Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
Áreas: Literatura Española
Centro Facultade de Filoloxía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
A materia tenda aprofondar no coñecemento da elaboración do libro, como soporte principal de transmisión da literatura. Os principios da súa confección, antes y sobre todo despois da imprenta, inciden sobre a transmisión dos textos e a súa entidade. Xa que logo, é preciso coñecer con detalle a historia do libro nas súas diversas épocas.
A materia considerase directamente emparentada con “Bases metodológicas da edición e da historia dos textos literarios”. Insistiráse sobre todo nos aspectos relacionados coa chamada “bibliografía material” e a “bibliografía textual” anglosaxona, con menor atención ó concepto tradicional enfocado as “fontes de información bibliográfica” ou repertorios. Atenderáse tamén á historia do libro e a evolución da súa significación social (centros de producción, consumo, lexislación, comercio, lectura...).
Desta forma, pretendese capacitar ó alumnado para a descripción e identificación dos impresos (como producto tipográfico, como producto editorial e como producto textual), así como familiarizalo coa descripción bibliográfica rigorosa.
Tema 1. Introdución. A escritura: formas de comunicación. O libro antigo.
Tema 2. Ol libro na Idade Media. A época do manuscrito. Conceptos fundamentais de codicoloxía.
Tema 3. A invención da imprenta de tipos móviles. A súa introdución en España. Incunables.
Tema 4. O proceso de impresión no periodo da imprenta manual. Os materiais.
Tema 5. Morfoloxía do libro impreso antigo.
Tema 6. O libro impreso: edición, emisión, estado. Censura e lexislación.
Tema 7. O libro na la época contemporánea. A imprenta mecánica.
Tema 8. A descrición bibliográfica. A bibliografía da literatura española.
Bibliografía básica
Julián Martín Abad, Los primeros tiempos de la imprenta en España (c. 1471-1520), Madrid, Eds. del Laberinto, 2003.
Julián Martín Abad, Los libros impresos antiguos, Valladolid, Universidad, 2004.
Francisco Rico, ed., Imprenta y crítica textual en el Siglo de Oro, Valladolid, Universidad-Centro para la Edición de los Clásicos Españoles, 2000.
Francisco Rico, El texto del “Quijote”. Preliminares a una ecdótica del Siglo de Oro, Valladolid, Universidad-Centro para la Edición de los Clásicos Españoles, 2005 [2006] y Barcelona, Destino.
VV. AA., Aquí se imprimen libros. La imprenta en la época del Quijote, Madrid, Ollero y Ramos, 2005.
Jaime Moll, De la imprenta al lector. Estudios sobre el libro español de los siglos XVI al XVIII, Madrid, Arco, 1994.
Jaime Moll, Problemas bibliográficos del libro del Siglo de Oro, Madrid, Arco, 2011.
Bouza Álvarez, Fernando, «Dásele licencia y privilegio». Don Quijote y la aprobación de libros en el Siglo de Oro, Madrid, Akal, 2012
Luis Iglesias Feijoo, “La Iglesia y la censura de libros en el Siglo de Oro”, en Rebeca Lázaro Niso, Carlos Mata Induráin, Miguel Riera Font y Oana Andreia Sâmbrian, eds., Iglesia, cultura y sociedad en los siglos XVI-XVII, New York, IDEA/IGAS, 2016, págs. 63-77.
Luis Iglesias Feijoo, “El mercader de libros”, en Christoph Strosetzki, ed., El poder de la economía. La imagen de los mercaderes y el comercio en el mundo hispánico de la Edad Moderna, Madrid, Iberoamericana-Frankfurt a. M., Vervuert, 2018, págs. 123-148.
Luis Iglesias Feijoo, “«Tiempos recios». La aprobación de libros en la España del Siglo de Oro”, Boletín de la Biblioteca de Menéndez Pelayo, XCIII-XCIV, 2017-2018, págs. 31-92.
Bibliografía complementaria
John Dreyfus y François Richaudeau, eds., Diccionario de la edición y de las artes gráficas, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 1990.
José Martínez de Sousa, Diccionario de bibliología y ciencias afines, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 19932ª.
Louise-Noëlle Malclès, Manuel de Bibliographie, Paris, PUF, 19854ª.
Luigi Balsamo, La bibliografía. Historia de una tradición, Gijón, Trea, 1998.
Valentino Romani, Bibliologia. Avviamento allo studio del libro tipografico, Milano, Sylvestre Bonnard, 2000.
Andrea De Pasquale, Che cos’è la bibliologia, Roma, Carocci, 2018.
Harld Haarmann, Historia universal de la escritura, Madrid, Gredos, 2001.
Fabio M. Bertolo, Paolo Cherubini, Giorgio Inglese y Luisa Miglio, Breve storia della scrittura e del libro, Roma, Carocci, 2004.
Agustín Millares Carlo, Introducción a la historia del libro y de las bibliotecas, México-Madrid, Fondo de Cultura Económica, 1971.
Lucien Febvre y Henri-Jean Martin, La aparición del libro, México, UTEHA, 1962.
Svend Dahl, Historia del libro, Madrid, Alianza, 1972.
José Martínez de Sousa, Pequeña historia del libro, Gijón, Trea, 19993ª.
Hipólito Escolar, Historia universal del libro, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez-Pirámide, 1993.
Frédéric Barbier, Historia del libro, Madrid, Alianza Editorial, 2005.
S. H. Steinberg, Five Hundred Years of Printing [1955], New Edition by John Trevitt, London, The British Library y Oak Knoll Press, 1996.
Leslie Howsam, ed., The Cambridge Companion to the History of the Book, Cambridge, Cambridge University Press, 2015.
Lorenzo Baldacchini, Il libro antico, Roma, La Nuova Italia Scientifica, 1982.
Giuseppina Zappella, Il libro antico a stampa, Milano, Editrice Bibliografica, 2 vols., 2001-2004.
Manuel José Pedraza Gracia, Yolanda Clemente San Román y Fermín de los Reyes Gómez, El libro antiguo, Madrid, Síntesis, 2003.
Andrew Pettegree, The Book in the Renaissance, New Haven-London, Yale University Press, 2010.
Manuel José Pedraza Gracia, El libro español del Renacimiento. La “vida” del libro en las fuentes documentales contemporáneas, Madrid, Arco, 2008.
Guglielmo Cavallo y Roger Chartier, eds., Historia de la lectura en el mundo occidental, Madrid, Taurus, 1998.
Henri-Jean Martin, Historia y poderes de lo escrito, Gijón, Trea, 1999.
Colin Clair, Historia de la imprenta en Europa, Madrid, Ollero y Ramos, 1998.
Pedro Bohigas, El libro español, Barcelona, Gustavo Gili, 1962.
Hipólito Escobar, ed., Historia ilustrada del libro español, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez-Pirámide, 1993-1996.
vol. I: Los manuscritos.
vol. II: De los incunables al siglo XVIII.
vol. III: La edición moderna. Siglos XIX y XX.
Víctor Infantes, François Lopez y Jean-François Botrel, eds., Historia de la edición y de la lectura en España. 1472-1914, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 2003.
José Simón Díaz, El libro español antiguo, Madrid, Ollero y Ramos, 2000.
Elisa Ruiz, Manual de codicología, Salamanca, Fundación Germán Sánchez Ruipérez-Madrid, Pirámide, 1988.
Alberto Jurado, La imprenta. Orígenes y evolución, Torrejón de Ardoz, Madrid, Capta, 1998.
Juan Delgado Casado, Introducción a la bibliografía, Madrid, Arco, 2005.
Ronald B. McKerrow, Introducción a la bibliografía material, Madrid, Arco, 1998.
Philip Gaskell, Nueva introducción a la bibliografía material, Gijón, Trea, 1999.
Fredson Bowers, Principios de descripción bibliográfica, Madrid, Arco, 2001.
Alberto Montaner Frutos, Prontuario de bibliografía, Gijón, Trea, 1999.
Julián Martín Abad, Margarita Becedas González y Óscar Lilao Franca, La descripción de impresos antiguos: análisis y aplicación de la ISBD (A), Madrid, Arco, 2008.
Susanna Villari, Che cos’è la filologia dei testi a stampa, Roma, Carocci, 2014.
Paola Italia y Giulia Raboni, Che cos’è la filologia d’autore, Roma, Carocci, 2010.
Para acadar os obxectivos, utilizaránse conceptos chave da bibliografía actual, atenderáse ó sei desenvolvemento e traballarase con exemplos concretos. Pretendese abranguer un panorama o máis amplo posible dos aspectos abordados, antes que deterse en observacions de detalle.
O estudante parte da competencia proporcionada polos estudios previos de literatura e deberá adquirir a pertinente destreza para enfrentarse cos problemas básicos plantexados polo libro como elemento de transmisión nas diferentes épocas da historia literaria.
Danse por supostos os coñecementos histórico-filolóxicos e bibliográficos necesarios para o estudo e a edición da literatura.
Dada a incertidume orixinada pola pandemia vírica aparecida no curso 2019-2020, que podería incidir sobre o normal desvolvemento do curso,´compre prever as posibles situacións (chamadas “escenarios” na pintoresca linguaxe empregado por certos ámbitos administrativos) que poden darse dende o principio ou ao longo do desenvolvemento do periodo lectivo.
A maior parte das sesións serán teórico-prácticas, con apoio en textos, libros e imaxes.
Desenvolveranse asimesmo prácticas propiamente ditas en horario de aula sobre libros, reproducións fotográficas ou facsímiles adaptados ao correspondente apartado do programa (descrición de aspectos formais externos e internos de libros).
Co fin de complementar os contidos e verificar a comprensiión dos conceptos e técnicas expostas,xfacilitaránse lecturas complementarias e proporanse exercicios prácticos que serán evaluados.
Contemplase a intervención dos estudiantes con breves exposicions sobre aspectos concretos, que poden ser obxecto de debate.
De ser posible, visitaranse os fondos antigos dalguna Biblioteca importante, como a Xeral da Universidad de Santiago.
Para evaluar os resultados da aprendizaxe farase un seguimento persoal e directo de cada un dos estudiantes, mediante os exercicios e as prácticas que se realicen na aula, así como os debates, as exposicions e a atención tutorial.
Co propósito de favorecer a realización do TFM, ista materia non exixirá obrigatoriamente un traballo escrito, que sí pode ser voluntario.
Para obter os créditos correspondentes será necesario asistir as sesiones presenciais e realizar nelas os exercicios ou probas (escritos e orais) asociados á teoría e práctica da materia.
Aspectos avaliables ey porcentaxes na calificación:
a) Exame final teórico-práctico. Suporá un mínimo do 60% da calificación da materia.
b) Avaliación continua da parte práctica da materia mediante calificación das intervencions dos estudantes nas clases (identificación, transcripción, etc.) e/ou de exercicios ou traballos prácticos escritos realizados e orientados nas clases interactivas. Suporá un máximo do 40% da nota final.
No caso de que o estudante non teña calficacions ó longo do curso, ou se obtén dispensa de asistencia, no exame final haberá unha parte práctica.
Na segunda oportunidade de exame haberá tamén unha parte teórica e unha práctica, coa ponderación indicada.
No caso de realización fraudulenta de exercicios e probas, será de aplicación a normativa xeral de evaluación.
Por ser materia de 3 créditos ECTS, correspóndelle 20 horas de docencia presencias e 55 de preparación e exames, para un total de 75 horas de traballo para cada estudante.
A asistencia a clase considerase indispensable para familiarizarse cos contidos de cada tema e as orientacions pertinentes, e tamén para poder levar ó cabo o traballo individual e colectivo nesas sesions e desenvolver intervencions.
As titorías permitirán clarexar aqueles puntos nos que un estudante tente resolver dúbidas concretas ou aprofondar nalgún aspecto.
Resultará importante para o desenvolvemento do curso unha alta capacidade de lectura e análise. Tamén resulta aconsellable o interese polos aspectos históricos e culturais do libro.
"Bibliografía material, codicoloxía e historia do libro" é una materia de 3 créditos ECTS integrada no Módulo 1 de materias obrigatorias comúns do Máster Universitario en Estudos da Literatura e da Cultura.
Plan de continxencia:
Se a situación exixira restricción parcial da asistencia, dado que o número de matriculados neste Master e a aula edxudicada permite a distribución nela con seguridade sanitaria, non parece necesarias grandes modificacións. Se se dera o peche total de de instalacións, toda a docencia se desenvolvería de xeito virtual, a través dos medios da USC. O exame sería, xa que logo, nonpresencial.
Luis Iglesias Feijoo
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Literatura Española
- Teléfono
- 881811804
- Correo electrónico
- luis.iglesias.feijoo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Emérito LOU
Martes | |||
---|---|---|---|
18:30-20:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | D08 |
Xoves | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | D08 |
13.01.2021 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | D11 |
13.01.2021 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 | D11 |
21.06.2021 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | D11 |
21.06.2021 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 | D11 |