A Universidade de Santiago e Boehringer Ingelheim crean o primeiro curso dunha universidade pública especializado en EPOC dirixido a enfermaría
A falta de coñecementos específicos sobre patoloxías respiratorias é un dos principais problemas aos que se enfronta o persoal de enfermaría no seu día a día. Este é o caso da enfermidade pulmonar obstrutiva (EPOC) e, por iso, a Universidade de Santiago de Compostela (USC) creou, co patrocinio de Boehringer Ingelheim, o primeiro curso de especialización nunha universidade pública sobre atención integral á EPOC dirixido a profesionais de enfermaría. Trátase de desenvolver coñecementos e habilidades entre este colectivo que contribúan a unha mellora da calidade de vida do paciente e a unha xestión máis eficiente dos procesos relacionados con esta patoloxía tan prevalente e complexa.
A dimensión que alcanzou a enfermidade na actualidade, a carga asistencial que leva, os avances na investigación, os novos fármacos en desenvolvemento ou a creación de novas estratexias de atención ao paciente, deu lugar a unha crecente demanda de formación universitaria neste ámbito. "Nos últimos anos démonos conta de que era necesario un programa destas características e estamos convencidos de que, por mor deste curso, nos próximos anos xurdirán outras iniciativas", apunta o Dr. Alberto Fernández Villar, profesor asociado de Medicamento da USC e xefe do Servizo de Pneumoloxía do Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo.
Baixo a co dirección de Alberto Ruano, profesor titular de Medicamento Preventivo e Saúde Pública da Universidade de Santiago, e do doutor Fernández Villar, o curso diríxese a persoas con grao ou diplomatura de Enfermaría, priorizando a experiencia en EPOC. Trátase dunha formación regulada que finalizará o próximo 30 de xuño, coa que se pode obter unha equivalencia de 20 ECTS.
O programa está estruturado en torno ao diagnóstico, abordaxe e seguimento da EPOC, cun contido “ambicioso, intensivo e moi completo”, apunta o profesor Ruano. Epidemioloxía, carga asistencial, diagnóstico e cribado da enfermidade (con especial énfase na realización e interpretación da espirometría) son algúns dos bloques máis destacados, ademais da adecuada abordaxe terapéutica (novas clasificacións e familias terapéuticas, novos fármacos, educación e uso adecuado da inhaloterapia) ou o seguimento do paciente.
Así mesmo, cada módulo ten un apartado práctico con casos reais. “Os casos clínicos corresponderán a situacións frecuentes que se presentan en clínica polo que terán un papel moi relevante, xa que os consideramos imprescindibles para dar a coñecer casos reais aos alumnos e mostrarlles as ferramentas para resolvelos satisfactoriamente”, engade Ruano. Proba diso é a plataforma en liña na que os alumnos terán que subir vídeos autograbados poñendo en práctica unha espirometría con criterios de calidade ou usando os dispositivos inhalatorios correctamente.
Para tratar o desenvolvemento do convenio deste curso de especialización, esta mañá reuníronse na sede da Reitoría da USC o reitor compostelán Antonio López e o Rexional Customer Manager da zona Norte de Boehringer Ingelheim España, Emilio Formoso. Ao encontro asistiron, ademais dos directores do curso, a vicerreitora de Titulacións, Vitoria Otero, e a directora do Centro de Posgrao Propio, Ana Díaz.
Cuarta causa de mortalidade no mundo A EPOC é unha das principais causas de morte e discapacidade en todo o mundo e ten un impacto físico e emocional significativo nas persoas que o padecen. A nivel nacional, a EPOC afecta ao 10,2% da poboación española de entre 40 e 80 anos, segundo o estudo EPI-SCAN , e é unha patoloxía moi discapacitante que non só impacta na calidade de vida dos pacientes, senón que implica importantes custos para o sistema sanitario. Tanto é así que a EPOC provoca cada ano 18.000 mortes en España (é a cuarta causa de mortalidade no mundo e estímase que no ano 2030 será a terceira), consome o 2% do orzamento da sanidade pública española e supón un gasto de 3.000 millóns ao ano (ao redor dos 1.700-3.200€/ano/paciente), que corresponde ao 0,2% do PIB. Ante este escenario, este curso xurdiu da necesidade de mellorar a formación dos profesionais de enfermaría do servizo de Pneumoloxía, xa que permitiría evitar moitas consultas grazas á correcta aplicación dunha das probas craves para a enfermidade: a espirometría, elemento básico e indispensable para un correcto diagnóstico do paciente.
“O obxectivo do curso impartido pola USC é poder complementar os coñecementos deste colectivo sobre esta patoloxía crónica, intimamente vinculada ao consumo de tabaco, o que fai que, con frecuencia, se asocie a outras enfermidades ou comorbilidades dificultando o seu correcto manexo”, explica o Dr. Fernández. “Desta maneira, disporán dos coñecementos necesarios para resolver os casos e situacións clínicas máis relevantes relacionadas coa EPOC e poderán deseñar e pór en marcha proxectos de innovación, investigación e organizativos a nivel local ou mesmo comunitario para implementar a atención e coñecemento da enfermidade”, engade.
O papel do persoal de enfermaría na abordaxe da EPOC Os profesionais de enfermaría xogan un rol crucial neste aspecto dada a importancia epidemiolóxica da enfermidade, xa que ten un contacto moi directo co paciente, en ocasións, máis frecuente do que pode ter o médico. Por esta razón, débese recoñecer a súa capacidade para realizar unha xestión activa e mellorar a calidade asistencial dos casos de EPOC, ademais da súa influencia para empoderar os pacientes na xestión da enfermidade.
Ser proactivo na creación de novas iniciativas e retos na mellora da atención á EPOC é esencial. Por iso, a última parte do curso céntrase en que os alumnos propoñan un pequeno proxecto asistencial dentro da súa contorna de traballo. Desta maneira, o persoal enfermeiro poderá apoiar ao especialista no seguimento, dar unha atención de calidade ao paciente e contribuír á mellora da cronicidade do sistema. E aínda máis importante, “que estes expertos se convertan en transmisores deste coñecemento nos seus centros, xa a nosa idea principal é que o profesional que finalice este curso estea capacitado para formar nun nivel local aos seus compañeiros. Este tipo de iniciativas non só benefician ao colectivo de enfermaría, senón aos servizos de Pneumoloxía e ao sistema sanitario en xeral reunindo aos mellores profesionais en equipos multidisciplinares”, tal e como apunta o Dr. Fernández.
“Desde Boehringer Ingelheim, conscientes do desafío que constitúe esta patoloxía crónica para o sistema sanitario, consideramos imprescindible a formación continuada dos profesionais sanitarios para seguir mellorando no diagnóstico e tratamento da EPOC”, afirma o Dr. Holger Gellermann, director médico de Boehringer Ingelheim España. Ademais, Gellermann engade: “comprometidos coa saúde respiratoria desde hai máis de 90 anos, en Boehringer Ingelheim innovamos da man de equipos sensibilizados coa formación continuada e especialización de profesionais sanitarios no diagnóstico e manexo da EPOC, entre outras patoloxías respiratorias, todo iso sempre en beneficio da mellora da atención ao paciente e cunha visión multidisciplinar da enfermidade”.
