Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 24
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica, Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
Áreas: Didáctica e Organización Escolar, Enfermaría
Centro Facultade de Enfermaría
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Ao finalizar o curso o alumnado alcanzará os seguintes obxectivos relacionados cos ámbitos do SABER, SABER FACER e SABER SER e ESTAR.
Obxectivos referidos ao SABER.
- Definir os conceptos de ensino e aprendizaxe e analizar cales son os criterios que define unha docencia de calidade.
- Identificar as transformacións sociais e contextuais que teñen unha influencia nos procesos de formación e aprendizaxe dos individuos.
- Identificar as competencias e os saberes profesionais do formador/a necesarios para deseñar un proceso formativo de calidade.
- Identificar as competencias transversais que debemos promover que os aprendices desenvolvan #a fin de que poidan asumir os retos do contexto e a rápida obsolescencia do coñecemento. Tamén coñecer as estratexias metodolóxicas e didácticas para que se poidan desenvolver ditas competencias.
- Coñecer as aplicacións das TIC nos procesos de formación-aprendizaxe e reflexionar sobre a necesidade de integralas na docencia.
- Coñecer os elementos crave que configuran a estrutura dun proxecto ou un plan formativo e reflexionar sobre a importancia de planificar a acción educativa.
Obxectivos referidos ao SABER FACER
- Identificar nosa propia Ecoloxía de Aprendizaxe e o funcionamento das características que a definen, así como desenvolver habilidades para optimizala.
- Deseñar unha guía docente para planificar o proceso de E-A en un curso relacionado co ámbito da saúde, desde un enfoque pedagóxico e tecnolóxico do contido.
- Desenvolver as habilidades comunicativas e de oratoria adecuadas para poder implementar unha sesión formativa.
- Manexar as ferramentas tecnolóxicas e coñecer o seu potencial pedagóxico como ferramenta de apoio á docencia.
Obxectivos referidos ao SABER SER e ESTAR
- Comprender e valorar a acción docente como un labor complexo que esixe preparación e formación específica e a necesidade dunha actualización constante para responder as demandas sociais.
- Adoptar unha visión crítica sobre o reto que supón o desenvolvemento da acción formativa nunha realidade altamente tecnolóxica, incrementalmente cambiante e indubidablemente esixente para mellorar a calidade dos procesos formativos nos diferentes escenarios de aprendizaxe.
- Adoptar unha actitude responsable e comprometida co propio proceso de aprendizaxe e de actualización continua.
Estes obxectivos están dirixidos a que o alumnado adquira un nivel básico de competencia docente.
1. Tipos de ensino. O proceso de ensino-aprendizaxe. A profesión do formador.
Que significa ensinar e aprender? Que elementos interveñen nunha situación de aprendizaxe?
Aprendemos todos do mesmo xeito? Os estilos e enfoques de aprendizaxe
Os saberes e competencias docentes. Características e tipoloxía.
A importancia das competencias transversais: cales son e como desenvolvelas.
2. A planificación do ensino. Metodoloxías educativas e sistemas de avaliación desde a innovación.
A planificación do proceso de ensino-aprendizaxe: elementos e proceso de elaboración.
Metodoloxías de ensino, técnicas e estratexias metodolóxicas e recursos didácticos.
A integración das TIC na docencia (recursos e estratexias).
Lle avaliación como elemento crave do proceso de E-A Competencias
de liderado positivo, para a xestión de grupos e de traballo en equipo
A formación continua dos profesionais e a aprendizaxe ao longo da vida.
Organización e xestión da formación continuada.
A orde dos temas pode ser alterado en función do desenvolvemento da materia.
Na Aula Virtual encóntranse numerosos recursos e documentos de interese para o estudo desta materia. Para ampliar coñecementos pódese consultar a seguinte bibliografía:
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
- Estévez, I., Souto-Seijo, A., González-Sanmamed, M., & Valle, A. (2021). Ecologías de aprendizaje y motivación del profesorado universitario de Ciencias de la Salud. Educación XX1, 24(2), 19-40.
-Monereo Font, C., Badia, A., Bilbao, G., Cerrato, M., & Weise, C. (2009). Ser un docente estratégico: Cuando cambiar la estrategia no basta. C & E: Cultura y Educación, 21(3), 237256.
-Torcido Nasarre, G. (2006). Descubriendo el aprendizaje cooperativo en la educación superior: Una experiencia formativa en los seminarios de orientación docente en la escuela de enfermería gimbernat. Ágora De Enfermería, 10(2), 940942.
-Zabalza Beraza, M. A. (2007). La didáctica universitaria. Bordón.Revista De Pedagogía, 59(2), 489510.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
- Estévez, I., Souto-Seijo, A., González-Sanmamed, M., & Sangrà, A. (2022). Combining education scenarios and modalities: the contextual dimension of health sciences professors’ learning ecologies (Combinando escenarios y modalidades de formación: la dimensión contextual de las ecologías de aprendizaje del docente universitario de ciencias de la salud). Culture and Education, 34(4), 767-799.
-Estevez, I., Souto-Seijo, A., & Jorrin-Abellan, I. (2023). Beliefs and Integration of Digital Resources: a Study with Professors of Health Sciences. RIED-REVISTA IBEROAMERICANA DE EDUCACION A DISTANCIA, 26(1), 121-139.
- González-Sanmamed, M., Sangrà, A., Souto-Seijo, A., & Estévez, I. (2018). Ecologías de aprendizaje en la Era Digital: desafíos para la Educación Superior. Publicaciones, 48(1), 25-45.
- Sanmamed, M. G., Estévez, I., & Seijo, A. S. (2023). La Configuración de la Identidad Profesional Docente: un Estudio Cualitativo en Educación Superior. In Identidades migrantes y formación del profesorado: investigación educativa para el encuentro entre culturas fronterizas (pp. 157-173). Universitas.
-García López, R., Candela, I., & Traver, J. A. (2001). Aprendizaje cooperativo (1st ed.) Editorial CCS.
-Zabalza Beraza, M. A. (2003). Competencias docentes del profesorado universitario: Calidad y desarrollo profesional (1st ed.) Narcea.
-Zabalza Beraza, M. A. (2008). El trabajo por competencias en la enseñanza universitaria. (1st ed., pp. 79113) Valladolid : Servicio de Publicaciones, Universidad Europea Miguel de Cervantes, D. L. 2008.
-Zabalza Beraza, M. A., Iglesias Martínez, M., Lapeña Pérez, C., & Pastor Verdú, F. (2006). Innovación en la enseñanza universitaria. (1st ed., pp. 2) [Alicante] : Institut de Ciències de l'Educació, D. L. 2006.
SENTIDO DA MATERIA NO PLAN DE FORMACIÓN DO #MÁSTER
A materia de Enfoques Docentes ten como propósito xeral ofrecer un espazo de análise e reflexión sobre o proceso de ensino-aprendizaxe en xeral e sobre a docencia universitaria no marco do EEES en particular achegando algunhas ferramentas e recursos para mellorar a calidade docente.
Para os alumnos que exercen a súa profesión no ámbito hospitalario, esta materia ten como finalidade achegarlles coñecementos tanto teóricos como prácticos, que lles permitan planificar e desenvolver con eficacia acciones docentes en distintos ámbitos como poden ser a tutorización e supervisión de prácticas clínicas do alumnado de enfermería, ou a realización de cursos de formación ou sensibilización dirixidos a pacientes, familiares, escolares, ou calquera outro sector da poboación.
COMPETENCIAS
Esta materia pretende que os alumnos adquiran un nivel básico de competencias docentes:
1) Enfrontarse ao deseño dunha actividade formativa do seu ámbito de formación académico – profesional
2) Elaborar o material audiovisual necesario para apoiar a impartición da actividade
3) Facer unha exposición e defensa pública da proposta formativa deseñada e das aprendizaxes adquiridas durante o curso, co apoio dunha presentación audiovisual.
En concreto, ao finalizar o curso os alumnos deben ser capaces de:
- Organizar e planificar a docencia
- Comunicar de forma oral e escrita na propia lingua os coñecementos docentes
- Incorporar á Actividade docente as habilidades básicas de manexo dun computador
- Xestionar a información para o proceso de ensino-aprendizaxe
- Resolver os problemas básicos relacionados co ensino
- Traballar nun equipo multidisciplinar
- Comunicarse con expertos doutras áreas
- Aprender de forma autónoma
- Deseñar e xestionar proxectos docentes
- Aceptar a responsabilidade da súa propia aprendizaxe e desenvolvemento profesional, utilizando a avaliación como medio para reflectir e mellorar a súa actuación e aumentar a calidade dos servizos prestados.
- Educar, facilitar, supervisar e apoiar aos estudantes de coidados de saúde e outro traballadores socio-sanitarios.
1. Clase maxistral: Exposición da teoría por parte do profesor con participación activa por parte do alumnado.
2. Debate: Trátase dun espazo para a reflexión e/o profundización dos contidos teóricos.
3. Traballo individual: Resolución autónoma de problemas e Traballo en grupo: Foros de discusión - traballo cooperativo: Resolución de problemas concretos desde unha perspectiva práctica, crítica e cooperativa entre o alumnado.
4. Desenvolvemento de actividades de forma autónoma por parte do alumnado:
Tarefas de diagnóstico de estilos e necesidades de aprendizaxe.
Realización dunha guía docente para un curso ou seminario sobre un tema relacionado coa saúde ou coa súa formación académica previa.
Realización dun informe individual no que se recolla unha reflexión e elaboración persoal dos coñecementos adquiridos durante o curso.
Realización dunha presentación visual dixital que sirva de apoio para a presentación e defensa da guía docente.
Nota: A proposta de actividades da materia terá en conta as necesidades e o ritmo de desenvolvemento dentro da materia e a coordinación coas materias do semestre.
A avaliación das competencias segue un método de Avaliación Continua en base ás exposicións dos estudantes e a entrega dos materiais necesarios para a práctica docente (Guía docente, Elaboración dunha presentación de apoio,...).
A avaliación da materia inclúe os seguintes elementos cos seus correspondentes pesos porcentuais na cualificación final:
1. Participación activa no desenvolvemento do curso: valorarase a partir de dous indicadores: Asistencia continuada a clase, actitude reflexiva e crítica, participación activa nas actividades e debates que se desenvolvan en clase, etc. 10%
2. Realización dunha guía docente para un curso relacionado co ámbito da saúde 40%
3. Exposición pública da guía docente. Implica a defensa pública da guía docente e a realización dunha presentación 25%
4. Informe individual ao termo da materia 5%
5. Tarefas/actividades desenvolvidas nas sesións (infografía, deseño da EdA persoal, tarefa de presentación etc.)/ etc.) 20%
Cada estudante superará a materia cando obteña, polo menos, a cualificación de aprobado nas dúas partes da avaliación (Guía docente e defensa e avaliación das actividades en clase). No caso do alumnado que teña concedida a exención de docencia ou a dispensa de asistencia, debe remitir o documento de concesión á docente por email nun prazo de 15 días naturais como máximo desde a resolución. Posteriormente, o alumno ou a alumna, recibirá as debidas instrucións para o desenvolvemento do proceso
de ensino-aprendizaxe e, concretamente, para a elaboración dos traballos e o establecemento do seu sistema de avaliación (que implicará a entrega e exposición dos traballos previstos co alumnado asistente).
Os alumnos que non superen a materia mediante a avaliación continua terán que realizar un exame final na data oficial fixada pola Facultade (50% da nota final). Neste caso, ademais, deberán entregar a Guía Docente (45%), e o informe individual (5%). Este sistema de avaliación seguirase na 1ª e 2ª convocatoria.
Carga ECTs do curso: 3 créditos que equivalen a 75 horas de traballo do alumno distribuídas do seguinte modo:
Docencia Presencial: 10 horas
Docencia non presencial:
- Docencia síncrona: 6 horas
- Docencia asíncrona: 8 horas
Traballo Persoal e outras actividades: 51 horas
O alumnado que curse esta materia terá que realizar unha lectura atenta e crítica dos textos suxeridos pola docente, para así manexarse de modo preciso nos conceptos propios da disciplina e as súas aplicacións prácticas. Tamén resulta conveniente que o alumnado participe activamente nas tarefas de aula propostas, tanto presenciais como virtuais.
Recoméndase a utilización das titorías para todo aquilo que presente dúbidas e para recibir as aclaracións, apoio e directrices que faciliten a aprendizaxe da materia, a realización dos traballos que se propoñen etc.
O traballo continuado ao longo da materia coa realización das tarefas asignadas nos seus prazos, así como o estudo persoal constitúen un piar fundamental no proceso de aprendizaxe.
En particular, recoméndase:
- Ler detida, reflexiva e críticamente o programa da materia nos seus diversos apartados.
- Realizar e presentar nos prazos que se establezan as actividades que se soliciten en clase.
- Tomar e facer operativas decisións que posibiliten unha adecuada organización no tempo, compatibilizando os requirimentos desta materia cos das demais.
- Realizar lecturas complementarias de libros e revistas especializadas, recomendadas pola docente, que posibiliten unha comprensión globalizada dos contidos da materia.
ASISTENCIA A CLASE:
Aplicarase a normativa seguinte:
Instrución 5/2023 dá Secretaría Xeral do 17-09-2023 pola que se establece ou código de boas prácticas para a docencia híbrida e virtual dá USC https://minerva.usc.es/entities/publication/6ed7a4d5-cef0-4789-b577-5e9… RESOLUCIÓN
do 13 de decembro de 2022 pola que se ordena a publicación do Regulamento das titulacións oficiais de grao e #máster universitario e do procedemento de aseguramento da súa calidade. DOG núm. 242 do 22 de Decembro de 2022
DISPENSA DE ASISTENCIA A CLASE
O estudantado, segundo o artigo 33 g) dos Estatutos da Universidade, "ten dereito a unha atención e deseño dás actividades académicas que faciliten a conciliación dúas estudos coa vida persoal, familiar e laboral". Do mesmo xeito o artigo 130.2, tamén establece que "ten ou deber dá asistencia e participación naquelas actividades formativas que se establezan como obrigatorias na programación docente".
ESTUDANTADO CON NECESIDADES ESPECÍFICAS
Para a atención do alumnado con necesidades específicas de apoio educativo terase en conta o establecido no Protocolo de atención a persoas con discapacidade (Área de Integración do Servizo de Participación e Integración Universitaria da USC). Realizaranse as debidas adaptacións metodolóxicas e/o adaptacións curriculares para dar resposta ás necesidades educativas do citado alumnado. https://www.usc.gal/es/servicios/area/inclusion-participacion-social/in…
PERSPECTIVA DE XÉNERO
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso de linguaxe non sexista tanto no traballo cotián de aula como nos traballos académicos encomendados. Recomendamos a Guía para o emprego dunha linguaxe inclusiva da USC (2018): https://xornalistas.gal/web/uploads/novas_adxuntos/adxunto/fa5/5c013549
A perspectiva de xénero introducirase de forma transversal nas materias recollidas pola Comisión de xénero da Facultade de Enfermería.
PROTECCIÓN DE DATOS
• Política de privacidade e protección de datos: https://www.usc.gal/gl/politicaprivacidade-proteccion-datos
• Protocolo en materia de protección de datos na USC. http://hdl.handle.net/10347/23947
COMUNICACIÓN ACADÉMICA/ENTREGA DE TRABALLOS
• O alumnado debe empregar necesariamente o correo electrónico da USC (@ rai. usc.es), na súa comunicación vía email co profesorado.
• Os traballos realizados polo estudantado deben entregarse a través da aula virtual.
• A ensino-aprendizaxe (clases/titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
• Os traballos realizados polo estudantado deben entregarse a través da aula virtual.
• FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS
• Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola Facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola Universidade.
REALIZACIÓN FRAUDULENTA DE EXERCICIOS/ACTIVIDADES:
“Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
USO DE DISPOSITIVOS ELECTRÓNICOS
Atendendo ao artigo 9.2.a de o Estatuto do Estudante da USC e ao artigo 36 da Lei Orgánica do Sistema Universitario, nas clases expositivas e interactivas non está autorizado o uso de dispositivos electrónicos (teléfonos móbiles, tablets, ordenadores etc.)/ etc.) salvo cando o autoricen expresamente os profesores. O alumnado responsabilízase das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse dun emprego non adecuado dos mesmos.
PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE
Ter en conta que o proceso de ensino-aprendizaxe (clases/titorías) é de carácter privado. Neste sentido, enténdese que se trata dun acto de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
RESPONSABILIDADE AMBIENTAL
• Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
• Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
• Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
• Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
• Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos
Sandra Vidal Martínez
Coordinador/a- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- sandravidal.martinez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
Iris Estevez Blanco
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Correo electrónico
- iris.estevez.blanco [at] usc.es
- Categoría
- PROFESOR/A PERMANENTE LABORAL
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | Aula 2.03 |
| Martes | |||
| 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán, Galego | Aula 2.03 |
| Mércores | |||
| 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | Aula 2.03 |
| 26.05.2026 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2.03 |
| 09.07.2026 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2.02 |