Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Lóxica e Filosofía da Ciencia
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
O campo da disciplina denominada hoxe "filosofía da mente" atópase nun proceso de constante expansión. Pois, aínda que o tema da mente preocupou aos filósofos xa desde Platón, ata fai aproximadamente trinta anos non existía unha provincia filosófica e unha disciplina académica co nome explícito que agora recibe. Nestes anos produciuse un desenvolvemento verdadeiramente espectacular no tratamento (ou replanteamiento) de cuestións filosóficas tan relevantes, antigas e recorrentes como as de aclarar a natureza dos episodios psicolóxicos, caracterizar a índole da mente humana e eventualmente a de calquera cousa que podamos considerar como mente, establecer os trazos esenciais das capacidades e procesos cognitivos, etc. Este desenvolvemento non se debe só á dialéctica interna que é peculiar á filosofía senón tamén ao impacto proveniente da constitución específica de novas disciplinas (científicas ou con pretensións científicas) como, p.e. a psicoloxía cognitiva, a intelixencia artificial ou a neurociencia, dentro do ámbito xenérico do que se adoita denominar "ciencia cognitiva". Como unha consecuencia desta explosión científica, o labor do filósofo da mente actual vese amplamente estimulada e enriquecida, pero quizais tamén "disciplinada", pola necesidade da súa conexión interdisciplinar con psicólogos, lingüistas, neurólogos, biólogos, científicos da computación, expertos en intelixencia artificial, etc. E todo iso, manténdose na perigosa fronteira da ciencia sen confundirse con ela.
O temario para este curso de Filosofía da Mente pretende introducir progresivamente ao alumno nos problemas fundamentais da disciplina así como nos tratamentos que se consideran máis relevantes. Nos dous temas introductorios ofrécese ao alumno unha caracterización da disciplina a través dos seus problemas e nocións centrais, así como un achegamento a cuestións de tipo interdisciplinario (relación da filosofía da mente coa neurología, a psicoloxía, a ?computología? e outras ciencias). Nos capítulos seguintes preténdese familiarizar ao alumno cos principais problemas e teorías da filosofía da mente: desde o estudo da experiencia sensorial e perceptiva ata o problema da identidade persoal e o problema das outras mentes, pasando pola relación entre linguaxe e pensamento e o problema mente-corpo (a relación entre a consciencia e o cerebro, entre os estados psicolóxicos e os neurofisiológicos, entre o físico e o mental).
OBXECTIVOS
1. De modo xeral, conforme ao previsto para o título de GRAO EN FILOSOFÍA: (i) que os estudantes posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía da Mente, con referencia a achegas investigadoras recentes, así como ás grandes achegas da tradición filosófica na materia; (ii) que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía da Mente; (iii) que coñezan as distintas maneiras de tratar os problemas da Filosofía da Mente, así como os seus métodos, co fin de facerse coas ferramentas necesarias para despois poder abordar unha tarefa investigadora na materia.
De maneira máis específica polo que concierne aos contidos da materia: que os estudantes alcancen unha comprensión dos problemas epistemológicos, metafísicos e conceptuais propios da materia, seguindo un enfoque tanto analítico como naturalista e abordando parte da problemática tanto desde unha óptica conceptual como empírica (poñerase énfase nos puntos de contacto da materia coas distintas disciplinas da ciencia cognitiva, así como con investigacións recentes no campo de estudo da consciencia).
2. Obxectivos relacionados co dominio das ferramentas de aprendizaxe ou de formación.
De modo xeral: (i) que os estudantes sexan capaces de transmitir os coñecementos, ideas, cuestións e solucións tomadas en consideración, tanto a un público xeral como a aquel interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas; (ii) que estean capacitados para continuar a súa formación en Filosofía e noutros campos do saber, con elevado grao de autonomía; (iii) que teñan habilidades para recoñecer cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos en relación con Filosofía da Mente; (iv) que saiban explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalo; (v) que saiban ampliar e poidan desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación; (vi) que saiban aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico; (vii) que melloren a capacidade para analizar e sintetizar, reflexionar e deliberar; (viii) que saiban expresarse, comunicar, debater e dialogar; e (ix) que desenvolvan a capacidade de organizar a información, tomar decisións, formular e resolver problemas.
E de forma máis específica: (i) que os estudantes adquiran ou melloren as destrezas na análise de problemas e de textos, moi en particular os filosóficos; (ii) que melloren as capacidades e destrezas argumentativas; e (iii) que melloren as capacidades e destrezas expositivas e expresivas (orais e escritas).
3. Obxectivos vinculados a valores ou actitudes
De modo xeral: (i) que os estudantes na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das persoas así como os valores democráticos e dunha cultura humanística e de paz, (ii) que desenvolvan o razoamento crítico e o compromiso ético; (iii) que desenvolvan o sentido social, fomentando a cooperación e a mediación; e (iv) que desenvolvan a capacidade de reacción e o espírito construtivo.
De modo máis específico: adquisición de destrezas para o debate público, a tolerancia e os valores cooperativos e democráticos.
1. INTRODUCIÓN.
1.1. Problemas epistemológicos e ontológicos (o eu, as outras mentes, os qualia, a natureza da experiencia, a relación mente-corpo).
1.2. Filosofía da mente, ciencias cognitivas e psicoloxía popular.
1.3. Breve panorama histórico desde Platón ata a filosofía contemporánea da mente.
2. NOCIÓNS BÁSICAS.
2.1. Tipos de estados mentais: sensacións, actitudes, emocións e estados de ánimo.
2.2. Propiedades, estados, eventos e procesos.
2.3. Causalidade mental.
2.4. A intencionalidade.
2.5. O contido mental.
2.6. Modularidad.
2.7. Algunhas claves para entender o problema mente-corpo. Emerxencia. Epifenomenalismo. Superveniencia e redución.
3. SENSACIÓN, PERCEPCIÓN, MEMORIA, EMOCIÓNS.
3.1. O problema dos qualia.
3.2. Sensación e percepción.
3.3. Teorías da percepción e os seus problemas.
3.3.1. Teoría realista da percepción.
3.3.2. Realismo directo vs. realismo indirecto ou representacionalismo.
3.3.3. O disyuntivismo.
3.3.4. Fenomenalismo e idealismo.
3.3.5. Novas teorías sobre a percepción.
3.4. Teorías da memoria e os seus problemas.
3.4.1. Perspectiva cognitiva e empírica sobre a memoria.
3.4.2. Papel na identidade persoal.
3.5. Emocións: teorías, problemas e prospectiva.
3.5.1 As teorías cognitivas
3.5.2. As teorías evolucionistas
3.5.3. A teoría perceptiva de Jesse Prinz
4. PENSAMENTO E LINGUAXE.
4.1. A concepción representacionalista da mente.
4.2. Imaxes mentais.
4.3. Conceptos
4.4. A hipótese da linguaxe do pensamento.
4.5. Pensan os animais?
4.6. Pode pensar unha máquina?
4.7. O coñecemento da linguaxe: innato ou adquirido?
5. O PROBLEMA MENTE-CORPO.
5.1. Teorías dualistas.
5.1.1. Dualismo cartesiano.
5.1.1. Revisión do dualismo: Lowe.
5.2. O conductismo e os seus problemas.
5.2.1. Conductismo lóxico: Gilbert Ryle.
5.2.2. Conductismo psicolóxico.
5.3. O materialismo.
5.3.1. Tipos de materialismo.
5.3.2. Problemas do materialismo.
5.4. O funcionalismo: tipos e problemas.
5.5. Mentes e máquinas.
5.5.1. O modelo computacional da mente e o programa de intelixencia artificial.
5.5.2. O conexionismo.
5.6. Cognición corporeizada e mente estendida.
5.7. Unha perspectiva actual sobre mente-cerebro.
5.7.1. A teoría de Damasio.
5.7.2. Os correlatos neuronais da consciencia: a perspectiva de Koch.
5.7.3. Unha perspectiva desde a física: Roger Penrose.
6. O EU E Os OUTROS.
6.1. Identidade persoal.
6.2. O coñecemento do mundo interno.
6.3. Consciencia e autoconsciencia.
6.3.1. Teorías da consciencia.
6.3.1.1. Teoría de orde superior.
6.3.1.2. Modelos interpretativos.
6.3.1.3. Teorías cognitivas. A teoría do espazo de traballo global.
6.3.1.4. Teorías neurológicas e físicas.
6.3.1.5. Teorías non-físicas.
6.3.2. Autoconsciencia.
6.3.2.1. Consciencia e consciencia de si.
6.3.2.2. Condicións para a autoconsciencia.
6.3.2.3. Autoconsciencia en infantes e animais non humanos.
6.3. O autoengano.
6.4. O concepto de persoa e a liberdade da vontade.
6.5. O problema das outras mentes.
As lecturas para a preparación de cada tema será indicada ao longo do curso (moitos deles, non todos, serán fixados nas primeiras tres antoloxías, traducidas en español, que constan na literatura básica. O resto, sempre en español, será especificado ao longo do curso. A continuación, os principais libros de referencia recomendados:
Bibliografía básica:
1. Compilaciones e antoloxías de textos clásicos e máis recentes:
Rabossi, E. (comp.) (1995): Filosofía de la Mente y Ciencia Cognitiva, Paidós, Barcelona.
Hansberg, O. & M. Ezcurdia (comps.) (2003): La naturaleza de la experiencia. Vol. I:
Sensaciones, Instituto de Investigaciones Filosóficas, UNAM, México.
Boden, M.A. (ed.) (1990/1994): Filosofía de la Inteligencia Artificial, F.C.E., México.
Rosenthal, D. M. (ed.) (1991): The Nature of Mind, Oxford U.P., Oxford.
Chalmers, D.J. (ed.) (2002): Philosophy of Mind. Classical and Contemporary Readings, Oxford
University Press, Oxford.
Lycan, W.G. y J.J. Prinz (eds.) (2008): Mind and Cognition: An Anthology, Blackwell, Oxford.
Block, N., O. Flanagan, and G. Güzeldere (ed.) (1997): The Nature of Consciousness: Philosophical Debates, The MIT Press, Cambridge, Mass.
2. Diccionarios e enciclopedias:
Gregory, R.L. (ed.) (1989/1995): Diccionario Oxford de la Mente, Alianza, Madrid.
Guttenplan, S. (ed.) (1993): A Companion to the Philosophy of Mind, Blackwell, Oxford.
3. Introduccións:
Churchland, P.M. (1988/1992): Materia y conciencia: introducción contemporánea a la filosofía de la mente, Gedisa, Barcelona.
Bechtel, W. (1988/1990): Filosofía de la mente, Tecnos, Madrid.
Crane, T. (1995/2008): La mente mecánica. Introducción filosófica a mentes, máquinas y representación mental, Fondo de Cultura Económica, México D.F.
Lowe, E. J. (2000/2000): Filosofía de la mente, Idea Books, Barcelona.
Chalmers, D.J. (1996/1999): La mente consciente. En busca de una teoría fundamental, Gedisa, Barcelona.
Kim, J. (2006): The Philosophy of Mind, Westview, Cambridge, 2ª ed. modificada.
-As competencias xerais e específicas relacionadas cos coñecementos propios da materia:
(i) Que os estudantes posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía da Mente, con referencia a achegas investigadoras recentes, así como ás grandes achegas da tradición filosófica na materia; (ii) que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía da Mente; (iii) que coñezan as distintas maneiras de tratar os problemas da Filosofía da Mente, así como os seus métodos, co fin de facerse coas ferramentas necesarias para despois poder abordar unha tarefa investigadora na materia.
-Obxectivos e competencias relacionadas co dominio das ferramentas de aprendizaxe ou de formación:
(i) Que os estudantes sexan capaces de transmitir os coñecementos, ideas, cuestións e solucións tomadas en consideración, tanto a un público xeral como a aquel interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas; (ii) que estean capacitados para continuar a súa formación en Filosofía e noutros campos do saber, con elevado grao de autonomía; (iii) que teñan habilidades para recoñecer cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos en relación con Filosofía da Mente; (iv) que saiban explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalo; (v) que saiban ampliar e poidan desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación; (vi) que saiban aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico; (vii) que melloren a capacidade para analizar e sintetizar, reflexionar e deliberar; (viii) que saiban expresarse, comunicar, debater e dialogar; e (ix) que desenvolvan a capacidade de organizar a información, tomar decisións, formular e resolver problemas.
-Obxectivos e competencias vinculadas a valores ou actitudes
(i) Que os estudantes na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das persoas así como os valores democráticos e dunha cultura humanística e de paz, (ii) que desenvolvan o razoamento crítico e o compromiso ético; (iii) que desenvolvan o sentido social, fomentando a cooperación e a mediación; e (iv) que desenvolvan a capacidade de reacción e o espírito construtivo.
-Competencias transversais.
Preténdese así mesmo que o/a estudante adquira un coñecemento instrumental de linguas estranxeiras (especialmente o inglés), así como un coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación na medida en que estas poidan axudar ao desenvolvemento da materia.
Nas clases teóricas ou expositivas o profesor fará presentacións iniciais de cada un dos temas e epígrafes. Así mesmo presentará os textos cuxa lectura sexa obrigatoria. O/A estudante deberá complementar a presentación coa lectura e traballo personalizado dos textos e, eventualmente, expoñerá en clase partes seleccionadas dos mesmos. Propoñerase como tarefa obrigatoria contestar cuestionarios periódicos. As clases prácticas ou interactivas reservaranse, en xeral, para as exposicións e para preguntas e debate acerca dos textos, para o que será útil o traballo feito contestando os cuestionarios. Nas titorías individuais e de grupo, o profesor aclarará as dúbidas que cada alumno por separado ou os membros dun grupo poidan ir formulando ao longo do curso, tanto sobre os contidos da materia como sobre as distintas tarefas que se irán realizando na avaliación continua.
O profesor responsable da materia fará unha presentación xeral inicial de cada tema. Nas clases teóricas expoñerá as distintas temáticas, mentres nas clases interactivas analizará e discutirá os textos provocando a discusión e o debate argumentado con e entre os/as alumnos. Ademais, o profesor poñerá ao dispor dos/as estudantes información sobre a materia e sobre cada un dos temas, así como cuestionarios para facilitar o traballo sobre os textos de lectura obrigatoria. Para iso fará uso da plataforma do Campus Virtual da USC. Os estudantes deberán complementar os comentarios do profesor co traballo personalizado dos textos de lectura obrigatoria e a contestación no prazo establecido dos cuestionarios correspondentes aos diferentes temas. Nas clases interactivas comentaranse conxuntamente os textos, analizando críticamente os argumentos e as teses defendidas neles. Igualmente discutiranse algunhas das preguntas dos cuestionarios dispoñibles no Campus Virtual da USC. Eventualmente, varios/ as estudantes serán elixidos para expoñer as súas respostas aos cuestionarios.
A avaliación continua consistirá en exames presenciais no centro ou para realizar en casa eliminatorios de materia e substitutivos do exame final. Completan a avaliación continua a realización dos cuestionarios, a asistencia a clase e a titorías (grupais e individuais) e a participación en forma de preguntas, intervencións nos debates e exposicións das lecturas. Para aprobar a materia mediante avaliación continua os/as estudantes deberán obter un mínimo de 5 puntos nos exames presenciais. A nota final é o resultado da media ponderada dos distintos exames, controis e exercicios, tendo ademais en conta a asistencia e o nivel de participación de cada estudante.
As competencias xerais e específicas relacionadas cos coñecementos propios da materia (véxase 3.1.) avaliaranse por medio dunha serie de cuestionarios que remitirán ás distintas lecturas que servirán de soporte para a discusión dos temas principais vistos en clase, así como por medio dos exames parciais (ou, no seu caso, do exame final). As competencias, xerais e específicas, relacionadas co dominio de ferramentas (3.2.) avaliaranse a través destes mesmos cuestionarios e exames e, ademais, por medio das distintas intervencións orais, destinadas particularmente a avaliar a mellora das capacidades e destrezas argumentativas, así como das expositivas e expresivas. As competencias relacionadas con valores e actitudes (3.3.) avaliaranse, sobre todo, a través das intervencións orais, pero tamén a través dos cuestionarios e probas escritas. Finalmente, as competencias transversais (3.4.) avaliaranse nos cuestionarios acerca de textos en inglés –cuxa lectura se estimulará sempre que se poida- así como polo seguimento das distintas tarefas subidas ao campus virtual, que deberán utilizar para acceder ás mesmas e logo subir as súas respostas e traballos.
VARIABLE 1: Asistencia e participación
CRITERIOS: (i) Participación activa en clase; (ii) Participación nos debates e discusións; (iii) Lectura dos materiais (textos obrigatorios); (iv) Participación no traballo de grupo; (v) Asistencia a titorías individuais e grupais.
INSTRUMENTO: Observacións e notas do profesor
PESO: 10%
VARIABLE 2: Contestación e presentación nos prazos establecidos de cuestionarios
CRITERIOS: A contestación e presentación nos prazos previstos dos cuestionarios sobre as lecturas. INSTRUMENTO: Cuestionarios periódicos sobre cada tema.
PESO: 10%
VARIABLE 3: Adquisición dos conceptos da materia
CRITERIOS: (i) Dominio dos conceptos, (ii) relación con outros conceptos vistos noutras materias; (iii) actitude crítica, (iv) achegas persoais, reflexivas e creativas
INSTRUMENTO: 2 exames parciais presenciais e substitutivos do exame final (ou, na súa falta, exame final presencial). Dous controis escritos obrigatorios para levar a casa e entregar ao profesor nun prazo fixado previamente.
PESO: 80%
Dispensa de asistencia a clases presenciais
Para os/ as alumnos/ as que dispoñan de dispensa académica de asistencia a clase resulta prescriptiva a realización dun exame final, e esta será no seu caso a única forma de avaliación.
Nota: Para os casos de rendemento fraudulento de exercicios ou probas, aplicaranse as disposicións do “Regulamento para a avaliación do rendemento académico dos estudantes e a revisión das cualificacións”.
6 créditos ECTS. Traballo total do estudante: 150 horas.
- Horas presenciais: 51h.
Horas de Titorías 3h.
Clases Expositivas 24h.
Clase Interactiva 24h.
- Horas non presenciais: 99h.
-------------------------------------------------------------------------------
TRABALLO DO ALUMNO/A
TOTAL GLOBAL 150
É imprescindible unha asistencia regular e entrega de tarefas nos prazos indicados para unha avaliación continua. Por tanto, para superar a materia por esta vía resulta imprescindible un traballo constante da materia e, concretamente, das lecturas obrigatorias e tarefas previstas ao longo do cuadrimestre. Os/as estudantes que non procedan a traballar desta forma deberán superar a materia mediante un exame final.
Se se dá calquera dos escenarios 2 e 3, a recomendación é seguir igualmente con regularidade as actividades que se vaian anunciando a través do Campus Virtual e asistir ás sesións telemáticas a través de Teams ou visualizar os vídeos do profesor.
Plan de continxencia:
Escenarios 2 e 3
Clases expositivas: a cargo do docente con interacción cos estudantes mediante preguntas e aclaracións pertinentes. No escenario 3 as sesións expositivas terán lugar a través de Teams (ou combinada no escenario 2), de forma síncrona, e tamén en versión gravada dispoñible no campus virtual. As preguntas poderán realizarse a través de Teams ou, eventualmente, mediante un foro habilitado para o efecto no campus virtual para o caso das sesións gravadas.
Clases interactivas: as sesións terán lugar a través de Teams (ou combinada no escenario 2), ou mediante a asignación de tarefas ás que se dará canal de contidos back a través do Campus Virtual.
Actividades titoriais: as titorías realizaranse utilizando o Teams habilitado pola USC.
AVALIACIÓN DE CONTIDOS E COMPETENCIAS
Escenario 2: O sistema de avaliación será o mesmo que no escenario 1, tanto para contidos como para competencias. Existirá proba final, alternativa á avaliación continua e obrigatoria para todos aqueles que ou ben non realizasen algunha de próbalas/cuestionarios parciais ou ben non os superaran. Dita proba será presencial na medida do posible.
Escenario 3: O sistema de avaliación será o mesmo que no escenario 1 coa condición de que a totalidade das probas realizarase a través do Campus Virtual ou de Teams (no caso de que a proba sexa telemática, o seu carácter será síncrono).
Existirá proba final, obrigatoria para aqueles estudantes que non sigan a avaliación continua. Dita proba será telemática e síncrona.
Nota: Para os casos de rendemento fraudulento de exercicios ou probas, aplicaranse as disposicións do “Regulamento para a avaliación do rendemento académico dos estudantes e a revisión das cualificacións”.
Javier De Donato Rodríguez
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Lóxica e Filosofía da Ciencia
- Teléfono
- 881812537
- Correo electrónico
- xavier.dedonato [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 11:00-12:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 5 |
| Xoves | |||
| 12:30-14:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | Aula 5 |
| 10.01.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 1 |
| 10.01.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 1 |
| 07.07.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 |
| 07.07.2022 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 5 |