Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 1.5 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 6 Total: 25.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Centro Facultade de Enfermaría
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (En extinción)
Matrícula: Non matriculable (Só plans en extinción)
Coñecer os fundamentos dos axentes físicos que se utilizan nas especialidades médicas de Radioloxía, Medicina Nuclear e Radioterapia. Expoñer as principais exploracións e o seu interese clínico, tanto no campo do diagnóstico como na terapéutica, profundizando no papel da Enfermaría no traballo diario en cada unha das técnicas. Coñecer a estrutura e funcións do corpo humano dende o punto de vista radiolóxico, baseado nas actuais técnicas de imaxe anatómicas, funcionais e moleculares, así como os fundamentos das imaxes patolóxicas nos casos máis representativos. Destacar a importancia da dosimetría das diferentes exploracións e terapias, de tal maneira que o seu coñecemento e o impacto en determinadas poboacións permita un uso máis racional das mesmas.
CLASES EXPOSITIVAS
Módulo I: Protección Radiolóxica
Tema 1. Magnitudes e Unidades Radiolóxicas
Tema 2. Magnitudes e Unidades Radiolóxicas: exemplos prácticos
Tema 3. Criterios Xerais da Protección Radiolóxica
Tema 4. Protección Radiolóxica Operacional I
Tema 5. Protección Radiolóxica Operacional II
Tema 6. Riscos das Radiacións Ionizantes no embarazo e a lactancia
Módulo II: Efectos das radiacións ionizantes
Tema 7. Bases físicas das radiacións ionizantes: átomo, tipos de radiación e fuentes de radiación.
Tema 8. Bases biolóxicas das radiacións ionizantes: etapas da acción biolóxica, radicais libres, efectos sobre ADN e reparación.
Tema 9. Radiosensibilidade: susceptibilidade, resposta inflamatoria, estrés oxidativo
Módulo III: Medicina Nuclear
Tema 10: Introdución á imaxe molecular: novo concepto de imaxe molecular, fusión de información funcional e anatómica.
Tema 11: Imaxe molecular en oncoloxía: bases biolóxicas, aplicacións clínicas e seguimento de terapias oncolóxicas
Tema 12: Imaxe molecular en neuroloxía: bases biolóxicas, aplicacións clínicas e diagnóstico precoz de enfermidades neurodegenerativas
Tema 13. Imaxe molecular:Ganglio centinela e cirugía radioguiada: bases biolóxicas, procedemento e manexo do paciente.
Tema 14: Terapias metabólicas: bases físicas e biolóxicas, tipos de terapias e indicacións
Módulo IV: Radioloxía
Tema 15: Raios X: historia, tubos de raios X, bases físicas da imaxe, radiografía, TAC, contrastes radiolóxicos e aplicacións clínicas
Tema 16: Imaxe por Resonancia Magnética: bases físicas, principio de resonancia magnética nuclear, imáns supercondutores, equipamento e aplicacións clínicas
Tema 17. Imaxe por Ultrasonidos: bases físicas, ondas sonoras, efecto piezo-eléctrico, equipamento e aplicacións clínicas
Módulo V: Radioterapia
Tema 18: Radioterapia: bases físicas, equipamento, planificación de tratamentos, indicacións clínicas, efectos secundarios e cuidados do paciente.
CLASES INTERACTIVAS
O idea principal das clases está enfocada ao debate e discusión entorno ao papel que xoga o persoal de enfermería en cada uno dos servizos de Radioloxía, Medicina Nuclear e Radioterapia. Planificamos actividades que dan resposta a diferentes preguntas e dúbidas que teñen os pacientes nun campo cun alto compoñente tecnolóxico. Simulamos unha situación clínica real, na que o pacientes pregunta e plantexa as súas dúbidas e os alumnos responden. A planificación consistirá na preparación, documentación e búsqueda de información para responder e resolver estas situacións.
As actividades estarán clasificadas seguindo unha temática que acolle os diferentes módulos de coñecemento que se imparten ao longo do curso:
Módulo I e II
Protección radiolóxica do persoal de enfermería
Protección radiolóxica do paciente
Caso particular do embarazo e exposición do feto
Papel da enfermidade na medida de radiación ionizante e medidas de prevención
Módulo III e IV: Medicina Nuclear e Radiología
Administración de radiofármacos PET e SPECT
Administración de radioisótopos en terapias metabólicas
Administración de contrastes radiolóxicos
Papel da enfermería en radioloxía intervencionista
Módulo V: Radioterapia
Cuidados de enfermería no paciente a tratamento de radioterapia
Radiología básica. Aspectos fundamentales. Herring W. Edit. Elsevier, Barcelona, 2016. ISBN 978-8490229996
Radiología Esencial. Del Cura JL, Pedraza S, Gayete A. Edit. Panamericana. Madrid, 2010. ISBN 978-8479035747
Felson principios de radiología torácica: un texto programado. Goodman LR, Felson B. Edit. McGraw-Hill Interamericana. 2009 ISBN: 978-8448170868
Manual de exploraciones en Medicina Nuclear para enfermera. Ángel Benedit. Hospital Universitario Reina Sofía, Córdoba- CO-598/99
Guía de cuidados a pacientes en oncología radioterápica. Manuela Luengo y Francisco Valcárcel. D.L. B - 40688 – 2007.
Imagen Radiológica: principios físicos e instrumentación. Cabrero Fraile FJ. Edit. Masson. Barcelona, 2004. ISBN 978-8445814505
Gil Gayarre: Manual de Radiología clínica (2ª ed.). Delgado Macías MT, Martínez Morillo M, Otón Sánchez C. Edit. Elsevier. Barcelona, 2001. ISBN: 978-8481745351.
Los Requisitos en Radiología: medicina nuclear. Fundamentos. Ziessman HA. Edit. Elsevier. Barcelona, 2007. ISB: 978-8480862240
Oncología radioterápica: principios, métodos, gestión y práctica clínica / editor coordinador. Calvo Manuel FA. Edit. Aran. Madrid, 2010
ISBN: 978-8492977055Cabrero Fraile Fj. Imagen radiológica. Principios físicos e instrumentación. Masson. Barcelona 2004. Gil Gallarre M, Martínez Morillo M, Oton C; Manual de Radiología Clínica. Harcourt. Madrid 2002.
Fleckenstein P, Tramum-Jensen J; Bases anatómicas del diagnóstico por imagen. Harcourt . Madrid 2002. Pedrosa CS, Casanova R; Diagnostico por Imagen. 2ª Ed. McGraw - Hill. Madrid 1997.
Asimismo, se les dará a los estudiantes separatas de trabajos recientes relacionados con la asignatura.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS DA MATERIA:
- Coñecer a evolución histórica da Radioloxía, Medicina Nuclear e Radioterapia e, así como a organización dos diferentes servizos clínicos.
- Coñecer os axentes físicos que se empregan en cada unha das especialidades.
- Coñecer os aspectos básicos da radiobioloxía.
- Coñecer os aspectos básicos da radioprotección.
- Recoñecer os distintos tipos de imaxes e coñecer os aspectos físicos nos que se basean, o funcionamento dos equipos e os protocolos para a adquisición de imaxes.
- Coñecer a preparación que precisa un paciente para someterse ás distintas exploracións radiolóxicas.
-Coñecer a preparación dun paciente para someterse ás distintas técnicas terapéuticas e aos coidados necesarios despois da súa finalización.
- Coñecer o papel integral do persoal de enfermaría na xestión do paciente dentro dos diferentes servizos
RESULTADOS QUE O ALUMNADO DEBE ADQUIRIR
- Coñecer a natureza e a acción das radiacións ionizantes.
- Identificar, diferenciar e discernir cada un dos elementos das distintas estruturas do corpo humano observables en documentos de diagnóstico por imaxe.
- Analizar se hai ou non alteracións na forma, estrutura ou relacións dos devanditos elementos que suxiren a existencia de patoloxía.
- Comprender os métodos terapéuticos de radioloxía e terapéutica.
- Identificar os riscos e como previlos.
Metodoloxía da ensinanza
A docencia expositiva e interactiva (incluídas as prácticas) será presencial.
Ensino expositivo:
O desenvolvemento da materia contén a exposición na aula para transmitir conceptos elementais dos temas de forma organizada e nunha secuencia lóxica, de xeito que máis tarde o alumno poida proceder a estudalos a partir das notas e notas tomadas na clase e da consulta dos libros de texto suxeridos na bibliografía.
Ensino interactivo:
Realizaranse seminarios para explicar o funcionamento e a planificación das actividades interactivas, organizando os equipos que afrontarán o desafío de responder as preguntas e dúbidas de pacientes nun entorno simulado de escenario clínico, seguindo este esquema:
- Formación de equipos de 3-4 alumnos, organizados polos docentes.
- Dentro de cada equipo, algúns alumnos simulan ser pacientes e outros simulan ser persoal de enfermería.
- A dinámica inclúe responder preguntas e dúbidas que os pacientes poderían ter nunha situación real.
- As preguntas e dúbidas a tratar proveñen dunha base de datos real recollida polos profesores durante anos no hospital, polo que se trata de situacións auténticas e relevantes.
- A finalidade é que o alumnado practique a comunicación clínica, poñéndose tanto no rol do paciente como no do profesional sanitario, nunha contorna segura e educativa.
En resumo, trátase dunha actividade de simulación clínica baseada en casos reais, onde se fomenta a empatía, a comunicación efectiva e a resolución de dúbidas en contextos clínicos.
Titorías en grupo:
Utilizaranse como espazo de comunicación para que os estudantes poidan revisar, discutir temas de interese, preocupacións e inquedanzas.
AVALIACIÓN CONTINUA:
A avaliación continua da materia realizarase segundo os seguintes criterios:
Avaliación do coñecemento (representará o 70% da nota final), esta avaliación realizarase mediante unha proba escrita de elección múltiple sobre o contido das clases teóricas.
A avaliación de actitudes e habilidades (representará o 30% da nota final) realizarase mediante a realización e presentación das actividades interactivas descritas anteriormente (valorando positivamente participación activa, creatividade, revisión crítica da información...)
Para superar a materia, o/a estudante deberá obter, polo menos, unha nota de 5 na proba de coñecemento escrito e realizar as actividades das clases interactivas, de carácter obrigatorio. Os estudantes que obtivesen esta nota mínima poderán engadir o resto das porcentaxes expostas anteriormente á nota final. Aprobarán a materia aqueles estudantes que, unha vez cumpridos os criterios mínimos, obteñan unha nota igual ou superior a 5, na suma de todos os criterios de avaliación.
A asistencia á totalidade das clases é obrigatoria para todos os estudantes.
- Estudo individual: 27 horas.
- Lectura e actividades recomendadas: 24 horas.
- Traballo persoal para realizar o traballo: 19 horas
- Total de horas de traballo persoal do alumno: 70 horas
Asistencia e participación activa nas clases expositivas e interactivas, conxuntamente co estudo diario dos contidos.
USO DE DISPOSITIVOS ELECTRÓNICOS NA CLASE
De acordo co artigo 9.2.a do Estatuto do Estudante da USC e o artigo 36 da Lei de Organización do Sistema Universitario, nas clases expositivas e interactivas non se permitirá o uso de dispositivos electrónicos (teléfonos móbiles, tábletas, ordenadores, etc.) salvo autorización expresa da facultade.
RESPONSABILIDADE AMBIENTAL
Promoverase a entrega de traballos en formato dixital. Se se solicita algún traballo impreso da materia, sexa individual ou grupal, teranse en conta as seguintes indicacións:
Evitar fundas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
Sempre que sexa posible, empregar grampas no canto de espirais.
Impresión a dobre cara en calidade “aforro de tinta”.
Non empregar páxinas en branco como separadores de capítulos ou partes.
Evitar anexos que non teñan unha referencia directa aos temas tratados nos traballos.
Para máis información, visite a ligazón: https://www.usc.gal/es/usc/institucional/desarrollo-sostenible
PERSPECTIVA DE XÉNERO
De acordo cos criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase empregar unha linguaxe non sexista tanto no traballo cotián na aula como nos traballos académicos solicitados. Pode atopar información ao respecto na seguinte ligazón:
http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/oix/descargas/lingua…
Tamén se aplicarán outras medidas para incorporar a perspectiva de xénero na docencia, como o recoñecemento e consideración das situacións particulares das estudantes, a promoción dun clima de interaccións igualitarias, a organización equitativa de grupos sempre que sexa posible, a visibilización das contribucións científicas e técnicas das mulleres na materia e das propias estudantes, así como a introdución do xénero como categoría de análise no traballo do alumnado.
PROTECCIÓN DE DATOS PERSOAIS
Aplicaranse as normas de privacidade e protección de datos persoais dispoñibles en:
https://www.usc.gal/gl/normativa/protecciondatos/index.html
Pablo Aguiar Fernández
- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Radioloxía e Medicina Física
- Correo electrónico
- pablo.aguiar [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor