Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Antropoloxía Social
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Os obxectivos da materia consisten na adquisición de competencias xerais desexables para a formación xeral en Filosofía e de competencias propias do campo que cobre esta materia.
Outros obxectivos:
- Introducir ao alumnado ás principais interpretacións e teorías do simbolismo desde a antropoloxía e outras disciplinas.
- Coñecer a importancia do simbolismo nas culturas.
- Achegarse a distintos ámbitos de interese para o simbolismo tanto no pasado como no presente: mito, rito, relixiosidade e política.
1.Teorización antropolóxica en torno ao símbolo:
1.1. Ernst Cassirer: O ser humano como animal simbólico.
1. 2. Gilbert Durand: A especificidade antropolóxica do símbolo.
1.2. Leslie A. White: O símbolo como sostén da arquitectura cultural.
1. 3. P. Peter Berger e Th. Luckmann: Os universos simbólicos como matrices de significación.
2. Tradición francesa:
2. 1. Émile Durkheim: O símbolo como signo de identidade colectiva.
2. 2. Marcel Mauss: A dimensión simbólica do don.
2. 3. Claude Lévi-Strauss: A eficacia estructural do símbolo.
3. Tradición inglesa:
3.3. Mary Douglas: Arquetipos simbólicos de pureza e contaminación.
4. Tradición norteamericana:
4. 1. Clifford Geertz: O símbolo e a ritualidad normativa.
4. 2. Victor Turner: Ritual de tránsito e marcaxe simbólico.
5. Dimensións do símbolo:
5. 1. Relixión: René Girard / Símbolo e sacrificio ritual.
5. 2. Poder: Georges Balandier / A aureola simbólica da dominación social.
5. 3. Estructuración social: Pierre Bourdieu / O símbolo e as estratexias de reprodución das asimetrías sociais.
5. 4. Ritualidad cotiá: M. Maffesoli / O símbolo e a sociabilidade posmoderna.
6. Antropoloxía simbólica de Galicia:
6.1. Carmelo Lisón: Símbolo e estrutura social tradicional galega.
Augé, M. Símbolo, función e historia. Barcelona, Gedisa, 1983.
Balandier, G. Antro-pológicas. Barcelona, Península, 1975.
__ Antropología política. Barcelona, Península, 1976.
__ Modernidad y Poder. El desvío antropológico. Barcelona, Júcar, 1988.
__ El poder en escenas. De la representación del poder al poder de la
representación. Barcelona, Paidós, 1994.
Berger, P. & Luckmann, Th. La construcción social de la realidad. Buenos Aires, Amorrortu, 1986.
Bourdieu, P. ¿Qué significa hablar? Madrid: Akal, 2001.
__ Cosas dichas, Buenos Aires, Gedisa, 1988.
__ La eficacia simbólica: religión y política. Buenos Aires, Biblos, 2009.
Callois, R. El hombre y lo sagrado. México, FCE, 2006.
Cassirer, E. Antropología filosófica. México, FCE, 1975.
Castoriadis, C. La institución imaginaria de la sociedad. Barcelona, Tusquéts, 2 vols. (1983-1989).
Clastres, P. La sociedad contra el estado. Madrid, Traficantes de sueños,
2010.
Delgado, M. Luces iconoclastas. Anticlericalismo, blasfemia y martirio de las imágenes. Barcelona, Ariel, 2001.
__ “La “religiosidad popular”. En torno a un falso problema”. Gazeta de Antropología, 10 art. 8., 1993, http://hdl.handle.net/10481/136
Douglas, M. Pureza y peligro. Madrid, Siglo XXI, 1973.
Durand, G. La imaginación simbólica. Buenos Aires, Amorrortu, 2007.
Durkheim, É. Las formas elementales de la vida religiosa. Madrid, Akal,
1982.
Durkheim, É. & Mauss, M. De ciertas formas primitivas de clasificación.
Mauss, M. Institución y culto. Barcelona, Barral, 1971.
Eliade, M. Imágenes y símbolos. Madrid, Taurus, 1999.
__ Lo sagrado y lo profano. Barcelona, Paidós, 2014.
Elias, N. (1994). Teoría del símbolo. Un ensayo de antropología cultural.
Barcelona, Península, 1994.
Evans-Pritchard, E. Brujería, magia y oráculos entre los azande. Barcelona, Anagrama, 1976.
Geertz, C. Interpretación de las culturas. Barcelona, Gedisa, 1992.
Girard, R. La violencia y lo sagrado. Barcelona, Anagrama, 1998.
Godelier, M. Lo ideal y lo material. Madrid, Taurus, 1989.
Goffman, E. Ritual de interacción. Buenos Aires, Tiempo Contemporáneo, 1970.
Lakoff, G. y Johnson, M. Metáforas de la vida cotidiana. Madrid, Cátedra,
2001.
Lévi-Strauss, Cl. Antropología estructural. Barcelona, Eudeba, 1968.
Lisón Tolosana, C. Brujería, estructura social y simbolismo en Galicia.
Madrid, Akal, 1979.
__ Perfiles simbólico-morales de la cultura gallega. Madrid, Akal, 1984
Maffesoli, M. El tiempo de las tribus. Madrid, Icaria, 1990.
Mariño Ferro, R. Antropoloxía de Galicia, Vigo, Xerais, 2000.
Mauss, M. Ensayos sobre el Don. Buenos Aires, Katz, 2009.
__ Sociología y Antropología. Madrid, Tecnos, 1971.
Reynoso, C. Paradigmas y estrategas en antropología simbólica. Buenos
Aires: Búsqueda, 1987.
Sahlins, M. Cultura y razón práctica. Barcelona, Gedisa, 1996.
Sperber, D. El simbolismo en general. Barcelona, Anthropos, 1978.
Thomas, L. V., Antropología de la muerte. México, FCE, 2017.
Turner, V. El proceso ritual. Madrid, Taurus, 1998.
__ La selva de los símbolos. Madrid, Siglo XXI, 1990.
Van Gennep, A. Los ritos de paso. Madrid: Alianza, 2008.
Veblen, Th. Teoría de la clase ociosa. Madrid, Alianza, 2014.
White, L. A. La ciencia de la cultura: un estudio sobre el hombre y la civilización. Barcelona, Paidós, 1982.
CB1- Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nun área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vanguardia do seu campo de estudo.
CB2- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía.
Xenerais
CG1- Que os/as graduados/as posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía como saber, incluíndo as súas doutrinas, teorías, métodos e aplicacións, ao nivel proporcionado polos textos académicos, con referencia a achegas investigadoras recentes.
CG2 - Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía, a un nivel xeral e non especializado.
CG3 - Que sexan capaces de transmitir eses coñecementos, as ideas, cuestións e solucións expostas e ofrecidas pola Filosofía, tanto a un público xeral como interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
CG4 - Que estean capacitados para continuar a súa formación, en Filosofía e/ou noutros campos do saber, cun elevado grado de autonomía.
CG5 - Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saber e na práctica social, cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos desde a Filosofía.
CG6 - Que na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das persoas, a igualdade entre as persoas, os principios de accesibilidad universal e desenvolvemento para todos, e os valores democráticos e dunha cultura de paz.
Transversales
CT01- Instrumentales: Capacidade de comprensión e interpretación de discursos complexos (escritos e orais), análises e sínteses, traballo conceptual. Capacidade para a exposición e comunicación oral e escritura. Capacidade de xestión da información. Resolución de problemas. Toma de decisións.
CT02- Persoais: Curiosidade e actividade intelectual non restrinxidas á filosofía. Capacidade para desenvolverse en contextos culturais e sociais diversos. Boa disposición para as relacións interpersonales, o diálogo intelectual e o traballo cooperativo. Razonamiento crítico e compromiso democrático.
CT03- Sistémicas: Capacidade para a aprendizaxe autónoma. Receptividad e capacidade de resposta ante novas situacións. Creatividade. Coñecemento doutras culturas e costumes. Iniciativa e espírito emprendedor. Motivación pola calidade. Especial sensibilidade cara a problemas de igualdade ambientais.
Específicas
CE1- Coñecer as disciplinas, as teorías, os métodos, as aplicacións e as correntes propias da Filosofía, seguindo a súa historia e nas súas formulacións contemporáneas. Estes coñecementos indícanse nas fichas das materias.
CE2- Saber explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalos.
CE3- Saber ampliar e poder desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación.
CE4- Saber aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico.
CE5- Capacidade para analizar e sintetizar, argumentar lógicamente, reflexionar e deliberar en términos éticos.
CE6- Saber expresarse, comunicar, debater e dialogar.
CE7- Capacidade para organizar a información, tomar decisións, expoñer e resolver problemas.
CE8- Desenvolvemento do razonamiento crítico e o compromiso ético.
CE9- Sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
CE10- Capacidade de reacción e espírito constructiva: proactividad, inventiva, creatividade.
Aulas expositivas: Explicación dos contidos do programa.
En función do escenario levaranse a cabo de forma presencial ou ben vía TEAMS. A esta segunda vía recorrerase nos hipotéticos escenarios 2 y 3.
Aulas interactivas: Realización e presentación de traballos grupales e individuais, a fin de complementar e enriquecer os contidos abordados en clases expositivas, de acordo a lecturas e materiais audiovisuales previamente indicados e colocados no aula virtual. O alumnado levará a cabo presentacións, recensiones, respostas a cuestionarios, debates no aula, etc. En calquera dos escenarios que se poidan dar tratarase de impulsar no alumnado un traballo de formación continua, ben sexa baixo a forma presencial ou mediante vías telemáticas.
No caso hipotético de darse os escenarios 2 o 3 o medio fundamental empregado para o desenrolo das aulas interactivas será a plataforma TEAMS. Asi mesmo, fornecerase o material correspondente ao alumnado e manterase unha constante comunicación con este a través da aula virtual da USC.
Actividade tutorial: En función dos distintos escenarios poderán ser presenciales ou virtuales.
Escenario 1
1. Avaliación continua: aulas presenciales expositivas e interactivas. Presentación e entrega de traballos individuais e grupales: 60% da nota.
Exame: 40% da nota.
Será preciso aprobar as dúas partes para facer media.
2. Avaliación non continua: O alumnado con pérdida do dereito a evaluación continua entregará un traballo individual e realizará un exame dos contidos da materia.
Será preciso aprobar cada unha destas partes para facer media. Traballo individual: 50% / Exame final: 50%.
Escenarios 2 e 3
1. Avaliación continua: seguimiento do alumnado mediante a plataforma TEAMS e outras vías telemáticas. Presentación e entrega de traballos individuais e grupales: 60% da nota final. Proba telemática: 40% da nota.
Será preciso aprobar as dúas partes para facer media.
2. Avaliación non continua: O alumnado con perda de dereito a avaliación continua entregará un traballo individual e realizará unha proba non presencial.
Será preciso aprobar as dúas partes para facer media.
Traballo individual: 50% / Proba final telemática: 50%
O tempo de traballo estimado para esta materia en correspondencia cos 6 créditos que ten é de 150 horas:
Horas presenciais: 51h.
Horas de Titorías 3h.
Clases Expositivas 24h.
Clase Interactiva 24h.
- Horas non presenciais: 99h.
TRABALLO DO/A ESTUDANTE: TOTAL GLOBAL 150 h
Recoméndase:
1. Asistencia habitual a clase e seguimiento en detalle do desenvolvemento da materia.
2. Traballo constante nas actividades deseñadas para a avaliación continua.
3. Mantemento dunha comunicación directa co Profesor e Profesora da materia polas posibles dúbidas de comprensión que puidesen ir xurdindo.
4. Familiarizarse pouco co léxico filosófico e antropolóxico a base dunha disciplina de lecturas de autores e autoras clásicos na materia.
5. Iniciativa para o tratamento e estudo de material audiovisual.
Programa suxeito a un plan de contingencia coas características que se han explicitado anteriormente nos apartados. "Metodoloxía do ensino" e "Sistema de avaliación".
Beatriz Busto Miramontes
- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Antropoloxía Social
- Correo electrónico
- beatriz.busto.miramontes [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Ángel Enrique Carretero Pasín
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Antropoloxía Social
- Correo electrónico
- angelenrique.carretero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 12:30-14:00 | Grupo /CLIS_02 | Castelán, Galego | Aula 2 |
| Mércores | |||
| 11:00-12:30 | Grupo /CLIS_01 | Galego, Castelán | Salón de Actos |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 1 |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 1 |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 1 |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 4 |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 4 |
| 08.06.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 4 |
| 05.07.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 1 |
| 05.07.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 1 |
| 05.07.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 1 |