Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
Áreas: Psicobioloxía
Centro Facultade de Psicoloxía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
1. Coñecer o obxecto de estudo da disciplina, a súa definición, os seus antecedentes históricos.
2. Comprender os principais métodos e técnicas de investigación empregados en Neurociencia Condutual.
3. Coñecer as bases neurofuncionais dos sistemas sensoriais e motor.
4. Comprender os mecanismos da activación o sono e a vixía.
5. Coñecer cáles son ás principais fontes documentais na disciplina.
En todo caso o/a estudante deberá:
6. Acadar unha visión o máis completa posible do enfoque que desde a Neurociencia Condutual se fai en Psicoloxía, os seus supostos, a contribución dos seus principais autores, as vantaxes de tal enfoque e tamén as súas limitacións.
PROGRAMA TEÓRICO
Tema 1. Introdución á Neurociencia Conductual (4 h.)
1.1. Delimitación conceptual da disciplina
1.2. Antecedentes históricos
1.3. Principais métodos e técnicas de investigación en Neurociencia Condutual
1.4. Fontes documentais en Neurociencia Condutual
Tema 2. Somestesia e Dor (5 h.)
2.1. Introdución aos sistemas sensoriais
2.2. Receptores e sensacións somáticas
2.3. Transdución e codificación
2.4. Vías e centros
2.4. A dor e a analxesia
Tema 3. Sistema auditivo e vestibular (5 h.)
3.1. Introdución
3.2. Descrición estructural do oído
3.3. Células receptoras e transducción auditiva.
3.4. Codificación da frecuencia e da intensidade do son.
3.5. Localización de son
3.6. Vías e centros auditivos.
3.7. Trastornos auditivos
3.8. Sistema vestibular
Tema 4. Sentidos químicos: Olfato e gusto (2 h.)
4.1. Introdución.
4.2. Sistema olfativo
4.3. Sistema gustativo
Tema 5. A visión (6 h.)
5.1 Introdución.
5.2 Descrición anatómica e funcional do ollo.
5.3 Vías, centros e cortizas visuais
5.4 A transdución visual
5.5 Visión da forma, o movemento e a profundidade
5.6 Visión da cor.
5.7 Principais trastornos visuais.
Tema 6. Sistema motor (6 h.)
6.1. Introdución
6.2. O músculo e os seus receptores
6.3. Funcions motoras da médula espiñal e do talo cerebral
6.4. Control superior do movimiento: as cortizas motoras
6.5. Funcións motoras dos ganglios da base. Trastornos asociados
6.6. Funcións motoras do cerebelo. Trastornos asociados
6.7. Plasticidade e aprendizaxe motor
Tema 7. Rítmos biolóxicos, sono e vixia (6 h.)
7.1. Introdución
7.2. Activación e ritmos biolóxicos
7.3. Caracterización fisiolóxica do sono
7.4. Mecanismos neurofisiolóxicos do sono e a vixía
7.5. Funcións do sono
7.6. Trastornos do sono
PROGRAMA DE PRÁCTICAS
As prácticas de Neurociencia Condutual serán obrigatorias e realizaranse en módulos de aproximadamente 90 minutos. Os/ as estudantes deberán acudir necesariamente o día e a hora no que estea convocado o grupo ao que foron asignados pola Facultade. So EXCEPCIONALMENTE se poderá cambiar de grupo contando coa autorización previa do/a profesor/a da práctica. Para aquelas persoas que non poidan asistir ao seu grupo por horario incompatible ou algunha outra razón xustificada foi creado con carácter especial o grupo 9.
Para este curso, téñense previstas as seguintes prácticas (a información máis detallada sobre os lugares e horarios colgarase antes do inicio das clases no Campus Virtual- plataforma Moodle):
1. Seminario de métodos e técnicas: Supostos prácticos.
2. Búsqueda de información en neurociencia condutual. Parte I: Manexo das bases de datos informatizadas no ámbito científico.
3. Búsqueda de información en neurociencia condutual. Parte II: Xestión das referencias bibliográficas:
4. Actividades de avaliación formativa e resolución de problemas.
5. Sistema visual e auditivo. Manexo de maquetas e láminas.
6. Rexistro de datos en cronobioloxía:
7. Rexistro de sinais psicofisiocoxicos: EMG, EOG i EEG
8. Procesado e análise de sinais psicofisiolóxicos: polisomnografía.
9. Resolución de casos sobre trastornos do sono.
10. Actividades de avaliación formativa II.
HORARIO DE TITORIAS:
O horario de titorías estará publicado na páxina web da USC e na porta dos profesores responsables. Recoméndase enviar unha mensaxe previa para fixar unha titoría.
MANUAL RECOMENDADO:
-CARLSON, N.R., BIRKETT, M.A. (2018). Fisiología de la conducta. 12ª Edición. Madrid: Pearson Education (serven también edicións anteriores).
BIBLIOGRAFÍA XERAL:
1. ALLMAN, J.M. (2003). El cerebro en evolución. Barcelona: Ariel.
2. BEAR, M.F., CONNORS, B.W. e PARADISO, M.A. (2008). Neurociencia: la exploración del cerebro, 3ªed. Barcelona: Wolters Kluwer.
3. BRIDGEMAN, B. (1991). La biología del comportamiento y de la mente. Madrid: Alianza.
4. BUNGE, M. e ARDILA, R. (1988). Filosofía de la Psicología. Barcelona: Ariel.
5. CARLSON, N.R. (2006). Fisiología de la conducta. 8ª Edición. Madrid: Pearson.
6. DE ABRIL ALONSO, A., AMBROSIO FLORES, E., BLAS CALLEJA, M.R., CAMINERO GÓMEZ, A. A., GARCÍA LECUMBERRI, C. E PABLO GONZÁLEZ, J.M. (2009) Fundamentos de Psicobiología. Madrid: Sanz y Torres.
7. DELGADO, J.M., FERRÚS, A., MORA, F. e RUBIA, F.J. (eds.) (1998). Manual de neurociencia. Madrid: Síntesis.
8. GUYTON, A.C. (2003). Tratado de Fisiología Médica (10ª ed.). Madrid: Interamericana-McGraw Hill.
9. KANDEL, E.R. SCHWARTZ, J.H. e JESSELL, T.M. (1997). Neurociencia y conducta. Madrid: Prentice Hall.
10. KANDEL, E.R. SCHWARTZ, J.H. e JESSELL, T.M. (2001). Principios de neurociencia. Madrid: McGraw Hill/Interamericana.
11. KOLB,B. e WISHAW, I.Q. (2002).Cerebro y Conducta: Una introducción. Barcelona: Labor.
12. MORA, F. (1996). El cerebro íntimo. Barcelona: Ariel.
13. MORGADO, I. (2005). Psicobiología de los genes a la cognición y el comportamiento. Barcelona: Ariel.
14. PURVES, D. et al. (2007). Neurociencia. Madrid: Panamericana.
15. PINEL, J.P.J. (2007) Biopsicología. Madrid: Pearson Educación.
16. REDOLAR, D. (2014) Neurociencia cognitiva. Madrid: Editorial Panamericana.
17. ROSENZWEIG, M.R., BREEDLOVE, M. e WATSON, N.V. (2005). Psicobiología: Una introducción a la Neurociencia Conductual, Cognitiva y Clínica. Barcelona: Ariel.
Para cada un dos temas darase unha bibliografía específica na que se incluirán algúns dos textos da bibliografía xeral, artigos especializados nese ámbito, e direccións de internet especialmente interesantes (enlaces a videos e outros recursos). Así mesmo, indicaranse algunhas lecturas recomendadas para o tema.
As competencias relacionadas con coñecementos (saber) que pretendemos fomentar a través da materia son:
1.- Coñecer e comprender eas funcións, características, contribuciones e limitacións dos distintos modelos teóricos da Psicoloxía.
2.- Coñecer as leises básicas dos distintos procesos psicolóxicos.
3.- Coñecer os fundamentos biolóxicos da conduta humana e das funcións psicolóxicas.
As competencias relacionadas con habilidades e destrezas (saber facer) que fomentamos son:
1.- Identificar as características relevantes do comportamento dos individuos, grupos, organizacións e contextos mediante os métodos, técnicas e instrumentos propios da avaliación psicolóxica.
2. Promover a saude e a calidade de vida, a través dos métodos propios da profesión, nos individuos, grupos, comunidades e organizacións nos distintos ámbitos e contextos: educativo, clínico e da saude, do traballo e as organizacións, grupal e comunitaria.
3. Selecionar e administrar técnicas e instrumentos propios e específicos da Psicoloxía
Medios didácticos
Para a exposición dos temas, recórrese á utilización de medios audiovisuais (presentacións en Power Point). De forma previa ao inicio dun tema, entregarase o material empregado nas clases a través da plataforma “Moodle” do Campus Virtual, e se fose necesario recurrirase tamén á fotocopiadora da Facultade.
En xeral, na primeira clase, presentarase polo miúdo o tema e resaltaranse os seus aspectos máis relevantes. Ao comezo de cada unha das seguintes clases que se dediquen ao tema, farase unha breve recapitulación do máis significativo da clase anterior. Ao remate de cada tema, farase un resumo dos aspectos máis relevantes nel tratados.
Para as clases prácticas cóntase cunha aula de informática e dous laboratorios dotados dos medios necesarios para as actividades programadas.
Por último, e co fin de dar apoio á actividade presencial, a materia contará con outras ferramentas que poderán consultarse dentro da plataforma “Moodle”. A través do Campus Virtual comunicaranse tamén todas as novidades respecto da materia, polo que é moi importante que os/as estudiantes revisen o enderezo electrónico da USC.
En función da situación sanitaria, a metodoloxía pode sufrir cambios que a permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade (ver Observacións).
A parte teórica supon o 70% da cualificación e depende da nota obtida nas 40 preguntas do exame teórico final. Ese exame será de formato tipo test con cinco opcións (correxido según a fórmula acertos-erros/4) sendo necesario obter un 5 sobre 10 para que se poda sumar a nota da parte práctica.
No caso de non chegar a aprobado, a puntuación na acta será a do exame teórico sobre 10.
A parte práctica supón o 30% da cualificación da materia. Esta puntuación obterase pola asistencia/participación nas prácticas, presentación dos informes asociados, e/ou realización de probas, preferiblemente a través das plataformas Moodle ou Microsoft Forms. Para aprobar a materia, será obrigatorio ter feitas todas as prácticas (10). Como marxe de tolerancia, admítense dúas faltas sempre que exista causa debidamente xustificada. Se houbese algunha circunstancia que impida a asistencia a máis de 2 prácticas, os/as estudiantes deberán solicitar a dispensa de asistencia a través do decanato.
O aprobado nas prácticas (1,5 sobre 3) obtido con anterioridade ao curso 2020-2021 mantense para os tres seguintes cursos. Con respecto ás prácticas realizadas no curso 2019-2020, só se manterán para cursos sucesivos as prácticas realizadas de xeito presencial (prácticas 1 a 3).
Actividades complementarias con reflexo na avaliación. Neste materia vimos colaborando coa biblioteca da Facultade de Psicoloxía na impartición do curso online Competencias en Información. Nivel básico. Os/as estudiantes que superen o devandito curso recibirán unha compensación de 0,2 puntos na súa nota (sumada unha vez aprobada a materia), só no ano en que se realice o curso.
En función da situación sanitaria, o sistema de avaliación pode sufrir cambios que a permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade (ver Observacións).
Horas presenciais expositivas: 35
Horas presenciais interactivas: 15
Horas de titorías personalizada: 1
Horas de traballo persoal estimado: 104
1- Estudo da materia conforme se desenvolve o programa.
2- Asistencia regular ás clases teóricas e prácticas.
3- Implicación activa na dinámica de clase.
4- Aproveitamento das titorías.
Coñecementos previos recomendados:
Coñecementos básicos de bioloxía do comportamento, neurofisiología e neuroanatomía humana. Coñecemento dos principais enfoques e perspectivas teóricas da psicología actual.
Coñecemiento da estructuración básica do sistema cognitivo human
Idioma: As clase expositivas e prácticas impártense en galego ou castelán.
Aos efectos que corresponda, o coordinador da materia para este curso é o profesor Fernando Cadaveira Mahía. Para as cuestións que afecten en particular a cada tema ou práctica, a primeira persoa de contacto será o profesor/a encargado/a dese tema ou práctica.
PLAN DE CONTINXENCIA – COVID-19
En caso de que, por mor da situación sanitaria, se establezan restricións á actividade docente presencial, contémplanse as seguintes adaptacións na metodoloxía de ensino e no sistema de avaliación, en función dos distintos escenarios propostos pola USC.
Con carácter xeral, para todas as actividades que se desenvolvan en formato telemático, as plataformas informáticas a empregar serán o Teams de Microsoft (para vídeo-comunicación), e o Campus Virtual de Moodle (para realización e entrega de tarefas e probas de avaliación, e para comunicacións mediante foros), todo isto sempre mediante o usuario corporativo e sen detrimento do uso do correo-e (igualmente corporativo) para comunicación simple e individualizada. Tambén se utilizará Microsoft Forms para a realización e entrega dalgúns traballos vinculados coas sesións interactivas. Desde a biblioteca do centro, estase traballando para que os/as estudiantes podan dispoñer de versión electrónica do manual do curso.
Metodoloxía de ensino
Escenario 1 (presencialidade). Para as clases teóricas e expositivas, desde a facultade se realizarán axustes de horario/local para garantir a distancia social aconsellada.
Escenario 2 (restrición parcial da presencialidade). Nas clases interactivas adaptaranse aquelas prácticas (5 a 8) que requiren uso compartido de materiais (maquetas, equipos de rexistro) ou realización de rexistros psicofisiolóxicos para a súa impartición online, e manteráse a presencialidade para aquelas outras onde é posible garantir as medidas de hixiene e distancia social. Sempre e cando os obxectivos da práctica podan ser acadados satisfactoriamente polo traballo telemático, valoraráse esta alternativa. Neste escenario as titorias serán preferentemente online, a través da ferramenta Microsoft Teams.
Escenario 3 (restrición total da presencialidade). Na parte teórica realizaránse todas as sesións expositivas online, de forma síncrona, a través da plataforma Microsoft Teams. Todas as clases interactivas presenciais serán sustituidas por actividades complementarias, utilizando as ferramentas propostas pola USC para a docencia telemática. Neste escenario as titorias serán exclusivamente online, a través da ferramenta Microsoft Teams.
Sistema de avaliación
No escenario 2, o exame final será presencial, sempre e cando se podan garantir as medidas de hixiene e distancia social. A avaliación das actividades interactivas realizarase sobre as entregas online dos informes ou cuestionarios relacionados con cada unha das sesións.
No escenario 3, toda a avaliación será online. Para a parte expositiva, o exame final realizaráse coa ferramenta Cuestionario da plataforma Moodle, mentres que a vixilancia e control de identidade realizaránse en Teams. A avaliación da parte interactiva (prácticas) será igual que no escenario 2.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas, será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións"
María Teresa Carrillo De La Peña
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813798
- Correo electrónico
- mteresa.carrillo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Socorro Rodríguez Holguín
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813911
- Correo electrónico
- rodriguez.holguin [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Fernando Cadaveira Mahía
Coordinador/a- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813797
- Correo electrónico
- fernando.cadaveira [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Paula Pazo Álvarez
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813682
- Correo electrónico
- paula.pazo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Leiros Lorenzo
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Correo electrónico
- maria.leiros [at] rai.usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
Noelia Samartin Veiga
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813949
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
Antonio Gil Ugidos
- Departamento
- Psicoloxía Clínica e Psicobioloxía
- Área
- Psicobioloxía
- Teléfono
- 881813949
- Correo electrónico
- antonio.gil.ugidos [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:15 | Grupo A | Castelán, Galego | Aula 2 |
| 10:15-11:30 | Grupo B | Galego, Castelán | Aula 1 |
| 17:00-19:30 | Grupo Axuste | Galego, Castelán | Aula 2 |
| Xoves | |||
| 09:00-10:15 | Grupo B | Castelán, Galego | Aula 1 |
| 10:15-11:30 | Grupo A | Galego, Castelán | Aula 2 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 1 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 1 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 1 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 2 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 2 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 2 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 3 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 3 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 3 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 7 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 7 |
| 03.06.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 7 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 1 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 1 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 1 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 2 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 2 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 2 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo B | Aula 3 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo Axuste | Aula 3 |
| 07.07.2022 09:30-12:00 | Grupo A | Aula 3 |