Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
Áreas: Literatura Española
Centro Facultade de Humanidades
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Tras cursar esta materia os/as alumnos/as han de ser capaces de:
1. Definir e comprender as características fundamentais das distintas artes escénicas.
2. Describir a evolución histórica das artes escénicas e de identificar os seus fitos relevantes e os diferentes lugares escénicos, demostrando unha formación básica en arquitectura teatral.
3. Posuír en suma un coñecemento xeral que lles sirva de base para enfrontarse de forma autónoma a unha futura acción cultural que teña como meta o promover, valorizar, preservar ou proxectar eventos no ámbito das artes escénicas hispánicas.
1. AS ARTES ESCÉNICAS
- Concepto e tipoloxía das artes escénicas. Elementos específicos e diferenciais das distintas manifestacións escénicas.
Espazos escénicos: Tipos de teatros: de rúa e de cámara. Tipoloxía de salas.
O sistema escénico: axentes, procesos e institucións.
2. CONTEXTO HISTÓRICO E PROCESOS DAS ARTES ESCÉNICAS. HISTORIA BÁSICA DE LAS ARTES ESCÉNICAS.
O nacemento das artes escénicas en Occidente: Grecia e Roma.
Da Idade Media á Idade Moderna.
Séculos XIX e XX.
Principais correntes artísticas e teatrais da Modernidade.
3. PANORAMA DAS ARTES ESCÉNICAS PROFESIONAIS
As artes escénicas no mundo hispánico actual.
Programacións, festivais, redes, compañías, etc.
Análise dos públicos e a recepción dos espectáculos.
La actividad teatral cortesana en la España del barroco, Madrid, Revista Libros de la Corte, Universidad Autónoma de Madrid, 21, otoño-invierno 2020 [Descarga libre: https://revistas.uam.es/librosdelacorte/issue/view/ldc2020_12_21]
Amorós, Andrés y José María Díez Borque (coords.), Historia de los espectáculos en España, Madrid, Castalia, 1999.
Andaluz Pinedo, Olaia, Hugo Sanjurjo González y Raquel Merino Álvarez, “Recursos de Humanidades Digitales para el estudio del teatro (traducido): bases de datos, corpus y herramientas desarrollados en TRALIMA/ITZULIK”, Talía. Revista de Estudios Teatrales, 3, 2021: 7-16.
Arias de Cossío, Ana María, Dos siglos de escenografía en Madrid, Madrid, Mondadori, 1991.
Becerra de Becerreá, Alfonso, Dramaturxia, Vigo, Galaxia. Biblioteca de Teatro, 2007.
Cimarro, Jesús F., Producción, gestión y distribución del teatro, Madrid, Fundación SGAE, 2023 (1ª ed. 1997).
Colomer, Jaume, Análisis de la situación de las artes escénicas en España, Madrid, Academia de las Artes Escénicas de España, 2016 [Descarga libre: https://www.cervantesvirtual.com/descargaPdf/analisis-de-la-situacion-d…]
Dabrowska, Monika y Roxana Beatriz Martínez Nieto, “Aportaciones de las Humanidades Digitales a los estudios sobre teatro: una revisión sistemática (2001-2020)”, Rilce, 38, 2, 2022: 617-643.
Fernández Consuegra, Celia Balbina, Estudios de performance. Performatividad en las artes escénicas, Omm Press, 2018.
García Barrientos, José Luis, Cómo se comenta una obra de teatro, Madrid, Síntesis, 2003.
Gasset, Ricardo, Carmen Giménez Morte y Tomás Motos, Trabajo de Sísifo. Las artes escénicas en la educación, Madrid, Academia de las Artes Escénicas de España, 2021.
Gómez García, Manuel, Diccionario del teatro, Tres Cantos (Madrid), Akal, 1997.
Heras, Guillermo, Pensar la gestión de las artes escénicas: escritos de un gestor, prólogo de Paula Brusca de Giorgio, Caseros, RGC Libros, 2012.
Howard, Pamela, Escenografía, Vigo, Galaxia, Biblioteca de Teatro, 2004.
Huerta Calvo, Javier (dir.), Historia del teatro español, Madrid, Gredos, 2003.
López-Ligero, Mar, La obra de teatro. Manual técnico de artes escénicas, Barcelona, Editorial UOC, 2017.
Moscoso Prado, Adriana (dir.), Guía legal y financiera de las artes escénicas en España, Madrid, Instituto de Derecho de Autor, 2012.
Muro, Robert (dir.), Informe sobre las artes escénicas en España: distibución, programación y públicos (2020), Madrid, Academia de las Artes Escénicas de España, 2020 [también hay de 2018].
Oliva, César y Francisco Torres Monreal, Historia básica del arte escénico, Madrid, Cátedra, 1990.
Romera Castillo, José, Teatro español entre dos siglos a examen, Madrid, Verbum, 2011.
Romera Castillo, José, Pautas para la investigación del teatro español y sus puestas en escena, Madrid, Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2011. eLibro Cátedra España.
Romera Castillo, José, Teatro de ayer y de hoy a escena, Madrid, Verbum, 2020.
Romero Ferrer, Alberto, “La escena del siglo XIX, «domicilio de todas las artes»”, Anales de Literatura Española, 18, 2005: 317-327.
Ruiz Pérez, Pedro, “Teatro de los teatros”, en José-Carlos Mainer (dir.), Historia de la literatura española. 3. El siglo del arte nuevo, 1598-1691, Barcelona, Crítica, 2010: 95-99.
Sugers, Anne, Teatro occidental. Unha historia teatral desde a escenografía, Vigo, Galaxia, Biblioteca de Teatro, 2009.
Vieites, Manuel F. (coord.), Cento vinte e cinco ano de teatro en galego, Vigo, Galaxia-Xunta de Galicia, 2007.
Wilson, Edwin, Living Theatre, McGraw-Hill, 2004.
- Con06: Coñecer a norma e uso coherente e adecuado das linguas ambientais (español ou galego), tanto de forma oral como escrita.
- Con09: Recoñecer a diversidade de culturas comunicativas e desenvolver estratexias para facilitar a comunicación entre colectivos humanos diversos.
- H/D04: Comunicar información, ideas, problemas e solucións tanto a públicos especializados como non especializados dun modo claro e eficaz.
- Comp08: Defender o papel da cultura como ferramenta de transformación social e resposta aos principais problemas das sociedades contemporáneas.
Segundo o plan de estudos haberá 24 horas de docencia expositiva, 24 horas de docencia interactiva e 3 horas de titorías en grupo reducido.
No ámbito docente, as clases teóricas ou expositivas virarán ao redor da lección maxistral, mentres que as clases prácticas ou interactivas basearanse fundamentalmente na realización de exercicios prácticos ou comentarios na aula, escritos ou orais. As prácticas nas sesións interactivas poderán nalgún caso requirir a preparación previa fora da aula. Desta forma utilizaranse documentos bibliográficos e recursos dixitais, combinando leccións maxistrais con análises e comentario crítico de documentos e materiais de diversas tipoloxías. Nas clases expositivas tamén se espera do estudante a participación activa nas sesións, tanto na demanda de aclaracións e ampliacións durante as leccións maxistrais, como por mor das cuestións concretas que o profesor poida plantexar ao fío da explicación.
Resumo das metodoloxías: leccións maxistrais, documentos bibliográficos, realización de traballos individuais escritos que requiran da procura e selección de información (que podería consistir na elaboración dun proxecto, un estudo de caso, unha análise dun espectáculo etc., segundo competencias e intereses do alumnado) e que poderían ser presentados oralmente, debates na aula.
Utilizarase a aula virtual como ferramenta auxiliar para a docencia.
Nas titorías, profundarase nas dúbidas específicas suscitadas no alumnado, ben nas leccións maxistrais, ben na realización das prácticas ou traballos.
O estudo individual é, loxicamente, crucial de fronte ao exame, tanto na sección expositiva como na interactiva.
Avalíanse todas as competencias e resultados de aprendizaxe da materia.
A materia está constituída polas clases teóricas ou expositivas e as interactivas. A súa avaliación será por un sistema de avaliación continua, que supoñerá un 60% da cualificación global. A tal fin, terase en conta a asistencia participativa nas sesións de clase, a realización de tarefas puntuais, explicadas oportunamente, así como as lecturas indicadas e os seus correspondentes controis, realizados dentro ou fora da aula, que poderán ser orais ou escritos e que serán programados con antelación.
Así mesmo, prevese a realización dun traballo escrito cuxa natureza e características precisaranse oportunamente. Este traballo escrito será obrigatorio e asignaráselle o 25% da cualificación das actividades de avaliación continua. A entrega deste traballo será previa á realización do exame, xa que se considera un requisito obrigatorio.
Por razóns de calendario, imprevistas ou externas, tanto o contido da materia como o das sesións prácticas podería modificarse ao longo do curso. Dita modificación implicaría unicamente a eliminación dalgún tema ou dalgunha práctica, nunca a ampliación dos contidos ou actividades. O alumnado non será avaliado no exame de ningún tema que non sexa obxecto de sesións expositivas.
A nota da avaliación continua (60% da cualificación global) mantense igualmente se o alumno realiza o exame da parte teórica tanto na primeira como na segunda oportunidade. É, pois, necesario tamén na segunda oportunidade realizar con anterioridade o traballo e as prácticas que se sinalen como obrigatorias para poder presentarse ao exame. Aqueles alumnos e alumnas que non cumpran con este requisito deberán poñerse en contacto coa profesora da materia para solventar a devandita carencia no período comprendido entre os exames da primeira e da segunda oportunidade.
O 40% da nota final da materia se reserva para unha proba final escrita, a cal será obrigatoria, que estará centrada na parte teórica do programa, e que terá lugar o día e hora establecidos oficialmente polo centro, tanto na primeira como á segunda oportunidade. De modo que a cualificación final da materia será o resultado da media ponderada obtida en ambas as partes (60% e 40%), tanto na primeira como na segunda oportunidade.
A asistencia é obrigatoria e axustada á Normativa dá USC neste aspecto (“Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster dá Universidade de Santiago de Compostela”), salvo na circunstancia de dispensa oficial, que deberá ser solicitada pola pertinente forma oficial, ou ben se a imposibilidade de acudir a clase débese a causa excepcional debidamente xustificada de forma documental. A asistencia e participación nas clases considérase necesaria para unha mellor comprensión da materia, controlarase mediante un sistema de firmas e supoñerá o 10% da nota da avaliación continua. O estudantado poderá xustificar a falta de asistencia ás actividades académicas por razóns de índole persoal, familiar, por outros deberes inescusables debidamente acreditados ou por causas de forza maior. Enténdense cumpridas as obrigacións de asistencia ás actividades formativas sen necesidade de achegar xustificación cando a falta de asistencia non supere o 10% dás horas programadas.
Resumo dos criterios de avaliación
Asistencia e participación na aula 10%
Actividades de avaliación continua (traballo escrito e prácticas na aula, exercicios escritos, controis de lectura, exposicións orais, cuestionarios ou calquera outra actividade de índole práctica que se realice) 50% (o 25% corresponde a un traballo escrito de carácter obrigatorio)
Exame obrigatorio 40%
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación a “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións”. Considérase realización fraudulenta o plaxio total ou parcial, literal ou de ideas, sen a necesaria reelaboración e obrigada citación das fontes utilizadas, ou ben a realización dun traballo non persoal mediante IA. No caso de que a profesora teña dúbidas sobre este aspecto da avaliación e co fin de resolvelas, convocará ao alumno ou alumna a unha titoría especial (presencial ou por Teams) na que se efectuará un exame oral do traballo.
No seu caso, os estudantes con dispensa oficial de asistencia a clase serán avaliados mediante os exames correspondentes á parte expositiva, que supoñerán o 40% da cualificación, tanto en primeira como en segunda oportunidade, e o 60% restante polo traballo escrito obrigatorio e as actividades propostas ao conxunto do alumnado que non se realicen na aula e se entreguen pola aula virtual, adaptándose ás circunstancias e de común acordo coa persoa afectada. O alumnado con dispensa oficial terá que solicitar unha titoría a comezo de curso para planificar o desenvolvemento da materia de forma independente.
Os alumnos e alumnas que repiten a materia terán que cumprir as mesmas condicións que os seus compañeiros e compañeiras á hora de presentarse ao exame, é dicir, realizar as prácticas consideradas obrigatorias tamén no curso que repiten. Recoméndase aos estudantes repetidores que teñan unha entrevista coa profesora ao principio do semestre para consultar calquera aspecto relativo á súa avaliación, en especial se se produce coincidencia de horarios ou exames con outras materias. Se estes alumnos e alumnas acreditaron a asistencia o curso anterior, non será necesario que asistan ás clases expositivas.
Realizaranse as oportunas modificacións na actividade académica e na avaliación no caso do estudantado con necesidades educativas especiais, sempre que a profesora recibise a comunicación de tal situación a través do órgano competente da Universidade. O alumno ou alumna, por tanto, terá que solicitar a adaptación da materia a través do formulario dispoñible na web ou na secretaría virtual, ao Servizo de Participación e Inclusión Universitaria a comezo do curso académico.
Traballo persoal e outras actividades: 95 horas.
Os alumnos deberán realizar diversas actividades que inclúen:
Exercicios bibliográficos ou actividades de reflexión a partir de cuestionarios, comentario de textos ou materiais audiovisuais, estatísticos, etc. Devanditos traballos críticos, dependendo da súa natureza e duración, realizaranse e expoñerán na aula ou se entregarán por escrito durante o desenvolvemento do curso.
Un traballo escrito, de elaboración persoal e de maior extensión, a partir dunha serie de propostas que se comunicarán ao principio do curso, tras unha titoría persoal co alumno ou alumna na que se acorde o seu tema, metodoloxía e planificación.
Estudo da parte teórica da materia.
Asistir ás sesións lectivas, para seguir o desenvolvemento da materia de forma continuada.
Acudir ás titorías para clarificar calquera dúbida.
Idioma de impartición da docencia: español
Mª De Los Desamparados Juan Bolufer
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Españolas, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral
- Área
- Literatura Española
- Correo electrónico
- amparo.juan [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 18:00-19:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 15 |
| Xoves | |||
| 13:00-14:30 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | Aula 14 |
| 14.01.2026 16:00-18:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 13 |
| 16.06.2026 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 14 |