Créditos ECTS Créditos ECTS: 24
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 575 Horas de Titorías: 2 Clase Expositiva: 3 Clase Interactiva: 20 Total: 600
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Prácticum Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
Áreas: Área vinculada as Estancias de Farmacia
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
1. Datos descriptivos da materia.
Nombre: Practicas Tuteladas Carácter: Obligatoria (OB)
Convocatoria: Segundo semestre de quinto curso.
Créditos: 24 ECTS
Coordinador/a: Coordinador/a: Reyes Laguna Francia (Departamento de Farmacología, Farmacia y Tecnología Farmacéutica; teléfono: 881814009; correo electrónico: mdelosreyes.laguna [at] usc.es (mdelosreyes[dot]laguna[at]usc[dot]es)) y Paz García Martínez (Departamento de Bioquímica y Biología Molecular; teléfono: 881814008; correo electrónico: paz.garcia [at] usc.es (paz[dot]garcia[at]usc[dot]es)).
Profesorado: Profesores Asociados vinculadas a Prácticas Tuteladas (Luis Brizuela Aparicio, Santiago Torres Labandeira, Beatriz Alberte Castiñeiras, José Antonio Fornos Pérez e Miguel González Barcia).
A metodoloxía empregada nas Prácticas Tuteladas é eminentemente práctica, ben na Oficina de Farmacia ou en Servizo de Farmacia Hospitalaria. Sempre baixo a supervisión dun titor profesional e dun profesor asociado.
Idioma no que se imparte: Galego, Castellano,
2. Situación, significado e importancia da materia no ámbito da titulación.
2.1. Módulo ao que pertence a materia no Plano de Estudos. Materias coas que se relaciona.
Módulo de Prácticas Tuteladas e Traballo de Fin de Grao.
2.2. Papel que xoga este curso neste bloque formativo e no conxunto do Plan de Estudos: Marco legal
O título de Grao en Farmacia está regulado pola Orde CIN/2137/2008, pola que se establece os requisitos para a verificación dos Títulos Universitarios Oficiais que habiliten para o exercicio da profesión de Farmacéutico (BOE. 20/11/2008).
Esa orde establece un Plan de Estudos cunha duración de cinco anos e 300 ECTS, onde deberá incluírse como mínimo, un módulo de 30 créditos dedicados á materia de Prácticas Tuteladas e Traballo de Fin de Grao.
Estas Prácticas poderán realizarse nunha oficina de farmacia (OF) aberta ao público e/ou nun hospital baixo a supervisión do Servizo Farmacéutico deste (Directiva 85/432/CEE; directiva 2005/36/CE; directiva 2013/55/UE).
A Lei 16/1997 (BOE 26/04/1997), recolle a regulación dos Servizos das Oficinas de Farmacia, establecendo que entre os servizos básicos que o farmacéutico debe prestar á poboación, atópase no punto 10 “A colaboración na docencia para a obtención do título de licenciado en Farmacia de acordo co previsto nas directivas comunitarias e a normativa estatal e as universidades polas que se establecen os correspondentes plans de estudo en cada unha delas”.
2.3. Requisitos para cursar a materia.
Para poder cursar e superar a materia é obrigatorio que os alumnos superasen como mínimo 243 ECTS, dos que polo menos 237 teñen que corresponder a materias de formación básica e obrigatorias.
Resulta aconsellable tamén que saiban desenvolverse con medios ofimáticos e internet a nivel de usuario. E tamén ter coñecemento de inglés para o manexo de esquemas, vídeos ou artigos.
I. Organización da Farmacia Comunitaria
a.- Lexislación/normativas.
• Libros oficiais: Receitario, Estupefacientes, Farmacopeas.
• Lexislación sanitaria vixente.
• Concerto autonómico.
b.- Administración e xestión
• Estrutura física, dotación, organización da Farmacia Comunitaria.
• Adquisición de medicamentos e produtos sanitarios: provedores; tipos de pedidos; albarás e facturas.
• Recepción de pedidos: comprobación e causas de erro.
• Devolución de medicamentos: caducidade, erro, etc.
• Almacenamento, conservación de medicamentos e produtos sanitarios, xestión de stocks (rotación, análise ABC, etc.…)
• Clasificación dos medicamentos: Especialidades Farmacéuticas Xenéricas (EFG), Especialidades Farmacéuticas Publicitarias(EFP); Medicamentos tradicionais a base de plantas (MTP); Medicamentos Homeopáticos; Medicamentos de uso veterinario.
• Medicamentos especiais: Medicamentos de Diagnóstico Hospitalario (DH); vacinas; estupefacientes, medicamentos termolábiles. Petición, custodia, control, devolución, e informes a organismos oficiais.
• Identificación dos medicamentos: Símbolos da cartonaxe e do cupón precinto. Lote e rastrexabilidade.
• Xestión de receitas: tipos, requisitos, substitución, facturación e causas de devolución.
• Alertas farmacéuticas: calidade, seguridade e comercialización ilegal
II. Funcións da Farmacia Comunitaria orientada ao paciente
a. Servizos de Atención Farmacéutica
• Conceptos e xeneralidades: Atención farmacéutica, Problemas Relacionadas co Medicamento (PRM), Resultados Negativos asociados aos Medicamentos (RNM), Intervención farmacéutica.
• Consulta e indicación farmacéutica (IF): Protocolos.
• Medicamentos sen receita: EFP, MTP.
• Dispensación de medicamentos:
• Dispensación de especialidades excluídas da seguridade social.
• Xenéricos e prezos de referencia.
• Substitución de medicamentos: normativa legal e criterios de actuación.
• Sistemas Personalizados de Dosificación (SPD).
• Seguimento Farmacoterapéutico.
• Revisión da Medicación: Cumprimento terapéutico
• Formulación maxistral.
• Prescrición de fórmulas maxistrais.
• Elaboración e rexistro de fórmulas maxistrais e preparados oficinais. Normas de correcta elaboración e control de calidade. Procedementos Normalizados de Traballo (PNT).
• Niveis de formulación. Formulación a terceiros.
• Dispensación de fórmulas maxistrais.
• Farmacovixilancia: Notificación de reaccións adversas a medicamentos. Cartón amarelo e notificación dixital.
• Educación sanitaria: individualizada ou grupal.
• Información de medicamentos ao paciente e outros profesionais sanitarios.
• Bibliografía básica.
• Centros de información de medicamentos (CIM): obxectivos e funcionamento.
• A comunicación co paciente e cos profesionais sanitarios.
III. Outras actividades na FARMACIA COMUNITARIA
• Determinación de parámetros clínicos: glicosa, colesterol, PAS/PAD, MAPA…
• Medidas antropométricas: Peso/altura/IMC…
• Campañas institucionais de prevención de enfermidades.
• O farmacéutico 2.0: canles de comunicación en liña co paciente.
I. ORGANIZACIÓN DUN SERVIZO DE FARMACIA HOSPITALARIA
• Funcionamento xeral. Integración e relación con outros servizos do hospital e a súa área sanitaria. Comisións clínicas. Comisión de Farmacia e Terapéutica en estruturas de atención primaria.
• Informatización de actividades.
• Docencia e investigación.
II. SELECCIÓN DE MEDICAMENTOS.
• Oferta de medicamentos: Catálogo de especialidades farmacéuticas.
• Métodos e criterios de selección de medicamentos e produtos sanitarios. Comisión de Farmacia e Terapéutica
• Guía Farmacoterapéutica. Obxectivos, contido, elaboración e actualización.
III. XESTIÓN DE MEDICAMENTOS E PRODUTOS SANITARIOS
• Conservación e almacenamento de medicamentos: termolábiles, estupefacientes, psicótropos, mostras de ensaios clínicos. Control de caducidades. Organización de almacéns.
• Xestión de stock de medicamentos. Conceptos básicos.
IV. DISPENSACIÓN DE MEDICAMENTOS.
• Normativa relativa á prescrición médica.
1. Tipos de medicamentos para a súa dispensación (H, DH, Receita, especiais: estupefacientes, psicótropos, ECM. )
2. Documentación utilizada.
• Substitución de medicamentos polo farmacéutico: criterios, bases legais e técnicas.
Programa de equivalentes terapéuticos.
• Dispensación de medicamentos no hospital:
1. Pacientes hospitalizados:
Atención farmacéutica ao paciente ingresado a través do sistema de dispensación en doses unitarias e outros sistemas de dispensación automatizados. Identificación e seguimento dos problemas relacionados cos medicamentos (PRM). Intervención farmacéutica.
Dispensación ao alta en tratamentos agudos
2. Pacientes externos:
Atención farmacéutica ao paciente externo:
• Programas especiais (VIH, nutrición domiciliaria, hepatite C, esclerose múltiple etc.) Seguimento e detección de PRMs en pacientes polimedicados na consulta externa.
V. INFORMACIÓN FARMACOTERAPÉUTICA AO PACIENTE E AOS PROFESIONAIS SANITARIOS
• Coñecemento das fontes bibliográficas básicas.
• Selección e utilización da información de medicamentos.
• Coñecemento dos diferentes problemas relacionados cos medicamentos.
• Información farmacoterapéutica:
1. Ao paciente (oral e escrita):• á alta.• ao paciente externo.
2. Ao persoal sanitario (médicos, enfermeiras...)
VI. FARMACOVIXILANCIA
Alertas farmacéuticas. Tipos: seguridade, calidade. Programa nacional de farmacovixilancia. Detección e comunicación de reaccións adversas. Cartón amarelo.
VII. ELABORACIÓN E CONTROL DE FORMAS FARMACÉUTICAS.
• Formas farmacéuticas non estériles.
1. Prescrición e rexistro de fórmulas maxistrais.
2. Metodoloxía e útiles para a súa elaboración, materias primas, excipientes, espazos para a preparación. Normativa legal
3. Fontes de información máis usuais en relación á farmacotecnia.
4. Elaboración de fórmulas normalizadas no hospital. Criterios. Control de calidade. Identificación, conservación, caducidade.
• Dosificación individualizada. Metodoloxía.
• Formas farmacéuticas estériles. Tipos. Nocións básicas: técnica de preparación, esterilidade, estabilidade.
• Elaboración de mesturas intravenosas. Metodoloxía. Material sanitario relacionado coa administración ao paciente (infusores, analxesia controlada por paciente...).
VIII. OUTRAS ACTIVIDADES
• Nutrición artificial. Valoración do estado nutricional. Deseño e preparación de dietas de nutrición parenteral e enteral. Seguimento de pacientes.
• Reconstitución e dosificación de citostáticos. Centralización.
• Farmacocinética clínica. Tipos de medicamentos a monitorizar.
• Atención farmacéutica ao paciente xeriátrico nunha residencia sociosanitaria
• Ensaios clínicos. Participación do Servizo de Farmacia. Normativa legal.
• Atención farmacéutica ao paciente pediátrico.
• Atención farmacéutica ao paciente crítico (UCI, Reanimación, Transplantes…).
• Atención farmacéutica ao paciente con patoloxía psiquiátrica.
Normativas de Prácticas Tuteladas dos Centros docentes que imparten o Grado de Farmacia en España.
Orde CIN/2137/2008, de 3 de xullo, pola que se establecen os requisitos para a verificación dos títulos universitarios oficiais que habiliten para o exercicio da profesión de Farmacéutico.
Lei 16/1997 de 25 de abril, de regulación de servizos das oficinas de farmacia. BOE de 26 de Abril de 1997.
Directiva 85/432/CEE, de 16 de setembro de 1985, relativa á coordinación das disposicións legais, reglamentarias e administrativas para certas actividades farmacéuticas. DOCE nº L 253/34, de 24 de setembro de 1985.
Directiva 2005/36/CE do Parlamento europeo e do Consello de 7 de setembro de 2005 relativa ao recoñecemento de cualificaciones profesionais. DOCE nº L255/22, de 30 de setembro de 2005.
Directiva 2013/55/UE do Parlamento Europeo e do Consello de 20 de novembro de 2013 pola que se modifica a Directiva 2005/36/CE relativa ao recoñecemento de cualificaciones profesionais e o Reglamento (UE) n ou 1024/2012 relativo á cooperación administrativa a través do Sistema de Información do Mercado Interior («Reglamento IMI»). DOCE nº 354/132, de 28 de decembro de 2013.
Real Decreto 592/2014, de 11 de Xullo, polo que se regulan as prácticas académicas externas dos estudantes universitarios. (BOE 184, 30 de xullo de 2014).
Competencias a acadar polo estudante coa materia
Competencias específicas.
PTL01 - Ser capaz de xestionar o funcionamento dunha OF (Oficina de Farmacia) e/ou dun SFH (Servizo de Farmacia de Hospital) e no seu caso, poder realizar a facturación dunha OF.
PTL02 - Xestionar os medicamentos: selección, adquisición, distribución, conservación, custodia e dispensación dos medicamentos e outros produtos farmacéuticos na OF e/ou SFH.
PTL03 - Deseñar, optimizar e elaborar fórmulas maxistrais e preparados oficinais, garantindo a súa calidade.
PTL04 - Proporcionar atención farmacéutica e aplicar protocolos de actuación de atención farmacéutica aos pacientes ingresados no hospital ou aos que acoden a unha OF. Ofrecer e realizar un seguimiento farmacoterapéutico.
PTL05 - Realizar farmacovixilancia. Aplicar os protocolos de notificación de reaccións adversas producidas por medicamentos.
Metodoloxía docente e Avaliación das Prácticas Tuteladas en OF.
I. Actividades prácticas de avaliación continua
Ao longo do período da realización das prácticas, a través da plataforma virtual, os alumnos deberán presentar os seguintes documentos:
a. Unha memoria en 2 partes:
A primeira corresponderá á parte I do programa: Organización da farmacia comunitaria. A segunda corresponderá ás partes II e III do programa: Funcións da Farmacia Comunitaria orientada ao paciente e Outras Actividades na Farmacia Comunitaria.
A extensión da memoria será, como máximo, de seis páxinas (excluíndo bibliografía e portada) para cada unha das partes. A presentación farase en folio tamaño A4, marxes superior e inferior de 3 cm, marxes dereita e esquerda de 2,5 cm e interliñado de 1,5 cm. A letra utilizada será Arial ou Times New Roman en tamaño 12.
Estes documentos deberán subirse á plataforma dentro dos prazos establecidos que son os seguintes:
A parte I da memoria ata o 30 novembro ou 30 de abril (dependendo da quenda). A parte II da memoria ata o 30 de xaneiro ou 30 de xuño (dependendo da quenda).
b. RESOLUCIÓN dun CASO DE XESTIÓN, que se proporá na plataforma virtual da materia. Unha vez resolto deberá de entregarse a través desa plataforma ata o 31 de decembro ou 31 de maio (dependendo da quenda).
c. Resolución de DOUS diferentes CASOS DE INDICACIÓN, que se proporán na plataforma virtual da materia e teranse que entregar a través dela. O Caso 1, antes do 30 de outubro ou 30 de marzo (dependendo da quenda); o Caso 2, antes do 31 de novembro ou 30 de abril (dependendo da quenda)
d. Resolución de DOUS diferentes CASOS DE DISPENSACIÓN, que se proporán na plataforma virtual da materia e teranse que entregar a través dela. O Caso 1, antes do 30 de decembro ou 31 de maio (dependendo da quenda); o Caso 2, antes do 31 de xaneiro ou 30 de xuño (dependendo da quenda)
É obrigatorio resolver todos os casos propostos para poder superar a materia.
Todos os casos propostos terán unha extensión máxima de duas páxinas, excluíndo bibliografía e portada
II. Actividades complementarias.
Para completar a formación do alumno, está prevista a realización de actividades complementarias programadas a base de conferencias, coloquios, etc., que se procurarán concentrar nunha semana ao longo da PT. A asistencia dos alumnos a estas actividades é obrigatoria, polo que durante o período de realización delas, os alumnos estarán liberados das súas obrigas na oficina de farmacia.
Metodoloxía docente das Prácticas Tuteladas en Farmacia Hospitalaria
Ao longo do período da realización das prácticas, a través da plataforma virtual, os alumnos deberán presentar os seguintes documentos:
a. Unha FOLLA RESUMO CADA VEZ QUE FINALICEN UNHA DAS ROTACIÓNS. Na devandita folla debe recoller a/s parte/s do programa abordado/s durante ese período. Ese informe de memoria deberá acompañarse do documento de compromiso de formación escaneado cada mes, que deberá estar asinado polo titor.
Estes documentos deberán subirse á plataforma. A suma de todos eles constituirá a memoria, que terá un peso na nota final dun 15%
b. RESOLUCIÓN DE DIFERENTES CASOS que se proporán na plataforma virtual da materia e teranse que enviar a través dela nas datas que se indiquen. É obrigatorio resolver todos os casos propostos para poder superar a materia.
Actividades complementarias.
Para completar a formación do alumno, está prevista a realización de actividades complementarias programadas a base de conferencias, coloquios, etc., que se procurarán concentrar nunha semana ao principio ou ao final do período de realización das estancias. A asistencia dos alumnos a estas actividades é obrigatoria, polo que durante o período de realización delas, os alumnos estarán liberados das súas obrigas no Hospital.
Tamén se efectuará UNHA VISITA AO HOSPITAL ROF CODINA DE LUGO, sempre que se dispoña dos recursos necesarios.
Avaliación das Prácticas Tuteladas en oficina de Farmacia
Para superar a materia é imprescindible realizar todas as actividades programadas na aula virtual, no tempo establecido. A non realización dalgunha das partes, ou non obter unha cualificación mínima de 3,5 puntos sobre 10 nalgunha delas (p.e. un caso de indicación), automaticamente IMPIDE SUPERAR A MATERIA.
As actividades programadas na plataforma virtual, forman parte da avaliación continua da materia, o que constitúe o 50% da nota final. O 50% restante correspóndelle á avaliación do titor e ao exame.
As porcentaxes de cada actividade na nota total son:
• Caso de Xestión: 7%
• Casos de Indicación: 14%.
• Casos de dispensación: 14%
• Memoria: 15%:
• Exame: 40%
• Informe de titor: 10%
Avaliación das Prácticas Tuteladas en Farmacia Hospitalaria
Para superar a materia é imprescindible realizar todas as actividades programadas na aula virtual e no tempo establecido. A non realización e entrega dalgunha delas, automaticamente IMPIDE SUPERAR A MATERIA.
As porcentaxes de cada actividade na nota total son:
• Memoria: 15%:
Actividades realizadas durante cada mes e avaladas/ asinadas polo titor.
• Resolución dos casos propostos: 35%.
• Exame: 40%
• Informe de titor: 10%
O exame final realizarase de modo presencial sempre que sexa posible. Como alternativa, se non é posible presencialmente, empregaranse medios telemáticos síncronos.
Esta materia é eminentemente práctica con directiva europea tal e como aparece descrito nos obxectivos da materia.
O alumno ten que dedicarlle un tempo de traballo persoal para preparar os traballos que debe entregar para a avaliación continua.
Os alumnos teñen que asistir obrigatoriamente ás conferencias organizadas que están dentro do calendario.
Plan de continxencia
Metodoloxía do ensino e avaliación:
A avaliación continua realizarase en todos os escenarios a través da plataforma Moodle ( usc virtual). O exame realizarase de forma presencial, sempre que sexa posible. Se a situación sanitaria impídeo utilizarase a plataforma Moodle para a realización do exame final de forma síncrona.
Beatriz Alberte Castiñeiras
- Departamento
- Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
- Área
- Área vinculada as Estancias de Farmacia
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Miguel Gonzalez Barcia
- Departamento
- Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
- Área
- Área vinculada as Estancias de Farmacia
- Correo electrónico
- miguel.gonzalez.barcia [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Ciencias da Saúde LOU
Santiago Torres Labandeira
- Departamento
- Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
- Área
- Área vinculada as Estancias de Farmacia
- Correo electrónico
- santiago.torres [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Luis Alfonso Brizuela Rodicio
- Departamento
- Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
- Área
- Área vinculada as Estancias de Farmacia
- Correo electrónico
- luisalfonso.brizuela [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Jose Antonio Fornos Perez
- Departamento
- Departamento vinculado ás Estancias de Farmacia
- Área
- Área vinculada as Estancias de Farmacia
- Correo electrónico
- joseantonio.fornos [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU