Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
Áreas: Literatura Española
Centro Facultade de Filoloxía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Materia de 6 créditos, equivalentes a 150 horas de trabajo (50 presenciales, 100 non presenciales), que se impartirá en español.
1.- Coñecer, a través dun enfoque histórico, as principais etapas, movementos, autores e obras da Literatura Hispanoamericana do século XX.
2.- Identificar os matices temáticos, formais e estilísticos máis frecuentes e salientables das letras hispanoamericanas nos seus textos literarios.
3.-Coñecer e manexar os principais materiais documentais e fontes bibliográficas (primarias e secundarias) para acadar autónomamente un máis profundo dominio da disciplina.
4.- Descubrir as características e particularidades básicas da cultura hispanoamericana do século XX (históricas, intelectuais, artísticas) a través dos seus textos literarios e outras fontes (vídeos, documentais, películas etc).
5.-Comprender e valorar a contribución hispanoamericana do século XX ao conxunto das culturas hispánica e occidental.
O
Contidos
O CONTO
1. A traxectoria do conto hispanoamericano do século XX a través das correntes narrativas
2. Os contos de Cortázar
A NOVELA (1): OBRAS REPRESENTATIVAS DAS PRINCIPAIS CORRENTES
1. El Señor Presidente, de Miguel Ángel Asturias
2. El Reino de este mundo, de Alejo Carpentier
3. El astillero, de Juan Carlos Onetti
4. El túnel, de Ernesto Sábato
5. Aura, de Carlos Fuentes
A NOVELA (2): EXPOÑENTES DO BOOM
1. Cien años de soledad, de García Márquez
2. El Siglo de las Luces, de Alejo Carpentier
3. Rayuela, de Julio Cortázar
4.Sobre héroes y tumbas, de Ernesto Sábato
5.Conversación en la Catedral, de Mario Vargas Llosa
6. La Casa de la Laguna, de Rosario Ferré
A POESÍA
1. O modernismo
2. Visión xeral da poesía hispanoamericana do século XX
A impartición da totalidade da materia está suxeita ás limitacións de tempo e a importancia relativa de cada tema dentro do programa. As profesoras poderán valorar estas circunstancias e aplicar un criterio selectivo ao temario, dedicando maior atención aos autores e obras que consideren oportunos.
Bibliografía básica y complementaria
As profesoras elexirán as obras ou fragmentos de lectura obrigatoria da seguinte relación de lecturas recomendadas, que contén algún dos títulos máis representativos desta materia. Debido á amplitude da producción literaria estudada, a selección de textos se adaptará á duración do cuadrimestre e ao tempo previsto para a preparación da asignatura.
A lectura de determinados textos farase a partir das antoloxías preparadas polas profesoras.
-R. Darío, Azul... Cantos de vida y esperanza. Cátedra, 1995.
-J. L. Borges selección de cuentos.
-Mariano Azuela: Los de abajo
M. A. Asturias, El Señor Presidente (ed. A. Lanoël-d’Aussenac). Cátedra, 1997.
-J. Rulfo, Pedro Páramo, Cátedra, 1995 // El Llano en llamas. Cátedra, 1997.
- E. Sábato, El túnel (ed. A. Leiva). Cátedra, 2008 // Sobre héroes y tumbas. Seix Barral, 1983
-A. Carpentier, El reino de este mundo. Alianza, 2009 // El siglo de las luces (ed. de L. Martul), Akal, 2008.
-J. Cortázar, selección de cuentos. // Rayuela (ed. de A. Amorós).Cátedra, 2008 // Cuentos completos. Alfaguara, 2004-2007.
-C. Fuentes, selección de cuentos. “Aura”, en Cuerpos y ofrendas. Alianza, 2004 // La muerte de Artemio Cruz. Cátedra, 2000.
-G. García Márquez: Los funerales de la mamá grande. Plaza y Janés, 1998 // Cien años de soledad. Cátedra, 1987.
-M. Vargas Llosa: Pantaleón y las visitadoras. Alfaguara, 2004 // Conversación en la Catedral. Seix Barral, 1983.
J. C. Onetti, El astillero, ed. J. M. García Ramos). Cátedra, 2003.
-Fernando Vallejo: La Virgen de los sicarios. Alfaguara, 1998.
-Elena Poniatowska Hasta no verte Jesús mío, Alianza, 2014.
-Rosario Ferré, La Casa de la Laguna, New York, VIntage Español, 1997.
-Selección de poemas de Huidobro, Guillén, Borges, Vallejo, Pablo Neruda, Octavio Paz, Ernesto Cardenal, Roque Dalton, José Emilio Pacheco, Gabriela Mistral, Delmira Agustini y Alfonsina Storni (Antología de la poesía hispanoamericana contemporánea de José Olivio Jiménez).
Bibliografía complementaria fundamental.
Aínsa, Fernando. Historia de la literatura hispanoamericana. Siglo XX. T. Barrera (coord.). Madrid, Cátedra, 2008.
Brushwood, John. La novela hispanoamericana del siglo XX. Una vista panorámica. México, FCE, 1984.
Debicki, Andrew, Poetas hispanoamericanos contemporáneos. Punto de vista, perspectiva, experiencia, Madrid, Gredos, 1976.
Fernández, Teodosio, La poesía hispanoamericana del siglo XX, Madrid, Anaya, 1991.
Fernández Moreno, César, América Latina en su literatura. México, Siglo XXI y UNESCO, 1972.
Gálvez, Marina, La novela hispanoamericana del S.XX. Madrid, Cincel, 1981.
González Echeverría, Roberto y Puppo Walker, E. Historia de la literatura hispanoamericana (vol. II). Madrid: Gredos, 2010.
Jiménez, José Olivio, ed., Antología de la poesía hispanoamericana contemporánea, 1914-1987, Madrid, Alianza, 1993.
Oviedo, José Miguel, Historia de la literatura hispanoamericana, Madrid, Alianza, 1997-2003 (4 vols.).
Oviedo, José Miguel, ed., Antología crítica del cuento hispanoamericano del siglo XX, Madrid, Alianza, 1992 (2 vols.).
Pedraza Jiménez, Felipe B., coord.., Manual de literatura hispanoamericana. V. La época contemporánea: introducción, teatro y poesía, Navarra, Cénlit, 2011.
Rama, Angel, Transculturación narrativa en América Latina, México, siglo XXI, 1982.
Shaw, Donald, Nueva narrativa hispanoamericana, Madrid, Cátedra, 1981.
Sucre, Guillermo, La máscara, la transparencia. Ensayos sobre poesía hispanoamericana, México, Fondo de C
XERAIS E BÁSICAS
CG1 - Adquisición E comprensión de coñecementos, métodos científicos e recursos de análise para (a) o estudo avanzado lingüístico e literario do español e as súas literaturas, específicamente, das literaturas de Hispanoamérica; (b) o estudo básico/medio dunha segunda lingua (nivel B2) e a súa literatura, de Filoloxía Románica, de Lingüística Xeral e de Teoría da Literatura e Literatura Comparada.
CG2 - Habilidades para aplicar eses coñecementos e métodos para recoñecer, identificar e resolver problemas tanto no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios como no seu ámbito profesional: docencia de lingua (como L1 o LE) e de literatura, asesoría e corrección lingüística, planificación lingüística, mediación comunicativa, traducción, lingüística clínica, actividades editoriais, etc.
CG3 - Capacidade de reflexión e de pensamento crítico para describir, interpretar e valorar os feitos lingüísticos e literarios.
CG4 - Capacidade para aplicar o razoamento inductivo e deductivo, ao combinar a análise dos datos coa argumentación teórica.
CG5 - Capacidade de abstracción, síntese e análise, ao extraer xeneralizacións a partir da descripción dos datos.
CG6 - Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións sobre cuestións relativas á lingua e a literatura española (e hispanoamericanas) a un público especializado e non especializado.
CG7 - Dominio da expresión oral e escrita, en español e noutras linguas, en distintos contextos.
CG8 – Habilidade no manexo de ferramentas informáticas e no uso de redes que permitan establecer contactos nacionais e internacionais.
CG9 - Habilidade para traballar en colaboración e en contextos multiculturais y multilingües.
CG10 - Aprendizaxe autónoma de novos coñecementos e técnicas de análise.
CB1 – Que os estudantes teñan demostrado posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secuandaria xeral e se encontra nun nivel que, ainda que se apoia en libros de textos avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da avanguarda do seu campo de estudo.
CB2 – Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que se demostran por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3 –Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuizos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado coma non especializado.
CB5 – Que os estudantes teñan desenrolado aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.
ESPECÍFICAS
CE4: Identificar e comprender aqueles elementos (obxecto de estudo, metodoloxía, linguaxe e terminoloxía crítica especializada, etc.) que definen e articulan os estudos lingüísticos e literarios como disciplinas científicas no ámbito das Humanidades.
CE5 - Recoñecer o carácter interdisciplinar dos estudos lingüístico-literarios, en particular do estudo da literatura hispanoamericana.
CE7 - Dominar os diversos enfoques e métodos que permiten a comprensión crítica da obra literaria.
CE8 - Coñecer os escritores e obras máis importantes e representativas de xéneros, correntes ou tendencias de cada un dos períodos da historia da literatura hispanoamericana.
CE10 - Comprender a complexidade dos feitos lingüísticos e das obras literarias, aprender a apreciar os seus valores estéticos e extraer o caudal informativo que contén o texto literario hispanoamericano.
CE12 - Interpretar con rigor as obras máis importantes e representativas de xéneros, correntes ou tendencias de cada un dos períodos da historia da literatura hispanoamericana.
CE13 – Coñecer a teoría e o pensamento estético no seu discurrir histórico en tanto condicionante de xéneros, estilos, morfoloxía e técnicas do discurso literario.
CE15 – Coñecer as características das diversas manifestacións da creación literaria, incardinándoas no contexto sociocultural hispanoamericano no que se xestan e conectándoas con outras formas de expresión artística.
CE16 - Adquirir destrezas no manexo de novas tecnoloxías que faciliten o estudo da lingua e a literatura españolas (en español).
CE17 – Empregar ferramentas de búsqueda de recursos bibliográficos para o estudo da lingua española e manexar as fontes documentais e bibliográficas propias da literatura, en particular, da literatura hispanoamericana.
CE18 - Desenvolver a competencia comunicativa.
Sesións expositivas: as clases expositivas seguirán os temas propostos a través dunha explicación panorámica histórica das épocas e periodos estudados. Os docentes realizarán unha presentación dos contextos histórico-culturais e da traxectoria dos principais xéneros, tendencias ou escolas, autores e obras da literatura hispanoamericana ata o século XIX.
Sesións de seminario / laboratorio de idiomas: discusión de textos críticos (seleccionaranse entre a bibliografía e anunciaranse por adiantado). Os docentes propoñerán cuestións para a discusión na clase. Exposicións orais sobre temas sinalados previamente, de maneira individual ou en grupo.
Sesións de titoría programada: Según necesidades discentes, poderán ser individuais ou en grupo.
Sesións de avaliación. Despois da entrega e corrección dun comentario de texto ou proba de lectura.
Traballo autónomo do alumno
Tanto na primeira coma na segunda oportunidade parte da materia availarase mediante un exame final ou repartido en parciais (60 %). A avaliación complementarase coa realización de traballos de tipo bibliográfico e comentarios (de mulleres poetas).
Para superar a asignatura é necesario acadar un mínimo de 5 puntos en cada una das probas (parciais ou final) e nos exercicios e traballos entregados.
Mantéñense as mesmas condición para a segunda oportunidade.
Os alumnos con dispensa de asistencia e os que estean afectados pola coincidencia horaria realizarán un exame final (100%). Así mesmo, os que por razón xustificadas no teñan podido participar nas sesións interactivas serán avaliados a través do exame, se non contan con ningunha falta de asistencia.
En todos os casos, na realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
Non se permite a gravación das sesións docentes, expositivas ou interactivas, e tampouco a consulta de dispositivos simultánea ás explicacións da profesora, nin a difusión dos materiais das clases proporcionados a través do Campus Virtual.
Establécese nun 90 % a porcentaxe de asistencia a clase obrigatoria.
Horas Presenciais:
30 horas teóricas
15 horas de prácticas
1 horas para titorías persoalizadas.
4 horas para exame.
Traballo autónomo do alumno: 100 horas
As horas de traballo autónomo adicaránse fundamentalmente á lectura dos textos obrigatorios, realización de comentarios de texto, a o estudio da materia e a preparación das clases presenciais.
Horas de traballo autónomo.
52 horas (aprox.) de lectura comprensiva das obras literarias.
12 horas de lectura de bibliografía secundaria para a ampliación da materia.
12 horas de realización de comentarios de texto y/o preparación de trabajos en equipo
24 horas de estudio da materia e preparación exame.
Total: 100 Horas
Espérase que o alumno prepare adecuadamente as clases (debe ler ás obras e textos con anterioridade á presentación dos temas) e faga unha participación activa, informada e pertinente nas clases prácticas (interactivas). O 10% DA CUALIFICACIÓN FINAL DEPENDERÁ DESTA PREPARACIÓN.
Non se permite a gravación das sesións docentes, expositivas ou interactivas, e tampouco a consulta de dispositivos simultánea ás explicacións da profesora, nin a difusión dos materiais das clases proporcionados a través do Campus Virtual.
Maria Soledad Perez-Abadin Barro
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Literatura Española
- Teléfono
- 881811797
- Correo electrónico
- msoledad.perez-abadin [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Miriam Rodriguez Somoza
- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Literatura Española
- Correo electrónico
- miriamrodriguez.somoza [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
Xoves | |||
---|---|---|---|
13:00-14:00 | Grupo /CLIS_02 (M-Z) | Castelán | C12 |
14:00-15:00 | Grupo /CLIS_01 (A-L) | Castelán | C12 |
Venres | |||
09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | C10 |
10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | C10 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | D08 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 (A-L) | D08 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_02 (M-Z) | D08 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | D09 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 (A-L) | D09 |
19.01.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_02 (M-Z) | D09 |
12.06.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 (A-L) | D08 |
12.06.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_02 (M-Z) | D08 |
12.06.2026 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | D08 |