Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Filosofía
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Reflexionar sobre o feito relixioso, con particular atención á relación dialóxica que se establece co “feito filosófico”.
Superar prexuízos e concepcións inmaturas da relixiosidade, traballando criticamente a capacidade de recoñecer as cuestións propia e plenamente filosóficas que subxacen ás distintas relixións.
Explorar o diálogo entre relixión e filosofía, afondando non só na relevancia filosófica do relixioso, senón tamén en certos trazos máis propios do relixioso que se poden identificar en determinados desenvolvementos filosóficos.
Aproximarse a algúns dos máis relevantes textos das distintas relixións desde unha perspectiva filosófica.
Coñecer algunhas das máis importantes achegas da nosa tradición á filosofía da relixión.
0. O feito relixioso: identidade e diversidade
Bloque I: A filosofía ante a relixión
1. De Lessing a Schleiermacher: a religación co infinito.
2. Feuerbach: Deus como eco da dor humana.
3. Kierkegaard: o silencio da razón.
4. Lévinas: a epifanía do rostro.
5. Julien: o outro da filosofía.
Bloque II: A relixión ante a filosofía
6. Xudaísmo, Cristianismo, Islamismo
7. Hinduísmo, Budismo, Xainismo
8. Confucianismo, Taoísmo
9. A mística
10. Posrelixiosidade?
1. Básica
Derrida, Jacques (2000), Dar la muerte, Barcelona: Paidós.
Feuerbach, Ludwig (2009), La esencia del cristianismo, Madrid: Trotta.
Julien, François (2001), Un sabio no tiene ideas: o el otro de la filosofía, Madrid: Siruela.
Kierkegaard, Søren (2019), La Repetición. Temor y temblor (Escritos 4/1), Madrid: Trotta.
Lessing, Gottlob Ephraim (2013), Nathan el sabio, Barcelona: Anthropos.
Lévinas, Emmanuel (1987), Totalidad e infinito, Salamanca: Sígueme.
Schleiermacher, Friedrich D. E. (1990), Sobre la religión, Madrid: Tecnos.
2. Complementaria
Abumalham, Montserrat, coord. (2005), Textos fundamentales de la tradición religiosa musulmana, Madrid: Trotta.
Agud, Ana; Rubio, Francisco, eds. (2000), La ciencia del Brahman. Once Upaniṣad antiguas, Madrid: Trotta.
Ansari, Abdolah Ansari (2009), Del alma, el corazón y el intelecto. Himnos y tratados, Madrid: Trotta.
Arabi, Ibn (2011), Los engarces de la sabiduría, Madrid: Edaf.
Barth, Karl (1998), Carta a los romanos, Madrid : Biblioteca de Autores Cristianos.
Bodhi, Bhikkhu (1999), Compendio del Abhidhamma: El Abhidhammattha Sangaha de Acariya Anuruddha, México: El colegio de México.
Cheng, Anne (2002), Historia del pensamiento chino, Barcelona: Bellaterra.
Corbin, Henry (2000), Historia de la filosofía islámica, Madrid: Trotta.
Díaz, Carlos (2008), Manual de Historia de las religiones, Bilbao: Desclée de Brouwer.
Eliade, Mircea (1983), Historia de las creencias y las ideas religiosas, Madrid: Cristiandad.
Eliade, Mircea (1990), Tratado de historia de las religiones: morfología y dialéctica de lo sagrado, Barcelona: Círculo de lectores.
Eliade, Mircea (2014), Lo sagrado y lo profano, Barcelona: Paidós.
Fraijó, Manuel, Ed. (2013), Filosofía de la religión, Madrid: Trotta.
Frazer, James George (1991), La rama dorada. México: Fondo de Cultura Económica.
Gómez, Luz (2019), Diccionario de Islam e islamismo, Madrid: Trotta.
Granet, Marcel (2013), El pensamiento chino, Madrid: Trotta.
Hui Neng (2010), Sutra del estrado, Barcelona: Kairós.
Jaspers, Karl (1968), La Fe filosófica ante la revelación, Madrid : Gredos.
Julien, François (1998), Elogio de lo insípido, Madrid: Siruela.
Kierkegaard, Søren (2013; 2016), Pós-escrito às Migalhas filosóficas, 2 vols., Petrópolis: Vozes.
Kierkegaard, Søren (2016), Migajas filosóficas. El concepto de angustia. Prólogos (Escritos 4/2), Madrid: Trotta.
Laozi (2018), Los libros del Tao, Madrid: Trotta.
Lessing, Gottlob Ephraim (1982), Escritos filosóficos y teológicos, Madrid: Editora Nacional.
Llewelyn, John (2009), Margins of Religion. Between Kierkegaard and Derrida, Bloomington: Indiana University Press
Martín Velasco, Juan (1999), El Fenómeno místico: estudio comparado, Madrid: Trotta.
Marx, Karl (2018), Sobre la religión. De la alienación religiosa al fetichismo de la mercancía, Madrid: Trotta.
Massignon, Louis (1999), Ciencia de la compasión. Escritos sobre el islam, el lenguaje místico y la fe abrahámica, Madrid: Trotta.
Mendelssohn, Moses (1991), Jerusalem o Acerca de poder religioso y judaísmo, Barcelona: Anthropos.
Nurbakhsh, Javad (2001), Diwan de poesía sufí, Madrid: Trotta.
Panikkar, Raimon (2017), La experiencia filosófica de la India, Madrid: Trotta.
Pániker, Agustín (2001), El jainismo: Historia, sociedad, filosofía y práctica, Barcelona: Kairós.
Parakranabahu, Adolfo, ed. (2014), El sutra de Benarés. El primer discurso del Buddha, Barcelona: Kairós.
Prats, Ramón R., ed. (2018), El libro de los muertos tibetano, Madrid: Siruela.
Preciado Idoeta
COMPETENCIAS BÁSICAS
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
COMPETENCIAS XERAIS
CG1 - Que os/as graduados/as posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía como saber, incluíndo as súas doutrinas, teorías, métodos e aplicacións, ao nivel proporcionado polos textos académicos, con referencia a achegas investigadoras recentes.
CG2 - Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía, a un nivel xeral e non especializado.
CG3 - Que sexan capaces de transmitir eses coñecementos, as ideas, cuestións e solucións expostas e ofrecidas pola Filosofía, tanto a un público xeral como interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
CG4 - Que estean capacitados para continuar a súa formación, en Filosofía e/ou noutros campos do saber, cun elevado grao de autonomía.
CG5 - Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saberes e na práctica social, cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos desde a Filosofía.
CG6 - Que na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das persoas, a igualdade entre as persoas, os principios de accesibilidade universal e desenvolvemento para todos, e os valores democráticos e dunha cultura de paz.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT01 - De tipo Instrumental: Capacidade de comprensión e interpretación de discursos complexos (escritos e orais), análises e sínteses, traballo conceptual. Capacidade para a exposición e comunicación oral e escrita. Capacidade de xestión da información. Resolución de problemas. Toma de decisións.
CT02 - Persoais: Curiosidade e actividade intelectuais non restrinxidas á filosofía. Capacidade para desenvolverse en contextos culturais e sociais diversos. Boa disposición para as relacións interpersoais, o diálogo intelectual e o traballo cooperativo. Razoamento crítico e compromiso democrático.
CT03 - Sistémicas: Capacidade para a aprendizaxe autónoma. Receptividade e capacidade de resposta ante novas situacións. Creatividade. Coñecemento doutras culturas e costumes. Iniciativa e espírito emprendedor. Motivación pola calidade. Especial sensibilidade cara a problemas de igualdade ambientais.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
CE1 - Coñecer as disciplinas, as teorías, os métodos, as aplicacións e as correntes propias da Filosofía, seguindo a súa historia e nas súas formulacións contemporáneas. Estes coñecementos indícanse nas fichas das materias.
CE2 - Saber explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalos.
CE3 - Saber ampliar e poder desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación.
CE4 - Saber aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico.
CE5 - Capacidade para analizar e sintetizar, argumentar loxicamente, reflexionar e deliberar en termos éticos.
CE6 - Saber expresarse, comunicar, debater e dialogar.
CE7 - Capacidade para organizar a información, tomar decisións, expor e resolver problemas.
CE8 - Desenvolvemento do razoamento crítico e o compromiso ético.
CE9 - Sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
CE10 - Capacidade de reacción e espírito construtivo: proactividad, inventiva, creatividade.
Descríbense tres escenarios diferentes: un primeiro, que senta as bases metodolóxicas da materia, e dous alternativos, que adaptan estas á eventual situación de limitación ou suspensión da actividade presencial.
Escenario 1:
Asumindo que se trata dunha materia optativa, o que implica non só poder supoñer un maior interese na mesma, senón tamén que o grupo sexa máis reducido (máis aínda ao tratarse dunha optativa de 4º curso), a metodoloxía de traballo será a de seminario, respectando a estrutura de sesións expositivas e interactivas: nas primeiras, terá un maior peso a presentación de contidos por parte do profesor, e nas segundas, será o traballo colectivo con textos o que centrará a actividade.
Os dous bloques temáticos que estruturan a materia serán traballados de formas diferentes: no bloque I traballaranse obras dos autores sinalados, escollidas e presentadas polo profesor, que tamén conducirá a análise conxunta dos textos. No bloque II o alumnado terá máis protagonismo, na medida en que se integrarán nel os distintos traballos que, de acordo coa avaliación, deberá elaborar. Dedicaranse sesións á análise e discusión conxunta das diversas cuestións que sexan obxecto dos mencionados traballos, titorizados polo profesor, de maneira que as mesmas sesións grupais poidan ser integradas como parte dos traballos e servir de axuda para a elaboración final dos mesmos.
O conxunto de 10 unidades temáticas (5 por cada bloque) –mais unha de introdución– debe ser entendido como marco de traballo: de acordo co desenvolvemento do curso, e tomando particularmente en consideración os intereses do grupo, poderán ter máis peso unhas unidades sobre outras, sempre privilexiando o cualitativo sobre o cuantitativo.
Escenario 2: docencia presencial + non presencial
Partindo do descrito para o Escenario 1, na medida en que sexa necesario as sesións expositivas levaranse a cabo por videoconferencia (por medio do campus virtual, se este a dispón; en caso contrario, por medio da plataforma de maior facilidade de acceso para o alumnado); complementariamente, disporanse materiais en paralelo no campus virtual, para disposición daquelas persoas que non teñan os medios para asistir ás aulas telemáticas. As sesións interactivas levaranse a cabo presencialmente. Nas horas de traballo autónomo, o alumando deberá avanzar nas lecturas e restantes tarefas seguindo as indicacións do profesor. As dúbidas e dificultades que poidan xurdir deberán tratarse nas titorías, que poderán ser atendidas no despacho, en foros do campus virtual, correo electrónico ou videoconferencia.
Escenario 3: docencia non presencial
As sesións expositivas levaranse a cabo por videoconferencia (por medio do campus virtual, se este a dispón; en caso contraio, por medio da plataforma que menos problemas supoña para o alumnado); complementariamente, disporanse materiais en paralelo no campus virtual, para disposición daquelas persoas que non teñan os medios para asistir ás aulas telemáticas. Para as sesións interactivas combinarase o uso das ferramentas do campus virtual (foros, tarefas, etc.) e da videoconferencia. Nas horas de traballo autónomo, o alumando deberá avanzar nas lecturas e restantes tarefas seguindo as indicacións do profesor. As dúbidas e dificultades que poidan xurdir deberán tratarse nas titorías, que poderán ser atendidas en foros do campus virtual, correo electrónico ou videoconferencia.
En coherencia coa metodoloxía, descríbense tamén tres posibilidades de avaliación.
Escenario 1: docencia presencial
A. avaliación continua:
- Actitude de traballo e participación activa nas sesións: 20%.
- Resolución e entrega de exercicios: 30%.
- Traballo final: 50%
Para poder ser recoñecida a avaliación continua, é requisito unha asistencia mínima fixada nun 80% do total das sesións do semestre, así como a entrega dos exercicios encomendados e do traballo final. De non satisfacerse estes requisitos, decae o dereito á avaliación continua, pasando é modalidade de avaliación non continua.
B. Avaliación non continua:
Exame final sobre contidos da materia: 100%.
No caso de ter satisfeito algúns dos criterios de avaliación continua, aínda non tendo dereito a ela, poderase ter en conta para complementar a nota obtida no exame.
Escenario 2: docencia presencial + non presencial
Mesmos criterios que para o escenario 1, substituíndo o exame final por unha proba final non presencial.
Escenario 3: Docencia non presencial
A. avaliación continua:
- Resolución e entrega de exercicios, participación activa en foros: 50%.
- Traballo final: 50%
B. Avaliación non continua:
Mesmos criterios que para o escenario 2.
Para os tres escenarios: o alumnado que estea en situación de exención de docencia, consonte a normativa da USC, deberá contactar co profesor ao inicio do semestre para que lle sexan asignadas unha serie de tarefas que substitúan a avaliación continua. Estas tarefas constituirán un 20% da cualificación final, elevando o exame final o seu valor ao 80%.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
O tempo de traballo estimado para esta materia en correspondencia cos 6 créditos que ten é de 150 horas, distribuídas da seguinte maneira:
- 48 horas de docencia presencial (ou telemática)
- 3 horas de titorías de grupo
- 2 horas semanais recomendadas para a lectura de textos.
- 6 horas semanais recomendadas para o estudo, preparación de traballos, etc.
- Participar nas sesións expositivas e interactivas.
- Traballar cos textos encomendados seguindo as pautas indicadas.
- Utilizar o recurso das titorías para consulta de dúbidas, explicacións adicionais, etc.
Plan de continxencia: os apartados de “Metodoloxía da ensinanza” e “Sistema da avaliación” inclúen, ademais da programación básica da materia (“Escenario 1”), dúas alternativas de programación que serían de aplicación excepcional no caso de que a actividade presencial se poida ver limitada (“Escenario 2”) ou suspendida (“Escenario 3”).
Oscar Parcero Oubiña
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Filosofía
- Teléfono
- 881812519
- Correo electrónico
- oscar.parcero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Alipio Santiago Dacosta
- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Filosofía
- Correo electrónico
- alipio.santiago.dacosta [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
| 12.01.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 5 |
| 12.01.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 |
| 08.07.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 |
| 08.07.2021 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 5 |