Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencias da Comunicación
Áreas: Comunicación Audiovisual e Publicidade
Centro Facultade de Ciencias da Comunicación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
1. Estudo da comunicación audiovisual na dobre dimensión da e do documental.
2. Estudo das orixes e códigos estéticos do audiovisual en relación coa teoría dos xéneros
3. Estudo e análise das novas linguaxes para televisión.
CONTIDOS TEÓRICOS
INTRODUCIÓN
Modalidades, xéneros, subxéneros e formatos no audiovisual
BLOQUE A: MODALIDADES DOCUMENTAIS
Tema 1. Documental: concepto, epistemoloxía e orixes
1.1. Unha aproximación conceptual ao documental: Os universos documentais
1.2. Documental, non ficción, cinema do real, reportaxe
1.3. Orixes, textos e praxes do documental cinematográfico
1.4. A cuestión do realismo, a verosimilitude e o compromiso autoral
Tema 2. Clasificación e categorías do documental: Nichols vs Bruzzi
2.1. As modalidades documentais
2.2. A modalidade expositiva: institucionalización e ironía crítica
2.3. A modalidade observacional: ética, disciplina autoral e construción narrativa. Cinema directo e xornalismo
2.4. A modalidade interactiva, participativa e performativa: do autor catalizador ao eu como personaxe
2.5. A modalidade reflexiva: da vangarda ao ensaio, metacine e episteme fílmica
2.6. A modalidade poética: do real extenso
2.7. Utilidade, crítica e revisión das modalidades documentais
2.8. Cinemas do real no tránsito: evolución das modalidades
Tema 3. Cinemas documentais ibéricos, latinoamericanos e as súas modalidades propias
3.1. Cinema documental na II República española
3.2. Val del Omar: desbordamento experimental
3.3. Purgando as ditaduras: Basilio Martín Patino, Fernando Ruíz Vergara e Susana de Sousa Dias
3.4. Cara un Terceiro Cinema: a descolonización do cinema
BLOQUE B: MODALIDADES DA FICCIÓN
Tema 4. Os xéneros da ficción e o establecemento do canon
4.1. Concepto, discusión e metamorfose histórica dos xéneros cinematográficos
4.2. Coutando as categorías: temáticas, estruturas e iconografías
4.3. Western e road-movie: estruturas ideolóxicas e melancolía
4.4. Noir, criminal e suspense: socioloxía do anti-heroe e das femme fatale caídas
4.5. Comedia: slapstick, screwball e diversificación de fórmulas
4.6. Melodrama: paixón, distancia, manierismo
4.7. Musical: da atracción comercial americana ao desencanto europeo
4.8. Ciencia Ficción, fantástico e terror: da trucaxe ao abismo
4.9. O canon clásico, o canon autoral, o canon nacional, a descolonización dos xéneros
4.10. A historia repítese como parodia: posmodernidade e neoxéneros
BLOQUE C: SERIALIDADE E HIBRIDACIÓN
Tema 5. Hibridacións e derivas contemporáneas
5.1. O rexurdir da serialidade no documental e na ficción
5.2. Ficción documental, mockumentary e animación
5.3. Narrativas interactivas, inmersivas e transmedia
5.4. Novos formatos televisivos, de televisión conectada e VoD
CONTIDOS PRÁCTICOS
1. A análise audiovisual: da crítica textual ao videoensaio
2. Harlan County (Kopple, 1976): O direct cinema e os límites da modalidade observacional
3. O home da cámara (Vértov, 1929): O cinema reflexivo e o desbordamento do documental institucional
4. Las Hurdes (Buñuel, 1933): Documental, surrealismo e tradición cultural subvertida
5. Agarrando pueblo. Los vampiros de la miseria (Ospina e Mayolo, 1978): O Terceiro Cinema na busca da súa propia forma
6. Centauros do deserto (Ford, 1956):O western crepuscular: melancolía e resistencias
7. Nun lugar solitario (Nicholas Ray, 1950):Noir autoral: desconfianza e fracaso dentro da industria do cine
8. Wild wild country (Duplass & Brown, 2018): Serialidade documental e homoxeneización anti-reflexiva das formas
9. Prácticas de campo: Asistencia ó PLAYDOC en caso de que se obteña o financiamento necesario para o desprazamento colectivo.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Altman, R. (2000). Los géneros cinematográficos. Paidós Comunicación.
Barnow, E. (1998). El documental. Historia y estilo. Gedisa.
Bruzzi, S. (2000). New Documentary. A critical Introduction.Indiana University.
Neale, S.(2000). Genre and Hollywood. Routledge.
Nichols, B.(1997). La representación de la realidad: cuestiones y conceptos sobre el documental.Paidós.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Balló, J. & Pérez, X. (1997).La semilla inmortal. Los argumentos universales en el cine. Anagrama.
Barreiro, MS. (2013). “De madera y niebla: Esbozo crítico del cine documental español” en Icónica Nº 6, México DF: Cineteca Mexicana, pp:19-23.
Benet, V. (2013). El cine español. Una historia cultural. Paidós.
Bordwell, D. & , Staiger, J. & Thompson, K. (1997). El cine clásico de Hollywood: estilo cinematográfico y modo de producción hasta 1960. Paidós.
BOU, N. (2006). Diosas y tumbas: mitos femeninos en el cine de Hollywood. Icaria.
Castro de Paz, JL. & Cerdán, J. (2011). Del sainete al esperpento. Relecturas del cine español de los años 50. Cátedra.
Castro de Paz, JL. (1999). El surgimiento del telefilm. Los años cincuenta y la crisis de Hollywood. Paidós
Català, JM & Cerdán J. & Torreiro, M.(2008) Imagen, memoria y fascinación. Notas sobre el documental en España. Ocho y Medio
Cerdán, J. & Torreiro, M. (2007). Al otro lado de la ficción. Trece documentalistas españoles contemporáneos. Cátedra.
Cuevas-Álvarez, E. (1994). “Notas sobre la “teoría del autor” en ficciones audiovisuales”. Communication & Society, 7 (1).
Gaudreault, A.& Jost, F. (1995).El relato cinematográfico. Cine y narratología. Paidós.
Durand, G. (2005). Estructuras antropológicas del imaginario. Fondo de Cultura Económica.
Geraghty, L. & Jancovich, M. (2008). The Shifting Definitions of Genre. McFarland.
Jameson, F. (2001). “Transformacións da imaxe na Posmodernidade” en A Trabe de Ouro, nº46 , T.II, a. XII, pp:117-207
Jameson, F.(1995). La estética geopolítica. Cine y espacio en el sistema mundial. Paidos.
Kracauer, S. (1995). De Caligari a Hitler. Una historia psicológica del cine alemán. Paidós.
Ledo, M. (2005). Cine de fotógrafos. Gustavo Gili.
Ledo, M. (2004). Del cine ojo al Dogma 95. Paseo por el amor y muerte del cinematógrafo documental. Paidós.
RECURSOS EN LIÑA
Capturing reality: the art of documentary (NFB/ONF): https://capturingreality.nfb.ca/
What’s an interactive documentary? (A.Gifreu) : http://comeindoc.com/
MentamentalDOC (U.Vic) http://www.metamentaldoc.com/
CON.1 - Analizar a imbricación da comunicación audiovisual no contexto das industrias culturais.
CON.3 - Coñecer a transformación e evolución histórica das linguaxes e medios audiovisuais.
CON.5 - Coñecer as técnicas e tecnoloxías da documentación, ideación e creación propias da linguaxe audiovisual.
CON.6 - Coñecer as competencias profesionais de produción, distribución e exhibición das obras audiovisuais.
HAB.1 - Transmitir de maneira idónea contidos audiovisuais destinados a públicos especializados e non especializados.
HAB.2 - Manexar as técnicas de documentación e escritura audiovisuais.
HAB.3 - Dominar o instrumental, as técnicas e rutinas profesionais da cadea de creación e produción audiovisuais.
HAB.4 - Manexar os fundamentos xurídicos, económicos, políticos e as técnicas e rutinas audiovisuais aplicadas a obras de ficción e non ficción.
COM.1 - Deseñar e implementar estratexias de comunicación audiovisual efectiva en distintos medios, soportes e contextos.
COM.2 - Deseñar e implementar técnicas e tecnoloxías de tratamento e expresión visuais e sonoras aplicadas ás obras audiovisuais.
COM.3 - Recoñecer, exercitar e contextualizar as rutinas da produción, realización, dirección, edición e postproducción audiovisuais.
COM.5 - Seleccionar e utilizar as técnicas e tecnoloxías máis creativas, innovadoras e axeitadas a cada reto comunicativo.
COM.6 - Exercitar a coordinación e xestión de equipos profesionais na cocreación de produtos audiovisuais.
COM.7 - Aplicar os coñecementos e as habilidades adquiridas dunha forma profesional e ética no ámbito da Comunicación, tendo como referente os principios e valores democráticos e os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible.
A metodoloxía de ensino combina nesta materia a clase maxistral, a resolución de problemas, o estudo de caso, o debate, o seminario, a metodoloxía baseada na investigación, o traballo tutelado, foros de discusión, prácticas de campo e a asistencia a conferencias.
Probas de coñecementos: 50%
Exercicios prácticos: 50%
O sistema de avaliación contempla que é imprescindible ter aprobada a parte teórica e a parte práctica para superar a materia.
A parte práctica consistirá nunha análise fílmica (15%) e nun ensaio con versión escrita e video (35%); a parte teórica consistirá nun exame (50%). A asistencia ás aulas non ten unha porcentaxe de valoración concreta na materia. Prégase non empregar na aula nin ordenador nin teléfono móbil, agás necesidades específicas.
No caso de plaxio ou uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas ou probas: “Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións”.
De acordo coa normativa de permanencia vixente na USC para os estudantes de Grao e Máster (art. 5.2), a mera asistencia, así como a participación en calquera das actividades realizadas nas clases interactivas, serán obxecto de avaliación e, por conseguinte, a nota final do/a estudante que os cumprimente en ningún caso será de “Non Presentado”.
Réxime para o alumnado con exención de docencia: No caso de dispensa de asistencia á clase, establecerase un plan de traballo personalizado co profesorado da materia, que consistirá na entrega dun traballo práctico de análise e videoensaio (50% da cualificación final) e que se entregará o día do exame (o exame computa o outro 50% da cualificación final).
Segunda oportunidade:
Neste caso avaliarase da mesma forma que na primeira. Se o alumno ten aprobada algunha parte, gardaráselle a nota para a segunda oportunidade. En ningún caso se conservará cualificación algunha para outro curso académico.
Docencia teórica: 24 horas
Docencia interactiva: 24 horas
Titorización en grupo reducido: 3 horas
Probas de avaliación: 3 horas
Traballo persoal do alumnado: 96 horas
Recoméndase a participación activa nas aulas, o traballo continuado sobre os materiais do Campus Virtual, a lectura da bibliografía recomendada e desenvolver unha actividade constante e activa como espectadores, tanto nas salas de cinema coma en ciclos organizados por distintas institucións culturais, así como a participación nas sesión do Cineclube Compostela. Recoméndase estar ao tanto de festivais de cine e dos novos formatos televisivos a través de festivais e mostras como o PlayDoc, INPUT, MICE, DocsBarcelona, S8, etc.
Maria Soliña Barreiro Gonzalez
Coordinador/a- Departamento
- Ciencias da Comunicación
- Área
- Comunicación Audiovisual e Publicidade
- Correo electrónico
- mariasolina.barreiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Venres | |||
|---|---|---|---|
| 12:00-13:00 | Expositivo 1 | Galego | Aula 6 |
| 29.05.2026 16:00-20:00 | Expositivo 1 | Aula 3 |
| 29.05.2026 16:00-20:00 | Expositivo 1 | Aula 4 |
| 22.06.2026 16:00-20:00 | Expositivo 1 | Aula 2 |