Créditos ECTS Créditos ECTS: 3.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 59.5 Horas de Titorías: 3.5 Clase Expositiva: 10.5 Clase Interactiva: 14 Total: 87.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Áreas: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
OBXECTIVOS XERAIS:
Coñecer e comprender as características evolutivas e os procesos de aprendizaxe dos alumnos/as adolescentes.
CONTIDOS
Os contidos estructúranse en torno a catro núcleos temáticos que, desde os aspectos máis globais ata os máis específicos, inciden nas connotacións propias da educación escolar, na necesidade de reflexión sobre as formas en que os alumnos e alumnas aprenden, así como no modo en que as actividades de ensinanza propostas polos docentes contribúen á aprendizaxe destes.
Os núcleos temáticos son:
1. Educación e desenvolvemento humano:
- Concepto de desenvolvemento: características e áreas fundamentais.
- As relacións entre educación e desenvolvemento.
- Desenvolvemento, cultura, educación e escolarización.
2. Desenvolvemento psicolóxico na adolescencia:
- Aspectos cognitivos: o pensamento formal, límites e posibilidades.
- Aspectos socio-afectivos: formación da identidade e problemática adolescente.
3. Procesos psicolóxicos básicos na aprendizaxe:
- A motivación como variable definitiva na aprendizaxe e no ensino.
- Aptitudes e actitudes.
- Os estilos de aprendizaxe.
4. Ensinar e aprender na escola do século XXI:
- Aprender e ensinar: construcción de coñecementos mediada pólo profesor.
- A aprendizaxe na escola como elaboración de significados: á busca da comprensión.
- A aula como espacio social de construcción do coñecemento.
- Atención á diversidade.
DOCUMENTOS DE TRABALLO
NÚCLEO 1:
Educación e desenvolvemento humano
1. Palacios, J. (1992): Introducción a la Psicología Evolutiva: Historia, conceptos básicos y metodología. En J. Palacios, A. Marchesi e C. Coll (Coord.), Desarrollo psicológico y educación, Vol. I Psicología Evolutiva (pp. 24-32). Madrid: Alianza Editorial.
2. Palacios, J., Cols, C., e Marchesi, A. (1992): Desarrollo psicológico y procesos educativos. En J. Palacios, A. Marchesi e C. Coll (Coords.), Desarrollo psicológico y educación, Vol. I Psicología Evolutiva (pp. 367-383). Madrid: Alianza Editorial.
NÚCLEO 2:
Desenvolvemento psicolóxico na adolescencia:
3. González, Mª M., e De La Mata, M. (1994): Caracterización de la psicología del/la adolescente: aspectos cognitivos y socioafectivos. En ICE Universidad de Sevilla: Materiales Didácticos. Didáctica General. Psicología de la Educación (pp. 83-97). Sevilla: I.C.E.
4. Oliva, A. (2003). Adolescencia en España a principios del siglo XXI. Cultura y Educación, 15, 373-383.
NÚCLEO 3:
Procesos psicolóxicos básicos na aprendizaxe:
5. Alonso, J., e Montero, I. (2001). Orientación motivacional y estrategias motivadoras en el aprendizaje escolar. En C. Coll, J. Palacios e A. Marchesis (Comps.), Desarrollo Psicológico y Educación Vol. II (pp. 259-283).
6. Solé, I. (1993): Disponibilidad para el aprendizaje y sentido del aprendizaje. En C. Coll et al.: El constructivismo en el aula (pp. 25-45). Barcelona: Graó.
7. Alonso-Tapia, J. (1997): Un problema: ¿Qué hacer para motivar a mis alumnos?. En: Motivar para el aprendizaje. Teorías y estrategias (pp. 13-18). Madrid: Edebé.
8. Good, T., e Brophay, J. (1996): Implicaciones para los profesores. Estrategias de los profesores para influír en la motivación. En: Psicología Educativa Contemporánea (pp. 343-344 e 348). Mexico: McGraw-Hill.
NÚCLEO 4:
Ensinar e aprender na escola do século XXI:
9. Monereo, C., e Pozo, J.I. (2001). ¿En qué siglo vive la escuela? Cuadernos de Pedagogía, 298, 50-55
10. García, J.A. (1995): Aprendizaje por descubrimiento frente a aprendizaje por recepción: la teoría del aprendizaje verbal significativo. En C. Coll, J. Palacios e A. Marchesi (Eds.), Desarrollo psicológico y educación II (pp. 81-92). Madrid: Alianza.
11. Dolz, Mª D., e Moltó, P. (1993): Vías y medidas de atención a la diversidad en la ESO. Aula de Innovación Educativa, 12, 58-63.
Agrupamentos Específicos e Programas de Ciclo Adaptado.
As medidas de atención á diversidade na Lei Orgánica de Educación.
BIBLIOGRAFÍA
Alonso, J. (1997). Motivar para el aprendizaje. Teorías y estrategias. Barcelona: EDEBÉ.
Ausubel, D.P., Novak, H.D., e Hanesian, H. (1983). Psicología educativa. Un punto de vista cognoscitivo. México: Trillas.
Berger, K.S. (2004). Psicología del desarrollo: Infancia y adolescencia. Madrid: Panamericana.
Bruer J.T. (1995). Escuelas para pensar. Una ciencia del aprendizaje en el aula. Madrid: MEC/Paidós.
Berk, L.E. (2001). Desarrollo del niño y del adolescente. Madrid: Pearson Educación.
Coll, C. (Coord., 2010). Desarrollo, aprendizaje y enseñanza en la educación secundaria. Barcelona: Graó
Coll, C. (1998). Psicología de la educación. Madrid: EDHASA.
Coll, C., Palacios, J., e Marchesi, A. (Comps.) (2001). Desarrollo psicológico y educación (3 vols.).Madrid: Alianza Psicología.
Coll, C., Palacios, J., e Marchesi, A. (Comps.) (2007). Psicología de la educación escolar. Madrid: Alianza Psicología.
Delval, J. (1999). Aprender en la vida y en la escuela. Madrid: Morata.
Delval, J. (2002). La escuela es posible. Como hacer unha reforma de la educación. Barcelona: Ariel.
Diccionario de Psicoloxía e Educación (1999). Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Escaño, J., e Gil, M. (1992). Cómo se aprende y cómo se enseña. Barcelona: Horsori.
Fernández, P., e Melero, M.A. (Comps.) (1995). La interacción social en contextos educativos. Madrid: Siglo XXI.
Fernández Sierra, J. (Coord.) (1995): El trabajo docente y psicopedagógico en educación secundaria. Málaga: Aljibe.
Flavell, J.H. (1993). El desarrollo cognitivo. Madrid: Aprendizaje-Visor.
Gardner, H. (2000). La educación de la mente y el conocimiento de la disciplina: lo que todos los estudiantes deberían comprender. Barcelona: Paidós.
Good, T., e Brophy J. (1996): Psicología educativa contemporánea.Mexico: McGraw-Hill.
Henson, K. T., e Eller, B. E. ( 2000). Psicología educativa para la enseñanza eficaz. México: Thomson.
Johnson, D.W. (1999). El aprendizaje cooperativo en el aula.Barcelona: Paidós.
Kimmel, D.C., e Weiner, I.B. (1998). La Adolescencia: una transición del desarrollo. Barcelona: Ariel.
Lacasa, P. (1994). Aprender en la escuela, aprender en la calle. Madrid: Aprendizaje-Visor.
Marchena, R. (2005). Mejorar el ambiente en las clases de secundaria. Archidona (Málaga): Aljibe.
Monereo, C. (2000). Estrategias de aprendizaje. Madrid: Machedo libros
Monereo, C. (2001). Ser estratégico y autónomo aprendiendo: métodos didácticos de enseñanza estratégica. Barcelona: Grao.
Monereo, C., e Clariana M. (1993). Profesores y alumnos estratégicos. Cuando aprender es consecuencia de pensar. Madrid: Pascal S.A.
Papalia, D., Wendkos, S., e Duskin, R. (2001). Desarrollo humano. Bogotá: McGraw-Hill.
Pérez, Mª.L. (Coord.) (1997). La enseñanza y el aprendizaje de estrategias desde el curriculum. Barcelona: Horsori.
Perrenoud, P. (2004). Diez nuevas competencias para enseñar. Invitación al viaje. Barcelona: Graó.
Porlán, R. (1993). Constructivismo y escuela. Hacia un modelo de enseñanza-aprendizaje basado en la investigación. Sevilla: Díada.
Pozo, J.I., e Monereo. C. (Coords) (1999). El aprendizaje estratégico: enseñar a aprender desde el curriculo. Madrid: Santillana.
Santrock, J.W. (2003). Adolescencia. Psicología del desarrollo. Madrid: Mc Graw-Hill.
Santrock, J.W. (2002). Psicología de la educación. Madrid: Mc Graw-Hill.
Stasser, K., e Thompson, R. (1997). Psicología del desarrollo: Infancia y adolescencia. Madrid: Editorial Médica Panamericana.
Stones, E. (1979). Psicopedagogía. La teoría psicológica y la práctica de la enseñanza. Barcelona: Paidós.
Woolfolk, A., e MacCune, L. (1989). Psicología de la educación para profesores. Madrid: Narcea
COMPETENCIAS:
- Tomar conciencia da importancia e necesidade dunha formación psicopedagóxica que posibilite o desenvolvemento das competencias precisas para o exercicio da profesión docente.
- Analizar as relacións existentes entre desenvolvemento de capacidades, aprendizaxe de contidos escolares e educación escolar.
- Identificar a natureza interactiva do proceso de ensinanza e aprendizaxe escolar.
- Coñecer os procesos psicolóxicos implicados na aprendizaxe escolar (motivación, atribucións, expectativas, ...).
- Elaborar criterios psicopedagóxicos para a intervención educativa na Educación Secundaria.
METODOLOXÍA
En función dos diferentes contextos e situacións, tratarase de estimular a participación activa dos alumnos e alumnas, por medio de actividades que posibiliten a reflexión (individual e/ou colectiva) e o traballo en equipo, así como a análise e aplicación dos temas tratados a situacións cotiáns do mundo da educación (supostas e/ou reais).
“En función da situación sanitaria, a metodoloxía pode sufrir cambios que a permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade (ver Observacións).”
AVALIACIÓN
De modo xeral, nesta materia obrigatoria que se imparte en diferentes especialidades do Máster Universitario en Profesorado de Educación Secundaria, a avaliación terá en conta o traballo desenvolvido durante o curso. Será valorada de forma ponderada a asistencia á clase, as probas específicas e os documentos escritos que, nas súas diferentes modalidades, se programen. En cada unha das especialidades, os distintos profesores e profesoras do Departamento de Psicoloxía Evolutiva e da Educación, contemplarán nas súas Guías docentes o peso que na cualificación final teñen o exame, a participación do alumnado nas actividades programadas para cada unha das sesións do curso e a elaboración, en equipos cooperativos e/ou individualmente, monográficos, informes, recensións.
A Instrucción núm. 1/2017, do 27 de abril de 2017, da Secretaría Xeral da USC sobre a dispensa de asistencia á clase obriga a que os programas contemplen o dereito á avaliación de alumnos e alumnas aos que, por diversas circunstancias, se dispense da asistencia á clase. Por este motivo, na materia de Desenvolvemento Pxicolóxico e Aprendizaxe Escolar óptase por propoñer a este alumnado a realización das mesmas probas, exame, traballos monográficos que se programen de forma xeral na Guía Docente, salvo aquelas actividades que necesitan da asistencia continuada á clase. Deste modo, tratamos de asegurar que se cumpran condicións similares de aprendizaxe tanto para o alumnado asistente como non asistente.
“En función da situación sanitaria, os sistema de avaliación pode sufrir cambios que o permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade (ver Observacións).”
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PLAN DE CONTINXENCIA:
En función das circunstancias sanitarias que poidan derivar, como consecuencia, nunha docencia semipresencial e/ou telemática, informar que:
-En relación á metodoloxía, para a docencia telemática, poderán empregarse diferentes ferramentas como Skype, Teams, Forms, Onedrive, Stream, Campus Virtual e Plataforma Firgoa, entre outras.
-En relación á avaliación, tanto para as posibles actividades individuais en formato proba/exame como para as posibles actividades grupais de defensa de traballos, empregaranse diferentes ferramentas como Teams, Forms, Onedrive, Stream, Campus Virtual e Plataforma Firgoa, entre outras.
Juan Carlos Pardo Perez
Coordinador/a- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 881813726
- Correo electrónico
- juancarlos.pardo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Zeltia Martínez López
- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 881812130
- Correo electrónico
- zeltia.martinez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Zeltia Martínez López
- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 881812130
- Correo electrónico
- zeltia.martinez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
Maria Emma Mayo Pais
- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 881813773
- Correo electrónico
- emma.mayo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución IT e outros
María Campos Magdaleno
- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 982821012
- Correo electrónico
- maria.campos [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución IT e outros