Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 12 Total: 38.25
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Campus Lugo
Áreas: Escola Universitaria de Enfermaría [L]
Centro Escola Universitaria de Enfermaría
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
1.Identificar, integrar y relacionar el concepto de salud y los cuidados, desde una perspectiva histórica, para comprender la evolución del cuidado deenfermería.
2.Comprender desde una perspectiva ontológica y epistemológica, la evolución de los conceptos centrales que configuran la disciplina de enfermería, asícomo los modelos teóricos más relevantes, aplicando la metodología científica en el proceso de cuidar y desarrollando los planes de cuidadoscorrespondientes.
3.Conocer y aplicar los principios que sustentan los cuidados integrales de enfermería.
4.Aplicar la legislación aplicable y el código ético y deontológico de la enfermería española, inspirado en el código europeo de ética y deontología deenfermería. Presta cuidados, garantizando el derecho a la dignidad, privacidad, intimidad, confidencialidad y capacidad de decisión del paciente y familia.
5.Individualizar el cuidado considerando la edad, el género, las diferencias culturales, el grupo étnico, las creencias y valores.
6.Basar las intervenciones de enfermería en la evidencia científica y en los medios disponibles.
7.Desarrollar aquellas habilidades de aprendizaje necesarias para emprender
Bloque I. Introdución aos fundamentos históricos e teóricos da profesión.
Tema 1. Introdución á historia e á ciencia da enfermaría. Enfermería profesional. Funcións e competencias da enfermaría.
Tema 2. Ontoloxía da disciplina de enfermaría: a persoa, medio ambiente, concepto de saúde, coidados de enfermaría.
Tema 3. Epistemoloxía da disciplina de enfermaría
Bloque II. Historia da enfermaría.
Tema 4. Etapa doméstica de coidados.
Tema 5. Etapa vocacional de coidados.
Tema 6. Fase técnica da atención.
Tema 7. Etapa profesional dos coidados de enfermaría. Evolución ao estado actual da profesión.
Bloque III. A historia da enfermaría en España e en Galicia.
Tema 8. A profesión de enfermería en España.
Tema 9. A profesión de enfermería en Galicia. O camiño de Santiago.
Tema 10. Profesionais destacadas: Isabel Zendal Gómez, Elvira López Mourín.
Tema 11. Institucións e sociedades de enfermaría máis relevantes.
Bloque IV. Modelos e teorías.
Tema 12. Modelo biomédico, modelo enfermeiro ou holístico.
Tema 13. Modelos enfermeiros atendendo ao rol da enfermería: Modelos naturalistas, Modelos de suplencia ou axuda, Modelos de interrelación.
Tema 14. Teóricas dos coidados en Enfermería máis representativas I. Paradigma de categorización: Florence Nightingale.
Tema 15. Teóricas dos coidados en Enfermería máis representativas II. Paradigma de Integración: Virginia Henderson, Faye Glenn Abdelah, MarjoryGordon, Dorothy Johnson, Bertalanffy, Talcott Parson, Dorothea Orem, Lydia Hall, Hildergard Peplau, Joyce Travelbee, Ida Jean Orlando, ErnestineWiedenbach, Myra Estrin Levine, Imogene King, Callista Roy, Ohioana Betty Newman, Nola J. Pender.
Tema 16. Teóricas dos coidados máis representativas III. Paradigma de Integración: Larry Purnell, Campinha Bacote, Martha Rogers, Jean Watson, RachelE. Spector, Madeleine Leininger, Ramona Mercer, Patricia Benner, Margaret
BLOQUES I, II Y IIILectura obrigatoria:- Siles González J. Historia de la Enfermería. Alicante, Aguaclara, 1999.Lectura recomendada:- Bermello López, L., Pego Pérez, E. R., & Rodríguez Pérez, I. (2023). Elvira López Mourín: enfermera pionera, participó en el primer vuelo sanitario enEspaña en 1922. In Feminismo en la línea del tiempo, desde las (in) visibilidades al concepto de felicidad (pp. 432-456). Dykinson.- Campos Villar, C., & Pego Pérez, E.R. Las nodrizas del Hospital Real de Santiago de Compostela entre 1803 y 1808. Invest. Educ. Enferm. 2023;42(2):e03Deben, C. El Hospital De Los Reyes Católicos En La Historia De Santiago. Ed: Everest, D. L. 1968.- Donahue M. Historia de la Enfermería, Barcelona; Doyma; 1987.- Eseverri Chaverri, C. Historia de la Enfermería española e hispanoamericana, Madrid; Ed.Universitas, S.A. ; 1995.- García Barrios, Calvo Charro. Historia de la Enfermería, Malaga: Secretariado de Publicacionese Intercambio Científico de la Universidad de Málaga; 1996.- Hernández Conesa, J. M.ª. Un Análisis Histórico de los Cuidados de Enfermería, Madrid:Interamericana McGraw – Hill; 1995.- Hernández Martín, F. Historia de la Enfermería en España, Madrid: Síntesis; 1996.- Mazzeo, Tilar J. Los niños de Irena; Mexico; Aguilas; 2017.- Nigtingale F. Notas sobre Enfermería. Qué es y qué no es, Barcelona: Salvat; 1.990.- Pego Pérez, E.R., Rodríguez Pérez, I., & Bermello López, M.L. (2024). La Cruz Roja española en la profesionalización enfermera entre 1912 y 1939.Revista Ene de Enfermería, 18(1).- Pego Pérez, E.R., Rodríguez Pérez, I., & Bermello López, L. (2024). El techo de cristal de las enfermeras desde una perspectiva feminista. Dykinson.- Pego Pérez, E.R., Rodríguez Pérez, I., & Bermello López, M.L. (2023). La profesión enfermera en el ejército y en la aeronáutica española (1855-1931).Revista Ene de Enfermería, 17(3).- Pego-Pérez, E. R., Rodríguez-Pérez, I., & Bermello-López, M. (2023). Curso y final de la vida profesional de Elvira López Mourín. Ene, 17(1).- Pego Pérez, E. R., Fernández Rodríguez, I., Del Río Nieto, M.C., & Iglesias Barreira, R. (2022). Satisfacción del profesorado del Grado en Enfermería conel proceso de convergencia del Espacio Europeo de Educación Superior en España. Revista Ene de Enfermería, 16(3).- Prats et al. Diccionario de Historia, Madrid, Anaya, 1986.- Vázque Gallego, Jesús. Los hospitales del camino francés en Galicia. Sada (A Coruña) Edicións do Castro; 2001- Villares,R. Historia de Galicia, Vigo, Galaxia; 2004.BLOQUE IV.- Benavent Garcés et al. Fundamentos de Enfermería, 2ª ed. Madrid: Difusión Avances de Enfermaría; 2003- Berman et al. et al. Fundamentos de Enfermería. Conceptos, proceso y práctica, 8ª ed. (2 vol.). Madrid: Pearson; 2008.- Castell, A. Conceptos de Enfermería. Madrid: UNED. 1980- Fernandez Ferrin, C. Enfermería Fundamental. Barcelona: Masson. 1995.- Henderson V. La naturaleza de la enfermería. Reflexiones 25 después. Madrid: Interamericana. 1994.- Henderson V. Nite. Enfermería Teoría y Práctica. México: Prensa Médica Mexicana. 1987.- Hernández Garre et al. et al. Fundamentos Teóricos de Enfermería. Teorías y Modelos, 1ª ed. Murcia: DM; 2010.- Kozier. Enfermería Fundamental. Concepto. Procesos y Practicas. Madrid: Interamericana. 1993. - Marriner-Tomey. Modelos y Teorías de Enfermería. Barcelona: Elsevier. 2011.- Nightingale, F. Notas sobre enfermería. Barcelona: Salvat; 1990- Potter, P. Fundamentos de la Enfermería. Madrid: McGraw-Hi
HABILIDADES BÁSICAS
-CB3. Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos queinclúan a reflexión sobre cuestións relevantes de carácter social, científico ou ético.
-CB4. Que o alumnado poida transmitir información, ideas, problemas e solucións a públicos tanto especializados como non especializados.
COMPETENCIAS XERAIS:
-GC3. Coñecer e aplicar os fundamentos e os principios teóricos e metodolóxicos da enfermaría.
-CG7. Comprender sen prexuízos ás persoas, considerando os seus aspectos físicos, psicolóxicos e sociais, como persoas autónomas e independentes,garantindo o respecto ás súas opinións, crenzas e valores, garantindo o dereito á intimidade, mediante a confidencialidade e o segredo profesional.
-GC12. Coñecer o código ético e deontolóxico da enfermaría española, comprendendo as implicacións éticas da saúde nun contexto global entransformación.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS:
-CT1. Capacidade para aplicar os coñecementos á práctica.
-CT3. Motivación.
-CT4. Compromiso ético.
-CT6. Coñecementos básicos da profesión.
-CT15. Valoración da diversidade e da multiculturalidade.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS:
-CE11. Identificar, integrar e relacionar o concepto de saúde e coidados, desde unha perspectiva histórica, para comprender a evolución dos coidados deenfermaría.
-CE12. Comprender dende unha perspectiva ontolóxica e epistemolóxica, a evolución dos conceptos centrais que conforman a disciplina de enfermaría,así como os modelos teóricos máis relevantes, aplicando a metodoloxía científica no proceso asistencial e elaborando os correspondentes plansasistenciais.
-CE14. Coñecer e aplicar os principios que sustentan a atención integral de enfermaría.
-CE23. Coñecer a lexislación aplicable e o código ético e deontolóxico da enfermaría española, inspirado no código europeo de ética e deontoloxía daenfermaría. Prestar atención, garantindo o dereito á dignidade, á intimidade, á intimidade, á confidencialidade e á capacidade de decisión do paciente eda familia. Individualizar a atención tendo en conta a idade, o xénero, as diferenzas culturais, o grupo étnico, as crenzas e os valores.
A materia divídese en dous grandes períodos:
DOCENCIA EXPOSITIVA (24h):
Explicaranse os diferentes contidos teóricos da materia e proporanse actividades de avaliación continua, principalmente reflexións sobre conceptos,recensións, comentarios críticos de textos e estilo de cita a determinar polo coordinador da materia.
DOCENCIA INTERACTIVA (12h):
Realizaranse seminarios dirixidos a reforzar e aplicar contidos teóricos, mediante a participación activa do alumnado, fomentando o pensamento crítico.Consistirán, entre outras actividades, na realización e exposición de traballos, recensións e comentarios críticos sobre a historia da enfermaría, e traballossobre a aplicabilidade dos principais modelos teóricos. O estilo de cita será establecido polo coordinador da materia ao comezo do curso.
Empregaranse con carácter xeral as ferramentas dispoñibles na USC (campus virtual, correo electrónico web oficial, Teams,...).
É obrigatoria a asistencia tanto a sesións expositivas como interactivas. O alumnado en situación de dispensa/exención da docencia deberá dirixirse ácoordinación da materia para adaptar as actividades de avaliación continua á súa situación persoal. En ningún caso o alumnado estará exento darealización das actividades de avaliación continua propostas, tanto no período expositivo como no interactivo.
O traballo realizarase preferentemente en grupos de ata 5 membros. Os grupos formaranse ao comezo do curso e manteranse para todas as actividadesda materia.
O número de actividades, contido, estrutura, formato de estilo, etc. presentarase durante a docencia.
A materia podería ser susceptible de participar en proxectos de innovación docente (p. ex. Servizo de Aprendizaxe). Ademais, poderían estar dispoñiblesactividades ou a colaboración puntual de profesionais clínicos ou académicos convidados especializados en contidos de interese para achegar aos estudantes á profesión.
AVALIACIÓN CONTINUA:
A avaliación continua valorará os seguintes procesos, tanto no bloque expositivo como interactivo:
- Asistencia e participación: 5%
- Traballo persoal: 10%
- Traballo en grupo: 15%
- Repaso e resolución de casos: 30%
AVALIACIÓN FINAL:
A avaliación final será determinada pola realización dunha proba obxectiva final cuxas características se referiran ao inicio da docencia. O seu valorponderado será do 40%
A nota final será a suma de todas as partes anteriormente mencionadas. Para superar a materia será obrigatorio obter unha puntuación de aprobado (5)en cada unha das tarefas e actividades de avaliación continua, así como na avaliación final.
SEGUNDA OPORTUNIDADE:
En todo caso, o alumnado que curse a materia deberá realizar actividades de avaliación continua para superar a materia, con respecto á avaliación final,consistirá nunha proba obxectiva.
-Para os casos de realización fraudulenta de exercicios e ou probas será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académicodos estudantes e de revisión de cualificacións” da USC.
Cada ECTS equivale a 25 horas, das cales 17 corresponden ao traballo independente do alumnado e 8 horas á docencia presencial.
Por cada hora de docencia expositiva e interactiva, considérase necesario dedicar 1,5 horas ao estudo e 1,5 horas de traballo persoal (revisión deconceptos e consulta bibliográfica). A distribución deste asunto é a seguinte:
- Clases expositivas: 24 horas
- Clases-seminarios interactivos: 12h
- Traballo autónomo: 76,5h
TOTAL: 112,5h
OUTROS:
- Titorías: 2.25h
- Probas de avaliación: 2h
Recoméndase a contextualización histórica das diferentes etapas, co obxectivo de conseguir, mediante a lectura dun texto, a realización dun comentariocrítico que inclúa os elementos fundamentais e históricos da profesión.
Recoméndase o estudo diario e a elaboración dun caderno do alumno para poder facer un seguimento da materia.
Recoméndase a lectura dos textos propostos.
Establecer vínculos entre os contidos teóricos das clases expositivas e as observacións e intervencións realizadas nas interactivas.
Ter acceso ao Campus Virtual da materia e consultalo regularmente.
Utilizar titorías para resolver dúbidas sobre o tema.
ASISTENCIA A CLASE:
O Consello de Goberno aprobou o Regulamento de asistencia á clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago deCompostela, no Consello de Goberno con data do 25 de novembro de 2024.
A USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados nanormativa da Facultade, os/as alumnos/as poderán solicitar exención oficial de docencia. No que atinxe á dispensa de asistencia a clase en determinadascircunstancias, atenderanse as normas ditadas na instrución núm. 1/2017, da Secretaría Xeral da USC. Ao respecto, pode consultarse a informacióncorrespondente no seguinte enlace: http://www.usc.es/gl/centros/cc_educacion/dispensa_asistencia_clase.html
PROTECCIÓN DE DATOS e COMUNICACIÓN ACADÉMICA:
O ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e oestudantado matriculado na materia.
Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos.
O alumnado debe empregar necesariamente o correo electrónico da USC (@rai.usc.es), na súa comunicación vía email co profesorado.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL:
-Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
-Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
-Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
-Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
-Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO:
A perspectiva de xénero introducirase de maneira transversal nos contidos.
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aulacomo nos traballos académicos encomendados.
Recomendamos a Guía para o emprego dunha linguaxe inclusiva da USC (2018).https://xornalistas.gal/web/uploads/novas_adxuntos/adxunto/fa5/5c013549…
EMPREGO DO MÓBIL:
Queda restrinxido o emprego do teléfono móbil na aula á súa utilización como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas pola docente,responsabilizándose o alumando das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse dun uso non axeitado do mesmo.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS:
Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas polafacultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade
15/5/25, 9:15 p.m. Imprimir
https://sec-
Isidoro Rodríguez Pérez
Coordinador/a- Departamento
- Campus Lugo
- Área
- Escola Universitaria de Enfermaría [L]
- Correo electrónico
- isidoro.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Non Aplicable
| Venres | |||
|---|---|---|---|
| 15:00-16:00 | Grupo /CLIS_02 | Galego | AULA 4 |
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | AULA 4 |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | AULA 4 |
| 12.01.2026 20:00-22:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 4 |
| 10.06.2026 20:00-22:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 4 |