Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
Áreas: Literatura Española
Centro Facultade de Humanidades
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
- Proporcionar ao alumno/a de Ciencias da Cultura unha visión panorámica da diacronía literaria española, desde a Idade Media á Contemporánea.
- Preparar ao alumno/a para que afronte o estudo do teatro, a prosa e a poesía española desde a Idade Media ao Modernismo coa axuda dos métodos filolóxicos adecuados, e a través da análise e interpretación dos máis destacados autores e obras.
- Rastrexar, a través dun percorrido primordialmente inductivo, os procesos de elaboración textual específicos dos períodos medieval, renacentista, barroco, neoclásico, romántico e realista-naturalista.
- Identificar tendencias estéticas propias de cada época histórico-literaria.
- Aprender a comentar e analizar un texto literario.
I. O COMENTARIO DE TEXTOS LITERARIOS.
Lectura obrigatoria para todos os temas do programa:
Breve antoloxía de textos poéticos representativos da historia da poesía española desde as súas orixes ata o século XIX (proporcionarase a través da aula virtual)
II. A LITERATURA ESPAÑOLA MEDIEVAL.
Principais xéneros, escolas, autores e obras.
Lectura obrigatoria:
Fernando de Rojas, La Celestina, ed. de D. Severin, Madrid, Cátedra.
III. A LITERATURA ESPAÑOLA DO RENACEMENTO E O BARROCO.
Principais autores, obras e correntes estéticas.
Lecturas obrigatorias:
Miguel de Cervantes, Primera Parte del Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha, ed. Francisco Rico, Barcelona, Crítica; renovada en Barcelona, Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores / ed. de Francisco Rico, Real Academia Española, revisada en Alfaguara / ed. L. A. Murillo, Castalia / ed. Martín de Riquer (varias editoriais: Planeta, Círculo de Lectores) / ed. Alberto Blecua, Espasa Calpe, Austral.
Edición en liña do Instituto Cervantes dirixida por Francisco Rico (inclúe notas, introdución e apéndices):
http://cvc.cervantes.es/literatura/clasicos/quijote/
Lope de Vega, Fuenteovejuna, ed. A. Blecua, Madrid, Alianza Editorial; ed. Donald McGrady, Barcelona, Crítica; ed. F. López Estrada, Madrid, Castalia; ed. J. Mª. Marín, Madrid, Cátedra. Tamén, se fose necesario, edición en liña de Rinaldo Froldi, en Biblioteca Virtual Cervantes. Madrid, Espasa-Calpe, 1998 (Colección Austral). Esta edición carece de notas polo que se recomenda ler o texto nunha das edicións citadas en papel.
http://www.cervantesvirtual.com/obra/fuente- ovejuna--1/
IV. A LITERATURA ESPAÑOLA DOS SÉCULOS XVIII E XIX.
IV. I. ILUSTRACIÓN E NEOCLASICISMO.
Trazos principais da Ilustración. O Neoclasicismo.
Características fundamentais da literatura ilustrada e neoclásica española, autores principais e obras representativas.
IV. II. ROMANTICISMO
Trazos definitorios da estética romántica.
O Romanticismo español: características literarias, autores principais e obras representativas.
IV. III. REALISMO
Trazos definitorios da estética realista.
O Realismo español: características literarias, autores principais e obras representativas.
Lecturas obrigatorias (proporcionaranse os textos a través da aula virtual):
“El indulto” e “Viernes Santo” de Emilia Pardo Bazán.
“Adiós Cordera” de Leopoldo Alas Clarín.
Lecturas recomendadas (non obrigatorias):
Zorrilla, José, Don Juan Tenorio, ed. Fernández Cifuentes, Crítica.
Pardo Bazán, Emilia, Los Pazos de Ulloa, ed. E. Penas, Barcelona, Crítica; ed. de Mª A. Ayala, Madrid, Cátedra; ed. de M. Mayoral, Madrid, Cásicos Castalia.
SECCIÓN PRÁCTICA
Programa de actividades obrigatorias:
1. O comentario de textos. Orientacións xerais.
2. Control de lectura: La Celestina.
3. Comentario: La Celestina.
4. Comentario: Poesía do Século de Ouro.
5. Control de lectura: Quijote.
6. Comentario: Quijote.
7. Control de lectura: Fuenteovejuna.
8. Comentario: Fuenteovejuna.
Preséntase a continuación unha bibliografía xeral de consulta e apoio. Na aula virtual poderanse encontrar detallados para cada un dos temas da materia os materiais necesarios para a súa preparación ou a bibliografía secundaria de lectura obrigatoria.
Bibliografía básica (manuais):
Alvar, C., J.-C. Mainer y R. Navarro Durán, Breve historia de la literatura española, Madrid, Alianza, 1998.
Pedraza Jiménez, Felipe y Milagros Rodríguez Cáceres, Las épocas de la literatura española, Barcelona, Ariel, 1997.
Pedraza Jiménez, Felipe y Milagros Rodríguez Cáceres, Historia esencial de la literatura española, Madrid, EDAF, 2008, 3ª ed. actualizada e revisada.
Bibliografía complementaria (historias da literatura española):
Alborg, Juan Luis, Historia de la Literatura española. Volúmenes I. Edad Media y Renacimiento, II. Época barroca III. El siglo XVIII. IV. El Romanticismo, Madrid, Gredos, 1966-1980 (e reedicións).
Deyermond, Alan D. (coord.), Historia de la literatura española. I. La Edad Media, Barcelona, Ariel, 1986-1994. Vol. 1: La Edad Media / A.D. Deyermond; 16ª ed. de José-Carlos Mainer. Vol. 2: Siglo de Oro: prosa y poesía (siglos XVI y XVII) / R.O. Jones; 10ª ed. rev. por Pedro M. Cátedra. Vol. 3: Siglo de Oro: teatro (1492-1700) / Edward M. Wilson, Duncan Moir ; 7ª ed. rev. por José-Carlos Mainer. Vol. 4: El siglo XVIII / Nigel Glendinning; 5ª ed. aum. por José-Carlos Mainer. Vol. 5: El siglo XIX / Donald L. Shaw; 9ª ed. aum. por José-Carlos Mainer.
García de la Concha, V. (ed.), Historia de la literatura española, Madrid, Espasa-Calpe, 1995-1998. Só se publicaron os volumes dos séculos XVIII e XIX. V. 6: Siglo XVIII (I) coordinador Guillermo Carnero. V. 7: Siglo XVIII (II) coordinador Guillermo Carnero. V. 8: Siglo XIX (I) coordinador Guillermo Carnero. V. 9: Siglo XIX (II) coordinador Leonardo Romero Tobar.
Mainer, José Carlos (dir.), Historia de la literatura española, Barcelona, Crítica:
Lacarra, María Jesús y Juan Manuel Cacho Blecua, Historia de la Literatura Española I. Entre oralidad y escritura: la Edad Media, Barcelona, Crítica, 2012. García López, Jorge, Eugenia Fosalba y Gonzalo Pontón, Historia de la literatura española II. La conquista del clasicismo 1500-1598, Barcelona, Crítica, 2013. Ruiz Pérez, Pedro, Historia de la literatura española III. El siglo del arte nuevo (1598-1691), Barcelona, Crítica, 2010. Albiac Blanco, María Dolores, Historia de la literatura española IV. Razón y sentimiento 1692-1800, Barcelona, Crítica, 2012. Alonso, Cecilio, Historia de la literatura española V. Hacia una literatura nacional 1800-1900, Barcelona, Crítica, 2010.
Menéndez Peláez, Jesús (coord.), Historia de la literatura española, León, Everest, 1993-1995, y reedición en 2005. Menéndez Peláez, Jesús, Historia de la literatura española. I. Edad Media, León, Everest, 2005. Menéndez Peláez, Jesús, Historia de la literatura española. II. Renacimiento, León, Everest, 2005. Menéndez Peláez, Jesús, I. Arellano, J.M. Caso, M.T. Caso, J.M. Martínez Cachero, Historia de la literatura española. III. Siglos XVIII, XIX y XX, León, Everest, 2005.
Pedraza Jiménez, Felipe y Milagros Rodríguez Cáceres, Manual de Literatura española, I. Edad Media. II. Renacimiento. III. Barroco. Introducción. Prosa y Poesía. IV. Barroco. Teatro. V. Siglo XVIII y Romanticismo, Pamplona, Cenlit, 1980.
Rico, Francisco (dir.), Historia y crítica de la literatura española, Barcelona, Crítica.
Historia y crítica de la literatura española. Edad Media, coord. Alan Deyermond y ed. xeral de F. Rico, Barcelona, Crítica, 1979. Primer Suplemento, 1991.
Historia y crítica de la literatura española. Siglos de Oro: Renacimiento, coord. de F. López Estrada y ed. general de F. Rico, Barcelona, Crítica, 1980. Primer Suplemento, 1991.
Historia y crítica de la literatura española. Siglos de Oro. El Barroco, coord. de Bruce Wardropper y edición xeral de Francisco Rico, Barcelona, Crítica, 1983. Primer suplemento, coord. de Aurora Egido, 1992.
Historia y crítica de la literatura española. Ilustración y Neoclasicismo, coord. de J. M. Caso González, Barcelona, Crítica, 1983. Primer Suplemento coord. de David T. Gies, 1992.
Historia y crítica de la literatura española. Romanticismo y Realismo, Iris M. Zavala coord., Barcelona, Crítica, 1982. Primer suplemento, 1994.
-Distinguir os distintos períodos da historia literaria española desde a súa etapa medieval á contemporánea.
-Relacionar os textos lidos coas épocas e tendencias estéticas a elas asociadas.
-Establecer modalidades de escritura, en relación cos xéneros literarios, a súa historia e os seus cultivadores.
-Manexar unha terminoloxía crítica adecuada e específica.
-Saber ler descubrindo nos textos seleccionados o seu contido e a súa forma expresiva.
-Redactar con claridade e sen erros.
Esta materia permite desenvolver especialmente as seguintes competencias xerais e destrezas establecidas no plan de estudos do Grao en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural:
a) Competencias transversais:
- T2 Redacción adecuada de textos, coa correspondente presentación formal axustada aos parámetros hoxe imperantes nos procesadores informáticos.
b) Competencias específicas do Módulo de Formación Humanística:
- E4 Adquisición de coñecementos profundos acerca desta materia do ámbito humanístico.
- E5 Capacidade de elaboración de comentarios razoados e críticos de obras e textos literarios.
- E6 Habilidade na elaboración, redacción e presentación dun traballo escrito de iniciación elemental á investigación.
Nunha materia dun grao semipresencial loxicamente o Campus Virtual será o soporte fundamental do proceso de ensino-aprendizaxe. Para cada un dos temas daranse as instrucións precisas para a súa preparación. Deixaranse os materiais necesarios e estableceranse as actividades oportunas para favorecer a consecución dos obxectivos propostos. Así mesmo detallarase no calendario as indicacións de prazos para realizar as tarefas, de forma tal que o alumno poida seguir o curso de forma continuada sen problemas.
Usarase a aula virtual para establecer a comunicación entre os alumnos e a profesora. Habilitaranse dous foros xerais. En primeiro lugar, dispoñerase dun foro de noticias para avisos e recomendacións (unidireccional), e en segundo lugar, un foro de dúbidas e consultas, no que poderá participar todo o alumnado. Neste foro poderanse expor cuestións relativas aos temas ou actividades, comentarios sobre o desenvolvemento do curso ou calquera dificultade ou asunto que incumba á materia. Ademais pódese utilizar a mensaxería interna da aula virtual para comunicacións privadas coa profesora. Por todo iso recoméndase consultar o correo electrónico institucional con regularidade e participar nestes foros.
A aula virtual terá unha estruturación por temas. O primeiro apartado corresponde á clase virtual de presentación da materia. Como primeira tarefa do curso o alumno deberá ler con calma o programa da materia, especialmente os apartados de metodoloxía e avaliación, e expor as dúbidas que xurdan nese momento sobre o desenvolvemento do curso tras a súa lectura.
O segundo bloque, que corresponde ao tema primeiro do programa, ten como obxectivo o repaso da metodoloxía do comentario de texto literario. O resto dos temas ten unha formulación histórica que proporcionará ao alumno un panorama dos principais movementos literarios, xéneros e autores da literatura española desde a Idade Media ao século XIX.
Cada tema dividirase en dous apartados, un dedicado ás características xerais da literatura do período e outro á obra de lectura obrigatoria. Facilitaranse os materiais necesarios para preparar os contidos destes temas a través da aula virtual, ben mediante documentos ou vídeos preparados pola profesora, a indicación de lectura de textos de bibliografía secundaria (fragmentos de historias da literatura, ensaios ou monografías, artigos de crítica literaria) ou ligazóns a materiais colgados na internet. O alumnado terá que realizar como primeiro paso un traballo activo de lectura e comprensión destes materiais. Para iso recoméndase a realización de resumos ou esquemas. Nalgúns casos os alumnos e alumnas dispoñerán dun cuestionario de autoavaliación que lles permitirá valorar o entendemento e coñecemento dos mesmos. Poderán expor as dúbidas ou dificultades atopadas a través do foro ou privadamente.
Considérase que a base desta materia é a lectura das obras literarias. Por iso o alumnado, desde o primeiro día de curso, ten que ser consciente de que deberá dedicar todos os días un tempo a esta tarefa. Desta maneira poderá ter a obra lida no momento oportuno do curso, cando se chegue ao tema concreto, e poderá realizar as actividades prácticas sobre o texto. Se non levan as lecturas ao día, non poderá seguirse a materia da forma adecuada, xa que unha materia de literatura non ten sentido se non se coñecen as obras que se estudan.
As actividades prácticas sobre as obras literarias serán de dous tipos. En primeiro lugar realizaranse comentarios de texto das obras, debido a que un dos obxectivos básicos desta materia é aprender a analizar as obras literarias. O alumno realizará o exercicio de forma individual, terá unha semana de prazo para entregalo por escrito e a profesora devolverallo corrixido e puntuado.
En segundo lugar realizarase un control de lectura que consistirá nun cuestionario ou valoración persoal sobre algún aspecto da obra literaria. O seu obxectivo será comprobar que o alumno ou alumna efectivamente leu e coñece o texto.
Nas clases presenciais non obrigatorias semanais repasaranse algúns aspectos da materia que presenten maior dificultade ou se comentarán as prácticas realizadas. Aqueles alumnos e alumnas que non poidan asistir, terán á súa disposición os contidos das devanditas clases a través da aula virtual (documentos, audios ou vídeos das mesmas).
A superación da parte teórica esixe a realización dun exame final que terá lugar no día e hora establecidos oficialmente polo centro. A cualificación dese exame constituirá un 60% da nota final da materia. O exame consistirá na realización dun comentario de texto dunha das obras de lectura obrigatoria e no desenvolvemento dun tema amplo.
En canto á parte práctica, será obrigatoria a realización das actividades programadas a través da aula virtual. O alumno ou alumna non poderá presentarse ao exame se non entregou todos os comentarios de texto e non fixo todos os controis de lectura. Aqueles alumnos e alumnas que non superasen o control de lecturas no seu momento dispoñerán dunha segunda oportunidade no exame no que terán que responder a unha serie de preguntas relativas aos argumentos das obras. Dado que nalgún caso trátase de obras extensas con numerosos personaxes, recoméndase realizar os controis de lectura no calendario proposto durante o curso (un ao mes aproximadamente) e non deixar o exercicio para o exame final. O control de lecturas considérase un requisito previo desta materia. Os alumnos que non lesen as obras non poderán superar a materia, con independencia da nota da parte teórica.
Valorarase a participación do alumnado nos foros e o seguimento continuado do curso.
A nota das prácticas (actividades realizadas durante o curso a través da aula virtual) supón o 40% da cualificación global da materia, e mantense tanto se o alumno realiza o exame da parte teórica na primeira ou segunda convocatoria.
As cualificacións desta materia non se basean só na asimilación dos contidos ou demostración de destrezas, senón tamén na correcta ortografía e expresión.
Os alumnos/ as repetidores/ as deberán realizar antes do exame oficial as actividades programadas da materia para poder examinarse, xa que a execución da parte práctica considérase igualmente un requisito para poder superar a nova convocatoria. A nota de parte práctica así mesmo supoñerá o 40% da nota final da materia. Recoméndase aos alumnos/ as repetidores/ as que teñan unha entrevista telefónica coa profesora ao principio do semestre para que se lles proporcione co tempo suficiente a información necesaria sobre este apartado da avaliación.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
O tempo de traballo persoal que deberá dedicar o alumnado para a superación da materia será aproximadamente de 150 horas. Delas a metade dedicaranse á lectura detida das obras de lectura e a outra metade á preparación dos temas (lectura dos materiais, elaboración de esquemas), realización de actividades, participación nos foros e estudo para o exame.
A asistencia á hora semanal de clase presencial é voluntaria e dependerá da dispoñibilidade de tempo do alumno/a.
O exame terá unha duración de tres horas.
Ler a guía docente o primeiro día de curso.
Conectarse con regularidade á aula virtual.
Revisar o correo electrónico institucional.
Examinar os foros con frecuencia e participar neles.
Ler con calma a guía de traballo ou instrucións para cada tema.
Levar as obras de lectura ao día.
Realizar as actividades propostas segundo o calendario.
Expor dúbidas ou dificultades.
Asistir se se pode á clase presencial.
Plan de continxencia
Escenario 2: distanciamento
Metodoloxía do ensino
Durante o período en que se manteña a situación de distanciamento, a metodoloxía será a mesma que no escenario 1. A sesión semanal voluntaria desenvolverase presencialmente se fose posible. Se as circunstancias requiríseno, podería realizarse a través de Microsoft Teams.
Avaliación
As probas de avaliación previstas no escenario 1 manteranse, así como a porcentaxe establecida de 40% da parte práctica e 60% do exame final, tanto na primeira como na segunda oportunidade.
O exame terá dous partes, unha teórica e unha práctica que consistirá na realización dun comentario de texto dun poema ou un fragmento dunha das obras de lectura obrigatoria. O exame será presencial se a legalidade vixente permíteo, adaptando os espazos se fose preciso para garantir o distanciamento, e será non presencial se as circunstancias fosen outras. Neste segundo caso, adoptarase o sistema de realización de avaliación telemática do escenario 3.
Os alumnos e alumnas repetidores terán que realizar as prácticas obrigatorias establecidas ese curso, xa que se consideran un requisito para poder presentarse ao exame.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Escenario 3: peche das instalacións
Metodoloxía do ensino
A metodoloxía será a mesma que no escenario 1 e 2, pero a clase semanal presencial será agora impartida a través de videoconferencia por Microsoft Teams.
Avaliación
O sistema de avaliación respectaría o modelo dos escenarios anteriores, só que neste caso a canle pasaría a ser telemático. Rexeríase polos seguintes criterios específicos en ambas as oportunidades:
1. A avaliación realizarase por vía telemática en todos os casos.
a) Parte práctica: 40% da nota. Corresponderá ás prácticas realizadas a través da aula virtual. Será obrigatoria a realización dos comentarios e controis de lectura programados. O alumno ou alumna non poderá presentarse ao exame en ningunha das dúas oportunidades sen realizar as prácticas con anterioridade. A nota das prácticas corresponde á avaliación continua e supón o 40% da cualificación global da materia, que se mantén tanto se o alumnado realiza o exame na primeira como na segunda oportunidade.
Os alumnos e alumnas repetidores terán que cumprir as mesmas condicións á hora de presentarse ao exame, é dicir, realizar as prácticas obrigatorias establecidas ese curso, tanto se xa foron avaliados o ano anterior, coma se non o foron, xa que a execución da parte práctica considérase un requisito para poder superar a nova convocatoria. A nota destas prácticas igualmente supoñerá o 40% da nota final da materia.
b) Exame final: 60% da nota final. O exame terá dous partes:
I. Comentario de texto literario. O comentario de texto será realizado a través dun exercicio síncrono de tipo tarefa da aula virtual o día fixado polo centro para o exame final. Terá un tempo limitado establecido de antemán. Pasado este tempo non se aceptará ningunha entrega. O texto do comentario será un poema ou un fragmento dunha das obras de lectura obrigatoria.
II. Desenvolvemento dun tema. Debido ás características da materia, non é posible substituír a avaliación da parte teórica por un cuestionario. Por iso o exame realizarase de forma oral mediante videoconferencia en Microsoft Teams. A profesora convocará aos alumnos e alumnas de forma privada o mesmo día fixado para o exame final polo centro ou en días próximos, se o número de alumnos e alumnas fose numeroso. O exercicio será gravado na plataforma para que poida ser utilizado en caso de reclamación do alumno ou alumna e dita circunstancia comunicarase con antelación.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Mª De Los Desamparados Juan Bolufer
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Literatura Española
- Correo electrónico
- amparo.juan [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 18:00-19:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | Aula 14 |
| 20.01.2021 09:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 14 |
| 08.07.2021 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 13 |