Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Historia Antiga
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
O curso suscitase como un monográfico sobre a Atenas Democrática. Farase fincapé nos temas propios do enunciado da materia combinados con cuestións de actualidade. O obxectivo será dobre. Por unha banda, mellorar o coñecemento dun período e lugar chaves na historia da Antigüidade. Por outra banda, incidirase na formación do pensamento histórico e crítico dos estudantes aprendendo a pensar e coñecer o pasado desde o presente.
Tema 1. A secuencia histórica da Atenas democrática. As reformas de Clístenes. As guerras Médicas. A liga Ático-Délica e o imperialismo Ateniense. Pericles. A guerra do Peloponeso. As crises constitucionais. Atenas vencida. A Segunda Liga Ateniense. As guerras contra Macedonia. O fin da democracia Ateniense.
Tema 2. As institucións atenienses. A construción urbana da Atenas democrática. O ágora. A organización das asembleas, asistencia e toma de decisións. Leis e decretos. Os tribunais, características dos procesos. A literatura forense. O teatro, aspectos institucionais, política e teatro.
Tema 3: A sociedade ateniense. As clases censitarias de Solón a Aristóteles. A construción da cidadanía. Os metecos, historia da institución e funcións. Os escravos. O papel dos escravos públicos. As mulleres. A cidadanía das mulleres: as mulleres cómicas. Atenas e o resto do Ática.
Tema 4: A economía ateniense. Problemas teóricos da economía ateniense. Economía e imperio: as cleruquías. A definición do traballo. Os grandes traballos públicos: programa edilicio e mantemento da flota. As minas de Laurio. As diversas formas do comercio. O financiamento da democracia.
Tema 5: A aparición da figura do intelectual. Unha vida intelectual cada vez máis complexa. As condicións materiais da produción intelectual (escritura e a súa difusión, soportes, formas, bibliotecas, arquivos, cultura oral?). O lugar dos saberes tradicionais: relixión e teatro. Os novos saberes: filosofía, astronomía, medicina, historia? Os sofistas. Platón e a Academia.
Tema 6: Relixión, sociedade e institucións. Como pensa a relixión a orde social democrático de Atenas? Os atidógrafos entre historia e mitología. O mito da Autoctonía. O mito de Teseo e o sinecismo do Ática. O voto dos deuses. O culto de Atenea e a identidade ateniense. Os programas iconográficos da cidade.
Básica
DOMÍNGUEZ MONEDERO, Adolfo Jerónimo, 1999. Esparta y Atenas en el siglo V a.C. Madrid.
GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J. 2014. Introducción a la Grecia Antigua. Madrid.
PASCUAL GONZÁLEZ, José, 1997. Grecia en el siglo IV a.C. Madrid.
POWELL, Anton 2001. Athens and Sparta. Constructing Greek Political and Social History from 478 BC. Routledge.
Complementaria
Tema 1.
AZOULAY, V. 2015. Périclès. La démocratie athénienne à l’épreuve du grand homme. 2e éd. París
SANCHO ROCHER, Laura 2012. Democracia e imperialismo marítimo. Atenas, siglos V-IV a.C. Fuentes y cuestiones historiográficas. Madrid.
Tema 2.
BLOK, J.H. 2017. Citizenship in Classical Athens. Cambridge.
GALLEGO, Julián A. 2001. “Poder popular y escritura de la ley en la Atenas democrática.” Anales de Historia Antigua, Medieval y Moderna, 34, http://revistascientificas.filo.uba.ar/index.php/analesHAMM/article/vie…
GALLEGO, Julián 2003. La democracia en tiempos de tragedia. Asamblea ateniense y subjetividad política. Buenos Aires
HANSEN Mogens H. 2022. La Democracia ateniense en la época de Demóstenes, Madrid.
SANCHO ROCHER, Laura, 2009. ¿Una democracia perfecta? Consenso, justicia y demokratía en el discurso político de Atenas (411-322 a.C.). Zaragoza.
SAXONHOUSE, Arlene W. 2005. “The Trial of Socrates”. En A. Saxonhouse, Free Speech and Democracy in Ancient Athens. Cambridge.
STANTON, G.R. 1996. "The Shape and Size of the Athenian Assembly Place in its Second Phase"; M.H, Hansen. "Reflections on the Number of Citizens Accommodated in the Assembly Place on the Pnyx." En B. Forsén y G. Stanton. The Pnyx in the History of Athens. Helsinki 1996, pp. 7-34.
Tema 3:
FORSDYKE, Sara 2021. Slaves and Slavery in Ancient Greece. Cambridge UP.
GOTTESMAN, Alex 2014. Politics and the Street in Democratic Athens. Cambridge.
IRIARTE, Ana, 2020. Feminidades y convivencia política en la Antigua Grecia. Madrid.
PLÁCIDO SUÁREZ, D., 1997. La Sociedad ateniense: la evolución social en Atenas durante la guerra del Peloponeso, Barcelona.
Tema 4:
ACTON, Peter 2014. Poiesis. Manufacturing in Classical Athens. Oxford.
BRESSON, Alain 2016 (2007-2008). The Making of the Ancient Greek Economy. Institutions, Markets, and Growth in the City-States. Princeton and Oxford: Princeton.
LEESE, Michael 2021. Making Money in Ancient Athens. Ann Arbor.
SHEAR, T.L. 2016. Trophies of Victory: Public Building in Periklean Athens. Princeton.
Tema 5
BOWIE, A.M. 2005. Aristophanes. Myth, Ritual and Comedy. Cambridge UP.
BRUNSCHWIG, J., LLOYD, G.E.R., 2000. El Saber griego: diccionario crítico. Madrid: Akal.
DEBNAR, Paula 2005. “Fifth-Century Athenian History and Tragedy.” En Justina Gregory (ed.) A Companion to Greek Tragedy. Blackwell, pp. 3-22.
IRIARTE, Ana, 1996. Democracia y tragedia. Akal.
ROSELLI, David K. 2011. “The Idea of the Audience and Its Role in the Theater”. En David K. Roselli, Theater of the people. Spectators and society in Ancient Athens. Austin, pp. 19-62.
Tema 6
BRUIT-ZAIDMAN, Louise, 2002. La Religión griega en la polis de época clásica. Akal
BURKERT, Walter, 2007. Religión griega: arcaica y clásica. Madrid: Abada
PARKER, Robert 2007. Polytheism and Society at Athens. Oxford.
VALDÉS GUÍA, Miriam 2020. Prácticas rituales y discursos femeninos en Atenas. Los espacios sacros de la gyne. Sevilla y Madrid
Coñecer unha das épocas históricas con maior transcendencia dentro da historia da cultura de Europa occidental desde as súas propias bases documentais e aprender a prescindir das mistificacións acumuladas durante séculos polas sucesivas lecturas humanistas e etnocéntricas.
Facer análise de fontes da época relativas ao contido da materia e coñecer estudos contemporáneos clásicos. A combinación de ambos elementos axudará a conformar análises baseadas en teses claramente definidas. Esas teses defenderanse en público promovendo o hábito do debate académico sobre a pertinencia das interpretacións dos textos e os sesgos da bibliografía contemporánea.
Docencia expositiva
Explicación dos seis temas recollidos no temario. Introduciranse os principais textos sobre os que se baseará a exposición e que utilizarán os estudantes para elaborar relatorios e presentalas nas clases interactivas.
De forma xeral recoméndase refrescar os coñecementos sobre o período histórico concernido, a Grecia Clásica, co apoio da bibliografía básica recomendada.
Realizarase unha proba por tema para verificar o seguimento da docencia expositiva. Consistirá en preguntas tipo test, preguntas sobre imaxes e/ou mapas e unha pregunta tipo ensaio consistente no comentario dun texto relativo ao tema.
Docencia interactiva
Cada estudante individualmente ou en grupos de ata tres debe elaborar dous/tres traballos de reflexión conceptual e histórica sobre algún dos seguinte temas (que se poden modificar ou ampliar), a partir do estudo crítico das fontes literarias propostas.
1. As bases da democracia ateniense: Mito de Protágoras, Oración Fúnebre.
2. O imperialismo Ateniense 1. O exercicio do poder: Diálogo Melio, República dos Atenienses.
3. O imperialismo Ateniense 2. Bases económicas: República dos Atenienses, Poroi
4. O poder dos cidadáns: Asambleístas, República dos Atenienses
5. Os tribunais populares: Avispas, Apología de Sócrates.
6. O réxime de Historicidade: Areopagítico, Oración Fúnebre.
7. Os mortos da cidade: Antígona, Oración Fúnebre (Peste)
8. A posición da muller: Antígona, Asambleístas.
9. 9. Os escravos: Poroi, Diálogo Melio.
10. Ser intelectual en Atenas: Nubes, Apología de Sócrates.
11. Diatribas democráticas: Oración Fúnebre, República dos Atenienses.
12. O estatus do discurso público: Nubes, Mito de Protágoras, Apología de Sócrates.
Os traballos presentaranse de forma oral e escrita e cada estudante deberá facer polo menos unha achega en cada unha desas formas:
1. Debate. Dous estudantes ou grupos presentan o mesmo tema e debaterán sobre as súas interpretacións diversas, en que se fundamentan e por que.
2. Ensaio escrito. Este ensaio sobre un dos temas propostos terá un máximo de 2000 palabras e entre 5 e 10 referencias bibliográficas. Presentarase individualmente.
Os aspectos que se terán en conta para a cualificación estes traballos son:
a. Mostrar unha lectura detida das fontes.
b. Formulación adecuada dunha cuestión histórica.
c. Redacción coidada.
d. Uso de bibliografía profesional, ben escolleita, en distintos idiomas.
e. Manexo directo do grego, aínda que se utilicen traducións como axuda.
f. Presentación oral coidada.
Estes traballos poderán expoñerse en clase en forma de debate, ou como exposición dunha tese a partir do traballo escrito. Previamente entregarase e discutirá co profesor un guión do traballo a realizar.
Para que o número de traballos por tema sexa equilibrado a adscrición dos traballos farase por orde de solicitude.
As probas derivadas da docencia expositiva contarán polo 40% da cualificación.
A docencia interactiva valorarase mediante a asistencia e participación en clase (10%) e a presentación oral (25%) ou escrita (25%) dos traballos.
Estudantes con dispensa: o exame supoñerá o 100% da cualificación.
Exame extraordinario (Segunda oportunidade). Darase a opción a repetir algún dos traballos realizados, e en todo caso, a nota das interactivas supoñerá o 50% da cualificación e o exame, o 50% restante.
Sesións expositivas 30
Sesións de seminario 15
Sesións de tutoría programadas 2
Sesións de avaliación 3
Total de horas de actividade presencial 50
Estudo e preparación de actividades programadas en clase 80
Realización de traballos 10
Preparación de exames 10
Total de horas de actividade non presencial 100
Valorarase a competencia no manexo de idiomas que non sexan galego ou español
Queda aberta a inclusión dentro das aulas interactivas de algunha das actividades previstas no cadro da celebración do centenario de estudos de historia na Facultade de Xeografía e Historia.
Marco Virgilio Garcia Quintela
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Antiga
- Teléfono
- 881812558
- Correo electrónico
- marco.garcia.quintela [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 11:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 09 |
| Martes | |||
| 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 09 |
| 20.01.2023 18:30-21:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 11 |
| 22.06.2023 18:30-21:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 08 |