Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencias Morfolóxicas
Áreas: Anatomía e Embrioloxía Humana, Histoloxía
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable | 1ro curso (Si)
1. Adquirir os coñecementos morfolóxicos básicos nos que se fundamentan as ciencias da saúde.
2. Comprender e recoñecer a estrutura normal do corpo humano, a nivel celular, tisular e orgánico nas distintas etapas da vida e nos dous sexos.
3. Coñecer, comprender e ser capaz de aplicar adecuadamente a terminoloxía anatómica (nómina anatómica) e histolóxica que lle permitirá coñecer as bases da linguaxe científica propio das ciencias da saúde.
4. Coñecer os métodos básicos para o estudo microscópico.
I. Aulas expositivas
BLOQUE TEMÁTICO I: CITOLOXÍA
Tema 1. A célula como unidade básica da vida
Tema 2. Membrana plasmática: estrutura e función. Transporte a través de membrana
Tema 3. Citoesqueleto
Tema 4. Compartimentación celular I: retículo endoplasmático e complexo de Golgi
Tema 5. Compartimentación celular II: endosomas, lisosomas, peroxisomas e mitocondrias
Tema 6. Compartimentación celular III: núcleo e ribosomas
Tema 7. División e morte celular
BLOQUE TEMÁTICO II: HISTOLOXÍA
Tema 1. Tecido epitelial. Tecido conxuntivo. Tecido muscular. Tecido nervioso
Tema 2. Aparello circulatorio. Corazón e vasos
Tema 3. Estrutura xeral do tubo dixestivo
Tema 4. Fígado e páncreas
Tema 5. Ril e vexiga
Tema 6. Aparello respiratorio
BLOQUE TEMÁTICO III: ANATOMÍA
Tema 1. Xeneralidades. Conceptos anatómicos fundamentais: terminología, sistemas corporais e orixe ontoxénico
Tema 2. Aparato locomotor I: osteoloxía e artroloxía
Tema 3. Aparello locomotor II: artroloxía.
Tema 4. Aparello locomotor III: mioloxía
Tema 5. Aparello circulatorio I: xeneralidades. Anatomía do corazón. Configuración externa e interna e estrutura cardíaca. Sistema cardionector. Vascularización e innervación cardíaca
Tema 6. Aparello circulatorio II: sistemas arterial, venoso e linfático
Tema 7. Aparello respiratorio. Xeneralidades. Vías respiratorias. Pulmóns e pleuras
Tema 8. Aparello dixestivo I. Organización xeral. Boca. Farinxe. Esófago. Estómago
Tema 9. Aparello dixestivo II. Intestino delgado. Intestino groso. Glándulas Anexas: fígado, vías biliares, páncreas. Bazo. Vascularización e innervación
Tema 10. Aparello urinario. Ril. Vías excretoras. Vascularización e innervación
Tema 11. Aparello reprodutor masculino e feminino
Tema 12. Sistema nervioso I: organización xeral. Sistema nervioso central e periférico. Sistema nervioso somático e sistema nervioso autónomo ou vexetativo. Meninxes. Líquido cefalorraquídeo. Barreira hematoencefálica
Tema 13. Sistema nervioso II: Medula espinal. Organización xeral. Morfoloxía externa e interna. Raíces e pares raquídeos
Tema 14. Sistema nervioso III: Tronco do encéfalo. Bulbo raquídeo, protuberancia e mesencéfalo. Formación reticular e pares craniais. Cerebelo. IV ventrículo
Tema 15. Sistema nervioso IV: Cerebro. Diencéfalo e telencéfalo. III, II e I ventrículos
Tema 16. Sistema nervioso V. Sistema nervioso vexetativo simpático e parasimpático
II. Aulas interactivas: seminarios
BLOQUE TEMÁTICO I: CITOLOXÍA
S1. Cuestións esenciais sobre a célula. Aplicacións en investigación biomédica.
BLOQUE TEMÁTICO II: HISTOLOXÍA
S1. Técnicas histolóxicas: procesamento de mostras. Estudo microscópico dos tecidos básicos
BLOQUE TEMÁTICO III: ANATOMÍA
S1. Anatomía funcional do fígado. Circulación portal hepática: papel na administración de fármacos
S2. Anatomía dos órganos dos sentidos, relevancia na administración de fármacos
III. Aulas interactivas: prácticas de laboratorio
BLOQUE TEMÁTICO I: CITOLOXÍA
(Laboratorio de prácticas de Bioloxía. Facultade de Medicina)
P1. O microscopio óptico: nomenclatura e instrucións para a súa manexo
P2. Estudo de células libres: preparación e tinción dunha extensión de sangue
P3. Estudo microscópico de orgánulos membranosos: Retículo endoplasmático e aparello de Golgi
P4. Estudo microscópico de preparacións de mitosis. Observación de cromosomas metafásicos humanos
BLOQUE TEMÁTICO II: HISTOLOXÍA
(Laboratorio de prácticas de Histoloxía. Facultade de Medicina)
P1. Tinción Hematoxilina-Eosina. Principais órganos que participan nas vías de absorción: tubo dixestivo, pulmón, pel
P2. Órganos e sistemas integrantes das vías de eliminación: fígado e ril
BLOQUE TEMÁTICO III: ANATOMÍA
(Sala de técnica anatómica. Facultade de Medicina)
P1. Aparello locomotor de cabeza, tronco e membros superior e inferior
P2. Esplancnoloxía. Órganos torácicos. Corazón. Grandes vasos. Pulmóns e pleuras. Maquetas e preparacións anatómicas
P3. Esplancnoloxía. Órganos abdominopélvicos. Cavidade abdominal e o seu contido. Peritoneo. Cavidade pélvica e o seu contido. Maquetas e preparacións anatómicas
P4. Sistema nervioso. Morfoloxía da medula espinal e o encéfalo en maquetas e preparacións anatómicas
I. Bibliografía básica
Disporase dunha ligazón na aula virtual da materia para o acceso ás versións electrónicas dos manuais que constitúen a bibliografía básica e que están accesibles a través da biblioteca universitaria.
BLOQUE TEMÁTICO I. CITOLOXÍA
1. Calvo A. Bioloxía Celular Biomédica. 1ª ed. Elsevier; 2015
2. Paniagua R. Bioloxía celular e molecular. 4ª ed. McGraw-Hill; 2017
BLOQUE TEMÁTICO II. HISTOLOXÍA
1. Young B, Woodford P, Ou'Dowd G. WHEATER. Histoloxía Funcional. 6ª ed. Elsevier; 2014
2. Lowe J, Anderson P, Anderson S. STEVENS E LOWE. Histoloxía Humana. 5ª ed. Elsevier; 2020
BLOQUE TEMÁTICO III. ANATOMÍA
1. Suárez Quintanilla JA, Iturrieta Zuazo I, Rodríguez Pérez AI et ao. Anatomía humana para estudantes de Ciencias da Saúde. 2ª ed. Elsevier; 2020
Atlas de anatomía aconsellados
2. Hansen JT. NETTER. Caderno de Anatomía para Colorear. 2ª ed. Elsevier; 2015
3. Netter, F. H., Atlas de Anatomía Humana. 7ª ed. Elsevier; 2019
II. Bibliografía complementaria
1. Karp G. Bioloxía celular e molecular. Conceptos e experimentos. 7ª ed. McGraw-Hill; 2017
2. Pawlina W. ROSS. Histoloxía. Texto e Atlas. Correlación con Bioloxía celular e Molecular. 8ª ed. Wolters Kluwer; 2020
3. Kierszenbaum A, Tres L. Histoloxía e Bioloxía Celular. Introdución á anatomía Patolóxica. 5a ed. Elsevier; 2020
4. Drake RL, Mitchell AMW, Vogl AW. GRAY Anatomía para estudantes. 4a ed. Elsevier; 2020
III Recursos electrónicos e páxinas web
1. Atlas 3D “Complete Anatomy”. Elsevier. Ligazón: https://www.elsevier.com/es-é/connect/innovacion-tecnologica-saúde/comp…
2. Anatomía: bolígrafo de Juan e lapis de Fernando. Ligazón: https://www.youtube.com/channel/ucitddjrzjw4whb8p9hgiz1a?app=desktop
I. Competencias básicas e xerais
As 5 competencias básicas descritas na “memoria do grao de farmacia” (CB1-CB5), así como as competencias xerais CG1-MóduloMF e CG2-MóduloMF
II. Competencias transversais
CI01, CI02, CI03, CI05, CI07, CI08, CI09
CP01, CP05, CP07
CS01, CS02, CS03, CS05, CS08, CS12
III. Competencias específicas
B01, LS01, B05, B07, B09
MF02, MF04, MF05, MF12, MF14
LS03, LS06, LS08
I. Docencia expositiva
O profesor exporá os contidos do programa con apoio de medios audiovisuais e informáticos, destacando os apartados máis importantes e a bibliografía. Ademais, poderase propor a realización de cuestionarios e exercicios sobre os contidos teóricos.
II. Docencia interactiva
— Nos seminarios, o alumnado de maneira individual e/ou en grupos reducidos e coa axuda do profesor, responderán cuestións e/ou farán exercicios e traballos sobre a aplicación dos contidos teóricos. Ademais, proxectaranse imaxes que deben ser interpretadas polos estudantes coa axuda do docente.
— Nas prácticas trátase de:
1. Observar, describir e recoñecer microscópicamente as diferentes estruturas celulares, así como, os distintos tipos celulares e tecidos.
2. Identificar sobre imaxes, maquetas, preparacións anatómicas e sobre o cadáver os diferentes órganos e aparellos. Nas prácticas de anatomía o alumno disporá dun manual orientativo do traballo.
III. Aula virtual e foro de titoría pública
A materia disporá dunha aula virtual na que o alumnado poderá dispor de material didáctico e imaxes dixitalizadas de apoio. Ademais, na aula virtual establecerase un foro de titoría pública.
Para poder superar a materia é imprescindible asistir/participar nas clases interactivas (seminarios e prácticas de laboratorio).
As cualificacións obtidas na materia non se manterán dun curso a outro.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación a Normativa de avaliación e rendemento académico dos estudantes e de rescisión das cualificacións.
A avaliación das competencias da materia será realizada a través de dos seguintes sistemas:
I. Proba final
— Suporá ata un 90% da cualificación total da materia
— Consistirá nunha proba escrita tipo test, que incluirá cuestións sobre os contidos do programa desenvolvidos nas clases expositivas (70% da cualificación da proba presencial) e interactivas , é dicir, seminarios e prácticas de laboratorio (30% da cualificación da proba presencial)
— É necesario alcanzar un mínimo do 30% da cualificación de cada un do tres bloques da materia por separado (CITOLOGÍA, HISTOLOXÍA e ANATOMÍA) para que a cualificación sexa compensable coa obtida nos outros bloques e poder superar a materia.
— Nesta proba avalíanse as competencias especificas: B01, LS01, B05, B07, B09, MF02, MF04, MF05, MF12, MF14, LS03, LS06, LS08. Préstase especial atención ás competencias: B01, B07, B09, MF12
II. Avaliación continua
— Supoñerá ata un 10% da cualificación total da materia
— A cualificación da avaliación continua só aplicarase no caso de superar (polo menos un 50% da puntuación) a proba final da materia
— Consistirá na realización de cuestionarios, traballos e actividades durante as clases expositivas e interactivas. Estas actividades poderían realizarse a través dos recursos das plataformas institucionais (Aula Virtual-Moodle e Microsoft Teams)
— Se avaliarán, ademais das competencias especificas mencionadas anteriormente, as competencias xerais, CB1-CB5 e CG1-2, e as transversais, CI01, CI02, CI03, CI05, CI07, CI08, CI09, CP01, CP05, CP07, CS01, CS02, CS03, CS05, CS08 e CS12
— Tempo de estudo individual dos contidos do programa: 60 horas
— Tempo de preparación das prácticas: 20 horas
— Tempo de elaboración de traballos, resolución de cuestionarios e preparación de seminarios: 20 horas
Para un adecuado desenvolvemento das clases prácticas, é imprescindible que os estudantes preparen previamente a práctica por medio de material bibliográfico (atlas, libros, e imaxes dixitais presentadas na aula virtual). Nas prácticas será obrigatorio o uso dunha bata branca e é recomendable que se dispoña dun atlas anatómico para as prácticas de anatomía.
As titorías terán carácter presencial e/ou telemático e os recursos bibliográficos poderán ser utilizados en versión papel e/ou dixital (recursos electrónicos da biblioteca universitaria).
A materia disporá dunha aula virtual na que os alumnos poderán dispor de material didáctico e imaxes dixitalizadas de apoio. Ademais, na aula virtual establecerase un foro de titoría pública para a resolución de dúbidas.
Maria Rosalia Gallego Gomez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Teléfono
- 881812399
- Correo electrónico
- mrosalia.gallego [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Tomas M. M. Garcia-Caballero Parada
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Correo electrónico
- tomas.garcia-caballero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Juan Bautista Cuevas Alvarez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Teléfono
- 881812269
- Correo electrónico
- jb.cuevas [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Ana Isabel Rodriguez Perez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Teléfono
- 881812464
- Correo electrónico
- anai.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Lucia Garcia-Caballero Perez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Teléfono
- ext 12400
- Correo electrónico
- lucia.garcia.caballero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Rita Valenzuela Limiñana
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- rita.valenzuela [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Alba Ferreiros Lopez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Correo electrónico
- alba.ferreiros.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Marina Gándara Cortés
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Histoloxía
- Correo electrónico
- marina.gandara.cortes [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Pablo Garrido Gil
Coordinador/a- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- pablo.garrido [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Grupo B /CLE_02 | Castelán | 5035 Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 16:00-17:00 | Grupo C /CLE_03 | Castelán | 5035 Aula Seminario de Edafoloxía |
| Martes | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B /CLE_02 | Castelán | 5035 Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 16:00-17:00 | Grupo C /CLE_03 | Castelán | 5035 Aula Seminario de Edafoloxía |
| Mércores | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B /CLE_02 | Castelán | 5035 Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 16:00-17:00 | Grupo C /CLE_03 | Castelán | 5035 Aula Seminario de Edafoloxía |
| Xoves | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B /CLE_02 | Castelán | 5035 Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 16:00-17:00 | Grupo C /CLE_03 | Castelán | 5035 Aula Seminario de Edafoloxía |
| Venres | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B /CLE_02 | Castelán | 5035 Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 16:00-17:00 | Grupo C /CLE_03 | Castelán | 5035 Aula Seminario de Edafoloxía |