Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 24
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Economía Aplicada
Áreas: Economía Aplicada
Centro Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
O obxectivo da asignatura é estudar e coñecer as características e tendencias dos procesos de internacionalización das economías, tanto no ámbito do comercio como da innovación e a sustentabilidade.
Tamén se persegue alcanzar unha comprensión dos fundamentos teóricos que están detrás dos procesos de internacionalización, fortalecendo a capacidade de reflexión e análise destes fenómenos, as súas causas e consecuencias.
A nivel máis específico perséguese ofrecer unha visión integral da relación que existe entre o comercio, a innovación e a sustentabilidade.
I. Características e tendencias da internacionalización das economías
- Introdución e marco conceptual
- Dimensións do proceso de internacionalización das economías
- Cambio estrutural e tendencias do comercio mundial
- Cadeas Globais de Valor
II. Comercio e innovación
- O factor tecnolóxico na explicación do comercio: a relación entre comercio e innovación
- Intensidade tecnolóxica do comercio
- Internacionalización da innovación e tecnoglobalismo
III. Comercio e sustentabilidade
- Relación entre comercio e sustentabilidade
- Implicacións do comercio desde a óptica da sustentabilidade
- Retos e desafíos: as cadeas globais de valor circulares
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA:
BALDWIN, R. (2012). Global Supply Chains: Why They Emerged, Why They Matter, and Where They Are Going (cepr discussion papers). Londres: CEPR. Recuperado de: https://ideas.repec.org/p/cpr/ceprdp/9103.html
CARRERA TROYANO, M. (1992). Los factores tecnológicos en la explicación del comercio, Información Comercial Española, Información Comercial Española, ICE, nº 705, pp. 109-124
DOSI,G., PAVITT, K., y SOETE, L. (1990). The Economics of Technological Change and In-ternational Trade. Brighton, Wheatsheaf/Harvester Press.
ESTRADA, S.; HEIJS, J.; BUESA, M. (2006). Innovación y comercio internacional: una relación no lineal, Información Comercial Española, ICE, nº 830, 2006, pp. 83-107
FAGERBERG, J., y SRHOLEC, M. (2004). Structural Changes in International Trade, Revue Économique, 55 (6): 1071-98.
FAGERBERG, J. (Ed.)(1997). Technology and international trade, Cheltenham: Edward Elgar.
FILIPPETTI, A.; FRENZ, M. & IETTO-GILLIES, G. (2011). Are innovation and internationalization related? An analysis of European countries, Industry and Innovation 18, 5: 437-459.
GEREFFI, G. (2014). Global value chains in a post-Washington Consensus World. Review of International Political Economy, 21(1), 9-37. https://doi.org/10.1080/09692290.2012.756414
GROSSMAN, G., y HELPMAN, E. (1995). Technology and Trade, in Grossman and Rogoff (eds.), Handbook of International Economics, Vol. III. North-Holland
KRUGMAN, P.R., OBSTFELD, M., y MELITZ, M.J. (2016). Economía Internacional. Teoría y Política. (10ª edición), Ed. Pearson.
MENG, B., PETERS, G. P., WANG, Z., y LI, M. (2018). Tracing CO2 emissions in global value chains. Energy Economics, 73, 24-42. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2018.05.013
MOLERO, J. (2008). La internacionalización de la innovación tecnológica: un fenómeno incompleto y desigual, MI+D Revista, monografía 20, Pgs. 87-97.
PORTER, M. (1991). La Ventaja competitiva de las naciones, Barcelona: Plaza y Janés.
RODIL, O., CAMPOS, H. (2021). The Intra-EU Value Chain: An Approach to Its Economic Dimension and Environmental Impact, Economies 9, nº 2: 54. https://doi.org/10.3390/economies9020054
RODIL, O., VENCE, X., y SÁNCHEZ, M.C. (2016). The relationship between innovation and export behaviour: The case of Galician firms. Technological Forecasting and Social Change 113:248–265. DOI: 10.1016/j.techfore.2015.09.002.
RODIL, O., y CAMPOS, H. (2023). Fragmentación productiva y sostenibilidad: el reto de las cadenas globales de valor circulares, en: X. Vence (dir.), Economía circular transformadora y cambio sistémico. Retos, modelos y política. Fondo de Cultura Económica.
WAKELIN, K. (1997). Trade and innovation: theory and evidence, Cheltenham: Edward Elgar.
WANG, J., WAN, G., y WANG, C. (2019). Participation in GVCs and CO2 emissions. Energy Economics, 84. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2019.104561
YASMEEN, R., LI, Y., y HAFEEZ, M. (2019). Tracing the trade–pollution nexus in global value chains: Evidence from air pollution indicators. Environmental Science and Pollution Research, 26(5), 5221-5233. https://doi.org/10.1007/s11356-018-3956-0
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA:
O alumnado poderá dispoñer doutros textos seleccionados polo profesor. Como complemento poderá consultar os seguintes textos e manuais de referencia:
ALONSO, J.A. (1992): “Ventajas comerciales y competitividad: aspectos conceptuales y empíricos”, Información Comercial Española, nº 705, mayo 1992, pp. 38-76
AGHION, P., BLOOM, N., BLUNDELL, R., GRIFFITH, R., y HOWITT, P. (2005). Competition and innovation: an inverted-U relationship, The Quarterly Journal of Economics, vol. 120(2), pp. 701-728.
CANTWELL, J., y MOLERO, J. (Eds) (2003). Multinational Enterprises, Innovative Strategies and Systems of Innovation. Edward Elgard, London.
FAGERBERG, J. (1996). Technology and competitiveness, Oxford Review of Economic Policy, 12 (3): 39-51.
FAGERBERG, J., SRHOLEC, M., y KNELL, M. (2007). The Competitiveness of Nations: Why Some Countries Prosper While Others Fall Behind?, World Development, 35 (10): 1595-1620.
FAGERBERG. J. (1988). International Competitiveness, The Economic Journal, 98 (June): 355- 374.
FILIPPETTI, A.; FRENZ, M. & IETTO-GILLIES, G. (2013). The role of internationalization as a determinant of innovation performance. An analysis of 42 countries, CIMR Research Working Paper Series, Working Paper No. 10.
KELLER, W. (2010). International Trade, Foreign Direct Investment, and Technology Spillovers, en H. Hall Bronwyn y Nathan Rosenberg (Eds.), Handbook of the economics of innovation, North-Holland, Amsterdam.
KRUGMAN,P. (1995). Increasing Returns, Imperfect Competition and the Positive Theory of International Trade, en Grossman y Rogoff (eds.), Handbook of International Economics, Vol. III, North-Holland.
LAURSEN, K. (2000). Trade specialisation, technology and economic growth: theory and evidence from advanced countries, Cheltenham: Edward Elgar.
McCOMBIE, J.S.L., y THIRLWALL, A.P. (1994). Economic Growth and the Balance of Payments Constraint, New York: St. Martin´s Press.
MOLERO, J., y VALADEZ, P. (2005). Factores determinantes de la competitividad de los servicios: la importancia de la innovación, Información Comercial Española, ICE, nº 824. Julio- Agosto.
MOLERO, J. (1995). Technological Innovations, Multinational Corporations and New International Competitiveness: the case of intermediate countries. Harwood Academic Publishers. Reading.
NIEUWENHUIS, P., BERESFORD, A., y CHOI, A.K.Y. (2012). Shipping or local production? CO2 impact of a strategic decision: An automotive industry case study. International Journal of Production Economics, 140(1), 138-148. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2012.01.034
ONODERA, O. (2008). Trade and Innovation Project. A synthesis paper, OECD Trade Policy Working Paper No. 72, OECD
RODIL, O. (2009). A internacionalización da economía galega, en Fernando González Laxe (Coord.), Trazos da economía de Galicia, Hércules de Ediciones, A Coruña.
RODIL, O., SÁNCHEZ, M.C., LÓPEZ; J.A., y ARRAZOLA, E. (2016). Avances en el Patrón de Comercio Intra-industrial entre la Unión Europea y América Latina: Los Casos de Brasil y México, Hamburgo: Fundación EU-LAC.
RODIL, O., VENCE, X., y SÁNCHEZ, M.C. (2015). El comercio bilateral entre España y sus socios europeos desde una perspectiva de intensidad tecnológica. Revista de Economía Mundial, n. 39, pp. 109-142.
Competencias básicas:
CB6- Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
CB9- Saber comunicar conclusións –e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan– a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
CB10- Adquirir as habilidades de aprendizaxe que permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirigido ou autónomo.
Competencias transversais:
CT1 Comunicación Oral e Escrita.
CT6 Sensibilidade cara a problemas sociais e ambientais.
CT8 Competencia para a procura e xestión da información e datos.
Competencias Específicas:
CE1. Coñecer e comprender críticamente as diferentes teorías económicas da innovación e do desenvolvemento sostible, o carácter multidimensional e global dos procesos de cambio económico e as súas crises, así como dos motores dos devanditos procesos.
CE3 - Localizar, seleccionar e analizar información e fontes estatísticas, documentais e bibliográficas de utilidade, interese e aplicación no estudo do desenvolvemento económico, da innovación e a sustentabilidade.
CE5 – Coñecer as características e tendencias do sistema económico e da estrutura económica da nosa contorna que permitan comprender as forzas que impulsan a innovación e as transformacións económicas e a súa relación contraditoria cos límites ecolóxicos do planeta a fin de deseñar e analizar de forma realista as diferentes estratexias e políticas.
CE11 - Comunicar cos colegas, coa comunidade académica, coa profesional, coa Administración Pública e coa sociedade en xeral acerca das diversas áreas de coñecemento no campo da sustentabilidade, a economía circular e a innovación.
A ensinanza da materia desenvolverase a través de actividades de docencia expositiva e de docencia interactiva en grupos reducidos, todas elas de carácter presencial.
Para isto un soporte esencial está constituído pola Aula Virtual da materia, na que o estudantado pode encontrar: i) a programación cronolóxica detallada das actividades, co contido previsto para cada unha das sesións de docencia expositiva e interactiva; ii) as presentacións para cada clase de docencia expositiva; iii) as instrucións das actividades a realizar e os materiais para traballar en cada unha das sesións de docencia interactiva (publicacións, datos estatísticos, vídeos,...); iv) as publicacións, tanto da bibliografía básica como da específica para cada tema, que están dispoñibles en formato electrónico.
As titorías terán lugar esencialmente de modo presencial, complementadas coa resolución de dúbidas a través do foro da Aula Virtual e o correo electrónico institucional.
I. Sistema xeral de avaliación:
Basearase na combinación de dúas modalidades de avaliación: avaliación continua e avaliación final (exame)
a) Avaliación continua: entrega de tarefas, participación en aulas interactivas e, no seu caso, probas de curta duración sobre materiais (lecturas, vídeos…).
b) Avaliación final: exame sobre os contidos teóricos e prácticos da materia. O exame final consistirá nunha proba de coñecementos, que terá lugar na data oficial de exames.
O peso relativo de cada parte na cualificación final da materia será o seguinte:
Avaliación continua: 40%
Avaliación final (exame): 60%, sendo preciso obter como mínimo unha nota de 4 puntos sobre 10 para que faga media (ponderada) coa avaliación continua. En caso de non cumprir este requisito, a nota final da convocatoria só reflectirá a nota obtida na avaliación continua.
II. Sistema opcional para o estudantado con dispensa de asistencia e estudantado repetidor que o solicite:
A dispensa de asistencia está regulada polo Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster. Nesta materia, o estudantado con dispensa de asistencia, será avaliado de acordo co seguinte sistema:
- Realización dunha proba final de coñecementos (exame) que incluirá preguntas sobre calquera aspecto que forme parte dos contidos da materia. Esta proba realizarase na data oficial de exames e terá un peso do 60% na cualificación final.
- Realización dun traballo ou caderno de actividades a realizar polo estudantado, segundo as indicacións que estableza o profesorado ao inicio do curso, co obxecto de desenvolver aspectos prácticos da materia. O traballo ou caderno de actividades deberase entregar con carácter previo á data oficial de exame da materia, podendo ser requirida a súa presentación oral e defensa ante o profesorado, se este o considera necesario. Esta parte terá un peso do 40% na cualificación final.
No caso do estudantado repetidor que o solicite en tempo e forma, este poderase acoller ao mesmo sistema de avaliación que o estudantado con dispensa de asistencia. Para que este cambio no sistema de avaliación teña efecto, o estudantado repetidor deberá comunicar esta opción a través do correo electrónico institucional ao profesorado, na primeira semana de clase. En caso de non comunicalo en tempo e forma, será avaliado polo sistema xeral.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico do estudantado e de revisión de cualificacións. cualificacións.
O tempo total que se precisa dedicar para a superación da materia é de 70 horas, que se distribúen da seguinte forma:
TRABALLO NA AULA: 21 horas
Docencia expositiva: 9 horas
Docencia interactiva: 12 horas
Tutorías: 3 horas
Avaliación: 2 horas
TRABALLO FÓRA DA AULA: 49 horas
Seguimento (lecturas, documentación, etc.): 24 horas
Preparación (lecturas, documentación, búsqueda, etc.) e realización de actividades (exposicións, debates, comentarios, exercicios, traballos, etc.): 17 horas
Estudo: 8 horas
TEMPO TOTAL DE ESTUDO E DE TRABALLO PERSOAL: 70 horas
Para a preparación da materia é recomendable, ademais da asistencia e participación na aula, a lectura da bibliografía básica e aquela bibliografía complementaria que se suxira en cada caso. Esta lectura debería ser realizada a medida que se avanza na explicación dos contidos da materia, o que permitiría unha mellor comprensión á vez que incentivaría a participación na aula. A estes efectos prevese a realización de comentarios sobre as lecturas recomendadas polo profesor e a súa discusión na aula.
Doutra banda, recoméndase o uso das tutorías en grupos reducidos ou individuais para aclarar calquera cuestión relacionada coa materia, co obxecto de emendar os problemas que poidan xurdir no desenvolvemento do proceso de ensino e aprendizaxe.
Oscar Rodil Marzabal
Coordinador/a- Departamento
- Economía Aplicada
- Área
- Economía Aplicada
- Teléfono
- 881811657
- Correo electrónico
- oscar.rodil [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 17:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | Aula 09 |
| 12.01.2026 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 09 |
| 26.05.2026 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 09 |