Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Antropoloxía Social
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Obxectivo central: Adquirir competencias xerais para a formación en Filosofía e mais concretas do campo da Antropoloxía Social.
Obxectivos específicos:
1) Introducir ao alumnado nas principais teorías sobre o simbolismo.
2) Coñecer o papel do simbolismo na cultura.
3) Comprender os ámbitos más significativos de manifestación do simbolismo: relixión, política, sociedade, vida cotiá, etc.
1. Teorización antropolóxica en torno ao símbolo:
1.1. Ernst Cassirer: O ser humano como animal simbólico.
1. 2. Gilbert Durand: A especificidade antropolóxica do símbolo.
1.2. Leslie A. White: La culturología.
1. 3. Peter Berger e Thomas Luckmann: Os universos simbólicos.
2. Tradición francesa:
2. 1. Émile Durkheim: Símbolo e identidade colectiva.
2. 2. Marcel Mauss: A dimensión simbólica do don.
2. 3. Claude Lévi-Strauss: A eficacia do símbolo.
3. Tradición inglesa:
3.1. Mary Douglas: Arquetipos de pureza e contaminación.
4. Tradición norteamericana:
4. 1. Clifford Geertz: O símbolo e o ritual normativo.
4. 2. Victor Turner: Liminalidade, ritual de tránsito e marcaxe simbólico.
5. Dimensións do símbolo:
5. 1. Relixión: René Girard.
5. 2. Política: Georges Balandier.
5. 3. Estructuración social: Pierre Bourdieu.
5. 4. Ritualidad cotiá: Michel Maffesoli.
6. Antropoloxía simbólica de Galicia:
6.1. Simbolismo e estructura social: Carmelo Lisón.
Andreski, S. Las ciencias sociales como forma de brujería, Madrid, Taurus, 1972.
Augé, M. Símbolo, función e historia. Barcelona, Gedisa, 1983.
Augé, M. Dios como objeto. Barcelona, Gedisa, 1996.
Balandier, G. Antro-pológicas. Barcelona, Península, 1975.
Balandier G. Antropología política. Barcelona, Península, 1976.
Balandier, G. Modernidad y Poder. El desvío antropológico. Barcelona, Júcar, 1988.
Balandier G. El poder en escenas. Barcelona, Paidós, 1994.
Bateson, G. Pasos hacia una ecología de la mente. Buenos Aires, Carlos Lohlé, 1985.
Baudrillard, J. El intercambio simbólico y la muerte. Madrid, Monte Aviula, 1980.
Berger, P. y Luckmann, Th. La construcción social de la realidad. Buenos Aires, Amorrortu, 1986.
Bourdieu, P. ¿Qué significa hablar? Madrid: Akal, 2001.
Bourdieu, P. Cosas dichas, Buenos Aires, Gedisa, 1988.
Bourdieu, P. La eficacia simbólica: religión y política. Buenos Aires, Biblos, 2009.
Callois, R. El hombre y lo sagrado. México, FCE, 2006.
Cardín, A. Movimientos religiosos modernos, Madrid, Salvat, 1983.
Cassirer, E. Antropología filosófica. México, FCE, 1975.
Cassirer, E. Las ciencias de la cultura. México, FCE, 2014.
Castoriadis, C. La institución imaginaria de la sociedad. Barcelona, Tusquéts, 2 vols. (1983-1989).
Castoriadis, C. (1994). Los dominios del hombre. Barcelona, Gedisa, 1994.
Cátedra, M. La muerte y otros mundos. Madrid, Jucar Universidad, 1988.
Cátedra, M. Un santo para una ciudad. Barcelona, Ariel, 1997.
Clastres, P. La sociedad contra el estado. Madrid, Traficantes de sueños, 2010.
Delgado, M. Luces iconoclastas. Anticlericalismo, blasfemia y martirio de las imágenes. Barcelona, Ariel, 2001.
Delgado, M. “La “religiosidad popular”. En torno a un falso problema”. Gazeta de Antropología, 10 art. 8., 1993, http://hdl.handle.net/10481/136
Douglas, M. Pureza y peligro. Madrid, Siglo XXI, 1973.
Douglas, M. Símbolos naturales, Siglo XXI, 1978.
Durand, G. La imaginación simbólica. Buenos Aires, Amorrortu, 2007.
Durkheim, É. Las formas elementales de la vida religiosa. Madrid, Akal,
1982.
Durkheim, É. y Mauss, M. De ciertas formas primitivas de clasificación. Mauss, M. Institución y culto. Barcelona, Barral, 1971.
Duvignaud, J. El sacrificio inútil, México, FCE, 1981.
Eliade, M. Imágenes y símbolos. Madrid, Taurus, 1999.
Eliade, M. Lo sagrado y lo profano. Barcelona, Paidós, 2014.
Elias, N. (1994). Teoría del símbolo. Un ensayo de antropología cultural.
Barcelona, Península, 1994.
Evans-Pritchard, E. Brujería, magia y oráculos entre los azande. Barcelona, Anagrama, 1976.
Fernández, J. "La misión de la metáfora en la cultura expresiva" -traducción al castellano del original publicado en Current Anthropology 1974, 15, 2:119-145-, 2006.
Freud, S. Tótem y tabú. Madrid, Alianza, 1981.
Geertz, C. Interpretación de las culturas. Barcelona, Gedisa, 1992.
Girard, R. La violencia y lo sagrado. Barcelona, Anagrama, 1998.
Godelier, M. Lo ideal y lo material. Madrid, Taurus, 1989.
Goffman, E. Ritual de interacción. Buenos Aires, Tiempo Contemporáneo, 1970.
Lakoff, G. y Johnson, M. Metáforas de la vida cotidiana. Madrid, Cátedra,
2001.
Lévi-Strauss, Cl. El totemismo en la actualidad. México, FCE, 1965.
Lévi-Strauss, Cl. Antropología estructural. Barcelona, Eudeba, 1968.
Lévi-Strauss, Cl. El pensamiento salvaje. México, FCE, 1972.
Lisón, C. Brujería, estructura social y simbolismo en Galicia. Madrid, Akal, 1979.
Lisón, C. Perfiles simbólico-morales de la cultura gallega. Madrid, Akal, 1984
Maffesoli, M. El tiempo de las tribus. Madrid, Icaria, 1990.
Mariño Ferro, R. Antropoloxía de Galicia, Vigo, Xerais, 2000.
Mauss, M. Ensayos sobre el Don. Buenos Aires, Katz, 2009.
Mauss, M. Sociología y Antropología. Madrid, Tecnos, 1971.
Reynoso, C. Paradigmas y estrategas en antropología simbólica. Buenos Aires: Búsqueda, 1987.
Reynoso, C. (comp.) El surgimiento de la antropología posmoderna, Barcelona/ México, Gedisa, 1991.
Ricoeur, P. La metáfora viva. Buenos Aires, Megápolis, 1981.
Sahlins, M. Cultura y razón práctica. Barcelona, Gedisa, 1996.
Segalén, M. Ritos y rituales contemporáneos. Madrid, Alianza, 2005.
Sperber, D. El simbolismo en general. Barcelona, Anthropos, 1978.
Thomas, L. V., Antropología de la muerte. México, FCE, 2017.
Turner, V. El proceso ritual. Madrid, Taurus, 1998.
Turner, V. La selva de los símbolos. Madrid, Siglo XXI, 1990.
Valdés, R. “Nuevas tendencias en el estudio del simbolismo” en Enrahonar. Quaderns de Filosofía Universitat Autònoma de Barcelona, 1981, 2: 47-86
Vallverdú, J. Antropología simbólica. Barcelona, UOC, 2008.
Van Gennep, A. Los ritos de paso. Madrid: Alianza, 2008.
Veblen, Th. Teoría de la clase ociosa. Madrid, Alianza, 2014.
White, L. A. La ciencia de la cultura: un estudio sobre el hombre y la civilización. Barcelona, Paidós, 1982.
4.1 COMPETENCIAS XERAIS
CG1: Que os/as graduados/as posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía como saber, incluíndo as súas doutrinas, teorías, métodos e aplicacións, ao nivel proporcionado polos textos académicos, con referencia a achegas investigadoras recentes.
CG2: Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía, a un nivel xeral e non especializado.
CG3: Que sexan capaces de transmitir eses coñecementos, as ideas, cuestións e solucións expostas e ofrecidas pola Filosofía, tanto a un público xeral como interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
CG4: Que estean capacitados para continuar a súa formación, en Filosofía e/ou noutros campos do saber, cun elevado grado de autonomía.
CG5: Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saber e na práctica social, cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos desde a Filosofía.
4. 2. COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT01: Instrumentais: Capacidade de comprensión e interpretación de discursos complexos (escritos e orais), análises e sínteses, traballo conceptual. Capacidade para a exposición e comunicación oral e escritura. Capacidade de xestión da información. Resolución de problemas. Toma de decisións.
CT02: Persoais: Curiosidade e actividade intelectual non restrinxidas á filosofía. Capacidade para desenvolverse en contextos culturais e sociais diversos. Boa disposición para as relacións interpersonales, o diálogo intelectual e o traballo cooperativo. Razoamento crítico e compromiso democrático.
CT03: Sistémicas: Capacidade para a aprendizaxe autónoma. Receptividad e capacidade de resposta ante novas situacións. Creatividade. Coñecemento doutras culturas e costumes. Iniciativa e espírito emprendedor. Motivación pola calidade. Especial sensibilidade cara a problemas de igualdade ambientais.
4. 3. COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
CE1: Coñecer as disciplinas, as teorías, os métodos, as aplicacións e as correntes propias da Antropoloxía simbólica, seguindo a súa historia e nas súas formulacións contemporáneas.
CE2: Saber explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalos.
CE3: Saber ampliar e poder desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación.
CE4: Saber aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico e antropolóxico.
CE5: Capacidade para analizar e sintetizar, argumentar lóxicamente, reflexionar e deliberar en términos éticos.
CE6: Saber expresarse, comunicar, debater e dialogar.
CE7: Capacidade para organizar a información, tomar decisións, expoñer e resolver problemas.
CE8: Desenvolvemento do razonamiento crítico e o compromiso ético.
CE9: Sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
CE10: Capacidade de reacción e espírito constructiva: proactividad, inventiva, creatividade.
Aulas expositivas: Explicación dos contidos do programa.
Aulas interactivas: Realización e presentación de traballos grupales e individuais, a fin de complementar e enriquecer os contidos abordados en clases expositivas, de acordo a lecturas e materiais audiovisuales previamente indicados e colocados no aula virtual. O alumnado levará a cabo presentacións, recensiones, respostas a cuestionarios, debates no aula, etc. O alumnado será informado constantemente a través da aula virtual da USC.
Tutorías: Para consultas relacionadas coas cuestión abordadas nas aulas expositivas e interactivas.
Avaliación continua: Aulas presenciales expositivas e interactivas. Presentación e entrega de traballos individuais e grupales: 50% da nota. Exame: 50% da nota. Será preciso aprobar as dúas partes para facer media.
Avaliación non continua: O alumnado con pérdida do dereito a evaluación continua será avaliado nun exame final. Exame 100% da calificación.
(*) A ausencia de mais de 4 sesións sen xustificar o a non entrega dos traballos nas datas sinaladas suporá unha perda do dereito á avaliación continua.
(*) O alumnado que teña dispensa de asistencia a clase concedida pola facultade poderá optar entre as modalidades de avaliación continua ou a realización de exame final. No primeiro caso deberá realizar os mesmos traballos e probas indicados para o alumnado asistente apoiando o seu traballo persoal en titorías e nas orientacións facilitadas a través da aula virtual. Os criterios serán os mesmos establecidos para o alumnado asistente. No caso de optar pola realización de exame final o seu valor será do 100%.
Evaluación de competencias:
A) Participación na aula: Participación nas clases, actividades e presentacións.
Instrumento de avaliación de competencias: observación e notas do profesorado.
Competencias: CTO1-CT02-CT03.
Valor: 10%.
B) Actividades individuais e grupais realizadas nas clases interactivas: Comprensión e seguimento da materia expresada nos textos de lectura. Estructuración e cohesion nas exposicións. Claridade e precision conceptual. Capacidade analítica e crítica. Corrección linguistica, grammatical e ortográfica.
Instrumento: Recensiones grupales y cuestionarios individuals realizados polo alumnado.
Competencias: CG2-CG3 / CE4-CE5-CE6-CE7-CE8-CE9-CE10.
Valor: 40%.
C) Dominio teórico da materia: Dominio dos conceptos da materia. Visión global da materia. Estruturación e cohesión da exposición. Claridade e precisión conceptual. Expresión escrita: corrección lingüística, gramatical e ortográfica.
Instrumento: Exame.
Competencias: CG1-CG4-CG5 / CE1-CE2-CE3.
Valor: 50%.
En correspondencia cos 6 créditos (150 horas):
Horas presenciais: 51h.
Horas de Titorías 3h.
Clases Expositivas 24h.
Clase Interactiva 24h.
Horas non presenciais: 99h.
Seguimento do curso, esforzo de lectura e traballo constante.
Plan de continxencia:
Escenario 2:
a)Metodoloxía da ensinanza:
Se complementará á impartición de clases presenciais co emprego da plataforma TEAMS por vía, no posible, síncrona.
O seguimento das actividades desenroladas será mediante os recursos proporcionados pola Aula Virtual, axustando o volumen do traballo á carga de créditos da materia.
Se priorizarán as titorías por vía telemática.
b) Sistema de avaliación da aprendizaxe:
1. Evaluación continua: seguimento do traballo do alumnado mediante á Aula Virtual e a plataforma TEAMS. Presentación e entrega de traballos individuais e grupais: 50% da nota final. Proba telemática: 50% da nota. Esta proba telemática será complementaria á avaliación continua.
Será preciso aprobar as duas partes para facer media.
2. Evaluación non continua: O alumnado con pérdida do dereito a evaluación continua realizará unha proba telemática. Proba telemática: 100% calificación.
Esta proba telemática, tanto na 1ª como na 2ª convocatoria, será alternativa á avaliación continua.
(*) Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións
Escenario 3:
a) Metodoloxía da ensinanza:
Emprego da plataforma TEAMS por vía síncrona.
O seguimento das actividades desenroladas será mediante os recursos proporcionados pola Aula Virtual, axustando o volumen do traballo á carga de créditos da materia.
As titorías serán por vía telemática.
b) Sistema de avaliación da aprendizaxe:
1. Evaluación continua: seguimento do traballo do alumnado mediante á Aula Virtual e a plataforma TEAMS. Presentación e entrega de traballos individuais e grupais: 50% da nota final. Proba telemática: 50% da nota. Esta proba telemática será complementaria á avaliación continua.
Será preciso aprobar as duas partes para facer media.
2. Evaluación non continua: O alumnado con pérdida do dereito a evaluación continua realizará unha proba telemática. Proba telemática: 100% calificación. Esta proba telemática, tanto na 1ª como na 2ª convocatoria, será alternativa á avaliación continua.
(*) Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Beatriz Busto Miramontes
- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Antropoloxía Social
- Correo electrónico
- beatriz.busto.miramontes [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
Ángel Enrique Carretero Pasín
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Antropoloxía Social
- Correo electrónico
- angelenrique.carretero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 09:30-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 |
| 12:30-14:00 | Grupo /CLIS_02 | Castelán | Aula 2 |
| Mércores | |||
| 11:00-12:30 | Grupo /CLIS_01 | Galego | Aula 1 |
| 03.06.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 4 |
| 03.06.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 4 |
| 03.06.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 4 |
| 08.07.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 1 |
| 08.07.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 1 |
| 08.07.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 | Aula 1 |