Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Microbioloxía e Parasitoloxía, Fisioloxía
Áreas: Parasitoloxía, Fisioloxía
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
Esta materia utiliza a formación obtida con disciplinas, cursadas con anterioridade, do módulo de Medicina e Farmacoloxía, especializándose na descrición de técnicas inmunolóxicas e hematolóxicas de diagnóstico no laboratorio, e se complementa con outras como Análises Microbiolóxicos e Parasitolóxicos, e Análise Biolóxica e Diagnóstico Bioquímico que se imparten en cursos posteriores.
Programa de clases expositivas:
Tema 1. Recollida e procesado das mostras. Métodos de extracción do sangue. Anticoagulantes de recolección. Fraccionamiento do sangue. Conservación e manipulación das mostras.
Tema 2. Control de calidade e expresión dos resultados en hematoloxía. Concepto de control de calidade. Procedementos de valoración da calidade. Control de calidade interno e externo. Expresión dos resultados en hematoloxía. Valores de referencia.
Tema 3. Reconto celular sanguíneo. Reconto mediante cámara contaglóbulos. Reconto automático.
Tema 4. Hemograma. Índices hemáticos. Síntomas clínicos da anemia. Tipos de anemia. Procedementos para a detección e o diagnóstico da anemia.
Tema 5. Reconto diferencial de leucocitos. Aspectos xerais no diagnóstico das alteracións cualitativas dos leucocitos. Diagnóstico diferencial das leucocitosis e leucopenias.
Tema 6. Métodos diagnósticos de trastornos hemorráxicos. Exploración analítica da hemostasia primaria: estudo da fraxilidade vascular, reconto de plaquetas, e estudio da agregación plaquetaria. Exploración analítica da coagulación plasmática.
Tema 7. Terapia anticoagulante, antiplaquetaria e trombolítica. Control de laboratorio da terapia anticoagulante, antiplaquetaria e trombolítica.
Tema 8. Inmunohematoloxía. Grupos sanguíneos: Sistema ABO e Sistema Rh. Transfusións sanguíneas. Reaccións transfusionais hemolíticas.
Tema 9. Inmunoensaios. Finalidade Tipos. Inmunoensaios homoxéneos e heteroxéneos. Conceptos xerais. Afinidade e avidez. Sensibilidade, especificidade e detectabilidade. Precisión e precisión. Reactividade cruzada e unión non específica (NSB). Antíxenos Natureza e tamaño dos antíxenos. Epítopos sinxelos e múltiples. Antíxenos naturais e recombinantes.
Tema 10. Ligandos. Moléculas trazadoras convencionais: trazadores fluorescentes. Trazadores de encimas. Trazadores radioactivos. Outras moléculas para o marcado de antíxenos e anticorpos: nanopartículas de ouro coloidal. Microsferas de látex coloreadas. Partículas magnéticas. Biotina. Aplicacións.
Tema 11. Procedementos de marcado de antíxenos e anticorpos. Moléculas trazadoras convencionais: trazadores fluorescentes. Trazadores de encimas. Trazadores radioactivos. Outras moléculas para o marcado de antíxenos e anticorpos: nanopartículas de ouro coloidal. Microsferas de látex coloreadas. Partículas magnéticas. Biotina. Aplicacións.
Tema 12. Apoio para reaccións antíxeno-anticorpo. Tipos. Capacidade de ligazón. Vantaxes e desvantaxes. Prevención de reaccións inespecíficas.
Tema 13. Inmunoensaios que non usan moléculas marcadas. Reaccións de inmunoprecipitación, aglutinación e hemólise. Concepto. Tipos. Factores condicionantes. Interpretación de resultados. Aplicacións. Detección de reaccións antíxeno-anticorpo por nefelometría. Concepto. Factores condicionantes. Interpretación de resultados. Aplicacións.
Tema 14. Inmunoensaios para a detección de antíxenos en células e tecidos. Inmunofluorescencia e técnicas inmunohistoquímicas. Citometría de fluxo. Fundamento. Tipos. Factores condicionantes. Aplicacións.
Tema 15. Inmunoensaios que utilizan moléculas trazadoras radioactivas ou encimas. Radioinmunoensaios. Fundamento. Tipos. Aplicacións. Enzimo-inmunoensaios. Fundamento. Substratos enzimáticos. EIA homoxéneos. EIA heteroxéneos indirectos e competitivos. Aplicacións. EIA amplificados. Concepto. Uso de pontes. Reamplificación do produto primario. Amplificación mediante soportes multienzimáticos. Inmuno-PCR. Aplicacións.
Tema 16. Inmunoensaios que empregan partículas trazadoras coloreadas. Inmunoensaios de difusión lateral (probas inmunocromatográficas). Fundamento. Tipos. Aplicacións.
Tema 17. Outros inmunoensaios con marcado enzimático ou fluorescente. Immunodot (dot-blot). Inmunotransferencia. Tecnoloxía de microarrays. Tipos. Fundamento. Aplicacións.
Tema 18. Técnicascelulares funcionais. Determinación de células que segregan anticorpos ou citocinas: técnicas CELISA e ELISPOT. Probas de histocompatibilidade: test de linfocitotoxicidade. Fundamento. Aplicacións.
Tema 19. Outras técnicas en alerxia e autoinmunidade. Probas alérxicas in vivo (prick-test, proba do parche, reaccións intradérmicas). Proba de activación de basófilos. Fundamento. Interpretación de resultados.
Programa de clases prácticas:
Práctica 1. Determinación cuantitativa de hemoglobina. Determinación de ferro sérico. Exploración global da coagulación. Duración. (3 horas)
Práctica 2. Estudo das propiedades físicas do sangue: VSG. Fraxilidade osmótica dos hematíes. Hematocrito. (3 horas)
Práctica 3. Determinacións funcionais con células. (3 horas)
Práctica 4. Técnicas en seroloxía. (3 horas)
Práctica 5. Demostración de antíxenos en tecidos. Outras determinacións en autoinmunidade. (4 horas)
Básica
- J. L. Vives & J. L. Aguilar, Manual de técnicas de laboratorio en hematología, Ed. Masson, 3ª Ed., 2006.
- G. Ruiz Argüelles, Fundamentos de interpretación clínica de los exámenes de laboratorio, Ed. Panamericana, 2ª Ed., 2010.
- M. Carrasco, Inmunología. Aplicaciones prácticas en hematología y microbiología, Ed. Paraninfo Thomson Learning, 1995.
- K. Rittenhouse-Olson & E. De Nardin, Contemporary clinical immunology and serology, Ed. Pearson, 2013.
Complementaria.
- B. F. Rodak, Hematología: Fundamentos y aplicaciones clínicas, Ed. Panamericana, 2005.
- J. Sans-Sabrafen, C. Besses, J.L. Vives, Hematología Clínica, Elsevier, 2006.
- S. M. Lewis, B.J. Bain & I. Bates, Dacie y Lewis, Hematología Práctica, Elsevier, 10ª Ed., 2008.
- D. Wild, Immunoassay Handbook, Editorial Elsevier, 3rd Ed., 2005.
Competencias xerais:
· 10: Deseño, aplicar e avaliar reactivos, métodos e técnicas analíticas clínicas, coñecer os conceptos básicos das análises clínicas e as características e contidos dos informes de diagnóstico de laboratorio.
Competencias específicas:
. MF02: Coñecer e comprender os fundamentos básicos das análises clínicas e as características e contidos dos informes de diagnóstico de laboratorio.
· MF03: Desenvolver as análises hixiénico sanitarias (bioquímica, bromatolóxica, microbiolóxica, parasitolóxica) relacionadas coa saúde en xeral e cos alimentos e o medio ambiente en particular.
· MF14: Coñecer as técnicas analíticas relacionadas co diagnóstico de laboratorio, tóxicos, alimentos e medio ambiente.
Competencias transversais:
. CI09 Resolución de problemas.
. CS01 Capacidade de aplicar coñecementos á práctica
A docencia incluirá as seguintes actividades formativas:
A) Clases expositivas en grupo grande ("CE" nos cadros horarios). Recoméndase a asistencia ao estudante aínda que non estea controlada.
B) Seminarios. Ao finallizar as clases teóricas impartiranse 2 clases de seminario por grupo para a resolución de exercicios prácticos.
C) Clases interactivas de laboratorio: a asistencia será controlada. O estudante non superará a materia se non realiza as prácticas do laboratorio. Unha vez realizadas as prácticas, serán válidas en cursos académicos posteriores, non tendo data de caducidade.
D) Tutoriais de pizarra nun grupo moi pequeno ("T" nas táboas de tempo). Serán programados polo profesor a petición dos alumnos.
ESCENARIO 1:
Clases expostitivas (presenciais na aula): leccións impartidas polo profesor que poden ter diferentes formatos. O profesor pode contar co apoio de medios audiovisuais e informáticos. A plataforma virtual da USC servirá de apoio e complemento á docencia teórica. Normalmente estas clases seguirán o contido do programa proposto na Guía Didáctica da materia. Recoméndase a asistencia.
Clases interactivas de seminario (presenciais na aula): clase teórica / práctica na que se propoñen e resolven aplicacións da teoría. O alumno debe participar activamente nestas clases. Os estudantes que por un motivo xustificado non poidan asistir ao grupo de seminario asignado, deberán avisar previamente ao profesor responsable ou a súa ausencia será negativa.
Clases interactivas de laboratorio (presenciais no laboratorio): inclúense aquí as clases que teñen lugar no laboratorio práctico. Nelas o alumno adquire as habilidades dun laboratorio de análise. Cada unha das prácticas consistirá nunha breve presentación de fundamentos e metodoloxía a seguir. O estudante non será avaliado se non realiza as prácticas de laboratorio. Os estudantes que por un motivo xustificado non poidan asistir ao grupo de prácticas asignado deberán avisar previamente ao profesor responsable para reestruturar os grupos. As prácticas de laboratorio serán obrigatorias e terán unha vixencia de tres cursos académicos, incluído o da súa realización.
Titorías: dedicaranse a resolver dúbidas ou aclaracións e serán programadas polo profesor a petición do alumno.
ESCENARIO 2:
Clases expositivas: as mesmas que no escenario 1, pero impartiranse de forma sincrónica a través da aplicación Microsoft Teams.
Clases interactivas de seminario: como no escenario 1, pero impartiranse de forma sincrónica a través da aplicación Microsoft Teams.
Clases interactivas de laboratorio: 50% das prácticas de aula síncronas no laboratorio e 50% das prácticas asíncronas virtuais a través do Campus Virtual.
Titorías: igual que no escenario 1.
ESCENARIO 3:
Clases expositivas: como no escenario 2, impartiranse de forma sincrónica a través da aplicación Microsoft Teams.
Clases interactivas de seminario: como no escenario 2, impartiranse de forma sincrónica a través da aplicación Microsoft Teams.
Clases interactivas de laboratorio: o 50% das prácticas síncronas virtuais a través da aplicación Microsoft Teams e o 50% das prácticas asíncronas virtuais a través do Campus Virtual.
Titorías: o mesmo que no escenario 1, pero de forma electrónica a través do Campus Virtual ou Microsoft Teams.
1. O alumno non superará a materia se non realiza as prácticas do laboratorio.
2. A avaliación consistirá nun exame que constará de cuestións tipo test, curtas, e/ou caso clínico. Dous terzos do valor do exame corresponderá ao contido de Análise Inmunolóxica e o terzo restante ao de Hematoloxía.
3. Será necesario acadar unha puntuación mínima do 40% nos contidos de cada unha das partes (Análise Inmunolóxica e Análise Hematolóxica) como condición indispensable para superar a materia. No caso de non acadar ese mínimo, a cualificación que figurará na acta será a da parte suspensa.
4. Mediante este exame avaliarase a competencia xeral 10 e as competencias específicas do módulo de Medicina e Farmacoloxía MF02, MF03, MF14. Así mesmo, no exame tamén se valorarán as competencias transversais CI09 e CS01.
5. Os alumnos repetidores non terán que facer de novo as prácticas se xa as fixeron en convocatorias anteriores.
6. Os criterios de avaliación da segunda oportunidade serán os mesmos que na primeira oportunidade.
ESCENARIO 1:
Exame teórico: presencial (90% da nota final)
Avaliación continua: presencial (10% da nota final)
ESCENARIO 2:
Exame teórico: de forma presencial ou telemática sincrónica a través do Campus Virtual en función da situación sanitaria na que nos atopemos (90% da nota final)
Avaliación continua: presencial e telemática (10% da nota final)
ESCENARIO 3:
Exame teórico: sincronizado de xeito telemático a través do Campus Virtual (90% da nota final)
Avaliación continua: de forma sincronizada de xeito telemático a través de Microsoft Teams ou do Campus Virtual (10% da nota final)
Nos casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas aplicarase o establecido no "Regulamento para a avaliación do rendemento académico de dous estudantes e a revisión de cualificacións".
Horas de traballo presencial na aula ou no laboratorio 45*
Horas traballo persoal do alumno 67,5*
Recoméndase levar a materia ao día para un mellor aproveitamento da mesma, a asistencia ás clases expositivas, unha Adicación regular, non avanzar sen entender e coñecer a materia anterior, utilizar a plataforma virtual como complemento, consultar a bibliografía, utilizar as horas de titorías para resolver as dúbidas e leer o guión das prácticas antes de acudir a realizalas.
Dada a situación derivada da pandemia COVID-19, inclúense diferentes adaptacións na metodoloxía docente e no sistema de avaliación previsto no "Plan de continxencia" para o curso 2020-2021, que se detallan a continuación:
ESCENARIO 1:
Clases expositivas e interactivas de seminarios: síncronas, presenciais na aula. Avaliación presencial
Clases interactivas de laboratorio: prácticas de aula 100% síncronas no laboratorio. Avaliación presencial
ESCENARIO 2:
Clases expositivas e interactivas de seminario: docencia telemática síncrona a través de Microsoft Teams. Avaliación telemática a través do Campus Virtual ou presencial.
Clases interactivas de laboratorio: 50% prácticas aulas síncronas no laboratorio e 50% prácticas asíncronas virtuais a través do Campus Virtual. Avaliación presencial.
ESCENARIO 3:
Clases expositivas e interactivas de seminario: docencia telemática síncrona a través de Microsoft Teams. Avaliación telemática a través do Campus Virtual.
Clases interactivas de laboratorio: o 50% das prácticas síncronas virtuais a través da aplicación Microsoft Teams e o 50% das prácticas asíncronas virtuais a través do Campus Virtual. Avaliación telemática.
O exame final da materia realizarase de forma presencial o telemática en función da situación sanitaria na que nos atopemos.
No obstante, o contido desta guía pode ser modificado seguindo as directrices e instrucións que dite a USC no futuro e de acordo aos recursos humanos e técnicos de que dispoñamos
Maria Esperanza Paniagua Crespo
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Parasitoloxía
- Teléfono
- 881815004
- Correo electrónico
- mesperanza.paniagua [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Cristina Taboada Montero
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Teléfono
- 881814924
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Jose Mancebo Seoane
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Teléfono
- 881814926
- Correo electrónico
- maria.mancebo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Maria Elvira Ares Mazas
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Parasitoloxía
- Teléfono
- 881814890
- Correo electrónico
- melvira.ares [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Jose Manuel Leiro Vidal
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Parasitoloxía
- Teléfono
- 881814893
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Hipolito Gomez Couso
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Parasitoloxía
- Teléfono
- 881814889
- Correo electrónico
- hipolito.gomez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Fernanda Romaris Martinez
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Parasitoloxía
- Teléfono
- 881815247
- Correo electrónico
- fernanda.romaris [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Óscar Freire Agulleiro
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Correo electrónico
- oscarfreire.agulleiro [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
Verónica Rivas Limeres
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Correo electrónico
- veronicarivas.limeres [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
| Xoves | |||
|---|---|---|---|
| 12:00-13:00 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |
| 18:30-19:30 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |
| Venres | |||
| 12:00-13:00 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |
| 18:30-19:30 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |