Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Centro Facultade de Medicina e Odontoloxía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (En extinción)
Matrícula: Non matriculable (Só plans en extinción)
Coñecer as células como unidades básicas na que se fundamenta a estrutura e función do corpo humano, para asegurar unha correcta comprensión posterior das modificacions que se producen en los estados patolóxicos.
Interese da materia no grado de medicina:
É fundamental para todo futuro médico adquirir un coñecemento profundo da bioloxía celular e da xenética humana (estrutura, función e comportamento das células), xa que na medicina actual plantéxanse as distintas patoloxías como disfuncións celulares e moleculares.
Bloque I: CITOLOXIA (24 horas)
I. A CÉLULA: UNIDADE BÁSICA DA VIDA (1 hora)
Tema 1: A célula: Unidade básica da vida. Citoloxía especial.
II. SUPERFICIE CELULAR E BIOMEMBRANAS: MEMBRANA PLASMÁTICA. (6 horas)
Tema 2: Medio ambiente extracelular.
Tema 3: Membrana Plasmática: Concepto e xeneralidades.
Tema 4: Mecanismos de permeabilidade e transporte de micromoléculas a través da membrana.
Tema 5: Transporte de macromoléculas a través da membrana: Endocitosis e exocitosis.
Tema 6: Especializacións da superficie celular.
III. HIALOPLASMA E CITOESQUELETO: FORMA E MOVEMENTO CELULAR (4 horas)
Tema 7: Hialoplasma. Concepto e composición química. Citoesqueleto: concepto e xeneralidades.
Tema 8: Microfilamentos.
Tema 9: Filamentos intermedios.
Tema 10: Microtúbulos.
IV. COMPARTIMENTACIÓN CELULAR (6 horas)
Tema 11: Retículo endoplásmico.
Tema 12: Aparato de Golgi.
Tema 13: Lisosomas e endosomas.
Tema 14: Peroxisomas e mitocondrias.
V. ORGÁNULOS QUE PROCESAN INFORMACIÓN: NÚCLEO E RIBOSOMAS (3 horas)
Tema 15: Núcleo celular: Características xerais.
Tema 16: Núcleo en interfase.
Tema 17: Nucléolo: estrutura e función. Ribosomas. Proteosoma.
VI. CICLO CELULAR E DIVISIÓN CELULAR. (3 horas)
Tema 18: O ciclo celular.
Tema 19: Mitose.
Tema 20: Meiose.
Bloque II: GENÉTICA (12 horas)
VII. ORGANIZACIÓN, TRANSMISIÓN E EXPRESIÓN DO MATERIAL HEREDITARIO: PATRONS DE HERDANZA. (6 horas)
Tema 21: Organización do xenoma.
Tema 22: Patrons de Herdanza mendeliana.
Tema 23: Patróns atípicos de herdanza.
Tema 24: Herdanza polixénica e multifactorial
VIII. CAMBIOS DO MATERIAL XENÉTICO. (6 horas)
Tema 25: Variación xénica. Mutación.
Tema 26: Alteracións dos cromosomas
Tema 27: Poboacións mendelianas.
Tema 28: Polimorfismos.
Tema 29: Consello xenético.
Tema 30: Bases xenéticas do cáncro.
CLASES INTERACTIVAS
Prácticas de laboratorio: (12 horas)
P1: O microscopio óptico: Nomenclatura e instrucións para o seu manexo.
P2 -3: Técnicas básicas: Preparación de mostras e tinguidura I: células libres.
P4- 5: Técnicas básicas: Preparación de mostras e tinguidura II: células asociadas.
P6: A célula: características xerais e superficie celular
P7: Estudo microscópico de preparacións de citoesqueleto.
P8: Estudio microscópico de orgánulos I.
P9: Estudio microscópico de orgánulos II.
P10: Estudio microscópico de mitose e meiose.
P11: Núcleo, cromosomas metafásicos e cromatina.
P12: Sistema ABO. Determinación do grupo sanguíneo.
P13-P14: Traballos académicos en grupo
P15-P16: Fundamento e aplicación da PCR
Seminarios (4 horas)
S1: Orixe da célula.
S2: Morte celular: Necrose e Apoptose.
S3: Problemas e xogos de xenética.
S4: Problemas e xogos de xenética.
Bibliografía básica
1. Calvo González A. Biología celular biomédica. 2ª ed. Barcelona: Elsevier; 2022.
2. Jorde LB, Carey JC, Bamshad MJ. Genética médica. 6ª ed. Barcelona: Elsevier; 2020.
3. Karp G. Biología celular y molecular: conceptos y experimentos. 8ª ed. México: McGraw-Hill; 2019.
4. Cohn R. Thompson y Thompson. Genética y genómica en medicina. 9ª ed. Barcelona: Elsevier; 2024.
5. Paniagua Gómez-Álvarez R, Nistal Martín de Serrano M, Sesma P, Álvarez-Uría M, Fraile B, Anadón R, et al. Biología celular y molecular. 5ª ed. Madrid: McGraw Hill Education; 2024.
6. Turnpenny P, Ellard S, Cleaver R. Emery: elementos de genética médica y genómica. 16ª ed. Barcelona: Elsevier; 2022.
Bibliografía complementaria
1. Alberts B, Bray D, Lewis J, Raff M, Roberts K, Watson J. Biología molecular de la célula. 6ª ed. Barcelona: Editorial Omega; 2016.
2. Kierszenbaum AL, Tres LL. Histología y biología celular: introducción a la anatomía patológica. 5ª ed. Barcelona: Elsevier; 2020.
3. Lodish H, Berk A, Kaiser CA, Krieger M, Bretscher A, Ploegh H, et al. Biología celular y molecular. 9ª ed. Madrid: Editorial Médica Panamericana; 2023.
4. Pierce BA. Genética: un enfoque conceptual. 5ª ed. Madrid: Editorial Médica Panamericana; 2016.
Recursos adicionais
1. Villar Cheda B, López López A. Hialoplasma e citoesqueleto: forma e movemento celular. Santiago de Compostela: Unidades Didácticas USC; 2020. Disponible en: https://dx.doi.org/10.15304/9788417595555
2. Villar Cheda B. Xenética humana: conceptos básicos aplicados a ciencias da saúde. Santiago de Compostela: Colección Esenciais USC; 2021.
3. Parga Martín JA. Organización, transmisión e expresión do material hereditario: patróns de herdanza. Santiago de Compostela: Unidades Didácticas USC; 2023. Disponible en: https://dx.doi.org/10.15304/9788419679000
COMPETENCIAS XERAIS
A materia contribúe a reforzar gran parte das competencias básicas da titulación:
CG5. Recoñecer as propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a súa competencia profesional, prestando especial importancia á aprendizaxe de maneira autónoma de novos coñecementos e técnicas e á motivación pola calidade.
CG6. Desenvolver a práctica profesional con respecto a outros profesionais da saúde, adquirindo habilidades de traballo en equipo.
CG7 Comprender e recoñecer a estrutura e función normal do corpo humano, a nivel molecular, celular, tisular, orgánico e de sistemas, nas distintas etapas da vida e nos dous sexos.
CG9. Comprender e recoñecer os efectos, mecanismos e manifestacións da enfermidade sobre a estrutura e función do corpo humano.
CG23 Comunicarse de modo efectivo e claro, tanto de forma oral como escrita.
CG31 Coñecer, valorar críticamente e saber utilizar as fontes de información clínica e biomédica para obter, organizar, interpretar e comunicar a información científica e sanitaria.
CG36 Ser capaz de formular hipótese, colleitar e valorar de forma crítica a información para a resolución de problemas, seguindo o método científico.
CG37 Adquirir a formación básica para a actividade investigadora.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
CEMI.01 Coñecer a estrutura e función celular : Membranas celulares e diferenciacións morfolóxicas da comunicación celular. O citoesqueleto como responsable da forma e do movemento celular. O sistema de endomembranas e os orgánulos enerxéticos.
CEMI.06 Comunicación celular
CEMI.08.- Ciclo celular.
CEMI.09.- Diferenciación e proliferación celular.
CEMI.10.- Información, expresión e regulación génica.
CEMI.11.- Herdanza: A Información, expresión e regulación xenética e a súa transmisión a través dos distintos modelos de herdanza
CEMI.18.- Manexar material e técnicas básicas de laboratorio.
CEMI.20.- Recoñecer con métodos macroscópicos, microscópicos e técnicas de imaxe a morfoloxía e estrutura de tecido, órganos e sistemas.
A materia disporá dunha aula virtual na que o alumnado poderá dispoñer de material didáctico e imaxes dixitalizadas de apoio. Ademais, na aula virtual establecerase un foro de titoría pública. Outras plataformas (MS Teams, Forms,...) usaránse se así o aconsellaran as circunstancias.
As probas finais terán CARÁCTER PRESENCIAL
Na avaliación da materia valoraranse os coñecementos, aptitudes e habilidades demostrados polos alumnos no presente curso académico (non se conservarán as notas obtidas en cursos anteriores).
O sistema de avaliación será aplicable para as dúas oportunidades.
A avaliación dos contidos expositivos suporá ata un 80% da cualificación final e a parte interactiva supoñerá cando menos o 20% restante.
A avaliación realizarase de forma parcial (20% da nota) valorando os contidos interativos, e unha proba final (80% da nota).
• A avaliación parcial baséase na realización de diferentes actividades, que serán programadas e anunciadas no campus virtual. A realización das
devanditas actividades será presencial.
• A proba de avaliación final consistirá nunha proba que será adaptada ás circunstancias particulares da asignatura, e pode incluír distintos tipos de preguntas (como tipo test de opción múltiple e resposta única, cuestións breves, cuestións de desenrolar, casos clínicos, problemas,...) e formatos (escrito, oral, multimedia,...).
As distintas probas e/ou actividades poderán ser substituídas por probas telemáticas, tanto de carácter síncrono como asíncrono, mediante o uso dos recursos das plataformas institucionais (Aula Virtual-Moodle e Microsoft Teams,…)
Son requisitos para superar a materia obter un 50% da puntuación na proba final, así como ter asistido ó 80% das actividades interactivas en cursos anteriores.
“Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”
TRABALLO PRESENCIAL NA AULA: Horas
Titorías en grupos reducidos ou individualizadas: 2
Realización do exame: 2
Total horas de traballo presencial: 4
TRABALLO PERSOAL DO ESTUDANTE: 90 Horas
Estudo individual: 75
Elaboración de memorias de prácticas: 5
Elaboración de traballos: 10
Total horas de traballo persoal do estudante: 90
Recoméndase o uso de apuntamentos tomados en anos anteriores en clases e amplialos co material didáctico dispoñible no campus virtual e/ou coa bibliografía recomendada, dispoñible a través da biblioteca tanto en formato papel como mediante acceso dixital. É aconsellable o estudo diario dos contidos e a utilización das titorías individuais e o foro de titoría pública para resolver dúbidas.
É recomendable realizar un proceso de autoavaliación, guiada polos resultados da avaliación continua, co fin de aprender a avaliar críticamente o nivel dos propios coñecementos e competencias.
Juan Andres Parga Martin
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- juan.parga [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 2 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 3 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 4 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 5 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 6 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 7 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 8 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 9 |
| 19.12.2025 12:00-14:30 | Grupo de exame | Medicina-Aula 10 |
| 10.06.2026 09:30-12:00 | Grupo de exame | Medicina-Aula 4 |
| 10.06.2026 09:30-12:00 | Grupo de exame | Medicina-Aula 5 |
| 10.06.2026 09:30-12:00 | Grupo de exame | Medicina-Aula 7 |
| 10.06.2026 09:30-12:00 | Grupo de exame | Medicina-Aula 8 |