Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Didáctica e Organización Escolar
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Adquirir e utilizar adecuadamente o vocabulario científico para referirse á atención á diversidade.
- Coñecer o marco lexislativo que propicia unha resposta educativa ao alumnado con necesidades específicas de apoio educativo.
- Saber detectar e identificar as diferentes necesidades educativas do alumnado.
- Coñecer diferentes técnicas de intervención socioeducativa axustadas á atención á diversidade do alumnado.
- Valorar positivamente a inclusión educativa e o traballo colaborativo entre profesionais.
- Fomentar unha actitude positiva con respecto á diversidade, entendendo esta como un factor de enriquecemento persoal, social, cultural e de aprendizaxe.
BLOQUE 1. Evolución da Educación Especial: dende a orixe ata á Escola Inclusiva
BLOQUE 2. Atención á diversidade: conceptos e clasificacións, avaliación e resposta educativa
- O ámbito da atención a diversidade: aspectos conceptuais e desenvolvemento lexislativo.
- A práctica da escolarización dos alumnos/as con Síndrome de Down.
- O alumno/a con Trastorno do Espectro Autista: necesidades específicas e asesoramento pedagóxico.
- O alumno/a con diversidade visual: características, necesidades específicas e intervención.
- O alumno/a con diversidade auditiva: educación e sistemas de comunicación.
- O alumno/a con diversidade motora: asesoramento e intervención educativa.
- A integración do alumno/a con diversidade cognitivo-intelectual: ámbitos de intervención e, adaptacións pertinentes.
- O alumno/a de altas capacidades intelectuales: necesidades educativas e estratexias de integración.
- Outros colectivos dentro da atención á diversidade
BLOQUE 3. Atención á diversidade: a resposta socioeducativa
Bibliografía Básica:
Arnaiz, P. (2012). Escuelas eficaces e inclusivas: cómo favorecer su desarrollo. Educatio Siglo XXI, 30, 25–44.
Booth, T., & Ainscow, M. (2000). Guía para la evaluación y mejora de la ecuación inclusiva. Index for inclusión. Consorcio Universitario para la Educación Inclusiva.
Escarbajal, A. (2012). La atención a la diversidad: la educación inclusiva. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 15, 135–144.
Marín Suelves, D. & Fajardo Bravo, I. (2018) (Coord.). Intervención psicoeducativa en alumnado con necesidades específicas de apoyo educativo. Tirant Humanidades.
Bibliografía Complementaria:
Ainscow, M. (2002). Desarrollo de las escuelas inclusivas. Ideas, propuestas y experiencias para mejorar las instituciones escolares. Narcea.
Arnaiz, P. (2003). Educación inclusiva: una escuela para todos. Áljibe.
Arnaiz, P., Azorin, C. M. (2014). Autoevaluación docente para la mejora de los procesos educativos en escuelas que caminan hacia la inclusión. Revista Colombiana de Educación, 67, 227–246.
Casanova, M.A. (2016). Educación inclusiva: un modelo de futuro. Wolters Kluwer.
Echeita, G. (2006). Educación para la inclusión o educación sin exclusiones. Narcea.
Gallego, J. L., & Rodríguez-Fuentes, A. (2012). Bases teóricas y de investigación en educación especial. Pirámide.
García, R.; Sánchez, E.; Cuevas, I.; Galán, M.; García, H.; Gómez Alemany, I. et al. (2016). Orientación educativa. Atención a la diversidad y educación inclusiva [Recurso electrónico]. Madrid: Ministerio de Educación, Cultura y Deporte.
INICO (2009). Mejor educación para todos. Cuando se nos incluya también. Un informe mundial. INICO.
Lledó, A. (Dir.) (2013). Luces y sombras en la educación especial: hacia una educación inclusiva. CSS.
López-Melero, M. (2008). Redes de Apoyo para promover la Inclusión Educativa. Revista Electrónica Iberoamericana sobre Calidad, Eficacia y Cambio en Educación, 6(2), pp. 200-211.
López-Torrijo, M. (2009). La inclusión educativa de los alumnos con discapacidades graves y permanentes en la Unión Europea. RELIEVE, 15, 1, 1-20. http://www.uv.es/RELIEVE/v15n1/RELIEVEv15n1_5.htm.
Martínez, R. & Escarbajal, A. (2010). Una aproximación a la educación inclusiva en España. Revista de Educación Inclusiva, 3, 149–164.
Molina, J. (2017). La discapacidad empieza en tu mirada. Delta Publicaciones.
Parrilla, A. (2002). Acerca del origen y sentido de la educación inclusiva. Revista de Educación, 327, 11- 30
Pérez, M. A. (2017). Aulas inclusivas: experiencias prácticas. Altamira.
Rojas, S. (2018). Fundamentos pedagógicos de atención a la diversidad. Editorial de la Universidad de Cantabria.
Ruiz, R. (2007) Procedimientos de evaluación y de planificación multinivel y personalizada del currículum en el aula inclusiva. En Bonals, J. y Sánchez, M. (coord.) Manual de Asesoramiento Pedagógico. Graó.
Sánchez, A. (2009). Educación especial: centros educativos y profesores ante la diversidad. Pirámide.
StainbacK, S. & Stainback, W. (1999). Aulas inclusivas. Narcea.
Tomlinson, C. A. (2005). Estrategias para trabajar con la diversidad en el aula. Paidós.
COMPETENCIAS DA TITULACIÓN
Competencias básicas/xerais:
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CG1 - Coñecer e comprender os fundamentos académicos e científicos nos que se sustenta o seu campo formativo e profesional, tendo capacidade para analizar criticamente a natureza das súas teorías, metodoloxías e ámbitos de intervención da Pedagoxía.
CG4 - Aplicar os coñecementos teóricos e metodolóxicos necesarios para a planificación, programación e avaliación de accións formativas en contornas presenciais e virtuais, así como para a organización, desenvolvemento e xestión de programas e equipos educativos.
CG6 - Promover e desenvolver accións de orientación laboral en distintos contextos formativos, así como no asesoramento, deseño, implementación e avaliación das iniciativas nas que interveñan.
Competencias transversais:
CT1 - Expresarse e comunicarse facendo uso de diferentes códigos e recursos (lingüísticos, materiais e tecnolóxicos).
CT4 - Involucrarse na resolución de problemas.
Competencias específicas:
CE5.1 - Asesoramento a persoas e/o grupos nos procesos educativos e formativos.
OUTRAS COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
Adoptar unha actitude e un comportamento ético e actuar de acordo cos principios deontolóxicos da profesión.
Iniciativa e motivación.
O proceso de ensino-aprendizaxe que se propón tomou en consideración as formulacións do proceso de Bolonia e a súa orientación cara a unha aprendizaxe autónoma, centrada no estudantado e nas competencias, destacando o papel activo que o alumnado debe xogar no seu proceso de aprendizaxe.
Desde esta perspectiva, a metodoloxía que se utilizará fundamentarase na combinación de diversos procedementos que se concretan basicamente en sesións expositivas nas que as docentes expoñen contidos de natureza teórico-conceptual e sesións interactivas nas que se poderán utilizar estratexias diversas como:
.- debates para expor puntos de vista, individual e/ou en grupo, sobre aspectos diversos da materia.
.- estudo de casos/ análises de situacións.
.-análise de diversos tipos de materiais e documentos.
.- análise e resolución de problemas en base a supostos prácticos.
.- actividades de investigación
.- titoría
A proposta de actividades na materia terá en conta as necesidades e o ritmo de desenvolvemento dentro da materia e a coordinación coas materias do semestre.
Na materia prevese tamén o desenvolvemento de, sempre que sexa posible, unha práctica de campo compartida con outras do curso (visita, encontros con profesionais, celebración de conmemoracións) na perspectiva dun traballo interdisciplinar que será abordada e valorada desde cada unha das materias participantes.
Na realización de prácticas e traballos teranse en conta as normas APA- Publication Manual of the American Psychological Association (APA). 7ª ed.
Así mesmo, sinalar que no desenvolvemento da materia utilizarase a plataforma virtual da USC como ferramenta de apoio á docencia, fundamentalmente como repositorio de materiais de consulta e de estudo, como medio de comunicación co alumnado, así como ferramenta para a entrega de traballos e prácticas, tanto de modo individual como grupal. Para iso, é necesario que cada estudante teña activo o seu correo electrónico institucional da USC (imprescindible ao comezo da materia).
No referente a asistencia a clase, o programa da materia axustarase ao especificado no Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobado en Consello de Goberno con data do 25 de novembro de 2024.
A avaliación da materia terá un carácter continuo e abarcará os seguintes aspectos:
- Participación activa nas distintas actividades de aula (10%).
- Realización en grupos dos traballos da aula (40%). Para superar a materia será preciso ter entregadas, en tempo e forma, un mínimo do 80% das tarefas solicitadas.
- Realización dunha actividade final sobre o contido da materia (50%).
En canto á asistencia á clase, o programa da materia axústase ao especificado no Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobado en Consello de Goberno con data do 25 de novembro de 2024. Será preceptivo cubrir o 80% de presencialidade para superar a materia e para presentarse á realización dos exames (en calquera das oportunidades de avaliación). Pasarase listaxe de sinaturas nas clases. A xustificación das faltas de asistencia axustarase á devandita normativa. Para obter unha valoración positiva na materia será necesario ter entregados e realizados en prazo os traballos, así como superar cada unha das partes da materia.
Para obter unha valoración positiva na materia será necesario ter entregados e realizados en prazo os traballos, así como superar cada unha das partes da materia.
Os traballos individuais ou grupais deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado suporá o suspenso da materia na correspondente convocatoria. A efectos avaliativos, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, agás nas actividades programadas de forma coordinada.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o que se recolle na Normativa de avaliación do rendemento dos estudantes e de revisión de cualificacións (Aprobada en Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificada o 5 de abril de 2017). A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o/a estudante infractor. Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes.
Nos casos contemplados no Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de Grao e Máster da Universidade de Santiago de Compostela, o alumnado poderá solicitar a dispensa de asistencia a clase (non acudir a todas as sesións expositivas e interactivas da aula) ou a exención de docencia (aquel/a que só non asiste ás sesións expositivas). Nese caso, o estudante deberá poñerse en contacto coa docente nos 10 días posteriores á comunicación de dita concesión para presentar a documentación pertinente e acordar o plan de traballo a desenvolver, así como o proceso de seguimento da materia. Na avaliación do alumnado con dispensa ou exención terase en conta o dossier de actividades (50%), similar ás que realizarán o resto de alumnado, e a proba individual escrita sobre o contido da materia (50%). Igualmente, para obter unha valoración positiva da materia será preciso superar ambas partes.
No caso do alumnado repetidor, só terá que presentarse ás partes da materia non superadas no curso anterior (requisito de asistencia, entrega de traballos prácticos e/ou proba individual).
A proporción de tempo de dedicación do estudante é:
• Clases expositivas: 28 h.
• Prácticas de seminario: 14 h.
• Visitas: 5 h.
• Titorías: 6 h.
• Avaliación: 2 h.
• Traballo persoal: 100 h.
Os contidos desta materia están estruturados de tal forma que é preciso un traballo diario e constante para que o alumnado vaia alcanzando progresivamente o seu dominio. Iso permitiralle resolver os traballos que conforman a práctica, conseguindo os obxectivos propostos e as competencias da materia.
AULA VIRTUAL: Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse, preferentemente, a través da aula virtual; en todo caso, o profesorado poderá solicitar a entrega por outros medios.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO:
Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/mellorar…
CORREO RAI: Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS:
Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade (Lifesize, etc).
EMPREGO TELÉFONO MÓBIL:
Non se poderá empregar o de teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
ENSINO-APRENDIZAXE: Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
PROTECCIÓN DE DATOS: Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
Yesica Teijeiro Boo
Coordinador/a- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Teléfono
- 818813907
- Correo electrónico
- yesica.teijeiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 10:30-12:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | AULA 3 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 12:00-13:30 | Grupo /CLE_01 | Galego | AULA 15 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| Mércores | |||
| 12:00-13:30 | Grupo /CLIS_02 | Galego | AULA 10 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
| 29.05.2026 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 09.07.2026 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |