Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 24
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Xeografía
Áreas: Xeografía Física
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Obxectivos da materia
Esta materia ten como obxectivo abordar os procesos de desenvolvemento local a través dun enfoque ascendente.
A análise parte conceptualmente da teoría do desenvolvemento endóxeno, matizada pola proposta neoendóxena, e debátese a conveniencia de empregar os termos desenvolvemento local e sustentabilidade no marco dos debates teóricos sobre o desenvolvemento e as súas críticas (antidesenvolvemento, decrecentismo, etc.).
Na activación desde a escala local, os mecanismos de participación cidadá —un contido fundamental da materia— xogan un papel destacado.
Así mesmo, preténdese estudar o patrimonio como un activo esencial nos procesos de desenvolvemento local, desde unha perspectiva que problematiza a súa comprensión teórica e metodolóxica. Neste sentido, faise fincapé tanto no patrimonio natural coma no cultural, con especial atención ao inmaterial, e analízanse criticamente os inventarios de recursos como ferramenta habitual neste tipo de procesos. Valórase, en particular, o papel problemático atribuído ao turismo no desenvolvemento local institucionalizado.
1.- O desenvolvemento endóxeno e as súas derivadas no marco dos debates sobre o desenvolvemento.
2.- A noción de desenvolvemento local.
3.- A participación pública nos procesos de desenvolvemento. A controversia sobre a noción de actor/a. Procesos de desenvolvemento espontáneo e institucionalizado.
4.- A noción de patrimonio no desenvolvemento endóxeno: implicacións teóricas e metodolóxicas.
5.- Patrimonio natural e cultural, material e inmaterial, nos procesos de desenvolvemento local.
Un contido obrigatorio desta materia é a saída de campo de día completo como parte do desenvolvemento do temario práctico. Computaranse entre 4,5 e 12 horas segundo o acordo da Comisión Académica do Mestrado en Planificación e Xestión Territorial.
Bibliografía básica:
Hose, A. (Ed.) (2016): Geoheritage and Geotourism. A European Perspective. The International Center for Cultural and Heritage Studies, Newcastle University, 352 pp.
Dowling, R.; Newsome, D. (2018): Handbook of Geotourism. Edward Elgar Publishing, Ltd., 520 pp.
Neto de Carvalho, C.; Rodrigues, J. C. (Eds.): Geoturismo & Desenvolvimento Local, Câmara Municipal de Idanha-a-Nova, Geopark Naturtejo da Meseta Meridional, UNESCO European and Global Park, 311 pp.
Rodrigues, J. (2009): Geoturismo. Unha abordagem emergente. En Neto de Carvalho, C. e Rodrigues, J. C. (Eds.), Geoturismo & Desenvolvimento Local, pp. 38–60.
Martini, G. (2000): Patrimonio geológico y geoturismo. En Barettino, D., Wimbledon, W.A.P. e Gallego, E. Patrimonio geológico: conservación y gestión, pp. 161–170. Ministerio de Ciencia y Tecnología, Instituto Tecnológico GeoMinero de España, 227 pp.
Bibliografía complementaria:
Barrera Martín-Merás, J.M. (2014): El Geoparque Villuercas-Ibores-Jara y su impacto múltiple en el área de influencia. XV Congreso Internacional sobre Patrimonio Geológico y Minero; XIX Sesión Científica da SEDPGYM, 16 pp.
Sánchez Martín, J.M.; Sánchez Rivero, M. (2016): Sinergias turísticas en entornos rurales: entre el mito y la realidad. El caso del Geoparque Villuercas-Ibores-La Jara. En Santos Solla, X.M. et al. X CITURDES, pp. 433–447.
González Amuchástegui, M.J., Serrano Cañadas, E. e González García, M. (2014): Lugares de interese xeomorfolóxico, xeopatrimonio e xestión de espazos naturais protexidos: o Parque Natural de Valderejo (Álava, España). Revista de Geografía Norte Grande, 59: 45–64.
Pérez Alberti, A. e López Bedoya, J. (2008): Espazos de interese xeomorfolóxico. Tomo I. Universidade de Santiago de Compostela e Xunta de Galicia.
López Bedoya, J. e Pérez Alberti, A. (2008): Metodoloxía para a selección e valoración de puntos de interese xeomorfolóxico en Galicia. Traballos de Xeomorfología en España 2006–2008, pp. 467–470.
Trueba, J. e Serrano, E. (2008): A valoración do patrimonio xeomorfolóxico en espazos naturais protexidos. Aplicación ao Parque Nacional dos Picos de Europa. Boletín da AGE, nº 47.
Wimbledon, W. A. P. (1995): The development of a Methodology for the Selection of British Geological Sites for Conservation: part 1, en Modern Geology, Bologna, 20.
Escobar, E. (2017): Centro de interpretación del volcán Cerro Gordo como ejemplo de dinamización económica en el Campo de Calatrava (Ciudad Real, España). En Carcavilla et al. (Eds.), Patrimonio geológico, Cuadernos del Museo Geominero, nº 21, pp. 467–473.
CG01 - Capacidade de buscar e seleccionar a información útil para resolver problemas complexos, manexando con soltura as fontes
bibliográficas e estatísticas existentes.
CG05 - Capacidade para desenvolver unha perspectiva crítica sobre os diferentes aspectos que condicionan o uso humano do
territorio.
CG06 - Capacidade para abordar os problemas desde unha visión holística que considere os efectos ambientais, sociais e
económicos das decisións territoriais.
CB6 - Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
CB7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas
novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
CB8 - Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha
información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á
aplicación dos seus coñecementos e xuízos
CB9 - Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos
especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades
CB10 - Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser
en gran medida autodirigido ou autónomo.
5.5.1.5.2 TRANSVERSAIS
CT02 - Capacidade analítica e de síntese.
CT01 - Capacidade de procura e selección de información.
CT03 - Capacidade de realizar unha exposición en público e debater con soltura sobre o tema que se está expoñendo.
CT08 - Adquisición de responsabilidade ambiental e social na elaboración de políticas territoriais e na implantación de plans
e proxectos con incidencia territorial, así como nas solucións técnicas adoptadas.
5.5.1.5.3 ESPECÍFICAS
CE04 - Capacidade para levar a cabo procesos de análises, avaliación e diagnóstico do territorio, do medio ambiente, do
urbanismo, dos usos do chan e da propiedade da terra desde un punto de vista económico, social e ambiental.
CE06 - Coñecemento e uso crítico da terminoloxía especializada en planificación e xestión territorial e ambiental, e capacidade
para a aplicación práctica dos coñecementos sobre planificación do territorio, en especial no ámbito galego.
CE07 - Preparación e redacción de informes de ordenación do territorio, plan urbanístico e de xestión ambiental a través
da análise crítica, a avaliación e síntese de ideas novas e complexas.
CE11 - Capacidade para pensar e actuar como axente de desenvolvemento rural e local, considerando as persoas e comunidades
involucradas nas políticas e plans de desenvolvemento.
Clase maxistral. Estudo de caso, sesións de discusión. Seminarios e conferencias. Traballos temáticos (de curta duración).
Exposición pública de dous traballos realizados. Titoría individual e grupal. Uso de plataformas para docencia a distancia (videoconferencia colectiva).
O contido da materia será eminentemente práctico e aplicado. Os traballos realizaranse cos recursos dispoñibles da universidade e estarán dirixidos con atención personalizada por parte do profesorado.
Fomentarase o uso das TIC, de Internet e de software básico, así como o manexo de recursos documentais, bibliográficos, fotográficos e cartográficos facilitados polo profesorado.
A docencia desenvolverase de maneira equilibrada, combinando actividades presenciais (clases expositivas, interactivas e titorías) con ensino non presencial orientado mediante bibliografía, todo complementado cunha parte práctica (gráficos, mapas, textos, etc.).
Potenciaranse as habilidades de innovación, creatividade e xestión da información a través de Internet. Empregarase a Aula Virtual para docencia síncrona e asíncrona. Promoverase a aprendizaxe autónoma e colaborativa do alumnado. Establecerase un calendario de entregas de traballos e informes.
A saída de campo de xornada completa é obrigatoria. Computaranse entre 4,5 e 12 horas segundo o acordo da Comisión Académica do mestrado.
A avaliación terá en conta a asistencia, participación e coñecementos adquiridos nas actividades presenciais, un traballo teórico-práctico e unha proba final, coa seguinte ponderación:
a) Avaliación continua (60%)
Valorarase en función da asistencia, participación e aproveitamento nas actividades presenciais, mediante cuestionarios e exercicios entregados a través da Aula Virtual. Terase en conta a memoria da saída de campo obrigatoria.
b) Traballo teórico-práctico (40%)
Os estudantes deberán presentar e expoñer en aula un traballo (individual ou en grupos de até 3 persoas) sobre un tema escollido a partir dunha listaxe proposta polo docente. Avaliarase a calidade do informe, a claridade na presentación dos resultados e a súa interpretación.
Criterios xerais:
Para superar a materia na primeira oportunidade será obrigatorio ter completado as actividades de avaliación continua e entregar e defender o traballo teórico-práctico, acadando en cada unha destas partes polo menos 1/3 do seu valor. Se non se acada a cualificación mínima na proba final (40% do seu valor), a nota final non computará os outros criterios.
Na segunda oportunidade deberán repetirse as partes non superadas. Se se opta unicamente pola proba final, a nota máxima será de aprobado.
As cualificacións do traballo teórico-práctico e da avaliación continua conservaranse ata o final do seguinte curso académico, sempre que se acadase a puntuación mínima.
No caso de estudantes con dispensa de asistencia, a avaliación consistirá nun exame dos contidos do programa (60%) e unha proba práctica (40%).
En casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas aplicarase a normativa vixente sobre avaliación e revisión de cualificacións.
Horas presenciais e non presenciais (indicación explícita por tipo de actividade)
A materia ten unha carga total de 3 ECTS (75 horas), distribuídas da seguinte maneira:
Horas presenciais (30 horas)
• Clases maxistrais: 10 h
• Seminarios, discusión de casos e exposicións públicas: 10 h
• Titorías (grupais e individuais): 2 h
• Saída de campo obrigatoria (día completo): entre 4,5 h e 8 h (en función do acordo da Comisión Académica)
• Actividades síncronas mediante videoconferencia: 2–3,5 h
Horas non presenciais (45 horas)
• Lecturas dirixidas e estudo individual dos contidos teóricos: 10 h
• Elaboración do traballo teórico-práctico: 20 h
• Preparación da exposición pública e do debate: 5 h
• Uso da aula virtual para participación asíncrona (foros, tarefas, etc.): 5 h
• Revisión de recursos (cartografía, inventarios, documentos normativos, bibliografía, etc.): 5 h
Relación entre sistemas de avaliación e competencias
Sistema de avaliación Porcentaxe Competencias asociadas
Avaliación continua (asistencia, participación, saída de campo) 60% CG01, CG05, CG06, CB6, CB7, CB10, CT01, CT02, CT08, CE04, CE06, CE11
Traballo teórico-práctico con exposición pública 40% CB8, CB9, CG01, CG05, CT02, CT03, CE06, CE07, CE11
Observacións:
• A avaliación continua mide o grao de implicación activa no proceso de aprendizaxe, en coherencia coa adquisición de competencias transversais (CT01, CT02, CT08) e xerais (CG05, CG06).
• O traballo teórico-práctico permite avaliar a capacidade crítica, a integración de coñecementos e a comunicación oral e escrita (CB8, CB9, CE06, CE07).
• A saída de campo e os informes asociados fortalecen a capacidade de análise territorial e aplicación práctica (CE04, CE11).
• A avaliación adaptada para estudantes con dispensa de asistencia mide igualmente as competencias esenciais, con especial énfase en CB6, CB7, CE06 e CE07.
Recoméndase constancia e capacidade de organización e planificación do traballo persoal, así como habilidades de comunicación oral e informacional para a identificación e análise de datos. É importante ter iniciativa emprendedora e unha actitude proactiva nos contactos con empresas e/ou institucións.
Marcos Carmelo Valcárcel Díaz
Coordinador/a- Departamento
- Xeografía
- Área
- Xeografía Física
- Teléfono
- 881812676
- Correo electrónico
- marcos.valcarcel [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade