Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Teoría e Historia da Educación
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
1. Ofrecer unha visión panorámica da configuración e do desenvolvemento do sistema educativo en Galicia, contextualizándoo no seu marco social.
2. Analizar algúns dos procesos educativos de maior significación no devir da sociedade galega contemporánea, favorecendo a súa interpretación a través do coñecemento das súas interrelacións cos demais factores, estruturas e dinámicas presentes na configuración sociohistórica de Galicia.
3. Familiarizarse co uso e a consulta dos acervos bibliográficos e documentais máis relevantes e comúns que se empregan na materia.
4. Identificar demandas e respostas sociais e institucionais/políticas que se suscitan ante a configuración e o funcionamento do sistema escolar en Galicia.
5. Desenvolver a capacidade de reflexión que require a construción do relato en clave socio-histórica no campo da educación.
6. Fomentar nos futuros graduados en Educación Social actitudes positivas cara á disciplina e axudarlles a percibir o seu sentido e a súa utilidade nos currícula educativos.
7. Relacionar e articular de forma integrada os contidos da disciplina co corpus cognitivo doutras materias do plan de estudos do que forma parte, a fin de que os coñecementos adquiridos acaden maior relevancia e significación, e contribúan, asemade, a unha capacitación máis óptima dos futuros graduados en Educación Social.
A concreción destes obxectivos irase facendo efectiva ao longo do semestre que, como secuencia temporal, lle corresponde á materia para o desenvolvemento dos diferentes núcleos temáticos e a realización das actividades programadas.
Nas sesións de traballo na aula, o alumnado recibirá unha información máis detallada co propósito de ampliar, clarexar e matizar os enunciados que aquí se formulan en forma de obxectivos.
Os contidos que se abordarán na materia son os seguintes:
1. A conformación socio-histórica contemporánea das relacións educación-sociedade en Galicia.
2. Identidade, cultura e lingua galega. Pervivencias e cambios.
3. A construción histórica do sistema educativo en Galicia.
4. Institucións políticas e administración pública en Galicia.
5. Novas realidades, novos retos e horizontes socio-educativos.
Candedo Ginturz, M. D. (Coord.) (2013). “Educación: dereito ou mercadoría?”. A Coruña: Laiovento.
Carballo, F., López, A., e Calo, F. (1997). “Historia Xeral de Galicia”. Vigo: A Nosa Terra.
Caride, J. A., e Trillo, F. (Dirs.) (2010). “Dicionario Galego de Pedagoxía”. Vigo: Galaxia.
Consello Escolar de Galicia. (2006). “Evolución e estado actual do sistema educativo en Galicia”. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Costa Rico, A. (2009). A educación en Galicia. “Gran Enciclopedia Galega”, Tomo 43.
Costa Rico, A. (Ed.) (2010). “Luis Bello. Viaje por las escuelas de Galicia”. Vigo: Nigratrea.
Costa Rico, A., e Bolaño Amigo, U. (2014). “Educación en Galicia. Gran Enciclopedia Galega”, Tomo 47.
Costa, A. (2004). “Historia da educación e da cultura en Galicia (séculos IV-XX)”. Vigo: Edicións Xerais.
Currás, C. (1995). “A educación compensatoria en Galicia”. Santiago de Compostela: Servicio de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela.
De Juana, J., e Prada, J. (2011). “As mulleres en Galicia no século XX”. Vigo: Ir Indo.
Freixanes, V. (Dir.) (2001). “Galicia: unha luz no Atlántico”. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.
Gabriel, N. de (1990). “Leer, escribir y contar”. Sada: Edicións do Castro.
Gabriel, N. de (2001). “Escolantes e escolas de ferrado”. Vigo: Edicións Xerais.
Gabriel, N. de (2006). “Ler e escribir en Galicia. A alfabetización dos galegos e das galegas nos séculos XIX e XX”. A Coruña: Servizo de Publicacións da Universidade da Coruña.
Graña, V. (Comp.) (2001). “Lexislación da lingua galega”. A Coruña: Xunta de Galicia.
Lagares, N., e Lorenzo, M. (Coord.) (2009). “In-migración. Educación, cultura e políticas para a inclusión social en Galicia”. Pontevedra: Unipro Editorial.
Miguez, A. (2011). “Historia breve de Galicia”. Madrid: Silex.
Murado, M. A. (2013). “Outra idea de Galicia”. Barcelona: Debate.
Pallares, C., Portela, H., Saavedra, P., e Castro, X. (1998). “Atlas histórico de Galicia”. Vigo: Nigra Trea.
Peña, V. (1991). “Éxodo, organización comunitaria e intervención escolar”. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Piñeira Mantiñán, M. J., e Santos, X. M. (Coords.) (2011). “Xeografía de Galicia”. Vigo, Xerais.
Rivas, M., e Torres, A. (Dirs.) (2008). “Dicionario Enciclopedia do Pensamento Galego”. Vigo: Galaxia.
Santos Rego, M. A. (Ed.) (2016). “A investigación educativa en Galicia 2002-2014”. Vigo: Galaxia.
Santos Rego, M. A., e Lorenzo, M. (2007). “Universidade e construción da sociedade civil en Galicia”. Vigo: Edicións Xerais.
En relación coas competencias que se pretende que o alumnado adquira débese facer referencia tanto as de carácter básico e xeral, como as transversais e específicas, determinadas pola propia memoria verificada da titulación. Dentro do cadro de competencias que se deseñou para a titulación, formarase ao alumnado nas seguintes:
Básicas y xerais
CB1- Que os estudantes demostren posuír e comprender coñecementos nun área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral e inclúe algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CG2 - Ter capacidade para analizar as realidades socio-políticas, económicas, educativas, culturais e lingüísticas nas que se desempeña a labor profesional das educadoras e educadores sociais, tanto en termos diagnósticos como prospectivos.
CG3 - Aplicar os coñecementos teóricos e metodolóxicos necesarios para a planificación e avaliación das súas intervencións educativas, atendendo ás circunstancias, necesidades, problemáticas e expectativas nas que se insire, en relación aos suxeitos cos que traballa e ás dinámicas sociais das que participan.
Transversais
CT3 - Desenvolver unha actitude autocrítica, así como de reflexión, análise e síntese respecto dos coñecementos, tarefas e cometidos nos que participan.
Específicas
CE1.1- Comprender os referentes teórico-conceptuais, históricos, comparados, metodolóxicos e pedagóxicos da Educación Social e das prácticas que nela se promoven.
CE1.2- Analizar criticamente as realidades socioeconómicas, políticas, educativas e culturais, así como os ámbitos da acción educativa nos que os educadores sociais desenvolven a súa labor profesional.
Competencias complementarias
A nivel práctico, a abordaxe da materia debe traducirse na formación e consecución dunha conciencia socio-histórica por parte do alumnado respecto do acontecer na esfera educativa, como condición ineludible para a súa acaída intelección e explicación. Isto implica que cantos participen no proceso de ensino-aprendizaxe deben desenvolver, entre outras, as seguintes competencias complementarias:
- Dominar as categorías conceptuais básicas e a terminoloxía técnica máis usual do campo de saber no que se encadra a materia.
- Coñecer os compoñentes estruturais do sistema educativo en Galicia, no marco sociopolítico do Estado español e no seu devir temporal, con especial atención ao período autonómico.
- Ser capaces de identificar as expectativas, demandas e respostas sociais que se suscitan ante a configuración e a implantación do sistema escolar en Galicia.
- Posuír as destrezas intelectuais necesarias para analizar a situación e o estado actual do sistema educativo na comunidade galega e as vinculacións interactivas cos segmentos que configuran o seu tecido social.
- Demostrar habilidade no uso e tratamento dos acervos bibliográficos e documentais de toda natureza que se empreguen na construción e desenvolvemento da materia.
- Acreditar actitudes positivas cara á disciplina e recoñecer o seu sentido e utilidade nos currícula educativos.
A análise, o desenvolvemento e a presentación na aula dos contidos que conforman o temario desta materia serán unha tarefa compartida polo profesor e o alumnado. O profesor centrará a súa exposición, preferentemente, nos aspectos nucleares de cada unidade didáctica, procurando ofrecer de maneira concisa a información que posibilite obter unha visión panorámica ou de síntese de cada tema, delimitando os conceptos, as ideas e os argumentos nel implicados.
Os estudantes, pola súa banda, coa oportuna orientación do profesor, afondarán en cuestións concretas que non fosen abordadas máis que dun xeito moi xenérico na exposición deste e que resulten susceptibles de tratamento e estudo desde os soportes bibliográfico-documentais pertinentes
Profesor e alumnado debaterán regularmente nas sesións de clase sobre os contidos analizados e expostos, procurando rematar coa formulación das oportunas conclusións ou coa construción de sínteses de conxunto de cada núcleo temático.
As exposicións do profesor terán como complemento substantivo sesións prácticas con diferentes soportes. Estes recursos seranlles entregados periodicamente aos estudantes –ou suxerida a súa localización pola súa parte– a través do campus virtual.
Estas sesións alternaranse e complementaranse co uso doutra estratexia coa que gardan inequívocas analoxías, como é a técnica do comentario de texto, que se introduce a modo de instrumento didáctico, cognitivo e comunicativo a prol da ensinanza e a aprendizaxe da disciplina, servindo para ilustrar dimensións dun problema, afianzar coñecementos e avaliar os resultados da actividade académica.
Deste xeito, a metodoloxía que presidirá o traballo nesta materia combinará: dun lado, sesións de carácter expositivo, a través da explicación de contidos por parte do profesor, co apoio de recursos audiovisuais e a creación de contornas cooperativas que faciliten a adquisición de coñecementos; e doutro, as sesións interactivas que terán como obxectivo afondar e ampliar os contidos de cada tema e basearanse, principalmente, en actividades de carácter grupal.
En correspondencia coas actividades programadas e co plan de traballo proposto, e en harmonía cos obxectivos, os contidos, e a metodoloxía consignados e tamén cos recursos dispoñibles en cada caso, a avaliación continua dos estudantes estará baseada nas cualificacións que obteñan nas probas individuais e grupais que de forma obrigatoria deberán realizar. A avaliación final, de carácter globalizador, configurarase a partir da suma ponderada das puntuacións que se acaden nas actividades que configuran a materia.
A tales efectos, cómpre expresar con claridade unha serie de criterios. Concretamente, teranse en conta os seguintes aspectos:
- Elaboración do Dosier de Prácticas (20%), no que se terán en conta os aspectos formais, estrutura, calidade da bibliografía empregada, profundidade e complexidade dos temas abordados así como a capacidade de argumentación.
- Realización dunha Proba Final (50%) consistente na resposta a preguntas breves que poderá ser complementada con análises temáticas.
- Realización do Traballo Monográfico da materia (30%), consistente no deseño dun proxecto de historias de vida, no que se avaliará a calidade do traballo entregado en relación aos aspectos formais, amplitude e complexidade na argumentación, relación cos contidos, presentación e coherencia.
Así mesmo, a participación activa e o traballo en equipo serán considerados a efectos avaliativos. Non obstante, para superar a materia será imprescindible ter acadada unha valoración suficiente en cada unha das actividades.
Os traballos individuais ou grupais dos estudantes deberán ser orixinais e calquera traballo copiado suporá o suspenso na materia.
O presente programa será válido a tódolos efectos para o alumnado coa materia pendente.
Considerando a Instrución 1/2017, da Secretaría Xeral da USC, o alumnado que teña concedida exención de docencia, ou dispensa, será avaliado nas mesmas condicións que o alumnado asistente, pero con criterios de suficiencia distintos. Ademais, deberá realizar a recensión dunha das obras recollida na bibliografía básica da materia, previamente acordada co profesor da materia.
Horas presenciais:
- Clases expositivas, presentación e explicación de temas na aula: 22
- Prácticas de seminario: 15
- Avaliación: 2
- Titorías de traballo de curso: 11
Horas non presenciais:
- Estudo: 60
- Exercicios prácticos e elaboración de informes: 40
TOTAL DE HORAS PRESENCIAIS: 50.
TOTAL DE HORAS DE TRABALLO PERSOAL: 100
Para un adecuado seguimento e comprensión da materia estímase de suma importancia a concorrencia regular e a participación individual e grupal nas sesións de clases teóricas e prácticas que se programen, debendo realizar os estudantes as tarefas encomendadas en cada caso. Isto implica non só cooperar dentro da aula senón tamén realizar as accións preparatorias e recapitulatorias sobre as que se sustentará a dinámica de traballo na aula. Sendo así, a participación require o estudo, que como tarefa persoal ha de preceder e suceder ao traballo na clase, orientándose ao dominio dos contidos que integran o temario, por medio dos cales se poderán atinxir os obxectivos formulados e adquirir as competencias, destrezas e habilidades previstas.
Será do caso manter a oportuna comunicación co docente da materia nos horarios de titorías estipulados, a fin de solventar as dúbidas que se poidan suscitar no estudo da materia. Durante o desenvolvemento do semestre e xa sexa no ámbito das sesións de clase, seminario ou nas horas de titorías, facilitaranse as orientacións puntuais que complementen ou maticen as que aquí figuran enunciadas dun xeito xenérico.
A titorización dos estudantes só se efectuará durante as horas de atención que figuren explicitadas nos horarios e que se detallarán, asemade, na porta do despacho do profesor. En consecuencia, prégase que se absteñan de realizar consultas fóra do horario indicado, agás naqueles casos nos que se teña concertado previamente.
Durante o período académico farase, sempre que sexa posible, unha visita con finalidade formativa ao Museo Pedagóxico de Galicia (MUPEGA). Esta, no caso de realizarse, sería conxuntamente por parte de todo o grupo de clase, acompañado polo profesor, nu día previamente concertado. Terá carácter voluntario pero computarase na avaliación. A tal fin, unha semana despois de levada a termo, os estudantes que nela participaran deberán realizar un breve informe dando conta da mesma e dos aspectos fundamentais que observasen no centro en relación coa materia e co seu proceso formativo.
As datas das probas e da entrega de traballos será establecida de mutuo acordo entre o alumnado e o profesor.
Cabe lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa da USC, os/as alumnos/as poderán solicitar exención oficial de docencia.
Calquera tipo de circunstancia persoal que poida alterar o normal seguimento da materia por parte do alumnado, deberalle ser comunicada ao profesor á maior brevidade, pois de non facelo repercutirá na avaliación continua do rendemento académico.
Na realización das prácticas e do traballo monográfico da materia deberanse seguir as normas APA –Publication Manual of the American Psychological Association (APA). 6ª ed. Washington: APA, 2011–, que se poden consultar no enlace: http://www.apastyle.org
Nos traballos que se realicen para a materia deberanse ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa co traballo realizado.
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: https://bit.ly/39kHTfY
Plan de Continxencia
Adaptación ás Directrices para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura. Curso 2020-2021
Metodoloxía
Escenario 1: A docencia terá un carácter presencial e acompañarase do desenvolvemento de diferentes prácticas de aula que secuencialmente se subirán ao Campus Virtual. As titorías tamén se realizarán de xeito presencial, mantendo as medidas oportunas. O traballo monográfico e a proba final desenvolveranse de maneira presencial síncrona.
Escenario 2: As sesións interactivas (grupos pequenos) terán un carácter presencial, mentres que as sesións expositivas pasarán a ter un carácter virtual, facendo uso das plataformas habilitadas (Microsoft Teams e o Campus Virtual). As titorías poderán ser presenciais ou virtuais. A proba final desenvolverase de maneira virtual síncrona.
Escenario 3: A docencia desenvolverase de maneira virtual facendo uso das ferramentas dispoñibles. Deste xeito, o Campus Virtual, o correo electrónico e Microsoft Teams pasan a constituír as ferramentas principais para garantir a comunicación e traballo colaborativo non presencial, para facilitar ao estudantado tódolos materiais necesarios, para comunicar calquera información do seu interese e, en definitiva, para crear un entorno que facilite a interacción profesor-alumnado. A proba final desenvolveranse de maneira virtual síncrona.
Avaliación
Escenario 1. Neste escenario de presencialidade a avaliación contemplará as seguintes ponderacións de tarefas:
- Dosier de Prácticas (20%)
- Traballo Monográfico (30%)
- Proba final (50%)
Escenario 2. Nun posible contexto de semipresencialidade ampliaremos o peso do traballo de aula e a proba final realizarase de maneira virtual.
- Dosier de Prácticas (30%)
- Traballo Monográfico (40%)
- Proba final (30%)
Escenario 3. No caso dunha situación de confinamento que levase ao desenvolvemento virtual da materia, contemplamos valorar en maior medida o traballo continuo aportando maior peso nas ponderacións parciais:
- Dosier de Prácticas (30%)
- Traballo Monográfico (50%)
- Proba Final (20%)
Comunicación por e-mail co profesorado:
En relación ás cuestións que o alumnado formula ao profesorado da materia mediante o correo electrónico débense clarexar dous aspectos:
1. O estudantado debe empregar necesariamente o correo electrónico da USC (@rai.usc.es).
2. O profesor dispón, preferentemente, do tempo que se encadra no horario de titorías parar dar resposta aos correos electrónicos dos estudantes.
Maria Do Carmen Cambeiro Lourido
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Teoría e Historia da Educación
- Correo electrónico
- mariadocarmen.cambeiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Contratado/a Interino/a por Vacante - T3
Igor Mella Núñez
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Teoría e Historia da Educación
- Teléfono
- 881813756
- Correo electrónico
- igor.mella [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Jesus Garcia Alvarez
Coordinador/a- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Teoría e Historia da Educación
- Teléfono
- 881813760
- Correo electrónico
- jesus.garcia.alvarez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 10:30-12:00 | Grupo /CLIS_03 (Ñ - Z) | Galego | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 12:30-14:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | Galego | AULA 2-3 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
| Mércores | |||
| 10:30-12:00 | Grupo /CLIS_01 (A - Fernández M) | Galego | AULA 2-3 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
| Xoves | |||
| 10:30-12:00 | Grupo /CLIS_02 (Fernández N - N) | Galego | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 13.01.2021 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 23.06.2021 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |