Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Microbioloxía e Parasitoloxía, Bioloxía Funcional
Áreas: Microbioloxía, Fisioloxía Vexetal
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
Que o alumnado coñeza as aplicacións da Biotecnoloxía na área da saúde, facendo especial fincapé na aplicación das técnicas de enxeñería xenética na elaboración de novos produtos farmacéuticos. Analízanse os fundamentos destes procesos e as súas posibilidades presentes e futuras.
O contido fundamental desta disciplina é a parte da biotecnoloxía coñecida co nome de Biotecnoloxía Vermella, e fai referencia a todas as aplicacións da Biotecnoloxía nas áreas de saúde humana e animal, e que inclúen tecnoloxías diversas. A materia está dividida fundamentalmente en tres partes:
Na primeira parte, farase unha moi breve revisión da Biotecnoloxía tradicional e a súa aplicación á obtención de fármacos, centrándonos fundamentalmente na produción de antibióticos e na biotransformación de esteroides.
A segunda parte céntrase no estudo das técnicas básicas e avanzadas de enxeñería xenética e a súa aplicación á produción de fármacos. A enxeñería xenética ten unha importancia capital na industria farmacéutica moderna xa que non só permite mellorar considerablemente os rendementos en procesos clásicos de fermentación (produción de antibióticos, vitaminas, esteroides, etc.) senón que abriu novas fronteiras para o desenvolvemento de fármacos. Fabrícanse así hoxe, por técnicas de fermentación, hormonas, como a do crecemento ou a propia insulina, vacinas de subunidade, como a vacina contra a hepatite B, anticorpos, interferóns, etc. Nesta parte da materia revísanse as técnicas de clonación molecular, a produción de hormonas, vacinas, interferóns, anticorpos monoclonais, etc. a partir de microorganismos recombinantes. Outras posibles aplicacións tamén serán comentadas brevemente para transmitir ao alumnado todas as potencialidades da Biotecnoloxía.
A terceira parte abordará a Biotecnoloxía de Plantas, desenvolvéndose a produción e caracterización de plantas transxénicas e as súas múltiples aplicacións na mellora do rendemento e calidade de especies de interese socio-económico así como a utilización de plantas coma biofactorías moleculares de produtos de interese nutritivo e sanitario.
Programa abreviado de teoría:
Tema 1. Concepto e desenvolvemento histórico da biotecnoloxía. Clasificación.
Tema 2. Biotecnoloxía tradicional na industria farmacéutica. Conceptos. Biorreactores. Metabolitos. Produción de antibióticos e biotransformación de esteroides.
Tema 3. Tecnoloxía do ADN recombinante (I). Técnicas básicas e desenvolvemento histórico. Encimas de restrición. Vectores plasmídicos. Ligación. Transformación bacteriana.
Tema 4. Tecnoloxía do ADN recombinante (II). Técnicas avanzadas de enxeñería xenética. Vectores de clonación. Estratexias de obtención de xenes: clonación específica e aleatoria.
Tema 5. Tecnoloxía do ADN recombinante (III). Hospedadores para expresar proteínas recombinantes. Introdución do ADNr recombinante no hospedador. Destinos do ADNr dentro do hospedador: recombinación específica de sitio, homóloga e CRISPR- Cas. Animais knock-out e knock-in.
Tema 6. Produción de hormonas mediante tecnoloxía do ADN recombinante. Desenvolvemento histórico: somatostatina e insulina. Purificación das proteínas de fusión.
Tema 7. Tecnoloxías de ADNr aplicadas á obtención de anticorpos monoclonais. Conceptos. Hibridoma. Humanización de anticorpos.
Tema 8. Desenvolvemento de vacinas recombinantes. Conceptos. Tipos de vacinas baseadas en tecnoloxía do ADNr.
Tema 9. Biotecnoloxía de plantas na industria farmacéutica. Concepto e desenvolvemento histórico. Cultivo in vitro de células e tecidos vexetais: antecedentes históricos, tipos e etapas. Produción de principios activos en plantas: suspensións celulares e cultivo en biorreactores.
Tema 10. Transformación xenética de plantas. Casetes de expresión: promotores, secuencias terminadoras, direccionamiento de proteínas. Vectores para a transformación de plantas. Tipos. Transformación estable e transitoria. Técnicas.
Tema 11. As plantas coma biofactorías: vantaxes e retos. Produción de moléculas de interese farmacolóxico: agricultura molecular e enxeñería metabólica. Outras aplicacións: fitorremediación, mellora agronómica, produción de materias primas e bioplásticos.
Programa de prácticas:
Enxeñería xenética. Deseño de procesos. Técnicas básicas. Clonación e expresión de xenes en bacterias mediante tecnoloxía do ADN recombinante.
Identificación de microorganismos ambientais produtores de substancias con actividade antibiótica.
Cultivo in vitro de plantas.
Libros recomendados (español)
LUQUE CABRERA, J. e A. HERRÁEZ SÁNCHEZ (2006). Texto Ilustrado de Biología Molecular e Ingeniería Genética. Conceptos, Técnicas y Aplicaciones en Ciencias de la Salud. Ed. Elsevier. Madrid.
RENNEBERG R. (2008). Biotecnología para Principiantes. Ed. Reverté. Barcelona.
Libros recomendados (inglés)
CLARCK, D. P. E e N. J. PAZDERNIK (Eds) (2016). Biotechnology (2nd Ed) Academic Cell, Ed. Elsevier. ISBN 978-0-12-385015-7
CROMMELIN, D. J. A., R. D. SINDELAR e B. MEIBOHM (Eds) (2008). Pharmaceutical Biotechnology. Fundamentals and Applications (3rd Ed). Ed. Informa Healthcare USA Inc. New York.
GLICK, B. R., J. J. PASTERNAK e C. L. PATTEN (2010) Molecular Biotechnology. Principles & Applications of Recombinant DNA. Ed. ASM Press. Washington.
PRIMROSE, S. B. e R. M. TWYMAN (2006) Principles of Gene Manipulation and Genomics (7th Ed). Ed. Blackwell Publishing. Oxford.
ALTMAN, A. e P. M. HASEGAWA (Eds) (2012) Plant Biotechnology and agriculture. Prospects for the 21st century. Elsevier
SLATER, A., N. SCOTT, M. R. FOWLER e A. SLATER (Eds) (2003) Plant biotechnology: the genetic manipulation of plants. CABI Life Science ISBN 0-19-925468-0.
Recursos na rede
Srivastava, P.S, Narula, A; Srivastava, S (2004) Plant Biotechnology and Molecular Markers Boston: Springer. Texto completo dispoñible vía EBSCOhost Ebooks.
A aula virtual incluirá materiais elaborados polos docentes e enlaces a recursos online.
Competencias da titulación ás que contribúe a materia:
B05 Desenvolver habilidades para identificar dianas terapéuticas e de produción biotecnolóxica de fármacos, así como de uso da terapia xénica.
Q01 Identificar, deseñar, obter, analizar e producir principios activos, fármacos e outros produtos e materiais de interese sanitario.
Q09 Coñecer a orixe, natureza, deseño, obtención, análise e control de medicamentos e produtos sanitarios
TF07 Coñecer as operacións básicas e procesos tecnolóxicos relacionados coa elaboración e control de medicamentos.
Competencias transversais
CI05 Comunicación oral e escrita na propia lingua.
CI07 Habilidades básicas de manexo do computador.
CI08 Habilidades de xestión da información (habilidade para buscar e analizar información proveniente de fontes diversas).
CI09 Resolución de problemas.
CP02 Traballo en equipo.
CS01 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
CS05 Capacidade para xerar novas ideas (creatividade).
CS09 Deseño e xestión de proxectos.
Como apoio á docencia dispoñerase dunha aula virtual na plataforma Moodle do Campus Virtual, ao que se subirá material docente e que se utilizará como vía de comunicación co alumnado.
1. Clases expositivas. Docencia presencial sincrónica en aula. Leccións maxistrais de teoría impartidas polo profesorado apoiadas con técnicas audiovisuais modernas, combinadas con presentacións orais do alumnado.
2. Seminarios. Docencia presencial sincrónica en aula. Ao longo do curso fornecerase cuestións e problemas que o alumnado debe responder individualmente ou en equipo, e serán entregados a través da aula virtual para ser corrixidos polo profesorado.
3. Prácticas de Laboratorio.
Área de Microbioloxía: obrigatorias nas que cada alumno/para debe preparar o seu propio material de traballo e debe realizar os ensaios experimentais propostos de forma individual. Os protocolos e ferramentas informáticas necesarias fornécense a través do curso virtual. No exame final poderanse incluír unha ou varias preguntas para avaliar os coñecementos adquiridos nas prácticas. A nota das devanditas preguntas de prácticas será incluída na porcentaxe da avaliación correspondente ás prácticas.
Área de Fisioloxía Vexetal: obrigatorias nas que cada alumno/para deberá preparar o material, levar a cabo a parte experimental e interpretar os resultados de forma individual. Serán realizadas de maneira presencial en laboratorio e avaliadas mediante cuestións formuladas a través do Campus Virtual e/ou entrega dun traballo individual. No exame final poderanse incluír cuestións relacionadas coas prácticas que computarán na nota de avaliación correspondente ás prácticas.
4. Titorías: Presenciais na aula.
A nota para cada un dos bloques (Microbioloxía e Fisioloxía Vexetal) desagregarase da seguinte maneira:
a) Exame final (contidos do programa):65%
b) Seminarios: presentacións, boletíns, cuestionarios, etc.:15%
c) Prácticas: 20%. Obrigatorias. Avaliación con cuestións ao final das prácticas e/ou con preguntas no exame final.
A cualificación final do alumno/para será a suma das cualificacións ponderadas obtidas para a avaliación continua (b + c) e para o exame final en cada unha das áreas. Sobre a nota final o bloque de Microbioloxía constitúe 2/3 e a de Fisioloxía vexetal 1/3. Para superar a materia será necesario obter un mínimo de cinco puntos (sen ponderar) en cada un dos bloques.
Na 2ª oportunidade de avaliación do curso académico, só se realizará o exame de teoría, conservándose a cualificación correspondente á avaliación continua (b + c). En caso de aprobar só un bloque na primeira oportunidade, esta cualificación manterase exclusivamente na segunda oportunidade.
A nota de prácticas manterase nos dous cursos académicos posteriores en caso de suspender a materia.
A avaliación das competencias adquiridas na materia será realizada a través das seguintes vías:
1. No exame: (competencias específicas Q09, TF07; transversais CI09, CS0).
2. Nas prácticas de laboratorio: (competencias transversais CI09, CS0)
3. Nas clases interactivas: (competencias específicas B05, Q01, TF07; transversais CI09, CS0)
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións”.
Horas presenciais:
Expositivas: 24
Seminarios: 7
Laboratorio: 12
Titorías, exames: 3,5
Horas non presenciais:
Estudo: 40
Laboratorio: 2
Seminarios, traballos: 25
Total: 112,5 horas.
Asistencia a clase e seguimento continuado da materia, tanto no caso da docencia presencial como da docencia en remoto.
Participación activa en seminarios.
Plan de continxencia
Abórdase un plan de continxencia tendo en conta as adaptacións necesarias aos escenarios 2 e 3. Os apartados referidos aos Obxectivos da materia, Contidos, Bibliografía básica e complementaria, Competencias, Tempo de estudo e traballo persoal e Recomendacións para o estudo da materia non sofren cambios respecto ao escenario 1 de normalidade adaptada. A continuación, detállanse as adaptacións aos escenarios 2 e 3 respecto aos apartados metodoloxía do ensino e sistema de avaliación.
Metodoloxía da ensinanza
Escenario 2. Distanciamento (restricións parciais á presencialidade física).
1. Clases expositivas: docencia telemática sincrónica.
2. Seminarios: realizaranse de forma presencial sincrónica en aula.
3. Prácticas de Laboratorio: tanto para a área de Microbioloxía como de fisioloxía vexetal, o 50% das horas de prácticas realizaranse de maneira presencial sincróna no laboratorio e o 50% serán asíncronas virtuais. A parte práctica realizada de maneira presencial en laboratorio será avaliada mediante cuestións formuladas a través do Campus Virtual e/ou entrega dun traballo individual. A parte de traballo telemático avaliarase mediante cuestións formuladas a través do Campus Virtual.
4. Titorías: presenciais, con cita previa.
Escenario 3. Peche das instalacións.
1. Clases expositivas: docencia telemática sincrónica ou asincrónica.
2. Seminarios: docencia telemática sincrónica ou asincrónica.
3. Prácticas de Laboratorio: tanto para a área de Microbioloxía como de fisioloxía vexetal, o 100% das horas de prácticas realizaranse de maneira virtual (síncrona ou asíncrona ou unha combinación de ambas). As prácticas avaliaranse mediante cuestións formuladas a través do Campus Virtual e que serán obrigatorias para todo o alumnado.
4. Titorías: telemáticas sincrónicas ou asincrónicas, con cita previa.
Sistema de avaliación
Escenarios 2.
Os exames finais realizaranse de forma presencial/telemática en función da situación sanitaria. No caso de que sexan telemáticas, utilizaranse as ferramentas institucionais en Office 365 e Moodle. Neste caso esixirase a adopción dunha serie de medidas que requirirán que o alumnado dispoña dun dispositivo con micrófono e cámara mentres non se dispoña dun software de avaliación adecuado.
Escenario 3.
As probas finais serán exclusivamente telemáticas.
Maria Del Carmen Rodriguez Gacio
Coordinador/a- Departamento
- Bioloxía Funcional
- Área
- Fisioloxía Vexetal
- Correo electrónico
- mdelcarmen.rodriguez.gacio [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Javier Dubert Perez
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Microbioloxía
- Correo electrónico
- javier.dubert [at] usc.es
- Categoría
- Investigador/a: Programa Juan de la Cierva
Alba Vázquez Barca
- Departamento
- Microbioloxía e Parasitoloxía
- Área
- Microbioloxía
- Correo electrónico
- albavazquez.barca [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral USC
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |
| Martes | |||
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |
| Venres | |||
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 2.1 Facultade de Políticas |