Unha tese estuda as particularidades do estilo directo, fenómeno lingüístico único na lingua española
Elemento común tanto nas noticias dos medios de comunicación como na literatura, o estilo directo é un fenómeno lingüístico que se revela como único na lingua, sen correspondencia con ningún outro tipo de enunciado en español. A singularidade destes enunciados que reproducen de xeito fiel as palabras pronunciadas por alguén atópase no celme da tese de Noelia Estévez Rionegro, cualificada sobresaliente cum laude e que analizou tres mil cincocentos enunciados de estilo directo co obxecto de avaliar a correspondencia entre a lingua cotiá e as teorías que a regulan.
A pesar de ser un tema amplamente investigado, “non existe un acordo en canto á caracterización do estilo directo como construción gramatical”, explica a investigadora. “As teorías máis tradicionalistas, como as da propia Real Academia Española, chocan coas defendidas noutras gramáticas descritivas do español ou en estudos específicos sobre o tema”, engade Noelia Estévez, se ben “ningunha delas está exenta de crítica nin logrou o consenso entre lingüistas”. Ante esta situación a tese da xa doutora Estévez Rionegro propuxo explorar a lingua en uso e tratar de verificar se algunha das hipóteses anteriores funciona na lingua real.
Para o desenvolvemento do traballo, Estévez Rionegro avaliou arredor de tres mil cincocentos enunciados de estilo directo tomados da lingua oral, xornalística, narrativa e teatral. Aplicoulle unha tripla análise que atende a outros tantos aspectos nos que as teorías anteriores non concordan e que implica aplicar criterios de tres disciplinas da Lingüística: semántica, sintaxe e análise de discurso.
O resultado da análise “mostra unha realidade lingüística diferente á recollida na maioría dos estudos precedentes e ningunha das teorías defendidas acaba de retratar na súa totalidade o uso real que os falantes e escritores fan deste procedemento da cita”. A existencia dun “considerable número” de exemplos que non poden explicarse de acordo cos preceptos da gramática do español leva a Noelia Estévez Rionegro a considerar a gramática doutras linguas, especialmente da inglesa pola súa “recoñecida actividade investigadora en Lingüística”, e así indagar nas solución que achegan. “É unha teoría que ninguén aplicou a estes enunciados, xa que os estudos precedentes céntranse nas archicoñecidas teorías de subordinación e xustaposición” acalara a investigadora.
Aínda que o repaso bibliográfico mostra unha situación de disquisición similar á do español, Noelia Estévez atopou certos preceptos que, aínda que a gramática do inglés emprega para outros aspectos da lingua, “son aplicables ao estilo directo en español e permiten explicar a cuestións daqueles outros nos que as teorías precedentes non funcionan”.
Co título ‘Las construcciones de estilo directo en español. Estudio de corpus, Noelia Estévez Rionegro defendeu a súa tese ante un tribunal composto por María Antonia Martín Zorraquino (Universidade de Zaragoza), María Mercedes Sedano Gutiérrez (Universidade Central de Venezuela) y María Paula Santalla del Río (USC). Este traballo de doutoramento co dirixírono Belén López Meirama e Tomás Jiménez Juliá e obtivo por unanimidade a máxima cualificación.