Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 102 Horas de Titorías: 6 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Didáctica e Organización Escolar, Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Esta materia que abre o máster suscítase como unha revisión do estado da cuestión no que se refire á avaliación de programas e institucións. Somos conscientes de que os estudantes matriculados no curso, que proveñen de diversas titulacións, xa posúen coñecementos previos sobre estas temáticas, aínda que probablemente non todos, nin todos no mesmo grado de profundidade. Trátase, xa que logo, dun curso que debería, simultaneamente, sentar os conceptos básicos da avaliación de programas e institucións e profundar nas condicións que deben marcar as actuacións especializadas en devanditos ámbitos. Baixo esas premisas, a materia presenta os seguintes obxectivos:
1.- Establecer os conceptos básicos que serven para fundamentar a avaliación de programas e institucións e revisar os principais enfoques baixo os que se levan a cabo devanditos procesos.
2.- Analizar propostas e iniciativas de avaliación xa realizadas e deconstruirlas para analizar tanto a racionalidade á que pertencen, o enfoque en que se sitúan, o deseño do proceso, as evidencias seleccionadas, os instrumentos utilizados e as análises realizadas.
3.- Deseñar unha simulación simple de proceso de avaliación de programas ou institucións que tome en consideración os aspectos mencionados.
4.- Explicitar e reflexionar sobre os dilemas metodolóxicos e conflitos prácticos implícitos en todo proceso de avaliación.
1.- A avaliación de programas e institucións: que é e que sentido ten
2.- Principais enfoques na concepción e deseño de procesos de avaliación de programas e institucións.
3.- A avaliación de programas e institucións como proceso: contextualización, finalidade, dimensións a avaliar, muestreo, instrumentos, sistemas de análises, informes.
4.- A pragmática das avaliacións: negociación, recollida de información, triangulación, presentación de resultados.
5.- As condicións técnicas e políticas das avaliacións: lexitimidade, validez, fiabilidade, utilidade, impacto.
6.- Os axentes e audiencias da avaliación: axencias, avaliadores, clientes, beneficiarios, afectados. A avaliación dos avaliadores.
7.- A Metaevaluación e os sistemas de garantías de calidade. Dilemas e conflitos
BÁSICA
De Miguel, M. e Apodaca, P. (2009). Aseguramiento versus garantía de calidad en el sistema universitario español. Boletín de Psicología, 97, 35-54.
Escudero, T. (2003). Desde los tests hasta la investigación evaluativa actual. Un siglo, el XX, de intenso desarrollo de la evaluación en educación. RELIEVE, 9(1), 11-43.
Escudero Muñoz, J.M. e Trillo Alonso, F. (2015). Un análisis crítico del Espacio Europeo de Educación Superior como reforma de la enseñanza universitaria: los programas Verifica y Docentia en el contexto español. Educar em Revista, 57, 81-97.
Tiana, A. (2006). La evaluación de la calidad de la educación: conceptos, modelos e instrumentos. Transatlántica de Educación, 1, pp. 19-30.
COMPLEMENTARIA
Ball, S. (2003). Profesionalismo, gerencialismo y performatividad. Revista de Educación y Pedagogía, 15(36), 87-104.
Ball, S. (2010). Performatividad y fabricaciones en la economía educacional: en pos de la sociedad performativa. Educaçao & Realidade, 35(2), 37-55.
Cabrera, F. A. (2000). Evaluación de la formación. Síntesis.
Casanova. M. (2007). Hacia la selección de indicadores críticos en los centros docentes. Avances en Supervisión Educativa, 7
Casanova Rodríguez, M. A. (2004). Evaluación y calidad de centros educativos. La Muralla.
Castillo, S. e Cabrerizo, J. (2003). Evaluación de programas de intervención socioeducativa. Prentice-Hall.
De Grauwe, A. e Naidoo, J.P. (Eds.) (2004). School evaluation for quality improvement. UNESCO.
De Miguel, M. (2000). La evaluación de programas sociales: fundamentos y enfoques teóricos. Revista de Investigación Educativa, 18, 345-348.
De Miguel Díaz, M. (2015). Ideología y pedagogía empírica: cuestiones para un debate. Revista de Investigacion Educativa, 33(2), 269-287. DOI: http://dx.doi.org/10.6018/rie.33.2. 226611
Durán, D. (2004). La Reacción de los Profesores a las Evaluaciones Externas de los Establecimientos Escolares: La Proposición de un Modelo. Education Policy Analysis Archives, 12(9).
Eurydice (2004). Evaluación de los centros de enseñanza obligatoria en Europa. Eurydice.
Gutiérrez Pérez, J. (2012). Evaluación de la calidad de programas, centros y recursos de educación ambiental. Universidad de Granada.
Gimeno Sacristán, J. (2018). Cambiar los contenidos, cambiar la educación. Morata.
House, E. R. (1994). Evaluación, crítica y poder. Morata.
Marcelo, C. (2011). Evaluación del desarrollo profesional docente. Davinci.
Martínez Madiano, C. (2013). Evaluación de programas. Modelos y procedimientos. UNED.
Niremberg, O., Brawerman, J. e Ruíz, V. (2000). Evaluar para la transformación. Innovaciones en la evaluación de programas y proyectos sociales. Paidós
Nóvoa, A. (2010). La construcción de un Espacio Europeo de Educación: gobernando a través de los datos y la comparación. Revista Española de Educación Comparada, 16, 23-41.
Padilla, M.T. (2002). Técnicas e instrumentos para el diagnóstico y la evaluación educativa. CIS.
Pérez Juste, R. (2006). Evaluación de programas educativos. La Muralla.
Pérez Juste, R. (2016). ¿Quo vadis, evaluación? Reflexiones pedagógicas en torno a un tema tan manido como relevante. Revista de Investigación Educativa, 34(1), 13-30. DOI: http://dx.doi.org/10.6018/rie.34.1.239381
Stake, R.E. (2006). Evaluación comprensiva y evaluación basada en estándares. Ed. Graó.
Stufflebeam, D. e Shinkfield (1987). Evaluación sistemática. Guía teórica y práctica. Paidós/MEC.
Tiana, A. (2013). Los sistemas de indicadores: una radiografía de la educación. En M. Kisilevsky e E. Roca (Eds.), Indicadores, metas y políticas educativas. (pp. 17-30). Organización de los Estados Iberoamericanos para la Educación, la Ciencia y la Cultura.
A materia forma parte xunto coas de Investigación en E-learning e Investigación en Formación e Recursos Humanos do Módulo de Investigación. Comparte con estas materias unha serie de Competencias Xerais e Competencias Específicas que han de terse presente para poder comprender a interdisciplinariedade do Módulo:
COMPETENCIAS XERAIS:
1. Coñecer e utilizar variedade de recursos e técnicas especializadas para a construción de coñecementos científicos sobre a Formación.
2. Suscitar e resolver problemas extraídos da práctica, chegando a usar esquemas de resolución non coñecidos (ser creativo).
4. Organizar e xestionar a utilización e o funcionamento de recursos humanos, materiais e tecnolóxicos en contornas formativos.
6. Asumir un compromiso ético e metodolóxico coa práctica científica e profesional.
7. Ter iniciativa na intervención en contextos complexos resolver situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe.
10. Saber situarse asimilando rapidamente conceptos, ideas e experiencias dándolle un carácter persoal ao apreso, o que supón curiosidade por saber sobre temas novos e utilizar estratexias para ampliar o coñecemento.
11. Actuar con rigor e obxectividade e cautela á hora de emitir xuízos atendendo aos valores democráticos.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
1. Desenvolver unha actitude positiva, crítica e plural da investigación como ferramenta de comprensión e mellora da realidade educativa.
2. Tomar conciencia do valor social do coñecemento científico.
3. Comprender e aplicar técnicas e estratexias metodolóxicas adecuadas para a resolución de casos.
4. Identificar aspectos específicos das problemáticas e tendencias educativas actuais.
5. Desenvolver unha actitude positiva cara á incorporación das técnicas e/ou procedementos de recolleita de información no traballo profesional.
7. Participar de forma colaborativa no desenvolvemento do coñecemento científico, empregando unha linguaxe formal científico e promovendo a transferencia dos achados da investigación educativa á práctica profesional.
8. Deseñar e poñer en marcha procesos formativos de calidade que respondan a necesidades da práctica profesional e nichos formativos emerxentes.
9. Implicarse, aconsellar, organizar e dirixir plans de formación, desde o diagnóstico de necesidades ata a concreción en accións de formación organizadas por prioridade, así como a súa avaliación e seguimento.
10. Coñecer os fundamentos e a metodoloxía de avaliación, referida a programas, contextos, procesos, produtos, profesionais, institucións e/ou organizacións e sistemas educativos
11. Promover, planificar e dirixir a implantación de procesos e modelos de xestión da calidade.
12. Axudar a outros profesionais na elaboración de programas de formación tomando como soporte os medios e redes de información e comunicación.
13. Deseñar materiais didácticos e contornas formativos en rede axustados ás características dos suxeitos e os contextos nos que van ser implementados.
14. Elaborar e utilizar dispositivos de avaliación diagnóstica das características de suxeitos e colectivos en relación aos seus coñecementos, destrezas, valores, actitudes; así como dos seus comportamentos, necesidades, calidades e outras características que permitan xustificar e fundamentar a acción educativa que de dita detección derivarase.
15. Detectar e avaliar os diferentes factores tanto persoais, interpersonais ou sociais que inciden en determinadas situacións e que son xeradores ou manteñen situacións de exclusión.
En termos de resultados de aprendizaxe, e como Competencias Específicas da materia, o estudante deberá de ser capaz de:
1. Identificar, planificar e desenvolver os aspectos craves de calquera proceso de avaliación referido a programas, centros e institucións e sistemas educativos.
2. Deseñar e desenvolver estudos avaliativos desde distintos enfoques epistemolóxicos e metodolóxicos respectando as normas e estándares propios da avaliación.
3. Elaborar, adaptar e validar instrumentos de avaliación de programas.
4. Aplicar instrumentos de avaliación de programas e realizar informes de avaliación.
5. Analizar investigacións sobre avaliación de programas e institucións e elaborar un informe sobre a investigación.
6. Concibir a arquitectura dun informe avaliativo axeitado ás diferentes audiencias e para valorar a calidade técnica de informes xa publicados e referidos a programas de formación e institucións educativas
O desenvolvemento desta materia, seguindo a dinámica xeral do Máster, está dividida en sesións expositivas de carácter basicamente teórico e sesións interactivas nas que se debaterá e traballará de forma máis práctica. Hai que ter en conta que parte destas sesións, tanto expositivas como interactivas, tamén se desenvolven online os xoves e venres. Para que a proposta formativa teña viabilidade o estudante deberá realizar parte de traballo de forma autónoma en modalidade individual e noutras ocasións de forma colaborativa a través de grupos de traballo que se organizarán na materia. Tanto as sesións presenciais como as actividades propostas online contan cun apoio moi alto no Campus Virtual da USC, que se complementará coas aplicacións de traballo colaborativo dispoñibles en Microsoft Office365 vinculado á conta Rai. Isto supón que o Campus Virtual funciona como un lugar de apoio transversal a toda a materia, non só para as sesións online.
Hai que ter presente que toda a bibliografía usada estará a disposición do alumnado no espazo do Campus Virtual da materia. As actividades a desenvolver nas sesións interactivas suporá o desenvolvemento de tarefas que se atopan no Campus Virtual da materia en formato PDF cunha estrutura de arquivo tipo "nome.primeiroapelido.pdf". Nalgúns casos, estas tarefas requirirán un traballo cooperativo entre grupos dun máximo de 4 persoas. Estes grupos de traballo serán estables ao longo do cuatrimestre para evitar rotacións innecesarias.
Tamén hai que ter presente que esta materia comparte un espazo modular con outras dúas do máster (Investigación en formación e recursos humanos; Investigación en e-learning). As materias que comparten módulo realizarán talleres conxuntos para abordar os procesos de formación coas achegas dos distintos ámbitos de especialización e favorecer a interdisciplinariedade ao afrontar a resolución de casos prácticos. Esta tarefa non se require para o alumnado de Complementos de Formación. Neste contexto establécense relacións explícitas na docencia e nas propostas de traballo conxuntas que se propoñen como a análise de informes de investigacións punteiras nos diversos ámbitos estudados e recoñecer o avance no mundo científico e profesional dos equipos de investigación incluíndo os puntos fortes e débiles das diversas investigacións analizadas así como sesións compartidas para o traballo de casos prácticos, debates, seminarios e resolución de problemas. En concreto, desde esta materia e mantendo a experiencia de anos anteriores, propoñerase unha visita ás instalacións da Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia (Acsug) para o coñecemento do traballo que se desenvolve nesta institución e poñer en contexto gran parte do programa da materia en relación coas outras que conforman o módulo.
A distribución de tarefas faise tendo presente a carga horaria segundo os 6 créditos ECTS e as Competencias Específicas da materia cruzadas cos obxectivos propostos. No desglose de horas de traballo pódese diferenciar horas presenciais expositivas (12h.) e presenciais interactivas (16h.) xunto con sesións online expositivas (6h.) e sesións online interactivas (8h.) facendo un conxunto de 18h. expositivas e 24 h. interactivas. A estas horas hai sumar as horas de titorización (8h.) e as correspondentes ao traballo autónomo do estudante (100h.).
As actividades formativas que se desenvolverán basearanse nos seguintes elementos:
- Exposicións do profesorado: presentación de investigacións e estratexias de análises.
- Lectura e análise dunha documentación seleccionada a partir da bibliografía básica da materia: realización e entrega de fichas de análise.
- Debates sobre o contido suscitado no aula tomando en consideración as lecturas da materia.
- Elaboración e entrega das diferentes actividades e informes propostas polos profesores encargados da materia.
Os traballos propostos partirán dun contexto real de referencia para favorecer unha aprendizaxe situada e significativo. Con este obxectivo partirase das experiencias previas do alumnado fronte ás lecturas propostas, que detallarán nas fichas de análises propostas e que acompañarán dunha análise crítica á luz dos diferentes documentos de lectura propostos.
O desenvolvemento das sesións coas actividades propostas de forma máis sistemática con explicitación das cargas que supón de traballo para o alumnado detállase a continuación e supón un maior grado de desenvolvemento das actividades eixe propostas na materia:
1. Revisión/estudo/análise de dossier da materia.
2. Estudo de investigacións e exemplos de boas prácticas.
3. Análise de casos prácticos e debate.
4. Elaboración de informe ou proxecto.
O traballo do alumnado agrúpase en dous grandes bloques, deseñados en función dos obxectivos da materia, así como das actividades eixe propostas:
1º Bloque: trátase dun conxunto de 11 sesións presenciais e online que dan conta dos dous primeiros obxectivos da materia: (1) Establecer os conceptos básicos que serven para fundamentar a avaliación de programas e institucións e revisar os principais enfoques baixo os que se levan a cabo devanditos procesos e (2) Analizar propostas e iniciativas de avaliación xa realizadas e deconstruirlas para analizar tanto a racionalidade á que pertencen, o enfoque en que se sitúan, o deseño do proceso, as evidencias seleccionadas, os instrumentos utilizados e as análises realizadas.
2º Bloque: trátase dun conxunto de 10 sesións presenciais e online que dan conta dos dous últimos obxectivos da materia: (3) Deseñar unha simulación simple de proceso de avaliación de programas ou institucións que tome en consideración os aspectos mencionados (4) Explicitar e reflexionar sobre os dilemas metodolóxicos e conflitos prácticos implícitos en todo proceso de avaliación
Co fin de poder establecer conexións entre as tres materias que forman parte do Módulo de Investigación (Avaliación de Programas e Institucións; Formación e Recursos Humanos; E-Learning) cóntase coa realización de talleres para abordar os procesos de formación coas achegas dos distintos ámbitos de especialización e favorecer a interdisciplinariedade ao afrontar a resolución de casos prácticos. O fin desta tarefa é poder establecer pontes e conexións entre as materias permitindo desenvolvemento dun traballo transdisciplinar.
O traballo desta proposta suporá a asignación individual dun caso para traballar conxuntamente entre as materias do módulo. Os casos serán definidos desde o inicio da materia e serán asignados entre o alumnado de forma equilibrada, garantindo así a abordaxe de todos.
A proposta desenvolverase en cada unha das materias á luz dos coñecementos específicos traballados mediante sesións interactivas específicas que permitan poñer en contexto, a través dos casos asignados, as aprendizaxes en situacións reais que os poñan en valor. Este traballo de enriquecemento coordinado terá peche nunha sesión conxunta onde darán conta dunha visión conxunta dos casos. Nesta sesión contarán coa participación do profesorado do Módulo de Investigación o que permitirá ter unha visión transversal e multidimensional mediante un diálogo cos docentes das tres materias que integran o módulo para partir do traballo mostrado.
As materias que integran o módulo recollerán nas súas avaliacións o traballo que de forma específica desenvolverase en cada unha delas. Terase en conta ademais o produto final que se desenvolveu de forma transversal para o conxunto.
A avaliación será continua e basearase nunha serie de elementos con diferente carga porcentual. Estamos a falar de:
(1) participación activa do alumnado (10%),
(2) a elaboración das actividades e os informes propostos ao longo do desenvolvemento da materia a partir das lecturas dos documentos que se toman da bibliografía da materia (60%) e
(3) a contribución da materia na análise do caso proposto no Módulo de Investigación (30 %).
Este último apartado avaliarase a tomando como referencia o informe finalmente presentado no traballo conxunto do Módulo de Investigación. Este traballo requirirá unha defensa e avaliación conxunta por polo menos un docente de cada materia. A porcentaxe de avaliación terá presente a avaliación do propio informe (20%) e o seu defensa (10%).
Para superar a materia é imprescindible obter un mínimo dun 4 sobre 10 en cada unha das partes que anteriormente se detallan. Na segunda oportunidade mantéñense os mesmos criterios e porcentaxes que na primeira. Tamén se manteñen para o alumnado repetidor. No caso de alumnado de complementos de formación, a súa avaliación prescindirá do traballo conxunto co resto das materias do módulo e a carga porcentual do traballo conxunto incorporarase ao apartado 2 supoñendo este o 90%.
Debido ás características das materias que compoñen o Módulo de Investigación, NON SE CONTEMPLA A POSIBILIDADE DE ESTUDANTES CON DISPENSA DE ASISTENCIA A CLASE.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o que se recolle na Normativa de avaliación do rendemento dos estudantes e de revisión das cualificaciones.
Na realización das prácticas e traballos seguiranse as normas APA -Publication Manual of the American Psychological Association (APA). 7ª ed., que se poden consultar no seguinte enlace:
http://www.apastyle.org
Ver guía resumida en castelán nas seguintes direccións:
https://www2.javerianacali.edu.co/centro-escritura/recursos/manual-de-n…
A distribución oficial de tempos establecida para esta materia é a seguinte:
Número de créditos ECTS: 6
Horas totais de traballo na materia: 150
Horas expositivas: 18
Horas interactivas: 24
Horas de titoría: 8
Tempo de traballo autónomo do estudante: 100
Para poder desenvolver de forma correcta o traballo proposto, é fundamental por parte do alumnado evitar a acumulación de traballos cara ao final da docencia. Para facilitar esta carga de traballo e que sexa proporcional, estableceranse unha serie de datas máximas para a entrega das diferentes tarefas no propio Campus Virtual. Cada un dos profesores que forman parte do equipo docente dará as orientacións que considere pertinentes para obter o máximo provecho do traballo realizado.
A USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obligatoria.
Perspectiva de xénero: en atención aos criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso de linguaxe non sexista tanto no traballo cotián de aula como nos traballos académicos encomendados.
Respecto de a normativa de protección de datos: https://www.usc.gal/gl/normativa/protecciondatos/index.html
Utilización do móbil no aula: queda restrinxido o uso do teléfono móbil no aula ao seu uso como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que se poidan derivar dun uso non adecuado do mesmo.
Recoméndase que nas sesións virtuais síncronas o alumnado active a cámara e o micrófono para fomentar a interacción e garantir o seguimento real das sesións.
Rebeca Garcia Murias
Coordinador/a- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
- Teléfono
- 881 8-138
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Fernando Fraga Varela
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Teléfono
- 881812128
- Correo electrónico
- fernando.fraga [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Luns | |||
---|---|---|---|
18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | AULA 1 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
Mércores | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLIL_01 | Galego, Castelán | AULA 1 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
Xoves | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | AULA 1 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
16.01.2024 17:00-19:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 1 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
17.06.2024 17:00-19:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 1 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |