Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
Áreas: Lingua Española
Centro Facultade de Filoloxía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
A materia ten un dobre obxectivo, descritivo e metodolóxico. Con respecto ao primeiro, descríbense os niveis de análise sintáctico e léxico do español. Con respecto ao segundo, o que se pretende é que o estudio da materia poda constituir un punto de partida adecuado para o ulterior desenvolvemento dos estudos de sintaxe e léxico do español, así como un referente ou apoio suficiente para que o alumno se poda introducir con maior facilidade ―ou asentalos, se xa os ten― en estudos de sintaxe e léxico noutras linguas.Se llevará a cabo en las mismas condiciones que en la l.ª oportunidad. Si los alumnos han realizado la prueba no eliminatoria durante el período de docencia, exactamente igual que sucedió en la primera oportunidad, se les pregunta en el examen de la segunda oportunidad si quieren que esa prueba no eliminatoria sea tenida en cuenta y, si quieren, se los evalúa también en la segunda oportunidad teniéndola en cuenta; si no, no. En cuanto a los ejercicios de autoevaluación, en la segunda oportunidad se tienen en cuenta de la misma manera que en la primera, aunque el período de tiempo para su realización se haya cerrado en la fecha del examen de la primera oportunidad.
Primeira parte: o compoñente gramatical (sintaxe) [10 semanas]
1. A análise sintáctica: cuestións xerais [3]
1.1. A estruturación das linguas: código e mensaxe, significado e significante, os compoñentes lingüísticos, a dobre articulación e a segmentación
1.2. As relacións sintácticas
1.2.1. Relacións sintagmáticas e paradigmáticas
1.2.2. Relacións secuenciais e conectivas
1.2.3. Relacións constitutivas e funcionais
1.2.4. Relacións sintácticas, semánticas e pragmáticas
1.3. Unidades sintácticas
1.3.1. A escala de unidades gramaticais (do morfema ao texto)
1.3.2. Principios complementarios (recursividade e salto de nivel)
1.3.3. Unidades simples, complexas e compostas
1.5. A análise sintáctica e a súa representación gráfica
2. A cláusula [5]
2.1 Constituíntes funcionais da cláusula
2.2 Tipos de cláusulas segundo a construción
2.3 Tipos de cláusulas segundo a modalidade
2.4 Tipos de cláusulas incrustadas segundo a súa estrutura
3. A frase: tipos e constituíntes funcionais: elementos definitorios e modificación [2]
4. Estruturas bipolares (as oracións) e coordinadas [2]
Segunda parte: o compoñente léxico [3 semanas]
1. Léxico e dicionario. A lexicografía [3]
1.1 Introdución á análise léxica
1.2 Tipos de dicionarios. Os dicionarios do español
1.3 A información nos dicionarios
1.4 A definición lexicográfica
Sobre a primeira parte:
BÁSICA
Academia, Real ___ Española y ASALE: Nueva gramática de la lengua española. Manual, Madrid, Espasa-Calpe, 2010.
Academia, Real ___ Española y ASALE, Nueva gramática básica de la lengua española, Barcelona, Espasa, 2011.
COMPLEMENTARIA
Academia, Real ___ Española y ASALE: Nueva gramática de la lengua española. Madrid, Espasa-Calpe, 2009.
Alarcos Llorach, Emilio: Gramática de la lengua española, Madrid, Espasa-Calpe, 1994.
Alcina Franch, Juan y José Manuel Blecua: Gramática española, Barcelona, Ariel, 1975.
Alonso, Amado y Pedro Henríquez Ureña. 1938. Gramática castellana. Buenos Aires, 1938.
Bello, Andrés: Gramática de la lengua castellana destinada al uso de los americanos, Santiago de Chile, 1847. Ed. con las notas de R.J. Cuervo, Madrid, Arco/Libros, 1988, 2 vols.
Bosque, Ignacio y Violeta Demonte (eds.): Gramática descriptiva de la lengua española, Madrid, Real Academia Española/Espasa-Calpe, 1999.
Butt, John y A. Moreira: A New Reference Grammar of Modern Spanish, Londres, Routledge, 2018.
Di Tullio, Ángela: Manual de gramática del español. Desarrollos teóricos. Ejercicios. Soluciones. Buenos Aires, La isla de la luna, 2005.
Fernández Ramírez, Salvador: Gramática española, Madrid, Arco/Libros, 1986. Vols. 2, 3.1, 3.2 y 4.
Gili Gaya, Samuel: Curso superior de sintaxis española, Barcelona, Spes, 1961.
Gómez Torrego, Leonardo: Gramática didáctica del español, Madrid, SM, 1998.
Gutiérrez Ordóñez, Salvador, Principios de sintaxis funcional, Madrid, Arco/Libros, 1997.
Hernanz, Mª Lluïsa y Josep Mª Brucart, La sintaxis, Barcelona, Crítica, 1987.
López García, Ángel, Gramática del español, I. La oración compuesta. II. La oración simple, Madrid, Arco/Libros, 1994-1996.
Lenz, Rodolfo, La oración y sus partes. Estudios de gramática general y castellana, Madrid, Publ. de la RFE, 1920.
Marcos Marín, Fco., F. Javier Satorre y M.ª Luisa Viejo: Gramática española, Madrid, Síntesis, 1998.
Rodríguez Ramalle, M.ª Teresa: Manual de sintaxis del español, Castalia Universidad, Madrid, 2005.
Rojo, Guillermo, Victoria Vázquez Rozas, Rena Torres Cacoullos (eds.), The Routledge Handbook of Spanish Syntax, Routledge, Londres, 2023.
Seco, R., Manual de gramática española, Aguilar, Madrid, 1967.
Sobre a segunda parte:
Porto Dapena, José Álvaro: Manual de técnica lexicográfica, Madrid, Arco/Libros, 2002.
Rodríguez Barcia, Susana: Introducción a la lexicografía, Síntesis, Madrid, 2016.
Competencias básicas e xerais que se deben desenvolver ao cursar esta materia:
CB1. Capacidade para conectar os coñecementos previos con outros máis avanzados no ámbito da lingüística hispánica.
CB2. Capacidade para elaborar argumentos e defendelos, así como para propoñer solucións a problemas lingüísticos.
CB3. Capacidade para reunir e interpretar datos lingüísticos relevantes co fin de emitir xuízos reflexivos.
CB4. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público especializado e non especializado.
CB5. Capacidade para aplicar de forma autónoma en estudos posteriores as habilidades de aprendizaxe adquiridas.
CG1. Adquisición e comprensión de coñecementos, métodos científicos e recursos de análises específicas para o estudo lingüístico avanzado do español.
CG2. Habilidade para aplicar os coñecementos e métodos adquiridos na identificación e resolución de problemas, tanto no ámbito dos estudos lingüísticos como no ámbito profesional.
CG3. Capacidade de reflexión e pensamento crítico para describir, interpretar e valorar os feitos lingüísticos.
CG4. Capacidade para aplicar o razoamento inductivo e deductivo, combinando a análise dos datos coa argumentación teórica.
CG5. Capacidade de abstracción, síntese e análise para extraer ideas xerais a partir da observación e descrición dos datos.
CG6. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións sobre cuestións da lingua española a un público especializado e non especializado.
CG7. Dominio da expresión oral e escrita en español en diferentes contextos de uso.
CG9. Habilidade para o traballo cooperativo en contextos multiculturais e multilingües.
CG10. Aprendizaxe autónoma de novos coñecementos e técnicas de análise.
Competencias específicas do Grao en Lingua e Literatura española que se deben desenvolver ao cursar esta materia:
CE4. Identificación e comprensión dos elementos que definen e articulan os estudos lingüísticos como disciplinas científicas no ámbito das Humanidades.
CE5. Capacidade para recoñecer o carácter interdisciplinar dos estudos lingüístico-literarios.
CE9. Desenvolvemento dun coñecemento máis profundo da lingua española grazas ao estudo reflexivo da gramática e dos usos discursivos dos falantes.
CE10. Comprensión da complexidade dos feitos lingüísticos.
CE11. Capacidade para aplicar os coñecementos da gramática española tanto na súa vertente sincrónica como diacrónica.
CE14. Capacidade para recoñecer as variedades internas da lingua española (temporais, espaciais, sociais e situacionais).
CE16. Habilidade para manexar novas tecnoloxías que faciliten o estudo da lingua española.
CE18. Desenvolvemento da competencia comunicativa en contextos académicos.
Competencias específicas que debe ter adquirido o alumno despois de cursar esta materia:
O primeiro obxectivo descritivo do curso pódese desglosar de acordo cos dous bloques nos que se divide a materia: o que se refire ao compoñente sintáctico e o que se refire ao compoñente léxico. Polo que se refire ao primeiro, ao finalizar o curso o alumno debe ter adquirido as seguintes competencias:
a) Debe ser capaz de situar fundamentadamente os estudos sintácticos no conxunto dos estudos gramaticais do español.
b) Debe ser capaz de segmentar e xerarquizar fundamentadamente secuencias lingüísticas en español.
c) Debe ser capaz de asignar fundamentadamente función e categoría a cada un dos segmentos identificados nesa xerarquización progresiva.
d) Debe ser capaz de establecer relacións entre o modelo de análise tradicional e o de corte constitutivo-funcional que se utilizará en clase.
Polo que se refire ao segundo, ao acabar o curso o obxectivo é que o alumno adquirise as seguintes competencias:
a) Debe ser capaz de situar fundamentadamente os estudos de léxico no conxunto dos estudos do español.
b) Debe ser capaz de explicar como está constituído o significado das palabras.
c) Debe coñecer que clase de información sobre as palabras pode atoparse recollida nos dicionarios.
d) Debe coñecer as distintas orientacións de acordo coas cales se poden elaborar dicionarios.
e) Debe coñecer que tipos, en razón da información e orientación neles priorizada, de dicionarios hai, así como de que maneira, polo menos os máis utilizados, se estructuran a distintos niveis.
e) Debe ser capaz de, de acordo coas súas necesidades en cada momento, elixir o tipo de dicionario adecuado en razón da información e a orientación nel priorizada.
f) Debe ser capaz de acceder a toda a información que, sobre as palabras e as relacións de distinta natureza que se poden establecer entre elas, se encontra recollida nos distintos tipos de dicionarios.
O obxectivo metodolóxico do curso debe asegurar que o alumno adquire as siguientes competencias:
a) Enfrontarse a un estudo profundizado de calquera aspecto referente á Sintaxe ou o Léxico do español
b) Enfrontarse con máis garantías ao estudo da Sintaxe ou o Léxico doutras linguas, e establecer comparacións entre elas e o español
A impartición da materia levarase a cabo a partir dos desenvolvementos teórico-descritivos que sobre cada aspecto tratado realizará cada semana o profesor nas sesións expositivas. O explicado nestas clases será, xunto a, en determinados casos, a bibliografía proposta, a base inicial do coñecemento. Os conceptos explicados aplicaránse despois nas sesións prácticas semanais, por medio de exercicios orientados fundamentalmente a que o alumno poda comprobar a pertinencia e o alcance descritivo dos conceptos introducidos. Os exercicios, ben serán propostos e realizados na clase, ben propostos en sesións prácticas ou expositivas previas, e corrixidos na clase.
Utilizarase o Campus Virtual para a distribución de materiais e outras actividades.
1ª oportunidade (mes de xuño)
A avaliación incluirá as seguintes actividades:
b) Unha proba parcial, non eliminatoria de materia, cuxa data se concretará previamente: 30 % da nota final.
c) Un exame final na data oficial fixada pola Facultade: 70 % da nota se se realiza a proba parcial e 100 % se non se realiza a proba ou se renuncia á puntuación obtida. No exame final haberá un recadro para que o alumno indique a que modalidade desexa optar (só exame final ou suma de exame final e proba parcial).
c) Cuestionarios de autoavaliación no curso virtual, sintaxe (ata 1,5 puntos da nota final) e vocabulario (ata 0,5 puntos da nota final). Estes cuestionarios estarán progresivamente dispoñibles na aula virtual e poderán realizarse ata o último día de clase presencial, momento no que se pechará definitivamente o acceso. Todos os estudantes, incluídos os que teñan unha exención de asistencia, poden completar as probas e obter as cualificacións correspondentes. Para que esta actividade conte na nota final é necesario:
(i) a realización de todos os exercicios de cada parte;
(ii) obter a maior puntuación posible en cada un deles, para o que se disporán de tres intentos (só no terceiro intento se permite obter, en lugar do 100 % da puntuación, o 95 %); despois de cada intento se poderá acceder ás solucións.
O exame final constará de dúas partes: unha sobre sintaxe (máximo 8 puntos) e outra sobre vocabulario (máximo 2 puntos). A realización completa dos exercicios permitirá obter 1,5 na parte de sintaxe e 0,5 na parte de léxico. Estas puntuacións sumaranse ás de cada parte do exame cando non superen o 6,5 (en sintaxe) ou 1,5 (en léxico). É dicir, quen obteña a maior cualificación nalgunha das partes do exame non sumará puntos para os cuestionarios de autoavaliación relacionados con esa parte.
Farase un seguimento diario da asistencia a clase.
2.ª oportunidade (xullo): realizarase nas mesmas condicións que a primeira oportunidade. Non haberá un período adicional de tempo para completar os cuestionarios na segunda oportunidade. Para que os cuestionarios conten na segunda oportunidade, deberán terse cubertos durante o período de docencia presencial, igual que na primeira oportunidade.
Alumnos con exención de asistencia:
Para os que acrediten a dispensa de asistencia, a avaliación só terá en conta a cualificación obtida no exame final, realizado nas datas oficiais fixadas pola Facultade. Quen cumprimente os cuestionarios de autoavaliación poderá optar á cualificación correspondente en cada parte, nas condicións especificadas no apartado c) anterior.
Por cada hora de exposición teórica, suponse unha hora e media de traballo persoal do alumno. A preparación das sesións prácticas, contando con que o alumno traballara e interiorizara os contidos desenvolvidos nas sesións expositivas, pode requerir en torno a dúas horas de traballo persoal do alumno por cada hora de sesión de seminario. Se todo o anterior se cumpre con regularidade e rigor, a preparación das sesións de avaliación suporá entre tres ou cinco horas de traballo do alumno (unha hora e media máis ou menos por cada hora de avaliación).
Na aula virtual asociada á materia constará a información relativa ao procedemento para cambiar de grupo de docencia en caso de que algún alumno teña algunha incompatibilidade horaria con algunha outra materia.
Vicky Crego Garcia
- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Lingua Española
- Teléfono
- 881811885
- Correo electrónico
- vicky.crego [at] usc.gal
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Paula Santalla Del Rio
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Lingua Española
- Teléfono
- 881811908
- Correo electrónico
- mpaula.santalla [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | Castelán | C12 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | Castelán | C12 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | Castelán | C12 |
| Martes | |||
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | Castelán | C12 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | Castelán | C12 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | Castelán | C12 |
| Mércores | |||
| 09:00-10:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | Castelán | C09 |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | Castelán | C09 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | Castelán | C09 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | Castelán | C09 |
| 13:00-14:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | Castelán | C09 |
| 14:00-15:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | Castelán | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C07 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C08 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C09 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C10 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C11 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C12 |
| 20.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C11 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_03 (P-Z) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 (G-O) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_04 (M-O) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A-F) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_03 (G-L) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_06 (S-Z) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_02 (D-F) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_05 (P-R) | C12 |
| 21.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 (A-C) | C12 |