Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Antropoloxía Social
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Obxectivo central: Adquirir competencias xerais para a formación en Filosofía e mais con-cretas do campo da Antropoloxía Social.
Obxectivos específicos:
1) Introducir ao alumnado nas principais teorías sobre o simbolismo.
2) Coñecer o papel do simbolismo na cultura.
3) Comprender os ámbitos más significativos de manifestación do simbolismo: relixión, política, poder, economía e posmodernidade.
1. Teorización antropolóxica en torno ao símbolo:
1.1. Ernst Cassirer: O ser humano como animal simbólico.
1. 2. Gilbert Durand: A especificidade antropolóxica do símbolo.
1.2. Leslie A. White / John Beattie: a cultura como trama simbólica.
1. 3. Peter Berger e Thomas Luckmann: Os universos simbólicos.
2. Tradición francesa:
2. 1. Émile Durkheim: Símbolo e identidade colectiva.
2. 2. Marcel Mauss: A dimensión simbólica do don.
2. 3. Claude Lévi-Strauss: A eficacia do símbolo.
3. Tradición inglesa:
3.1. Mary Douglas: Arquetipos de pureza e contaminación.
4. Tradición norteamericana:
4. 1. Clifford Geertz: Sistemas simbólicos como programas culturales.
4. 2. Victor Turner: Liminalidade, communitas e símbolos dominantes.
5. Dimensións do símbolo:
5. 1. Relixión: René Girard.
5. 2. Política: Georges Balandier.
5. 3. Poder: Pierre Bourdieu.
5.4. Economía: Marshall Sahlins.
5. 5. Posmodernidade : Michel Maffesoli.
Andreski, S. Las ciencias sociales como forma de brujería, Madrid, Taurus, 1972.
Augé, M. Símbolo, función e historia. Barcelona, Gedisa, 1983.
Augé, M. Dios como objeto. Barcelona, Gedisa, 1996.
Augé, M. Los no lugares: espacios del anonimato. Barcelona, Gedisa, 2000.
Balandier, G. Antro-pológicas. Barcelona, Península, 1975.
Balandier G. Antropología política. Barcelona, Península, 1976.
Balandier, G. Modernidad y Poder. El desvío antropológico. Barcelona, Júcar, 1988.
Balandier G. El poder en escenas. Barcelona, Paidós, 1994.
Bateson, G. Pasos hacia una ecología de la mente. Buenos Aires, Carlos Lohlé, 1985.
Baudrillard, J. El intercambio simbólico y la muerte. Madrid, Monte Aviula, 1980.
Beattie, J. Otras culturas. México, FCE, 1972.
Berger, P. y Luckmann, Th. La construcción social de la realidad. Buenos Aires, Amorrortu, 1986.
Bourdieu, P. ¿Qué significa hablar? Madrid: Akal, 2001.
Bourdieu, P. Cosas dichas, Buenos Aires, Gedisa, 1988.
Bourdieu, P. La eficacia simbólica: religión y política. Buenos Aires, Biblos, 2009.
Callois, R. El hombre y lo sagrado. México, FCE, 2006.
Cardín, A. Movimientos religiosos modernos, Madrid, Salvat, 1983.
Cassirer, E. Antropología filosófica. México, FCE, 1975.
Cassirer, E. Las ciencias de la cultura. México, FCE, 2014.
Castoriadis, C. La institución imaginaria de la sociedad. Barcelona, Tusquéts, 2 vols. (1983-1989).
Castoriadis, C. (1994). Los dominios del hombre. Barcelona, Gedisa, 1994.
Cátedra, M. La muerte y otros mundos. Madrid, Jucar Universidad, 1988.
Cátedra, M. Un santo para una ciudad. Barcelona, Ariel, 1997.
Clastres, P. La sociedad contra el estado. Madrid, Traficantes de sueños, 2010.
Delgado, M. Luces iconoclastas. Anticlericalismo, blasfemia y martirio de las imágenes. Barcelona, Ariel, 2001.
Delgado, M. “La “religiosidad popular”. En torno a un falso problema”. Gazeta de Antropología, 10 art. 8., 1993, http://hdl.handle.net/10481/136
Descola, Ph. Más allá de la naturaleza y la cultura. Buenos Aires, Amorrortu, 2012.
Douglas, M. Pureza y peligro. Madrid, Siglo XXI, 1973.
Douglas, M. Símbolos naturales, Siglo XXI, 1978.
Durand, G. La imaginación simbólica. Buenos Aires, Amorrortu, 2007.
Durkheim, É. Las formas elementales de la vida religiosa. Madrid, Akal,
1982.
Durkheim, É. y Mauss, M. De ciertas formas primitivas de clasificación. Mauss, M. Institución y culto. Barcelona, Barral, 1971.
Duvignaud, J. El sacrificio inútil, México, FCE, 1981.
Eliade, M. Imágenes y símbolos. Madrid, Taurus, 1999.
Eliade, M.Lo sagrado y lo profano. Barcelona, Paidós, 2014.
Elias, N. (1994). Teoría del símbolo. Un ensayo de antropología cultural.
Barcelona, Península, 1994.
Evans-Pritchard, E. Brujería, magia y oráculos entre los azande. Barcelona, Anagrama, 1976.
Fernández, J. "La misión de la metáfora en la cultura expresiva" -traducción al castellano del original publicado en Current Anthropology 1974, 15, 2:119-145-, 2006.
Freud, S. Tótem y tabú. Madrid, Alianza, 1981.
Geertz, C. Interpretación de las culturas. Barcelona, Gedisa, 1992.
Girard, R. La violencia y lo sagrado. Barcelona, Anagrama, 1998.
Godelier, M. Lo ideal y lo material. Madrid, Taurus, 1989.
Goffman, E. Ritual de interacción. Buenos Aires, Tiempo Contemporáneo, 1970.
Lakoff, G. y Johnson, M. Metáforas de la vida cotidiana. Madrid, Cátedra,
2001.
Le Breton, D. Antropología del cuerpo y modernidad. Buenos Aires, Nueva Visión, 2002.
Lévi-Strauss, Cl. El totemismo en la actualidad. México, FCE, 1965.
Lévi-Strauss, Cl. Antropología estructural. Barcelona, Eudeba, 1968.
Lévi-Strauss, Cl. El pensamiento salvaje. México, FCE, 1972.
Lisón, C. Brujería, estructura social y simbolismo en Galicia. Madrid, Akal, 1979.
Lisón, C. Perfiles simbólico-morales de la cultura gallega. Madrid, Akal, 1984
Maffesoli, M. El tiempo de las tribus. Madrid, Icaria, 1990.
Mariño Ferro, R. Antropoloxía de Galicia, Vigo, Xerais, 2000.
Mauss, M. Ensayos sobre el Don. Buenos Aires, Katz, 2009.
Mauss, M. Sociología y Antropología. Madrid, Tecnos, 1971.
Reynoso, C. Paradigmas y estrategas en antropología simbólica. Buenos Aires: Búsqueda, 1987.
Reynoso, C. (comp.) El surgimiento de la antropología posmoderna, Barcelona/ México, Gedisa, 1991.
Ricoeur, P. La metáfora viva. Buenos Aires, Megápolis, 1981.
Sahlins, M. Cultura y razón práctica. Barcelona, Gedisa, 1996.
Segalén, M. Ritos y rituales contemporáneos. Madrid, Alianza, 2005.
Sperber, D. El simbolismo en general. Barcelona, Anthropos, 1978.
Thomas, L. V., Antropología de la muerte. México, FCE, 2017.
Turner, V. El proceso ritual. Madrid, Taurus, 1998.
Turner, V. La selva de los símbolos. Madrid, Siglo XXI, 1990.
Valdés, R. “Nuevas tendencias en el estudio del simbolismo” en Enrahonar. Quaderns de Filosofía Universitat Autònoma de Barcelona, 1981, 2: 47-86
Vallverdú, J. Antropología simbólica. Barcelona, UOC, 2008.
Van Gennep, A. Los ritos de paso. Madrid: Alianza, 2008.
Veblen, Th. Teoría de la clase ociosa. Madrid, Alianza, 2014.
White, L. A. La ciencia de la cultura: un estudio sobre el hombre y la civilización. Barcelona, Paidós, 1982.
Zulaika, J. Violencia Vasca. Metáfora y sacramento. Madrid, Nerea, 1990.
4.1 COMPETENCIAS XERAIS
CG1: Que os/as alumnos/as posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía como saber, incluíndo as súas doutrina, teorías, métodos e aplicacións, ao nivel proporcionado polos textos académicos, con referencia a aportacións investigadoras recentes.
CG2: Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía a un nível xeral e non especializado.
CG3: Que sexan capaces de transmitir eses coñecementos, ideas, cuestións e solucións expostas e ofrecidas pola Filosofía, tanto a un público xeral como interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
CG4: Que estean capacitados para continuar a súa formación, en Filosofía e/ou noutros eidos do saber, cun elevado grao de autonomía.
CG5: Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saber e na prática social, cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos dende a Filosofía.
4. 2. COMPETENCIAS TRANSVERSALES
CT01: Instrumentais: Capacidade de comprensión e interpretación de discursos complexos (escritos e orais), análise e síntese, traballo conceptual. Capacidade para a exposición e comunicación oral e escrita. Capacidade de xestión da información. Resolución de problemas. Toma de decisións.
CT02: Persoais: Curiosidade e actividade intelectual non restrinxidas á Filosofía. Capacidade para desenvolverse en contextos culturais e sociais diversos. Boa disposición para as relacións interpersoais, o diálogo intelectual e o traballo cooperativo. Razoamento crítico e compromiso democrático.
CT03: Sistémicas: Capacidade para a aprendizaxe autónoma. Receptividade e capacidade de resposta ante novas situacións Creatividade. Coñecemento doutras culturas e costumes. Iniciativa e espírito emprendedor. Motivación pola calidade. Especial sensibilidade cara a problemas de igualdade ambientais.
4. 3. COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
CE1: Coñecer as disciplinas, as teorías, os métodos, as aplicacións e as correntes propias da Antropoloxía simbólica, seguindo a súa historia e nas súas formulacións contemporáneas.
CE2: Saber explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalos.
CE3: Saber ampliar e poder desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación.
CE4: Saber aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico e antropolóxico.
CE5: Capacidade para analizar e sintetizar, argumentar lóxicamente, reflexionar e deliberar en termos éticos.
CE6: Saber expresarse, comunicar, debater e dialogar.
CE7: Capacidade para organizar a información, tomar decisións, expoñer e resolver problemas.
CE8: Desenvolvemento do razoamento crítico e o compromiso ético.
CE9: Sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
CE10: Capacidade de reacción e espírito construtivo: pro-actividade, inventiva, creatividade.
Aulas expositivas:
Explicación dos contidos do programa.
Aulas interactivas:
Realización e presentación de traballos grupais e individuais, coa fin de complementar e enriquecer os contidos abordados nas clases expositivas, de acordo ás lecturas e materiais audiovisuais previamente indicados e colocados na aula virtual. O alumnado realizará presentacións, recensións, respostas a cuestionarios, debates na aula, etc.
O alumnado será informado constantemente a través da aula virtual dla USC.
Titorías:
Para consultas relacionadas coas cuestións abordadas nas aulas expositivas e interactivas.
Avaliación continua: Aulas presenciales expositivas e interactivas. Presentación e entrega de traballos individuais e grupales: 40% da nota. Exame: 60% da nota. Será preciso aprobar as dúas partes para facer media.
Avaliación non continua: O alumnado con pérdida do dereito a evaluación continua será avaliado nun exame final. Exame 100% da calificación.
(*) A ausencia de mais de 4 sesións sen xustificar o a non entrega dos traballos nas datas sinaladas suporá unha perda do dereito á avaliación continua.
(*) O alumnado que teña dispensa de asistencia a clase concedida pola facultade poderá optar entre as modalidades de avaliación continua ou a realización de exame final. No primeiro caso deberá realizar os mesmos traballos e probas indicados para o alumnado asistente apoiando o seu traballo persoal en titorías e nas orientacións facilitadas a través da aula virtual. Os criterios serán os mesmos establecidos para o alumnado asistente. No caso de optar pola realización de exame final o seu valor será do 100%.
Evaluación de competencias:
A) Participación na aula: Participaciónnas clases, actividades e presentacións.
Instrumento de avaliación de competencias: observación e notas do profesorado.
Competencias: CTO1-CT02-CT03.
Valor: 10%.
B) Actividades individuais e grupais realizadas nas clases interactivas: Comprensión e seguimento da materia expresada nos textos de lectura. Estructuración e cohesion nas exposicións. Claridade e precision conceptual. Capacidade analítica e crítica. Corrección linguistica, grammatical e ortográfica.
Instrumento: Recensiones grupales y cuestionarios individuals realizados polo alumnado.
Competencias: CG2-CG3 / CE4-CE5-CE6-CE7-CE8-CE9-CE10.
Valor: 30%.
C) Dominio teórico da materia: Dominio dos conceptos da materia. Visión global da materia. Estruturación e cohesión da exposición. Claridade e precisión conceptual. Expresión escrita: corrección lingüística, gramatical e ortográfica.
Instrumento: Exame.
Competencias:CG1-CG4-CG5 / CE1-CE2-CE3.
Valor: 60%
En correspondencia cos 6 créditos (150 horas):
Horas presenciais: 51 h.
Horas de Titorías 3 h.
Clases Expositivas 24 h.
Clase Interactiva 24 h.
Horas non presenciais: 99 h.
Seguimento do curso, esforzo de lectura e traballo constante.
“Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”, aprobada no Consello de Goberno do 15 de xuño de 2011:
Art. 1.: “A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o alumno infractor. Considerarse fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes”.
Ángel Enrique Carretero Pasín
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Antropoloxía Social
- Correo electrónico
- angelenrique.carretero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Luns | |||
---|---|---|---|
09:30-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 |
Martes | |||
11:00-12:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 4 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 4 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 4 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 5 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 5 |
02.06.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 |
06.07.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2 |
06.07.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 2 |
06.07.2023 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 2 |