Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Historia Antiga
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (En extinción)
Matrícula: Non matriculable (Só plans en extinción)
Familiarización co vocabulario básico de historia das relixións e a súa crítica. Distinguir o campo semántico e as características opostas das relixións politeístas e monoteístas.
Coñecer o uso, no sentido da historia das relixións, das múltiples fontes antigas coas súas características. Os tipos de textos, poesía, prosa, epigrafía. O status do mito e os debates que suscita. A documentación arqueolóxica e o seu uso en historia das relixións.
Dar a coñecer os métodos de estudo máis usuais na historia das relixións aplicados as relixións da Antigüidade. Distinguir entre teoría, método e técnica.
Familiaridade coas ferramentas críticas necesarias para comprender, construír e criticar textos de historia das relixións antigas.
Analizar aspectos crave das teorías interpretativas das relixións antigas subliñando as súas similitudes e diferenzas coas teorías arqueolóxicas (histórico-cultural, funcionalismo, estruturalismo, fenomenoloxía).
TEÓRICOS:
Coñecemento básico das relixións prehistóricas e antigas a partir da obra de F. Díez de Velasco, Homes, ritos, deuses. Introdución a la historia de las relixións. Madrid, 1995 (pp. 93-127 e 205-310), preparación por conta propia. Exame o 21 de outubro.
CURSO MONOGRÁFICO: Relixións, tempos e métodos
1. O concepto de indoeuropeo e a súa aplicación á historia das relixións
2. A identidade relixiosa da Roma primitiva: herdanza indoeuropea, influencias etrusca e grega, a relixión da cidade.
3. A relixión grega entre a poesía e as cidades: a definición dun panteón, o sacrificio, a singularidade de Atenas.
4. A relixión dos galaicos: arqueoloxía dunha relixión discreta: saunas, solsticios e sacrificios.
5. A relixión provincial na Galia romana: herdanza gala e impacto do Imperio.
6. A construción da paisaxe cristiá de Galicia.
PRÁCTICO: "Como escribir Historia das Relixións?”
Seminario: cinco clases destinadas a disección de textos recentes sobre a relixión na Gallaecia antiga. Partirase de:
1. SAUNAS.
1.1. Almagro-Gorbea, M.; Álvarez Sanchís, J.R. (1993): La ‘sauna’ de Ulaca: Saunas y baños iniciáticos en el mundo céltico. Cuadernos de arqueología de la Universidad de Navarra, 1-2: 177-253. http://hdl.handle.net/10171/14389
1.2. Villa Valdés, A. (2012): Santuarios ‘urbanos’ en la Protohistoria cantábrica: algunas consideraciones sobre el significado y función de las saunas castreñas. Boletín del Real Instituto de Estudios Asturianos, 177: 65-102
1.3. Ríos González, Sergio 2017. Un nuevo espejismo historiográfico: el termalismo castreño prerromano, Nailos, 4: 87-127
2. SACRIFICIOS.
2.1. Armada, Xosé-Lois, 2015. “Sacrificio, consumo cárnico y religión del Bronce Atlántico a los celtas occidentales”. En Francisco José García Fernández, Fernando Lozano Gómez, Álvaro Pereira Delgado (coordinadores). El alimento de los dioses. Sacrificio y consumo de alimentos en las religiones antiguas. SPAL monografías nº XX, pp. Sevilla: Editorial Universidad de Sevilla. Pp. 123-156.
2.2. Olivares Pedreño, Juan Carlos 2019. “Algunas precisiones sobre los rituales de sacrificio y adivinación en la céltica hispana”. En Santiago Montero y Jorge García Cardiel (eds.), Santuarios Oraculares, ritos y prácticas adivinatorias en la Hispania Antigua. Madrid: Ediciones Complutense, pp. 153-182.
2.3. Prósper, Blanca Mª 1999. “The inscription of Cabeço das Fráguas revisited. Lusitanian and Alteuropäisch populations in the west of the Iberian Peninsula”. Transactions of the Philological Society 97/2: 151-183
3. SOLSTICIOS.
3.1. García Quintela, Marco V. 2017. “Topoastronomía de las Piedras Sagradas”. En Martín Almagro-Gorbea y Ángel Gari Lacruz (eds.), Sacra Saxa. Creencias y ritos en peñas sagradas. Huesca: Instituto de Estudios Alto-Aragoneses, Gabinete de Antigüedades de la Real Academia de la Historia: 66-112. www.dehuesca.es/~sipca/IMAGEN/documentos_web/SacraSaxaWeb.pdf
3.2. García Quintela, Marco V. 2006. “Solar Cycle and Landscape: Defining a Celtic pattern”. En M. V. García Quintela, F.J. González García y F. Criado Boado, (eds.), Anthropology of the Indo-European World and Material Culture. Ed. Archaeolingua, Budapest: 83-109
3.3. García Quintela, Marco V., González García, A. César 2016. “Entre el cielo, el mar y la tierra: el santuario rupestre del castro de Baroña (Porto do Son, A Coruña)”. Gallaecia 35: 1-38.
4. SANTOS.
4.1. García Quintela, M.V., González García, A.C., Seoane-Veiga, Y. 2014. “De los solsticios en los castros a los santos cristianos: la creación del paisaje cristiano en Galicia”. Madrider Mitteilungen, 55: 443-485.
4.2. García Quintela, M.V. 2015. “La construcción del paisaje cristiano de Galicia: hacia la definición de un modelo de Transformación”. Estudos de Quaternario 12: 143-159, http://www.apeq.pt/ojs/index.php/apeq
4.3. González García, A.C. 2015. “La orientación de las iglesias prerrománicas de Galicia: Análisis y resultados preliminares”. Estudos de Quaternario 12: 133-142, http://www.apeq.pt/ojs/index.php/apeq
4.4. Sánchez Pardo, J.C. 2014. “Organización eclesiástica y social en la Galicia tardoantigua. una perspectiva geográfico-arqueológica del Parroquial Suevo”. Hispania Sacra 66: 439-480. doi: 10.3989/hs.2014.058
5. MORTOS.
5.1. García Quintela, M.V., Seoane-Veiga, Yolanda 2013. “Entre Naturaleza y cultura: La arquitectura Ambigua en la Edad del Hierro del Noroeste de la Península Ibérica”. Gallaecia 32: 47-86.
5.2. García Quintela, M.V., Seoane-Veiga, Y. 2011. “La larga vida de dos rocas ourensanas”. Archivo Español de Arqueología 84: 243-266.
5.3. Huff, D. 2004. “Archaeological Evidence of Zoroastrian Funerary Practices”. En M. Stausberg (ed.). Zoroastrian Rituals in Context. Brill: Leiden, pp. 593-630,
5.4. Vilaseco Vázquez, X.I., 1999: “A problemática dos enterramentos na Cultura Castrexa do NW. Unha aproximación desde as culturas limítrofes”. Revista de Guimarâes. Vol. Especial (II): 495-513.
Os textos someteranse a cuestionamiento nos traballos de seminario (vide infra)
Básica
Díez de Velasco, F. 1995, Hombres, ritos, dioses. Introducción a la historia de las religiones. Madrid.
García Quintela, M. V. 1999. Georges Dumézil (1898-1986), Madrid. Descargable en: http://www.academia.edu/1457559/1999_Dumezil_1898-1986_
García Quintela, M. V. 2006. “El estructuralismo en Historia de las Religiones”. En M. C. Martín Ceballos y J. San Bernardino Coronil (eds.), Teoría de la historia de las religiones: las escuelas recientes, Sevilla, pp.69-122. Descargable en: http://www.academia.edu/1469424/2006_El_Estructuralismo_en_Historia_de_…
González García, F. Javier y Marco V. García Quintela 2005. “De la Idolatría en el Occidente Peninsular Prerromano.” Ilu. Revista de Ciencias de las Religiones, 10, 27-62.
COMPLEMENTARIA:
Religiones indoeuropeas.
García Quintela, M. V. 1999. Georges Dumézil (1898-1986), Madrid. Descargable en: http://www.academia.edu/1457559/1999_Dumezil_1898-1986_
Dumézil, Georges 1990. Mitra – Varuna. An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignty. Nueva York: Zone Books.
Religión ROMANA
Beard, M., North, J., Price, S. 1996. Religions of Rome Vol. 1. A History. Cambridge: Cambridge U.P.
Dumézil, Georges, 1966. La Religion romaine archaïque. París: Payot.
Rüpke, Jörg 2018. Pantheon: A new history of Roman Religion. Princeton & Oxford: Princeton U. P.
Scheid, John 2017. La religion des romains. Paris : Armand Colin.
RELIGIÓN GRIEGA
Vernant, Jean-Pierre 2000. El Universo, los dioses, los hombres. El relato de los mitos griegos. Barcelona: Anagrama.
Burkert, Walter 2007. Religión Griega. Arcaica y clásica. Madrid: Abada.
Sissa, Giulia y Marcel Detienne 1990. La vida cotidiana de los dioses griegos. Madrid: Temas de Hoy.
RELIGIÓN GALAICOS
Alfayé Villa, S., (2011), Imagen y Ritual en la Céltica Peninsular, Noia, Toxosoutos.
Armada Pita, X.L., García Vuelta Ó. (2003) “Bronces con motivos de sacrificio del área noroccidental de la Península Ibérica” Archivo Español de Arqueología 76, p. 47-75.
De Bernardo, P., García Quintela, M.V. (2008) “Población trilingüe y divinidades del castro de Lansbriga (NO de España)”, Madrider Mitteilungen 49, pp. 254-290.
García Quintela, M.V., (1991) “El sacrificio humano adivinatorio céltico y la religión de los lusitanos”. Polis 3., p. 25-37.
García Quintela, M.V., (2016), «Sobre las saunas de la Edad del Hierro en la Península ibérica: novedades, tipologías e interpretaciones», Complutum, 27/1, p. 109-130.
García Quintela, M.V; Santos Estévez, M. (2008) Santuarios de la Galicia Céltica. Ed. Abada. Madrid.
García Quintela, M.V; Santos Estévez, M. (2015). “The Pedras Formosas of Northern Portugal: State of the Art and Research Perspectives”. Oxford Journal of Archaeology 34(1), 2015, pp. 67-95.
González-Rodríguez, María Cruz 2018. “Para una historiografía de la religión hispanorromana en el marco de la civitas: el paradigma de los cultos locales en el noroeste.” Revista de historiografía, 28, 73-94.
Llinares García, Mar, 2016. “La religión en la cultura castreña: estado de la cuestión.” Cuadernos de Estudios Gallegos, 63, 65-90.
Marco Simón, F., (2009) “Iconografía y mito en la Hispania céltica: la vía acuática al Allende”. En Fr. Delpech; M.V. García Quintela (eds.). Vingt ans après Georges Dumézil. Mythologie compareé indo-européenne et idéologie trifonctionelle: bilans, perspectives et nouveaux domaines, Budapest, p. 211-225.
Olivares Pedreño, J. C., (2002) Los dioses de la Hispania céltica. Madrid.
Prósper Pérez, B. M. (2002) Lenguas y religiones prerromanas del occidente de la Península Ibérica. Salamanca,
Santos Cancela, Alberto 2019. “Cambio Cultural e hibridación religiosa: el caso castreño.” Archivo Español de Arqueología, 92, 89-104.
Santos, M.J.C. (2010a) “Santuarios rupestres no occidente da Hispania indo-europeia. Ensaio de tipologia e clasifiçao”. Palaeohispanica 10, pp. 147-172.
Santos, M.J.C. (2010c) “O Cabeço de Fráguas e a concepçâo de espaço sagrado na Hispania indo-europeia”. Iberografias 6, pp. 131-141.
Sopeña Genzor, G.; Ramón Palerm, V., “Claudio Eliano y el funeral descarnatorio en Celtiberia: reflexiones críticas a propósito de Sobre la naturaleza de los animales x, 22”, Palaeohispanica 2, 2002, p. 227-269.
Religión Galia Romana
Van Andringa, William 2002. La religión en Gaule romaine. Piété et politique (Ier-IIIe siècle apr. J.-C.). París : Errance.
Jean-Louis BRUNAUX, 2000. Les religions gauloises (Ve -Ier siècles av. J.-C). Nouvelles approches sur les rituels celtiques de la Gaule indépendante. Paris: Errance.
La construcción del paisaje Cristiano de Galicia
José C. Sánchez-Pardo, Marco V. García Quintela 2020. "Landscape, Christianization and social power in Late Antique and early medieval Galicia", in Ralph Häussler, Eleanor Betts and Gian Franco Chiai (eds.) Sacred Landscapes: Creation, Transformation and Manipulation. Lampeter: Oxbow, 179-193.
José C. Sánchez-Pardo, Marco V. García Quintela, “Ecclesiastical landscapes in Early Medieval Galicia: physical and symbolic transformations”. In Sánchez-Pardo, J. C.; Marron, E.; Tiplic, M. E. (eds.), Ecclesiastical landscapes in medieval Europe: a comparative approach. Oxford: Archaeopress. pp. 182-196.
Coñecemento das características específicas das relixións antigas.
Coñecemento dos métodos da historia das relixións e a súa aplicación ás temáticas expostas nas clases.
Capacidade para comentar os textos antigos relacionados coa materia.
Recoñecemento da dimensión material da praxe relixiosa na antigüidade.
O curso baséase en SEIS temas teóricos e UN seminario monográfico titulado “Coma escribir un texto de Historia das Relixións” no que se examinará bibliografía sobre temas de relixión da Gallaecia antiga segundo indícase na sección “Contidos”.
Cada estudante presentará por escrito TRES ensaios de entre 1500 / 2000 palabras nos que se analizarán criticamente DOUS artigos sobre algún dos temas expostos considerando os seguintes aspectos:
MEDIO
1. Tipoloxía dos artigos académicos: revisións, artigos, notas. 2. Tipoloxía das revistas. Índices de calidade, que indican, a súa crítica. 3. Particularidade da historia das relixións.
OBXECTO
1. A delimitación do problema: tempo e espazo. 2. Distorsiones, excepcións, alteracións debidas á formulación teórica-metodolóxico. 3. As diferenzas disciplinares.
FONTES.
1. Definición de fontes en Historia das Relixións. 2. Tipoloxías e descrición. 3. A crítica de fontes
TRABALLO EN/COA TRADICIÓN.
1. A construción da bibliografía. 2. As revisións historiográficas. 3. Fondo e forma: como se cita, a quen se cita, a quen non se cita.
RESULTADO
valorar un texto de historia das relixións. 1. Criterios cualitativos. 2. Criterios cuantitativos. 3. Repetición / orixinalidade
CALENDARIO
CALENDARIO
Sept. 23: present 30 ind-euro
Out. 7: Romana 14: Griega 21: EXAMEN 28: Galaicos
Nov. 4: Galia 11: paisaje cris 18: semin 1 25: semin 2
Dec. 2: semin 3 9: semin 4 16: semin 5
A avaliación farase considerando a participación (30% da nota final), a cualificación obtida no exame sobre contidos teóricos (30% da nota final) e no traballo de seminario (40% da nota final).
Presentarase TRES traballos obrigatorios en relación cos contidos do seminario de entre 1500/2000 palabras. Os contidos dos traballos definiranse nunha titoría.
Dado que a avaliación é continua, a asistencia ás clases é obrigatoria; por iso, unha ausencia reiterada ás clases, superior ao 20%, implicará que o alumno non poderá ser avaliado
EN CASO DE EMERXENCIA SANITARIA, NOS ESCENARIOS 2 E 3 O SISTEMA DE ENSINO ESTABLECIDO, CON AVALIACIÓN CONTINUA, PODE LEVAR A CABO DE FORMA TELEMÁTICA CON RELATIVA SINXELEZA, SALVO O CASO DOS ESTUDANTES CON DIFICULTADES DE ACCESO Á REDE. PARA ESES CASOS ARBITRARANSE MEDIDAS EN FUNCIÓN DAS SITUACIÓNS PARTICULARES QUE SE PRESENTEN.
Actividades presenciais:
Clases maxistrais: 8 horas
Seminarios: 16 horas
Avaliación: 1 hora
TOTAL: 25 horas
Traballo do alumno
Estudo autónomo, individual ou en grupo: 30 horas
Lecturas para preparación de seminarios e redacción de traballos: 16 horas
Outras tarefas propostas polo profesor: 4 horas
TOTAL: 50 horas
Recoméndase un traballo continuo dentro da materia; dado o carácter de seminarios de debate e comentario dunha parte das horas presenciais, resulta moi conveniente que os alumnos traballen semanalmente os temas e lecturas previamente establecidos.
Marco Virgilio Garcia Quintela
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Antiga
- Teléfono
- 881812558
- Correo electrónico
- marco.garcia.quintela [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Luns | |||
---|---|---|---|
10:30-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 15 |
10:30-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Seminario de Paleografía |
22.01.2021 16:30-19:00 | Grupo /CLE_01 | Seminario Historia Antiga |
28.06.2021 09:00-11:30 | Grupo /CLE_01 | Seminario Historia Antiga |