: manuais, libros e capítulos de libro, artigos académicos, artigos de prensa etc.
- Realización de presentacións por parte do alumnado en clase, baixo a moderación do profesor, sobre diferentes aspectos relacionados coa materia
- Visita académica ao Museo Catedralicio de Santiago de Compostela, ao Museo das Peregrinacións e de Santiago, á catedral de Santiago ou á cidade de Santiago, en función da dispoñibilidade dos centros indicados
- Titorías individuais ou en grupos reducidos co profesorado
A avaliación será continua con proba final. Constará das seguintes partes:
- proba escrita final, supoñerá un 70% da cualificación final
- asistencia a clases, participación en seminarios e realización e exposición de traballos individuais ou en grupo, supoñerán un 30% da cualificación final. A asistencia a clase valorarase como outro factor da avaliación continua. É obrigatoria a realización e presentación de traballos individuais ou en grupo.
Para aprobar o alumno terá que superar o 50% de cada unha das partes da avaliación.
Se non se superase a materia, pero si algunha das seas partes, esa cualificación favorable manteríase na segunda oportunidade, debendo realizar só a parte non superada.
O alumnado ao que lle sexa concedida dispénsaa de asistencia a clase (seguindo a Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral sobre a dispensa de asistencia a clase en determinadas circunstancias), avaliarase cunha proba final específica que supoñerá o 100% da cualificación.
En caso de fraude académica tal como se define no artigo 42 da Lei de Convivencia da USC de marzo de 2023 aplicaranse as sancións previstas no artigo 11 de producirse plaxio en traballos académicos ou exames ou ben emprego non consentido de ferramentas de Intelixencia Artificial.
ACTIVIDADES FORMATIVAS Horas presenciais Presencialidad (%)
Docencia teórica 32 100
Docencia interactiva seminario 16 100
Titorización individual alumnado 2 100
Traballo persoal alumnado 100 0
Julio Vazquez Castro
Coordinador/a- Departamento
- Historia da Arte
- Área
- Historia da Arte
- Teléfono
- 881812714
- Correo electrónico
- julio.vazquez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade