Créditos ECTS Créditos ECTS: 3.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 59.5 Horas de Titorías: 3.5 Clase Expositiva: 10.5 Clase Interactiva: 14 Total: 87.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Áreas: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Centro Facultade de Formación do Profesorado
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Os obxetivos da materia son os mesmos independentemente do escenario. Ditos obxetivos son os de coñecer e comprender as características evolutivas e os procesos de aprendizaxe dos alumnos/as adolescentes.
Coñecer os principais aspectos cognitivos que afectan o desenvolvemento humán.
Os contidos serán os mesmos independentemente do escenario, estructúranse en torno a catro núcleos temáticos que, desde os aspectos máis globais ata os máis específicos, inciden nas connotacións propias da educación escolar, na necesidade de reflexión sobre as formas en que os alumnos e alumnas aprenden, así como no modo en que as actividades de ensinanza propostas polos docentes contribúen á aprendizaxe destes.
Os núcleos temáticos son:
1. Educación e desenvolvemento humano:
- Concepto de desenvolvemento: características e áreas fundamentais.
- As relacións entre educación e desenvolvemento.
- Desenvolvemento, cultura, educación e escolarización.
2. Desenvolvemento psicolóxico na adolescencia:
- Aspectos cognitivos: o pensamento formal, límites e posibilidades.
- Aspectos socio-afectivos: formación da identidade e problemática adolescente.
3. Procesos psicolóxicos básicos na aprendizaxe:
- A motivación como variable definitiva na aprendizaxe e no ensino.
- Aptitudes e actitudes.
- Os estilos de aprendizaxe.
4. Ensinar e aprender na escola do século XXI:
- Aprender e ensinar: construcción de coñecementos mediada pólo profesor.
- A aprendizaxe na escola como elaboración de significados: á busca da comprensión.
- A aula como espacio social de construcción do coñecemento.
- Atención á diversidade.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA E COMPLEMENTARIA
O alumnado terá acceso á bibliografía básica proposta en calquera dos tres escenarios estando ésta disponible online.
DOCUMENTOS DE TRABALLO
NÚCLEO 1:
Educación e desenvolvemento humano:
1. PALACIOS, J. (1992): Introducción a la Psicología Evolutiva: Historia, conceptos básicos y metodología. En J. Palacios, A. Marchesi y C. Coll (Coord.), Desarrollo psicológico y educación, Vol. I Psicología Evolutiva (pp. 24-32). Madrid: Alianza Editorial.
2. PALACIOS, J., COLL, C. y MARCHESI, A. (1992): Desarrollo psicológico y procesos educativos. En J. Palacios, A. Marchesi y C. Coll (Coord.), Desarrollo psicológico y educación, Vol. I Psicología Evolutiva (pp. 367-383). Madrid: Alianza Editorial.
NÚCLEO 2:
Desenvolvemento psicolóxico na adolescencia:
3. GONZÁLEZ, Mª M. y DE LA MATA, M (1994): Caracterización de la psicología del/la adolescente: aspectos cognitivos y socioafectivos. En ICE Universidad de Sevilla: Materiales Didácticos. Didáctica General. Psicología de la Educación (pp. 83-97). Sevilla: I.C.E.
4. OLIVA, A. (2003). Adolescencia en España a principios del siglo XXI. Cultura y Educación, 15, 373-383.
NÚCLEO 3:
Procesos psicolóxicos básicos na aprendizaxe:
5. ALONSO, J. y MONTERO, I. (2001). Orientación motivacional y estrategias motivadoras en el aprendizaje escolar. En C. Coll, J. Palacios y A. Marchesis (Comps.), Desarrollo Psicológico y Educación Vol. II (pp. 259-283).
6. SOLÉ, I. (1993): Disponibilidad para el aprendizaje y sentido del aprendizaje. En C. Coll et al.: El constructivismo en el aula (pp. 25-45). Barcelona: Graó.
7. ALONSO TAPIA, J. (1997): Un problema: ¿Qué hacer para motivar a mis alumnos? En: Motivar para el aprendizaje. Teorías y estrategias (pp. 13-18). Madrid: Edebé.
8. GOOD T. y BROPHY J. (1996): Implicaciones para los profesores. Estrategias de los profesores para influir en la motivación. En: Psicología Educativa Contemporánea (pp. 343-344 e 348). México: McGraw-Hill.
NÚCLEO 4:
Enseñar e aprender na escola do siglo XXI:
9. MONEREO, C. y POZO, J.I. (2001). ¿En qué siglo vive la escuela? Cuadernos de Pedagogía, 298, 50-55
10. GARCÍA MADRUGA, J.A. (1995): Aprendizaje por descubrimiento frente a aprendizaje por recepción: la teoría del aprendizaje verbal significativo. En C. Coll; J. Palacios y A. Marchesi (Eds.): Desarrollo psicológico y educación II (pp. 81-92). Madrid: Alianza.
11. DOLZ, Mª D. y MOLTÓ, P. (1993): Vías y medidas de atención a la diversidad en la ESO. Aula de Innovación Educativa, 12, 58-63.
12. Agrupamientos Específicos y Programas de Ciclo Adaptado.
13. Las medidas de atención a la diversidad en la Ley Orgánica de Educación.
BIBLIOGRAFÍA
Alonso, J. (1997): Motivar para el aprendizaje. Teorías y estrategias. Barcelona: EDEBÉ.
Ausubel, D.P., Novak, H.D. e Hanesian, H. (1983): Psicología educativa. Un punto de vista cognoscitivo. México: Trillas.
Berger, K.S. (2004). Psicología del desarrollo: Infancia y adolescencia. Madrid: Panamericana.
Bruer J.T. (1995): Escuelas para pensar. Una ciencia del aprendizaje en el aula. Madrid: MEC/Paidós.
Berk, L.E. (2001). Desarrollo del niño y del adolescente. Madrid: Pearson Educación.
Coll, C. (Coord., 2010). Desarrollo, aprendizaje y enseñanza en la educación secundaria. Barcelona: Graó.
Coll, C. (1998): Psicología de la educación. Madrid: EDHASA.
Coll, C., Palacios, J. e Marchesi, A. (Comps.) (2001): Desarrollo psicológico y educación (3 vols.).Madrid: Alianza Psicología.
Coll, C., Palacios, J. e Marchesi, A. (Comps.) (2007): Psicología de la educación escolar. Madrid: Alianza Psicología.
Delval, J. (1999): Aprender en la vida y en la escuela. Madrid: Morata.
Delval, J. (2002): La escuela es posible. Como hacer unha reforma de la educación. Barcelona: Ariel.
Diccionario de Psicoloxía e Educación (1999). Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Escaño, J. e Gil, M. (1992): Cómo se aprende y cómo se enseña. Barcelona: Horsori.
Fernández, P. e Melero, M.A. (Comps.) (1995): La interacción social en contextos educativos. Madrid: Siglo XXI.
Fernández Sierra, J. (Coord.) (1995): El trabajo docente y psicopedagógico en educación secundaria. Málaga: Aljibe.
Flavell, J.H. (1993): El desarrollo cognitivo. Madrid: Aprendizaje-Visor.
Gardner, H. (2000): La educación de la mente y el conocimiento de la disciplina: lo que todos los estudiantes deberían comprender. Barcelona: Paidós.
Good T. e Brophy J. (1996): Psicología educativa contemporánea.Mexico: McGraw-Hill.
Henson, K. T., Eller, B. E. ( 2000). Psicología educativa para la enseñanza eficaz. México: Thomson.
Johnson, D.W. et al. (1999): El aprendizaje cooperativo en el aula.Barcelona: Paidós.
Kimmel, D.C. e Weiner, I.B. (1998). La Adolescencia: una transición del desarrollo. Barcelona: Ariel.
Lacasa, P. (1994): Aprender en la escuela, aprender en la calle. Madrid: Aprendizaje-Visor.
Marchena, R. (2005): Mejorar el ambiente en las clases de secundaria. Archidona (Málaga): Aljibe.
Monereo C. (2000) (Coors): Estrategias de aprendizaje. Madrid: Machedo libros.
Monereo C. (2001): Ser estratégico y autónomo aprendiendo: métodos didácticos de enseñanza estratégica. Barcelona: Grao.
Monereo C. e Clariana M. (1993): Profesores y alumnos estratégicos. Cuando aprender es consecuencia de pensar. Madrid: Pascal S.A.
Papalia, D., Wendkos, S. e Duskin, R.: (2001): Desarrollo humano. Bogotá: McGraw-Hill.
Pérez Cabaní Mª.L. (coord.) (1997): La enseñanza y el aprendizaje de estrategias desde el curriculum. Barcelona: Horsori.
Perrenoud, P. (2004): Diez nuevas competencias para enseñar. Invitación al viaje. Barcelona: Graó.
Porlán, R. (1993): Constructivismo y escuela. Hacia un modelo de enseñanza-aprendizaje basado en la investigación. Sevilla: Díada.
Pozo, J.I. e Monereo C. (Coords) (1999): El aprendizaje estratégico: enseñar a aprender desde el curriculo. Madrid: Santillana.
Santrock, J.W. (2003). Adolescencia. Psicología del desarrollo. Madrid: Mc Graw-Hill.
Santrock, J.W. (2002). Psicología de la educación. Madrid: Mc Graw-Hill.
Stasser, K. e Thompson, R. (1997): Psicología del desarrollo: Infancia y adolescencia. Madrid: Editorial Médica Panamericana.
Stones, E. (1979): Psicopedagogía. La teoría psicológica y la práctica de la enseñanza. Barcelona: Paidós.
Woolfolk, A. e MacCune, L. (1989): Psicología de la educación para profesores. Madrid: Narcea.
Competencias Xerais:
Tomar conciencia da importancia e necesidade dunha formación psicopedagóxica que posibilite o desenvolvemento das competencias precisas para o exercicio da profesión docente.
- Analizar as relacións existentes entre desenvolvemento de capacidades, aprendizaxe de contidos escolares e educación escolar.
- Identificar a natureza interactiva do proceso de ensinanza e aprendizaxe escolar.
- Coñecer os procesos psicolóxicos implicados na aprendizaxe escolar (motivación, atribucións, expectativas, ...).
- Elaborar criterios psicopedagóxicos para a intervención educativa na Educación Secundaria.
Competencias específicas:
- Identificar dificultades de aprendizaxe, informalas e colaborar no seu tratamento.
- Coñecer as propostas e desenvolvementos actuais baseados na aprendizaxe de competencias.
- Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe.
- Coñecer os procesos de interacción e comunicación no aula.
- Comprender os principios básicos do desenvolvemento psicolóxico e de aprendizaxe escolar.
- Coñecer o currículo escolar e o seu encadre dentro de desenvolvemento esoclar..
- Falar, ler e escribir correcta e adecuadamente nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma
- Coñecer as dificultades para a aprendizaxe das linguas oficiais de estudantes doutras linguas.
Competencias transversales:
- Coñecemento instrumental de linguas estranxeiras.
- Coñecemento instrumental da lingua galega.
- Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
- Competencia informacional.
En función dos diferentes contextos e situacións, tratarase de estimular a participación activa dos alumnos e alumnas, por medio de actividades que posibiliten a reflexión (individual e/ou colectiva) e o traballo en equipo, así como a análise e aplicación dos temas tratados a situacións cotiáns do mundo da educación (supostas e/ou reais).
En función da situación sanitaria, a metodoloxía pode sufrir cambios que permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade.
De modo xeral, nesta materia obrigatoria que se imparte en diferentes especialidades do Máster Universitario en Profesorado de Educación Secundaria, a avaliación terá en conta o traballo desenvolvido durante o curso. Será valorada de forma ponderada a asistencia á clase, as probas específicas e os documentos escritos que, nas súas diferentes modalidades, se programen. En cada unha das especialidades, os distintos profesores e profesoras do Departamento de Psicoloxía Evolutiva e da Educación, contemplarán nas súas Guías docentes o peso que na cualificación final teñen o exame, a participación do alumnado nas actividades programadas para cada unha das sesións do curso e a elaboración, en equipos cooperativos e/ou individualmente, monográficos, informes, recensións.
RESUMO DA AVALIACIÓN:
1) Proba específica: 5 puntos
2) Informes escritos: 3 puntos
3) Presentacións orais: 1 puntos
4) Participación no aula: 1 puntos
En función da situación sanitaria, o sistema de avaliación pode sufrir cambios que a permitan adaptar a escenarios de docencia telemática ou de semepresencialidade.
Dependendo das circunstancias sanitarias, poderase levar a cabo una proba tipo exame, de forma telemática "Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións".
Nos escenarios 2 e 3 o peso da avaliación contínua será do 50% do total e o exame final será o 50% restante.
Dada a incerteza ocasionada pola situación sanitaria actual, parte os contidos. ainda que serán traballados na materia, poderán non ser obxeto de avaliación, o que será ddebidamente informado con tempo suficiente a través do Campos Virtual da materia.
A Instrucción núm. 1/2017, do 27 de abril de 2017, da Secretaría Xeral da USC sobre a dispensa de asistencia á clase obriga a que os programas contemplen o dereito á avaliación de alumnos e alumnas aos que, por diversas circunstancias, se dispense da asistencia á clase. Por este motivo, na materia de Desenvolvemento Pxicolóxico e Aprendizaxe Escolar óptase por propoñer a este alumnado a realización das mesmas probas, exame, traballos monográficos que se programen de forma xeral na Guía Docente, salvo aquelas actividades que necesitan da asistencia continuada á clase. Deste modo, tratamos de asegurar que se cumpran condicións similares de aprendizaxe tanto para o alumnado asistente como non asistente. Neste caso, a nota final resultará da suma do traballo monográfico e do resultado do exame.
"Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións".
Horas ECTS Criterios/Memorias
Traballo do Alumno/a ECTS: 59.5
Horas de Titorías: 3.5
Clase Expositiva: 10.5
Clase Interactiva: 14
Total: 87.5
O 80% das sesións (Expositivas e Interactivas) son de asistencia obligatoria, sexan presenciais ou virtuais (as de carácter síncrono).
Recomendaciones para superar a materia:
1. Asistencia e implicación activa na dinámica de clase. .
2. Dominio básico da lingua inglesa.
3. Posuír certos rudimentos informáticos como o manexo dun procesador de textos e de Internet.
4. Realización puntual dos traballos.
5. Seguimiento continuado da materia.
6. Claridade e organización dos coñecementos.
Nos escenarios 2 e 3 é importante que a implicación e seguimento semanal das sesións por parte do alumnos sexan óptimas, para facilitar a súa boa marcha no curso.
PLAN DE CONTINXENCIA
Dada a incerteza ocasionada pola situación sanitaria actual, e de darse caso, parte dos contidos poderán ser traballados de maneira autónoma polo estudante, o que será debidamente informado a través do Campus Virtual da materia. A ferramenta que se vai a utilizar será a aplicación TEAMS, cun seguimeto semanal das actividades non presenciais así coma de asistencia.
PLAN DE CONTINXENCIA:AVALIACIÓN
Fronte a posibles escenarios cambiantes e no contexto de incerteza no que nos atopamos, suscitamos adoptar algunhas previsións si cambiamos de escenario, tal e como se indica nas “Bases para ou desenvolvemento dunha docencia presencial segura ” dá USC. Deste xeito a avaliación suscitada no programa sempre se realizará ante un Escenario 1.
Se a evolución do Covid-19 lévanos á adopción de medidas de distanciamiento ou peche das instalacións, adoptando os Escenarios 2 e 3, realizaranse os seguintes axustes na avaliación da materia:
"Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”
A avaliación da asignatura inclúe diversas modalidades, e son:
1) PROBAS ESPECÍFICAS: Un exame (test e/ou preguntas curtas) que avalía os coñecementos fundamentais da materia, tanto teóricos como prácticos (50% da puntuación final). Os contidos do exame son os relativos aos aspectos desenvolvidos polo profesor nas clases teóricas así como as lecturas incluídas no dossier correspondente, que se complementan cos contidos teórico-prácticos das clases interactivas. O alumno/a debe obter unha cualificación mínima, que se fixa en 2,5 puntos, no exame, para que se lle poidan sumar o resto de cualificacións (informes escritos, presentacións orais e participación no aula). O exame realizarase ou ben de xeito presencial (se a situación o permite) ou de xeito virtual. Se é virtual terá carácter asíncrono e será mediante o uso do aula virtual ou a través do uso doutra plataforma institucional. Cando un alumno/a non dispoña dos medios necesarios (ordenador ou acceso a internet) farase un exame oral vía telefónica nun horario consensuado, será un exame similar ao virtual que será gravado.
2) INFORMES ESCRITOS E OUTRAS PRODUCIÓNS: (o alumnado repetidor xa non ten que facer esta parte a non ser que voluntariamente queiran subir a nota do curso pasado)
2.a) Os alumnos de xeito individual deben realizar un traballo breve consistente nun resumo, análise e comentario crítico sobre un dos tipos de dificultades da aprendizaxe e trastornos do desenvolvemento incluídos no temario (temas 2 ao 9) ou algún aspecto, dimensión ou característica concreta do mesmo (p.e. etiología, clasificación, ferramentas de avaliación, etc.), que deben presentar nunha data anterior ao exame que se fixará coa oportuna antelación (pasado a ordenador cunha extensión mínima de 6 e máxima de 10 folios e cuns criterios de formato e contidos adecuados ao desenvolvemento do tema, en base ao reflectido no “Curso de formación en competencias informacionais) (realizado desde a Biblioteca da FFP a comezo do curso e reforzado nas clases interactivas e nas tutorías) (15% da puntuación final).
2.b) Os alumnos de xeito individual tamén deben realizar un mínimo de tres das prácticas incluídas no dossier conforme ao esquema de realización para cada unha delas (15% da puntuación final), as cales deben presentar nunha data anterior ao exame que se fixará coa oportuna antelación (pasadas a ordenador e cunha extensión mínima de 10 e máxima de 20 folios, ampliables a 5 páxinas por práctica si o número de prácticas realizadas é superior a 3 (sempre con carácter voluntario).
2.c) De xeito individual, os alumnos deben realizar a lectura de dous libros, da bibliografía específica de dous temas diferentes. Antes de finalizar o curso o alumno deberá presentar un resumo de ao redor de 6-8 páxinas (1 cara) por cada libro (10% da cualificación final).
3) PRESENTACIÓNS ORAIS: os alumnos, nas diferentes clases expositivas e interactivas da materia realizarán intervencións e presentacións de diversas cuestións que se irán expoñendo ao longo das sesións. Ditas cuestións deseñaranse a modo de foros de debate nos que se dará lectura a unha noticia/informe sobre un tema actual que será sempre transversal aos contidos temáticos da materia. Os alumnos nas sesións interactivas debaterán oralmente sobre eles e expoñerán tamén os seus argumentos por escrito no espazo habilitado no aula virtual. Tanto os contidos escritos como as presentacións orais serán relevantes de cara a valorar as súas presentacións orais nas que se valora a claridade expositiva, a capacidade de análise-síntese, a coherencia e organización discursiva, a interrelación dos temas traballados e a profundidade e calidade dos argumentos (5% da puntuación final).
4) PARTICIPACIÓN NO AULA: O 5% restante corresponderá á asistencia e participación activa en clase (presencial ou virtual), presentacións, participación en debates e foros etc., así como ás presentacións orais de carácter individual que se indiquen. A asistencia, xunto coa participación activa, especialmente nas sesións interactivas, do alumno dará lugar á obtención de devandita cualificación, que se verá mermada de xeito gradual conforme o alumno non asista/participe ás clases.
O alumnado con Dispensa docente nos apartados 2a, 2b e 2c realizará un exame virtual (tanto na 1ª como na 2ª oportunidade) consistente en preguntas curtas sobre os contidos interactivos da materia. As preguntas versarán sobre aspectos prácticos do temario da materia (ferramentas de avaliación, procedimentos e estratexias de intervención, etc.). O plan de avaliación específico conleva os seguimentos do alumnado nas titorías virtuais programadas, o non acudir a estas titorías programadas conleva que o alumno/a non pode presentar o seu traballo específico de avaliación. En todo momento é o alumno/a quen debe solicitar facer a primeira titoría.
RESUMO DA AVALIACIÓN NOS ESCENARIOS 2 E 3:
1) Proba específica: 5 puntos
2) Informes escritos: 4 puntos (1,5 traballo, 1,5 prácticas, 1 lecturas)
3) Presentacións orais: 0,5 puntos
4) Participación nas sesións de aula: 0,5 puntos
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
Carlos Dosil Diaz
Coordinador/a- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 982821021
- Correo electrónico
- carlos.dosil [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 24 |
| Venres | |||
| 18:00-20:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 24 |
| 14.01.2022 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 24 |
| 30.06.2022 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 25 |