Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Arqueoloxía
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
1. Proporcionar un coñecemento racional e crítico do pasado dea humanidade mediante un ensino completo dos procedimientos e técnicas que pode utilizar a Arqueoloxía en calquer período, cultura e territorio para obter información das sociedades pasadas, de tal modo, que dito coñecemento contribua a que oalumnado poda recoñecer e seleccionar as técnicas e procedementos máis adecuados para a resolución de problemas históricos.
2. Adquirir un coñecemento básico dos principais métodos, técnicas e instrumentos de análise histórica/arqueolóxica. En particular tratase de resaltar aqueles mais ligados ás actividades profesionais a que dá acceso a graduación en historia .
3. Explicar o pasado dende o estudo dos seus restos, arqueolóxicos, documentais ou artísticos. A finalidade é poder facelo posteriormente en medios diferentes como o da docencia, o traballo en centros públicos de difusión do coñecemento como son os museos, os arquivos ou en empresas públicas e privadas do patrimonio arqueolóxico e turístico.
4. Ordenar, organizar, definir ou sintetizar a información de fontes arqueolóxicas, documentais ou bibliográficas para trabajar en calquera arquivo privado, administración pública e privada, ou como documentalista.
TEMA 1. Introducción á praxis arqueolóxica: aspectos legais e prácticos
1.1. Marco lexislativo e concepto de patrimonio e zona arqueolóxica
1.2. O exercicio da profesión de arqueólogo/a.
1.3. Situaciones nas que se pode realizar unha actividade arqueolóxica
1.4. Axentes implicados nunha actividade arqueolóxica
1.5. Entorno de traballo e tipos de actuaciones arqueolóxicas: campo e laboratorio
1.6. Definición de actividades arqueolóxicas según a lexislación autonómica gallega
1.7. Fases do traballo arqueolóxico
1.8. A importancia dos estudos de laboratorio
1.9. Normas que se deben cumplir nunha actividade arqueolóxica
TEMA 2. A formación do rexistro arqueolóxico
2.1. Definición de rexistro arqueolóxico
2.2. Definición de xacimiento arqueolóxico
2.3. Elementos dol rexistro arqueolóxico
2.4. Compoñentes do rexistro arquelóxico
2.5. Tipos de xacimientos e criterios de clasificación. O criterio funcional
2.6. A formación do rexistro arqueolóxico: procesos de formación e procesos postdeposicionais
2.7. Principios que condicionan e permiten comprender os procesos de formación do rexistro arqueolóxico
2.8. Os mecanismos postdeposicionais que afectan ao rexistro arqueolóxico
2.9. Condicions ambientais para a boa conservación do rexistro arqueoloxico
2.10. Proceso de formación dun xacimiento a través dun exemplo
TEMA 3. Reconocimiento del territorio en Arqueología
3.1. Introducción al reconocimiento arqueológico del territorio
3.2. A prospección en superficie
3.3. A batida do terreo
3.4. Condicions de perceptibidade do rexistro arqueolóxico
3.5. Técnicas de prospección (1): escala macroespacial
3.6. Técnicas de prospección (2): xeofísica, térmica e química
3.7. O rexistro da información
TEMA 4. A escavación arqueolóxica
4.1. Introducción
4.2. Técnicas de escavación
4.3. Xeología e Arqueoloxía
4.4. Estratigrafía e estratificación
4.5. Arqueoloxía estratigráfica
4.6. O rexistro durante a escavación: Introducción
4.7. A documentación do registro arqueológico
4.8. Registro e tratamento de mostras
4.9. Registro e tratamento de materiais
TEMA 5. Cronoloxía e métodos de datación
5.1. Introducción
5.1. Métodos arqueolóxicos de datación
5.2. Métodos de datación relativa: clima e cronoloxía
5.3. Métodos de datación absoluta
TEMA 6. Ciencias e técnicas aplicadas á Arqueoloxía
6.1. Consideracions teóricas preliminares
6.2. Campos de actuación da Arqueometría
6.3. Técnicas de caracterización físico-química de materiais
6.4. Introducción á arqueoloxía ambiental
6.5. Arqueobotánica
6.6. Zooarqueoloxía
6.7. Paleoantropoloxía
TEMA 7. Novas tendencias en Arqueoloxía
7.1. Estudos funcionais en Arqueoloxía
7.2. Arqueoloxía experimental
7.3. Etnoarqueoloxía
7.4. Conservación e difusión do patrimonio arqueolóxico
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
DOMINGO, I.; BURKEY, H.; SMITH, C. 2007. Manual de campo del arqueólogo. Barcelona: Ariel Prehistoria
GARCÍA SANJUÁN, L. 2005. Introducción al reconocimiento y análisis arqueológico del territorio. Barcelona: Ariel Prehistoria
GRANT, J.; GORIN, S.; FLEMING, N. 2002. The archaeology coursebook. An introduction to study skills, topics and methods. New York:Routledge
HARRIS, E. C. 1991. Principios de estratigrafía arqueológica. Barcelona:Crítica
MACINTOSH, J. 1987. Guía práctica de arqueología. Madrid:Hermann Blume
RENFREW, C.; BAHN, P. 1998. Arqueología. Teoría, métodos y práctica. Madrid:Akal
ROMERO MASIÁ, A.; ARIAS VILAS, F. 1995. Diccionario de termos de Arqueoloxía e Prehistoria. Vigo: Ir Indo
QUEROL, M. A. 2010. Manual de Gestión del Patrimonio Cultural. Madrid:Akal
Legislación:
LEY 16/1985, de 25 de junio, del Patrimonio Histórico Español (BOE de 29 de junio de 1985)
LEY 8/1995, de 30 de octubre, del Patrimonio Cultural de Galicia (DOG, 08/11/1995; BOE, 01/12/1995)
LEY 5/2016, de 4 de mayo, del Patrimonio Cultural de Galicia (DOG, 16/05/2016; BOE, 18/06/2016)
POR TEMAS
Tema 1
GUTIÉRREZ LLORET, S. 1997. Arqueología. Introducción a la historia material de las sociedades del pasado. Alicante.
PRIETO-MARTÍNEZ, M. P.; CRIADO-BOADO, F. (coords.) 2010. Reconstruyendo la historia de la comarca del Ulla-Deza (Galicia, España). Escenarios arqueológicos del pasado. Traballos de Arqueoloxía e Patrimonio 41. Madrid:Closas-Orcoyen S.L.
Tema 2
BUTZER, K. 1989. Arqueología. Una ecología del hombre. Barcelona:Bellaterra
SCHIFFER, M.B. 1987. Formation processes of the archaeological record. Albuquerque: University of New Mexico Press
FRANCOVICH, R.; MANACORDA, D. (eds) 2001. Diccionario de Arqueología, Barcelona.
NIETO, F. J. 1984. Introducción a la arqueología acuática.Barcelona.
FERREIRA PRIEGUE, E. 1988. Los caminos medievales de Galicia. Boletín Auriense, Anexo 9, Ourense
Tema 3
AMADO REINO, X. 1997. La aplicación del GPS a la Arqueología. Trabajos de Prehistoria 54 (1), p. 155-165
BAENA, J.; BLASCO, C.; QUESADA, F. (eds.). 1997. Los S.I.G. y el análisis espacial en Arqueología. Madrid: Servicio de Publicaciones de la UAM
BURILLO, F., IBÁÑEZ, J.; ALEGRE, E. 2004. Prospección u concepto de asentamiento. El caso de la cuidad celtibérica Segeda I. Arqueología Espacial 24: 165-184
Tema 4
CARANDINI, A. 1997. Historias en la tierra. Manual de excavación arqueológica. Barcelona: Crítica
LAPLACE, G. 1971. De l’application des coordonées cartésiennes à la fouille stratigraphique. Munibe XXIII (2/3), p. 223-236
Tema 5
INIZAN, M. L.; REDURON, M.; ROCHE, H.; TIXIER, J. 1995. Préhistoire de la Pierre Taillée. T. 4. Technologie de la pierre taillée. CREP, Meudon
ORTON, C.; TIERS, P.; VINCE, A. 1997. La cerámica en Arqueología. Crítica:Barcelona.
Tema 6
BUXÓ, R.; PIQUÉ, R. 2008. Arqueobotánica. Los usos de las plantas en la Península Ibérica. Barcelona: Ariel Prehistoria
CAMPILLO, D. 2001. Introducción a la paleopatología. Barcelona:Bellaterra arqueología.
CHAIX, L; MÉNIEL, P. 2005. Manual de Arqueozoología.Barcelona
MARTÍNEZ CORTIZAS, A.; MOARES DOMÍNGUEZ, C. 1995. Edafología y Arqueología. Estudio de yacimientos arqueológicos al aire libre en Galicia. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia
RODÁ, I. (ed.). 1992. Ciencia, metodología y técnicas aplicadas a la Arqueología. Barcelona:Univ. Autónoma
Tema 7
BALLART, J. (2000): El patrimonio histórico y arqueológico: valor y uso. Barcelona.
-Capacidade para formular un proxecto de investigación arqueolóxica, de formularse as preguntas pertinentes e marcar os seus obxectivos.
-Competencia para realizar o traballo de campo necesario para a obtención de datos arqueolóxicos, e de seleccionar os métodos e as técnicas apropiadas para desenvolvelo.
-Idoneidade para realizar unha análise crítica da información obtida, e para dar a coñecer os resultados.
-Capacidade para valorar e xestionar o patrimonio arqueolóxico.
Metodoloxía do ensino
Nun escenario de normalidade adaptada, a docencia desenvolverase integramente na aula, con carácter teórico-práctico.
Nas aulas teóricas explicarase o contido do temario. A explicación apoiarase en cadros que faciliten a comprensión e a memorización mediante imaxes, planos, debuxos, fotografías e, na medida do posible, en materiais. Facilitarase a bibliografía específica de cada tema para afondar nos aspectos tratados e noutros temas relacionados. Intentarase facer reflexionar ao alumnado sobre os temas expostos, exercitándoo na formulación de hipóteses, na análise da información e no desenvolvemento da súa capacidade critica.
As aulas interactivas centraranse na aprendizaxe práctica de aspectos concretos do temario. Traballarase con técnicas derivadas da prospección, da escavación e con técnicas de laboratorio (técnicas de clasificación e de análise), así como con procedementos derivados da análise crítica.
Realizarase unha práctica de campo consistente na visita a un depósito, un museo ou un centro de investigación, de modo que permita tomar contacto de forma directa coa problemática arqueolóxica e a súa conservación en tanto patrimonio. A práctica de campo realizarase unicamente no caso de ser financiada e que as circunstancias dos centros a visitar o permitan.
Observacións:
No caso de distanciamento, as aulas presenciais axustaranse aos grupos que determine o centro e a docencia completarase mediante a aula virtual.
No caso de cerramento do centro, a parte teórica desenvolverase de modo telemático. Facilitarase material de traballo en formato electrónico a través da aula virtual para a parte teórica. Os exercicios prácticos (prospección e escavación) realizaranse de forma individual, sen necesidade de saír ao campo. Proporcionaranse asemade as indicacións necesarias para cubrir as fichas coa información obtida por métodos telemáticos.
A visita a un xacemento e a un museo substituirase por un traballo sobre eles.
No escenario de normalidade adaptada:
- A avaliación realizarase mediante un exame final escrito que permita constatar os coñecementos adquiridos polo alumnado, e que se realizará na data oficial. Esta proba valorarase co 60% da nota final.
- As prácticas realizadas nas aulas interactivas valoraranse co 30% da nota.
-As prácticas de campo valoraranse co 10% da nota.
-Na convocatoria de xullo, o alumnado realizará unha proba teórica e presentará as prácticas indicadas polo profesor ou profesora, en caso de non as superar anteriormente.
- No caso de dispensa oficial, o alumnado será avaliado a partir do exame (60% da nota), dun traballo sobre o xacemento e o museo elixidos para a práctica de campo (10% da nota), e do traballo equivalente ás aulas interactivas (30% da nota). O traballo deberá ser acordado co profesor ou profesora a principio do cuadrimestre.
Nos casos de distanciamento ou cerramento do centro:
A avaliación será continuada. Realizarase a partir de, cando menos, dous traballos tutelados sobre a materia teórica do programa, que se valorará co 60% da nota. Presentarase unha recensión sobre un xacemento e un museo que se valorarán co 10% da nota. Haberá que presentar tamén as fichas de prospección e escavación, que se valorarán co 30% da nota.
Traballo presencial:
Actividades en grupo completo (exposición teórica): 30 horas.
Actividades en grupo reducido (prácticas): 16 horas.
Titorías en grupo moi reducido: 2 horas.
Avaliación: 2 horas.
Subtotal: 50 horas
Traballo persoal:
Estudio: 40 horas.
Redacción de traballo: 30 horas.
Preparación de actividades en grupo reducido: 30 horas.
Subtotal: 100 horas.
TOTAL: 150 horas.
Ter comprensión de francés e ingles escrito.
Adaptacions do plan de continxencia:
Observacións:
Metodoloxía: No caso de distanciamento, as aulas presenciais axustaranse aos grupos que determine o centro e a docencia completarase mediante a aula virtual.
No caso de cerramento do centro, a parte teórica desenvolverase de modo telemático. Facilitarase material de traballo en formato electrónico a través da aula virtual para a parte teórica. Os exercicios prácticos (prospección e escavación) realizaranse de forma individual, sen necesidade de saír ao campo. Proporcionaranse asemade as indicacións necesarias para cubrir as fichas coa información obtida por métodos telemáticos.
A visita a un xacemento e a un museo substituirase por un traballo sobre eles.
Avaliación:
Nos casos de distanciamento ou cerramento do centro:
A avaliación será continuada. Realizarase a partir de, cando menos, dous traballos tutelados sobre a materia teórica do programa, que se valorará co 60% da nota. Presentarase unha recensión sobre un xacemento e un museo que se valorarán co 10% da nota. Haberá que presentar tamén as fichas de prospección e escavación, que se valorarán co 30% da nota.
Maria De Las Mercedes Torres Carro
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Arqueoloxía
- Teléfono
- 881812551
- Correo electrónico
- mdelasmercedes.torres [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Jose Carlos Sanchez Pardo
- Departamento
- Historia
- Área
- Arqueoloxía
- Teléfono
- 881812561
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Maria Dolores Fontan Amoedo
- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Antiga
- Correo electrónico
- mariadolores.fontan [at] rai.usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 09:15-11:15 | Grupo CLE_02 | Castelán | Aula 07 |
| Martes | |||
| 09:15-11:15 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 08 |
| Xoves | |||
| 11:15-13:15 | Grupo CLE_02 | Castelán | Aula 07 |
| Venres | |||
| 09:15-11:15 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 08 |
| 25.01.2021 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 08 |
| 25.01.2021 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Biblioteca |
| 21.06.2021 16:00-18:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 07 |
| 21.06.2021 16:00-18:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 08 |