Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 30 Clase Interactiva: 18 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Áreas: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Centro Facultade de Ciencias
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
Identificar e distinguir as distintas rutas metabólicas existentes nos seres vivos.
Discutir os aspectos esenciais dos procesos metabólicos e seu control.
Interpretar a regulación e adaptación do metabolismo a diferentes situacions ou estados fisiolóxicos.
1. CONTIDOS TEÓRICOS
Temario clases expositivas
Bloque 0: PRESENTACIÓN DA ASIGNATURA
Bloque 1: METABOLISMO E BIOENERXETICA.
Tema 1: Conceptos xerais no metabolismo. Rutas metabólicas e aspectos enerxéticos.
Tema 2: Introducción a biosiñalización: Hormonas e transducción de señais.
Bloque 2: RUTAS CENTRALES DO METABOLISMO.
Tema 3: Ciclo do ácido cítrico.
Tema 4: A cadea de transporte de electrones e a fosforilación oxidativa.
Tema 5: Fotosíntesis.
Bloque 3: METABOLISMO DOS HIDRATOS DE CARBONO.
Tema 6: A glucolisis e a ruta das pentosas fosfato.
Tema 7: A gluconeogénesis.
Tema 8: Metabolismo do glucógeno.
Tema 9: A fixación biolóxica do carbono: Ciclo de Calvin.
Bloque 4: METABOLISMO DOS LIPIDOS.
Tema 10: Dixestión, transporte e movilización dos lípidos. Beta-oxidación dos ácidos graxos. Formación de corpos cetoxénicos
Tema 11: Biosíntesis de ácidos graxos, triglicéridos, fosfolípidos y esfingolípidos
Tema 12: Metabolismo do colesterol. Metabolismo dos derivados do colesterol: sales biliares e hormonas esteroideas.
Tema 13: Metabolismo das lipoproteínas.
Bloque 5: METABOLISMO DOS COMPOSTOS NITROXENADOS
Tema 14: Dixestión e absorción de proteínas e péptidos. Recambio proteico: degradación intracelular de proteínas.
Tema 15: Degradación de aminoácidos. Excreción do nitróxeno proteico: ciclo da urea.
Tema 16: Biosíntesis de aminoácidos.
Tema 17: Moléculas derivadas de aminoácidos. Porfirinas e grupo hemo.
Tema 18: Degradación e biosíntesis de nucleótidos e bases nitroxenadas.
Tema 19: Fixación biolóxica do nitróxeno e o xofre.
Bloque 6: INTEGRACIÓN DOS PROCESOS METABÓLICOS.
Tema 20: Integración metabólica.
Tema 21: Estratexias en metabolómica
Seminarios:
Seminario 1. Sistemas AMPK e mTOR
Seminario 2. O Citoesqueleto
Seminario 3. Bases de datos nos estudos metabolómicos
2. CONTIDOS PRÁCTICOS
Valoración de metabolitos (nucleótidos e moléculas relacionadas) por HPLC.
1. Preparación de reactivos: fase móvil e solucións patrón.
2. Preparación de mostras biolóxicas.
3. Manejo do equipo de HPLC. Inyección de mostras.
4. Identificación de picos mediante sobrecarga e análise do espectro de absorción ultravioleta.
5. Cuantificación. Análise dos resultados e aplicación ao ensaio dunha función glucolítica (PFK-1) e gluconeogénica (FBPasa-1).
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
NELSON, D.L. & COX, M.M., Lehninger Principios de Bioquímica, 7ª ed., Ed. Omega, Barcelona, 2018.
TYMOCZKO, J.L., BERG, J.M. & STRYER, L., Bioquímica: curso básico. Ed. Reverté; Barcelona, 2014.
STRYER,L; BERG, J.M. & TYMOCZCO, J.L., Bioquímica con aplicaciones clínicas, 7ª ed., Ed. Reverté, Barcelona, 2013.
VOET, D., VOET, J. & PRAT, C.W., Fundamentos de bioquímica: la vida a nivel molecular. 4ª ed., Ed. Panamericana, Buenos Aires, 2016 (versión electrónica).
MCKEE, T. & MCKEE, J.R. Bioquímica: las bases moleculares de la vida. 5ª ed., Ed. McGRaw Hill Interamericana, México, 2014 (versión electrónica).
FEDUCHI, E., ROMERO, C., YAÑEZ, E., GARCÍA-HOZ, C., Bioquímica: conceptos esenciales, 3ª ed., Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2021 (versión electrónica).
KOOLMAN, J. & RÖHM, K.H., Bioquímica: texto y atlas, 4ª ed., Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2012.
TEIJÓN, J.M., BLANCO, M.D., OLMO, R.M., POSADA, P., TEIJÓN, C. & VILLARINO, A. Fundamentos de Bioquímica Metabólica 4ª ed., Ed. Tébar Flores, Madrid, 2017.
HERRERA, E., RAMOS, M.P., VIANA, M., Bioquímica básica. Ed. Elsevier, Barcelona, 2014.
NEWSHOLME, E. and LEECH, A. Functional Biochemistry in Health and Disease. Wiley – Blackwell Ed. 2010.
PAXINAS WEB:
PubMed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez
The medical biochemistry page: https://themedicalbiochemistrypage.org/
The Biology Project: http://www.biology.arizona.edu/
Biomodel: http://biomodel.uah.es/
BioRom: http://www.biorom.uma.es/indices/index.html
http://www.biologia.arizona.edu/biochemistry/problem_sets/carbomet/carb…
Básicas e xeraies
CB3: Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízo que inclúa unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CG4: Ter unha visión integrada do funcionamento celular (incluíndo o metabolismo e a expresión génica), abarcando a súa regulación e a relación entre os diferentes compartimentos celulares.
CG7: Capacidade para expor e resolver cuestións e problemas e interpretar os resultados obtidos no ámbito da Bioquímica e Bioloxía Molecular.
Transversais
CT1: Capacidade de análise e síntese
CT10: Capacidade para o razoamento crítico e a argumentación, e capacidade autocrítica.
Específicas
CES5: Comprender os aspectos esenciais dos procesos metabólicos e o seu control así como desenvolver unha visión integrada da regulación e adaptación do metabolismo en diferentes situacións fisiolóxicas.
CONTIDOS TEÓRICOS
Clases expositivas. Os contidos teóricos impartiranse na aula, en 30 sesións de 45-50 minutos de duración cada unha. A exposición dos contidos apoiarase en presentacións elaboradas especificamente para cada tema.
Titorías. Como complemento á docencia teórica, cada alumno/a deberá asistir a 3 sesións (1h/sesión) de titorías en grupo que se impartirán na aula. Estas clases servirán para desenvolver e reforzar a aprendizaxe dos contidos fundamentais da materia e fomentar a participación activa do alumnado. Para este fin, durante as sesións formularanse, de xeito secuencial, unha serie de cuestións que o alumno/a deberá resolver con respostas razoadas, coa orientación e guía do profesor. Estas cuestións servirán de fío condutor para repasar os contidos fundamentais da materia e reforzar a súa comprensión. Nas sesións de titoría prestarase especial atención e farase fincapé no emprego da terminoloxía axeitada.
Seminarios. Cada alumno/a deberá asistir a 3 sesións (1h/sesión) de seminarios que se impartirán na aula.
O alumnado deberá elaborar en horas de traballo autónomo e ben de maneira individual ou en grupos, un traballo proposto polo profesorado e relacionado cos contidos da materia.
CONTIDOS PRÁCTICOS
As prácticas realizaranse en grupos de 20 alumnos/as como máximo no laboratorio da Facultade de Ciencias ou do departamento de Bioquímica (Facultade de Veterinaria). Cada grupo realizará 5 sesións de prácticas de 3 horas cada unha. Porase a disposición do alumnado, a través da aula virtual, un Manual de Prácticas, no que se detallan os aspectos teóricos así como a metodoloxía a seguir para o desenvolvemento de cada práctica. Cada alumno/a debe elaborar unha memoria de prácticas que será corrixida e avaliada.
En todas as clases manteranse as medidas hixiénico-sanitarias recomendadas, incluída a obrigatoriedade do uso da máscara si así o indican as autoridades sanitarias ou non é posible manter a distancia de seguridade adecuada. Todo o alumnado deberá acudir ás prácticas de laboratorio provisto de máscara (de ser obrigatoria), guantes de látex e bata de laboratorio.
Na Biblioteca Intercentros do Campus de Lugo están ao dispor dos/as alumnos/as exemplares dos libros de texto e manuais recomendados para o seguimento da materia. Así mesmo, os estudantes teñen a súa disposición os libros en versión electrónica a través da biblioteca universitaria na seguinte ligazón (https://biblioteca-usc.gal/).
Avaliaranse os seguintes apartados:
1) Valoración das prácticas de laboratorio (20% da cualificación global).
Valorarase a destreza e habilidade no manexo do material e equipamento de laboratorio, a actitude e o interese mostrado no desenvolvemento da práctica (observación directa do profesor), e a presentación dos resultados e a capacidade para interpretar e discutir sobre os datos obtidos(valoración da memoria de prácticas). Competencias avaliadas: CB3, CG4, CG7, CT1, CES5.
2) Valoración dun traballo individual realizado sobre un tema relacionado cos contidos da materia (10% da cualificación global). Competencias avaliadas: CT5, CT6, CES5.
3) Valoración da participación activa nas titorías en grupo (20 % da cualificación global). Valorarase a capacidade para responder correctamente ás preguntas que se formulen relacionadas cos contidos clave tratados previamente nas clases expositivas, e o uso da terminoloxía axeitada, mediante a observación directa do profesor e dúas pequenas probas escritas. Competencias avaliadas: CB1, CG1, CT10, CES5.
4) Valoración do nivel de coñecementos adquiridos (50% da cualificación global). Valorarase a capacidade para relacionar, integrar e aplicar os coñecementos adquiridos mediante unha proba escrita tipo test e de preguntas de resposta aberta. Competencias avaliadas: CB1, CG1, CT10, CES5. Esta proba é complementaria as probas de avaliación continua.
REQUISITOS:
1. A asistencia presencial e participación activa nas clases prácticas de laboratorio é un requisito indispensable para poder realizar o exame final, e polo tanto aprobar a materia, tanto na convocatoria ordinaria coma na oportunidade de recuperación. A falta de asistencia a unha práctica deberá ser xustificada documentalmente e, sempre que sexa posible, comunicada con antelación. O alumno/a deberá recuperar a(s) práctica(s) non realizada(s) noutro grupo que lle sexa asignado. En caso de non recuperala(s) considérase que as prácticas non foron superadas.
2.- A nota obtida nos apartados prácticas, traballo y tutorías terá validez para as duas oportunidades do curso. Se un/a alumno/a debe cursar novamente a materia se lle conservará, se así o desexa, a nota obtida no apartado prácticas.
3.- Soamente o/as alumnos/as que non realizaron ningunha actividade durante o curso serán calificados como "non presentado".
MODO DE REALIZACIÓN DE PROBAS: todas as probas realizaranse de forma presencial.
Para os casos de realización fraudulenta de probas o exames será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
TEMPO TOTAL DE TRABALLO PARA O ALUMNO/A: 150 horas
1. Clases presenciais: 51 horas, distribuídas do seguinte xeito:
- 30 h clases expositivas
- 3 h seminarios
- 15 h de prácticas de laboratorio
- 3 h titorías en grupo reducido
2. Tempo de estudo e traballo persoal: 99 horas, distribuídas do seguinte xeito:
- Asimilación de contidos teóricos: 78 horas de estudo e resolución de problemas.
- Elaboración dun traballo académico: 6 h
- Elaboración da memoria de prácticas: 15 horas de traballo individual.
O tempo de estudo e traballo persoal estimado para superar a materia mantense nos tres escenarios previstos.
Recomendacións para o estudo da materia Recoméndase aos alumnos/ as dedicar un tempo de estudo e traballo persoal xusto despois de cada clase expositiva para ordenar, entender e fixar os conceptos fundamentais do tema en cuestión. Neste caso, o alumno/para estará en condicións de participar dunha forma activa nas clases de titoría; ademais, o tempo de estudo previo ao exame que o alumno/para deberá dedicar para superar a materia reducirase considerablemente.
Juan Ignacio Ramos Martinez
Coordinador/a- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- juanignacio.ramos [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Maria De Izaskun Ibarguren Ariceta
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Teléfono
- 982822209
- Correo electrónico
- mdeizaskun.ibarguren [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 17:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| Martes | |||
| 17:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| Mércores | |||
| 17:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| Venres | |||
| 17:00-18:00 | Grupo /TI-ECTS01 | Castelán | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| 02.06.2023 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| 02.06.2023 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 5 SEGUNDA PLANTA |
| 06.07.2023 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| 06.07.2023 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 5 SEGUNDA PLANTA |