Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Didácticas Aplicadas
Áreas: Didáctica da Expresión Musical
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Tomar conciencia de que a voz do mestre é unha ferramenta de traballo importante.
- Utilizar o corpo, caixa de resonancia da voz, como instrumento ben impostado e afinado.
- Coidar e manter a voz, aplicando as medidas hixiénicas vocais necesarias para exercer a profesión docente.
- Coñecer a voz do alumno de E. Primaria.
- Desenvolver unha correcta percepción e discriminación auditiva.
- Educar o oído a través do estudo e memorización dos intervalos.
- Conseguir a capacidade para lograr unha audición consciente e diferenciada.
BLOQUE I
- A voz humana calidades, clasificación, extensión.
- A voz do neno de Educación Primaria.
- Saúde e hixiene vocal.
- Técnicas de relaxación e respiración.
- Técnicas de impostación e articulación do son.
- Práctica do canto individual e colectivo.
- Ténicas de dirección de agrupacións.
BLOQUE II
- Elementos de entoación. Estudo dos intervalos.
- Expresión musical: movemento, intensidade, matiz, acentuación.
- As funcións tonais.
- Simultaneidade sonora: os acordes básicos e a súa discriminación auditiva.
- Ditado musical.
Bibliografía básica:
Alsina, P., (1997). El área de educación musical: propuestas para aplicar en el aula. Graó.
Bustos, I., (2003). La voz. La técnica y la expresión. Paidotribo.
Calais,B.,Germain,F. (2013). Anatomía para la voz. Entender y mejorar la dinámica del aparato vocal. La liebre de marzo.
Bibliografía complementaria:
Borragán, A., Barrio, J.A. y Gutiérrez, J.N. (1999). El juego vocal. Ediciones Aljibe.
Escolá, F., (1989). Educación de la respiración. Pedagotécnia para el rendimiento físico y la fonación. Inde publicaciones.
Fiuza, M., (2013). Educación vocal. Guía práctica. Pirámide.
Gallardo, J. R., y Gallego, J. L., (2003).Manual de logopedia escolar un enfoque práctico. Ediciones Aljibe.
Gustems, J., y Elgström, E. (2008). Guía práctica para la dirección de grupos vocales e instrumentales.Graó.
Lodes, H., (1997). Aprende a respirar. Integral.
Payne, R., (2009). Técnicas de relajación. Paidotribo.
Prater, R., y Swift R.(1986). Manual de terapéutica de la voz. Salvat editores.
Rivas,R., Fiuza.,M.(2002). La voz y las disfonías funcionales. Pirámide.
Willens, E., (2000). El oído musical: la preparación auditiva del niño. Paidós.
Cortazar, Mª.I., y Rojo, B.(2007). La voz en la docencia. Conocer y cuidar nuestra herramienta de trabajo. Graó.
Kühn, C. (1988). La formación musical del oído. Ed. Labor.
X.1 Coñecer as áreas curriculares da Educación Primaria, a relación interdisciplinar entre elas, os criterios de avaliación e o corpo de coñecementos didácticos en torno aos procedementos de ensino e aprendizaxe respectivos.
X.2 Deseñar, planificar e avaliar procesos de ensinanza e aprendizaze, tanto individualmente como en colaboración con outros docentes e profesionais dol centro.
X.10 Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar a labor docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativa e promovelo entre os estudantes.
CB1 - Que os estudantes demostraran posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e se adoita atopar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
E.54 Comprender os principios que contribúen á formación cultural, e persoal e social desde as artes.
E.55 Coñecer o currículo escolar da educación artística, nos seus aspectos plástico, audiovisual e musical.
E.56 Adquirir recursos para fomentar a participación ao longo da vida en actividades musicais e plásticas dentro e fora da escola.
E.57 Desenvolver e avaliar contidos do currículo mediante recursos didácticos apropiados e promover as competencias correspondentes nos estudantes.
T.1 Coñecemento instrumental de linguas estranxeiras.
T.2 Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3 Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
Para a consecución das diferentes competencias que deben desenvolver os alumnos combinaremos diferentes estratexias didácticas.
Nas clases expositivas desenvolveremos os contidos conceptuais en gran grupo interrelacionando a nosa exposición con diferentes actividades.
Os contidos procedementais desenvolveranse nas clases interactivas, coa inclusión de diferentes actividades e debates en pequenos e medianos grupos para a consecución de diferentes técnicas, habilidades, destrezas e estratexias propias da materia.
Favorecerase o intercambio bidireccional de ideas en sesións grupais cooperativas propiciando a reflexión e posterior debate dos elementos teóricos e prácticos da materia.
As primeiras sesións irán dirixidas a establecer un diagnóstico inicial do grupo e construír a partir do que existe e é significativo. Para realizar un primeiro diagnóstico vocal, é necesario que os alumnos realicen actividades dirixidas á autoavaliación das súas propias voces.
Antes de aprender a falar ou cantar e mesmo para unha correcta práctica instrumental é indispensable aprender a respirar. Desde o comezo estableceremos e regularemos o proceso de respiración, espertando a conciencia de facelo correctamente. Grazas ás diferentes actividades corporais propostas, os alumnos accederán á información obxectiva que lles permita sentar as bases dunha respiración natural correcta, interiorizar o seu mecanismo e perder os malos hábitos adquiridos ao longo do tempo.
As actividades de exploración, coordinación e práctica destinadas a conseguir unha correcta posición corporal, respiración, relaxación, resonancia e articulación traballaranse a modo de xogos de movemento no inicio de todas as sesións e servirán ao alumno tanto para cantar como para tocar diversos os instrumentos que utilizaremos para interpretar a música. .
A técnica ideal de canto é a que máis se aproxima á fala. Brindarase a oportunidade de probar e explorar coa maior desinhibición posible todo tipo de xogos e deformacións tímbricas da voz: falsetes, nasalizaciones, chillidos, berros… Faremos unha coidada elección de partituras contemporáneas e non convencionais e as compostas polos propios alumnos nas que se deixarán notar as primeiras transformacións musicais.
Traballaremos a voz actoral e a improvisación vocal sobre textos dados, utilizando recitados, refráns, ladaíñas, trabalinguas, ecos, diferentes imitacións de sons da contorna, fenómenos da natureza e onomatopeyas de animais considerando o conto como principal elemento facilitador da comunicación e expresión.
Facer música cantando será unha das nosas tarefas primordiais. Para a adquisición das habilidades, é necesaria unha práctica musical regular e constante ao longo do desenvolvemento da materia, razón pola cal a porcentaxe do goce da práctica vocal será superior ao teórico. A intención é xerar un proceso de vivencia autotélica no cal a calidade final da interpretación pasa a un segundo plano.
Non é nova a idea de que en educación musical o son debe preceder ao símbolo, Por tanto partindo da práctica desenvolveranse capacidades relacionadas coa audición, interpretación, improvisación e composición e paralelamente o alumno interiorizará e construirá o seu propio vocabulario que lle permitirá expresarse musicalmente e comprender o que escoita.
Para facer música en conxunto, tanto vocal como instrumental e diversas combinacións, necesitaremos a actitude colaboradora do alumnado. Neste proceso o profesor será o modelo de comportamento estratéxico, o cal constatará tanto os coñecementos previos dos alumnos como as novas habilidades adquiridas.
A canción opera como desencadenador dun proceso rico de variadas expresións e do uso de diferentes linguaxes. Ademais de producir o coñecemento e goce de variados xéneros musicais, achéganos a outros aspectos que constitúen a educación musical: educación rítmica, educación vocal e instrumental, a danza e a educación auditiva. O ensino, práctica, interpretación e dirección das cancións dun cancioneiro creado para a clase, irá asociada ao proceso de coñecemento de diferentes grafías musicais.
Traballaremos a expresión xestual en diferentes actividades, nas cales, as mans, dedos e brazos, debuxarán enérxicos e conscientes as frases, tanto cantadas como recitadas ou faladas. O coñecemento desta unión de voz e xesto ademais de reforzar o contido expresivo do que queremos comunicar, dotarán ao mestre dunha gran confianza á hora de dirixir grupos vocais e instrumentais.
Co reforzo de actividades grupais de tipo coral, desenvolveranse diferentes habilidades didácticas revestidas de afectividade, nun clima de confianza que permitirá cantar de forma extrovertida contaxiando a vivencia musical e a expresión musical compartida; dese xeito garantimos a progresión nas posibilidades vocais de cada integrante. Coa interpretación coral e o ensaio ou repetición tratamos de activar tamén a escoita, que necesita o seu tempo, para que os coristas coordinen e sincronicen calquera interpretación.
A obtención dun bo oído musical é unha habilidade conveniente tanto para a músico profesión ao como para o estudante amateur.
O oído cumpre un papel crucial no proceso de aprendizaxe. Comezaremos co desenvolvemento de actividades relacionadas co recoñecemento primario das cualidades acústicas de cada nota: ton, duración, timbre e intensidade. O seguinte paso sería a integración, mediante o procesamento das relacións tonais, que comprendería a discriminación do lugar de cada nota na escala, da melodía (notas consecutivas) da harmonía (notas simultáneas) e do ritmo (secuencia temporal das notas).
Aínda que o ideal para un alumno é a posesión tanto do oído absoluto como do relativo, traballaremos o oído relativo que nos axudará a movernos con seguridade en calquera tonalidade. Nas diferentes actividades relacionadas coa voz trataremos de buscar o centro onde as voces moveranse con maior comodidade, traballando o oído relativo e aos poucos ir alargando o ámbito. A intención é ir gañando en rexistro vocal dunha maneira paulatina e paciente. Este aspecto é crucial na súa práctica futura cos alumnos de primaria. O profesor debe saber elixir a mellor tonalidade para cada alumno pois, nos inicios, é limitada.
Utilizarase a aula virtual da USC como canle de traballo obrigatorio e complementario á docencia.
Seguindo a ficha da materia na Memoria do Grao e as recomendacións a avaliación da materia tomará en consideración os seguintes aspectos:
I. Primeira convocatoria ordinaria (Maio)
1. Prácticas específicas de aula (50%) a través de actividades e proxectos obrigatorios en grupo e /ou individuais.
2. Informes escritos, exposicións e outras producións (20% da nota final).
3. Probas teórico-prácticas sobre os contidos da materia (30% da nota final).
Para superar a materia é obrigatorio ter unha cualificación positiva nos tres apartados e é necesaria unhaa asistencia mínima do 80%. No caso de suspender os apartados 2 e 3 conservaranse as cualificacións aprobadas para a seguinte convocatoria dentro do mesmo curso académico. No caso de suspender a parte 1 ler ó apartado recuperación das prácticas específicas.
II Segunda convocatoria ordinaria (Xullo) e outras convocatorias extraordinarias:
1. Prácticas específicas de aula a través de proxectos obrigatorios en grupo e/ou individuais (50%) Ler o apartado recuperación das prácticas específicas.
2. Informes escritos, exposicións e outras producións (20% da nota final).
3. Probas teórico prácticas sobre os contidos da materia (30% da nota final).
Para superar a materia é obrigatorio ter unha cualificación positiva nos tres apartados.
Recuperación das prácticas específicas:
O alumnado que teña pendente as prácticas específicas deberá realizar un traballo teórico práctico que será exposto e defendido na convocatoria do exame. As normas e instrucións das actividades a desenvolver solicitaranse personalmente ao profesorado da materia en horario de titorías. A data para asistir a dita titoría será exposta no campus virtual.
Alumnado con dispensa
A normativa da USC non contempla a opción de dispensa de asistencia nesta asignatura por tratarse dunha materia con grupos interactivos de laboratorio (CLIL). Con respecto á exención de docencia, esta concederase só para as sesión expositivas (CLE).
Alumnado repetidor
O alumnado repetidor da materia terá que cursar e examinarse da materia exactamente igual que o alumnado que asiste regularmente, non conservando ningunha cualificación obtida de convocatorias anteriores e tendo as mesmas obrigas no referente á asistencia.
*Asistencia a clase: o programa da materia axustarase ao especificado no Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobado en Consello de Goberno
con data do 25 de novembro de 2024. Esta materia segue o sistema de avaliación C), o que indica que a asistencia é "preceptiva para superar a materia ou para presentarse á realización de exames. Neste caso, na programación da materia deberase indicar a porcentaxe de presencialidade necesaria nas actividades docentes programadas e con anterioridade á realización das probas deberá publicarse un listado do estudantado que satisfaga este requisito para poder examinarse".
O traballo persoal debe ser semanal. O tempo de estudo deberá incrementarse segundo as dificultades persoais do alumnado e dos contidos da materia. Recoméndase un mínimo de seis horas semanais para a comprensión e realización dos exercicios e actividades propostas nas clases.
a) Actividades dentro do horario académico: 38,5h
- Sesións expositivas: 18 h.
- Sesións interactivas: 18 h.
- Titorías académicas: 2,5 h.
b) Actividades fose do horario lectivo. 74 h.
-Estudo e traballo individual: 61 h.
- Traballo en grupo: 13 h.
Total: (a b)= 112.5 h (4,5 créditos ECTS).
-Asistencia a clase.
- Constancia no estudo.
- Tratar de resolver as dúbidas e as dificultades que xurdan desde un primeiro momento nas propias clases ou nas horas de tutorías.
- Ser responsables e non esquecer as datas dos traballos ou actividades suscitadas polo profesorado.
- Utilizar os recursos da propia facultade (biblioteca, fonoteca, aulas de informática, etc.) para a ampliación dos propios coñecementos.
- Realización fraudulenta de exercicios ou probas (Normativa de avaliación do rendemento académico dos/as estudantes e de revisión de cualificación - Aprobada en Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificada o 5 de abril de 2017-). A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o/a estudante infractor. Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes.
- Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse, preferentemente, a través da aula virtual; en todo caso, o profesorado poderá solicitar a entrega por outros medios.
- Responsabilidade medioambiental. Se o/a docente da materia solicita a entrega en papel, debe cumprir os seguintes requisitos:
o Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
o Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
o Usar as dúas caras do papel e, no caso de ser unha impresión, facelo en calidade “aforro de tinta”.
o Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
o Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
- Perspectiva de xénero. Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: https://pro-assetsusc.azureedge.net/cdn/ff/QKcBDjOX5QgeJQkeVe81BaV8Ho1e… aphs/more_info_service/2023-01/linguaxe_non_sexista_publicado_WEB_USC.pdf
- Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
- Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365 e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade.
- Non se poderá empregar o teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo/a docente, responsabilizándose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
- Proceso de ensino-aprendizaxe (clases / titorías): é un proceso privado e, polo tanto, así debe entenderse a comunicación e intercambio de información entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
- Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
Remigio Moreira Arincon
- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Musical
- Teléfono
- 881812001
- Correo electrónico
- remigio.moreira [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
Carme Lopez Fernandez
Coordinador/a- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Musical
- Teléfono
- 881812125
- Correo electrónico
- carmelopez.fernandez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
Xoves | |||
---|---|---|---|
09:00-10:00 | Grupo /CLIL_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 07 - MÚSICA |
10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 07 - MÚSICA |
01.06.2026 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 33 |
07.07.2026 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 22 |