Skip to main content

Antecedentes

Textos luso-casteláns dos séculos XVI y XVII

O estudo da literatura luso-castelá inaugúrase coa obra de Domingo Garcia Péres, Catálogo razonado biográfico y bibliográfico de los autores portugueses que escribieron en castellano (1890), cunha ampla relación de autores e obras aínda útil hoxe (actualizada na BDCLLP que coordina Marcos de Dios) e o ensaio A litteratura hespanhola em Portugal (1915) de Sousa Viterbo.

Aínda que non faltan valiosas achegas individuais, debe destacarse o labor realizado por grupos de investigación, con frecuencia recollido en obras colectivas que supuxeron sucesivos avances no coñecemento deste fenómeno. Apúntanse a continuación as fundamentais:

O proxecto de investigación El castellano como lengua literaria en Portugal, da Universidad de Salamanca, coordinado por Ángel Marcos de Dios, responsable da Base de datos del castellano como lengua literaria en Portugal (BDCLLP), dos volumes de Aula bilingüe (2008, 2012) e do portal Aula bilingüe.

O proxecto de investigación dirixido por Tobias Brandenberger Contacto de culturas, conflicto de culturas: construcción y elaboración literaria de las relaciones hispano-portuguesas, da Universidad de Basilea, base do número monográfico de Iberorromania (7, 28, 2007): España y Portugal: antagonismo literarios e históricos (siglos XVI-XVIII).

O volume colectivo editado por José Miguel Martínez Torrejón La littérature d’auteurs portugais en langue castillane (Arquivos do Centro Cultural Calouste Gulbenkian, 44, 2002), que reúne os relatorios do coloquio celebrado no Centre Cultural Portugais en 2001. Martínez Torrejón é así mesmo responsable do portal de Literatura hispano-portuguesa do Centro Virtual Cervantes.

A publicación da Universidade de Porto Península. Revista de Estudios Ibéricos, que desde 2003 aborda desde diversos ángulos esas relacións interliterarias.

O congreso organizado pola Casa de Velázquez Literatura áurea ibérica. La construcción de un campo literario peninsular (siglos XVI y XVII), coordinado por Aude Plagnard e Jaime Galbarro (2016), así mesmo editores do número monográfico de e-Spania, Literatura áurea ibérica (27, xuño de 2017), que recolle os relatorios de devandito evento.

O proxecto de investigación La poesía hispano-portuguesa de los siglos xvi y xvii: contactos, confluencias, recepción, que deu lugar ao simposio XVI-XVII: Letras hispano-portuguesas (Universidade de Santiago de Compostela, 2017) e ao volume Letras hispano-portuguesas de los siglos XVI y XVII: aproximaciones críticas (Criticón, 134, 2018), coordinado por Soledad Pérez-Abadín Barro e Martha Blanco González.

A seguinte selección bibliográfica reúne estudos de referencia para o tema:

Abuín, Anxo e Anxo Tarrío, Bases metodolóxicas para unha historia comparada das literaturas da Península Ibérica, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2004.

Almoyna, Julio Martinez e Antero Vieira de Lemos, La lengua española en la literatura portuguesa, Madrid, Imnasa, 1968.

Álvarez-Cifuentes, Pedro, “Bases de datos y literatura ibérica. Aula Ibérica Online / Aula Bilingüe y el corpus de Literatura Hispano-Portuguesa de la Fundación. Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes”, e-ScriptaRomanica, 5, 2018, pp. 3-11.
Brandenberger, Tobias, ed. de Iberoamericana, 7, 28, 2007, pp. 79-97.

Casas Vales, Arturo, “Sistema interliterario y planificacion historiográfica a propósito del espacio geocultural ibérico”, Interlitteraria, 8, 2003, pp. 68-97.

Dasilva, Xosé Manuel, “La traducción literaria entre español y portugués en los siglos XVI y XVII”, e-Spania, 27, 2017 (http://e-spania.revues.org/26695).

García Martín, Ana María, “El bilingüismo luso-castellano en Portugal: estado de la cuestión”, en Aula bilingüe. Investigación y archivo del castellano como lengua literaria en Portugal, ed. Ángel Marcos de Dios, Salamanca, Luso-Española de Ediciones, 2008, vol. I, pp. 5-44.

Glaser, Edward, Estudios hispano-portugueses. Relaciones literarias del Siglo de Oro, Madrid, Castalia, 1957.

Jorge, Ricardo, A Intercultura de Portugal e Espanha no passado e no futuro, Porto, Araujo, 1921.

Marcos de Dios, Ángel, ed. de Aula bilingüe, I. Investigación y archivo del castellano como lengua literaria en Portugal, ed. Ángel Marcos de Dios, Salamanca, Luso-Española de Ediciones, 2008.

—, Aula bilingüe, II. Usos del castellano y competencias plurilingües en el sistema literario peninsular, ed. Ángel Marcos de Dios, Salamanca, Luso-Española de Ediciones, 2012.

—, coord. de Aula Ibérica Online (http://filologiaportugesa.es/aulaIbericaActual.asp).

—, coord. de la Base de datos del castellano como lengua literaria en Portugal (BDCLLP) (http://estudiosportugueses.es).

Martínez Torrejón, José Miguel, “Prologue”, Arquivos do Centro Cultural Calouste Gulbenkian: La littérature d’auteurs portugais en langue castillane, 44, 2002, pp. 3-9.

—, “Primos nefandos, parientes pobres, vecinos sospechosos: tres lanzas por los estudios ibéricos”, e-Spania, 27, 2017 (http://e-spania.revues.org/26728).

Péres, Domingo Garcia, Catálogo razonado biográfico y bibliográfico de los autores portugueses que escribieron en castellano, Madrid, Imprenta del Colegio Nacional de Sordo-Mudos y de Ciegos, 1890.

Pérez-Abadín Barro, Soledad, “Tareas pendientes: la poesía hispano-lusa de los siglos XVI y XVII”, Edad de Oro, 30, 2011, pp. 257-296.

—, “A la margen del Tajo, en claro día: procesos de reescritura en un soneto de Camões”, en Actas do CEL. Filologia e Literatura, 4, coord. Maurizio Perugi, Lisboa/Genève, Edições Colibri, 2016, pp. 99-130.

Plagnard, Aude e Jaime Galbarro García, “Literatura áurea ibérica. La construcción de un campo literario peninsular en los siglos xvi y xvii”, e-Spania, 27, 2017 (http://e-spania.revues.org/26636).

Silva, Vítor Aguiar e, “Camões e a comunidade interliterária luso-castelhana nos séculos XVI e XVII (1572-1648)”, en A Lira Dourada e a Tuba Canora, Lisboa, Livros Cotovía, 2008, pp. 55-92.

—, coord. de Dicionário de Luís de Camões, Alfragide, Caminho, 2011.

Spaggiari, Barbara, Maurizio Perugi e Rita Marnoto, dirs. do portal internacional do CIEP (Centre International d’Études Portugaises de Genève) (http://ciep-ge.com).

Vasconcelos, Carolina Michaëlis de, “Investigações sobre sonetos e sonetistas portugueses e castelhanos”, Revue Hispanique, 22, 1910, pp. 509-614.

Vázquez Cuesta, Pilar, “O bilingüismo castelhano-português na época de Camões”, Arquivos do Centro Cultural Português, Camões, 16, 1981, pp. 807-827.

Viterbo, Francisco Marques de Sousa, “A Litteratura Hespanhola em Portugal (1915)”, en Perfiles de la traducción hispano-portuguesa, ed. Xosé Manuel Dasilva, Vigo, Editorial Academia del Hispanismo, 2010, vol. III, pp. 149-161.

The contents of this page were updated on 06.12.2023.