Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Didáctica e Organización Escolar
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
1.Conseguir un coñecemento crítico e un manexo adecuado dos conceptos, principios, teorías e técnicas grupais fundamentais.
2. Saber delimitar as características e procesos básicos dos grupos sociais, tanto a nivel conceptual como nas súas implicacións prácticas, e identificar os principios fundamentais necesarios para poder facer unha animación de grupos eficaz.
3. Adquirir un coñecemento básico de técnicas e instrumentos para o diagnóstico e a intervención nos grupos de Educación Social.
4. Ser capaz de analizar criticamente o papel do ambiente físico dun grupo e saber deseñar un contexto facilitador da súa dinámica.
5. Adquirir as competencias e desenvolver as actitudes necesarias para poder chegar a dirixir e participar eficazmente en grupos, na súa labor profesional como educador/a social.
I.- A DINÁMICA DE GRUPOS NA EDUCACIÓN SOCIAL: BASES CONCEPTUAIS
Os grupos na Educación Social. Aproximación ao concepto de grupo e de Dinámica de Grupos. Breve historia da Dinámica de Grupos. As Orientacións Teóricas.
II.- As PROPIEDADES E PROCESOS GRUPAIS:
- A estrutura nos grupos: orixes e efectos. Fases do grupo. As normas de grupo: concepto, características e funcións. A comunicación nos grupos: concepto e características básicas. Concepto, determinantes e consecuencias da cohesión grupal. Os conflitos nos grupos e a súa resolución. Roles e liderado. O educador/a social como líder e facilitador de grupos. O rendemento do grupo e as súas claves. O contexto como marco significante na análise dos fenómenos humanos. O ambiente físico dos grupos: o espazo e a disposición espacial. Contornas. Os grupos en espazos virtuais.
III.- AS TÉCNICAS DE GRUPO EN EDUCACIÓN SOCIAL:
- As técnicas para o Diagnóstico dos Grupos. As técnicas para a intervención en grupos: criterios que se van a seguir na súa selección, preparación e desenvolvemento. Clasificación das técnicas de Grupo.
Bibliografía básica:
-Canto Ortiz, J.M. (2019). Psicología de los grupos: Fundamentos teóricos para la práctica e intervención grupal. Aljibe
-Francia, A. y Mata, J. (2019). Dinámica y Técnicas de Grupos. Editorial CCS.
-Sánchez, J.C. (2014). Psicología de los grupos. Teorías, procesos y aplicaciones. McGraw Hill.
-Ventosa Pérez, V.J. (2016). Manual de técnicas de participación y desarrollo grupal. Pirámide.
Bibliografía complementaria:
- Aguilar, M. J. (2000). Cómo animar un grupo: técnicas grupales. CCS, 7ª Edición
- Beauchamp, A., Graveline, R. y Quiviger, C. (2009). Cómo animar un grupo. Sal Terrae.
- Canto Ortiz, J. M. (2000). Dinámica de grupos. Aspectos técnicos, ámbitos de intervención y fundamentos teóricos. Aljibe.
- Centros de Integración Juvenil A.C. (2013) Manual de Técnicas y Dinámicas Grupales Volumen II.
http://www.voluntarios.cij.gob.mx/src/recursos/publicaciones/manualTecn…
- Costa, M. y López Méndez, E. (1991). Manual para el Educador Social. Madrid: Ministerio de Asuntos Sociales.
- Fritzen, S. J. (1988). 70 ejercicios prácticos de Dinámica de Grupos. Sal Terrae.
-Froufe, S. (1998). Técnicas de grupo en animación comunitaria. Amará
-Gil Rodríguez, F. y Alcover de la Hera, C. M. (coord.) (2015). Introducción a la psicología de los grupos. Madrid: Pirámide
- Morales, J. F. y Yubero, S. (1999). El grupo y sus conflictos. Univ. de Castilla -La Mancha
- Núñez, T. y Loscerales, F. (1997). El grupo y su eficacia. Técnicas al servicio de la dirección y coordinación de grupos. EUB.
-Trechera, J. L. (2003). Trabajar en equipo: Talento y talante. Técnicas de dinámica de grupos. Bilbao: Desclée de Brouwer.
- Tschorne, P. (1993). Dinámica de grupo en trabajo social, atención primaria y salud comunitaria. Amarú.
-Pérez de Villar, M.J. y Torres, C. (2015). Dinámica de grupos en formación de formadores: casos prácticos. Herder
-Ruiz Embarba, S. (2020). Dinamización de grupos: Técnicas para la transformación personal y grupal.
- Vivas i Elias, P. (2017) Técnicas de dinámica de grupos. UOC. https://www.andaluciaesdigital.es/c/document_library/get_file?uuid=798e…
- Vivas I Elias, P., Rojas, J. y Torras, M.E. (2009). Dinámica de grupos. https://utecno.files.wordpress.com/2014/12/dinamica-de-grupos.pdf
-Zamanillo, T. (2008). Trabajo social con grupos y pedagogía ciudadana. Síntesis.
XERAIS E BÁSICAS
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
CG5 - Elaborar, xestionar e/o facer uso directo dos recursos documentais, metodolóxicos e materiais que comporte o desenvolvemento da súa profesión e que poderán concretarse na redacción e difusión de informes, utilización de estratexias e métodos educativos, equipamentos e infraestruturas, etc.
TRANSVERSAIS
CT1 - Expresarse e comunicarse facendo uso de diferentes códigos e recursos lingüísticos, materiais e tecnolóxicos
CT2 - Relacionarse con outras persoas e grupos, con especial énfase no traballo en equipo e na colaboración con outros profesionais
CT4 - Implicarse activamente na resolución de problemas e na toma de decisións
ESPECÍFICAS
CE1.5 - Proxectar a súa formación teórica e metodolóxica en iniciativas e prácticas educativas que dean resposta a necesidades e demandas sociais, en diferentes contextos e realidades, en por si e/o en colaboración con outros axentes da sociedade
CE2.3 - Facer uso de estratexias, procedementos, medios, técnicas, métodos, etc. que posibiliten unha intervención educativa directa con persoas e colectivos afectados por distintas problemáticas ou circunstancias sociais
As clases expositivas e as sesións de estudo individual axudan a que o alumnado adquira a base teórica e conceptual necesaria para o dominio das competencias enumeradas. A redacción de diversos traballos teóricos, xunto coas lecturas e o visionado de recursos audiovisuais permiten enriquecer a visión deste campo disciplinar.
As prácticas de laboratorio atenden a desenvolver competencias como: expresarse e comunicarse a través de diversas competencias e habilidades comunicativas; relacionarse con outras persoas ou grupos, con especial énfase no traballo en equipo por medio do fomento de actitudes e competencias necesarias para traballar, dun modo eficaz, en grupo; implicarse activamente na resolución de problemas e na toma de decisións, discriminar as posibles causas dos conflitos grupais e coñecer algunha técnica de intervención/mediación sobre eles; adquirir un coñecemento básico de técnicas e instrumentos para o diagnóstico e a intervención nos grupos de Educación Social, ao manexar un bo número de técnicas para a análise e a dinamización de grupos; manexar as nocións, adquirir as competencias e desenvolver as actitudes necesarias para poder chegar a dirixir eficazmente grupos no seu labor profesional como educador/a social a través da dirección dalgunhas técnicas por parte do alumnado.
A realización de diversos tipos de traballos e actividades, así como posible realización de prácticas de campo, permiten a afondar nos conceptos básicos e o contraste destes coa praxe, proporcionando un coñecemento máis útil, versátil e aplicado.
En concreto, a metodoloxía de ensino combinará diversas modalidades de traballo docente-discente:
- A exposición dos temas do programa.
- A presentación de documentos e casos prácticos para realizar un análise e valoración en pequenos grupos e deseñar técnicas para determinados contextos socioeducativos.
- A realización de coloquios e debates en todas as actividades que o permitan.
- Realización de exercicios e actividades prácticas grupais (dentro e fóra do aula).
- A organización, dirección e comentario de técnicas en pequenos grupos e aplicándoas para toda a clase (actividade obrigatoria). Entregarase un informe da mesma que recollerá os apartados indicados.
- Poderanse contemplar visitar a centros vinculados á realización de prácticas de campo.
Utilizarase unha contorna formativa en rede (Campus virtual) no que estarán dispoñibles os materiais de traballo das sesións, materiais dixitais complementarios e as producións do alumnado. Para iso, é necesario que todos os alumnos/as teñan activo o seu correo electrónico institucional dá USC (imprescindible ao comezo da materia).
A asistencia a un 80% das clases (expositivas e interactivas) será preceptiva para poder presentarse á realización do exame e superar a materia (egulamento de Asistencia a clase nas Ensinanzas Oficiais de Grao e Máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobada polo Consello de Goberno do 25 de novembro de 2024, modalidade c)
A avaliación terá un dobre carácter, formativo -continuo ao longo do semestre- e sumativo. Na avaliación do estudante teranse en conta as distintas actividades grupais e individuais realizadas.
A avaliación continua supoñerá un 70% da cualificación global da materia e comprenderá os traballos específicos realizados nas sesións de aula (40%) e a entrega e presentación dun traballo grupal que consistirá no deseño e posta en práctica de dinámicas de grupo nas sesións interactivas (30%).
Esta información completarase co resultado dunha proba individual de carácter teórico-práctico que se realizará ao finalizar o semestre para valorar o grao de adquisición das competencias da materia. O peso específico é o 30% da cualificación global.
É necesario aprobar as dúas partes (exame 30% e avaliación continua 70%) para poder superar a materia.
A asistencia a un 80% das clases (expositivas e interactivas) será preceptiva para poder presentarse á realización do exame e superar a materia (egulamento de Asistencia a clase nas Ensinanzas Oficiais de Grao e Máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobada polo Consello de Goberno do 25 de novembro de 2024, modalidade c). Pasarase lista de firmas. A xustificación das faltas de asistencia axustarase á normativa correspondente. As faltas de asistencia xustificadas ás clases tanto teóricas como prácticas non eximirán ao alumno do cumprimento dos requisitos establecidos no programa e tarefas encomendadas. Se existe un impedimento por causas xustificadas á asistencia ás clases teóricas e/o prácticas o alumno/para deberá comunicalo á profesora. Dado o carácter colaborativo das prácticas e a unión entre teoría e práctica, a “non asistencia” reiterada ás sesións prácticas -mesmo xustificada- que supón non participar nas actividades de aprendizaxe e tarefas deseñadas conlevará a obrigación de realizala individualmente, previa negociación coa docente e supervisión continuada das mesmas.
Para obter unha valoración positiva na materia, será preciso ter realizadas e entregadas en prazo todas as actividades de avaliación especificadas na axenda tanto na oportunidade de xaneiro como na de xullo.
A cualificación das actividades prácticas aprobadas na oportunidade de xaneiro conservarase para a oportunidade de xullo. Os alumnos/as repetidores rexeranse polo mesmo sistema de avaliación establecido para o presente curso.
Aqueles alumnos/ as que teñan exención de asistencia deberán poñerse en contacto a docente cando a soliciten e enviar o documento de recoñecemento da mesma como moi tarde nos 10 días seguintes á concesión para determinar o sistema de titorización. Neste caso, o alumnado deberá seguir a mesma secuencia temporal e prazos que o alumnado asistente, realizando os traballos prácticos de maneira individual tras poñerse en contacto coa profesora e concretar un plan individual. A exención de docencia soamente poderá ser para as sesións expositivas.
Os traballos individuais ou grupais dos estudantes deberán ser orixinais.
A efectos de avaliación, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, excepto nas actividades programadas de forma coordinada. Os traballos individuais ou de grupo do alumnado deberán ser orixinais. A realización fraudulenta de calquera exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará unha cualificación reprobatoria na convocatoria correspondente, independentemente do proceso disciplinario que poida seguirse contra o estudante infractor. Considerarase fraudulento, entre outros, se: realizar traballos plaxiados ou traballos obtidos de fontes de acceso público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citar aos autores e fontes (Normativa de Avaliación do Rendemento académico dos estudantes e revisión de cualificacións -Aprobada polo Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificado o 5 de abril de 2017).
ACTIVIDADES PRESENCIAIS OU O SEU EQUIVALENTE ON-LINE (50 horas):
Horas Clases expositivas: presentación, explicación de temas (12 horas)
Prácticas laboratorio: exercicios técnicas e talleres de Dinámica de Grupos (30 horas)
Titorías de traballo de curso (6 horas)
Proba obxectiva (2 horas)
TRABALLO PERSOAL DOS ESTUDANTES (100 horas):
Estudo, procura, selección e análise de información (24 horas)
Dirección e participación en técnicas e redacción informes (16 horas)
Redacción de traballos teóricos e/o de investigación na práctica, recensións, saídas de campo e elaboración de informes (60 horas)
Recoméndase ao alumnado que curse esta materia, realizar unha lectura atenta, reflexiva e crítica dos textos suxeridos polas profesoras, para poder manexarse de forma precisa nos conceptos propios da materia e as súas aplicacións prácticas, procurando establecer relacións entre os contidos dos diversos temas e vendo a aplicabilidade que os diversos principios, técnicas e conceptos estudados nas dinámicas cotiás dos grupos sociais.
Suxírese a utilización da titoría, ben sexa presencial ou telemática, para aclarar as dúbidas e para recibir orientacións, apoios e directrices que faciliten a aprendizaxe da materia e a realización das actividades propostas.
O traballo constante durante o curso e o estudo persoal constituirán unha base fundamental no proceso de aprendizaxe.
• Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse preferentemente a través da aula virtual.
• Responsabilidade ambiental:
-Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
-Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación ou imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
-Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
-Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
• Perspectiva de xénero:
-Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados.
Pode obterse información ao respecto na ligazón https://www.usc.gal/cdn/ff/QKcBDjOX5QgeJQkeVe81BaV8Ho1efUER3o85f5lb1ZY/…
• Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
• Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade.
• Non se poderá empregar o teléfono móbil salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non acomodado do mesmo.
• Ter en conta que a ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, entendéndose privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
• Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
Ana Rodriguez Groba
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Teléfono
- 881813847
- Correo electrónico
- ana.groba [at] usc.es
- Categoría
- PROFESOR/A PERMANENTE LABORAL
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:30 | Grupo /CLIL_03 | Castelán | AULA 3 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 10:30-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | AULA 15 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 12:00-13:30 | Grupo /CLIL_01 | Castelán | AULA 3 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| Martes | |||
| 09:00-10:30 | Grupo /CLIL_02 | Castelán | AULA 3 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 14.01.2026 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 19.06.2026 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 | AULA 9 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |