Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Áreas: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
Os obxetivos desta asignatura están encamiñados a que o futuro farmacéutico sexa quén de interpreta-lo estado de saúde a partires dos resultados de probas do laboratorio clínico de tipo bioquímico, con algunha das seguintes finalidades:
a) Ofrecer información para unha mellor comprensión dun problema de saúde.
b) Orientar de cara a unha pronta recuperación.
c) Recomenda-la visita ó médico/especialista, cando sexa oportuno.
Por elo, os diferentes temas presentan a utilidade das probas bioquímicas, os especímenes axeitado para a análise, a interpretación dos resultados e as limitacións das probas bioquímicas cando se apliquen as enfermidades máis comúns como unha ferramenta para a detección, diagnóstico, seguemento ou o pronóstico do cadro clínico.
Clases Expositivas:
En calquera dos escenarios dos previstos nas Directirces para o Desenvolvemento dunha Docencia Presencial Segura acordados no Consello de Goberno da USC do 19 de xuño so 2020, hanse de cubri-los seguintes grupos temáticos e temas:
Grupo Temático I: Principios Xerais do Funcionamento do Laboratorio de Bioquímica Clínica.
Dar a coñecer os Fundamentos dos análisis e da interpretación dos resultados. Estúdase o proceso de solicita de probas, tipos de materias biolóxicos necesarios, e cómo se informan e os fundamentos da interpretación dos resultados.
Tema 1. A Solicitude de análise e os Especímenes.
Tema 2. Os Informes do Laboratorio: Fontes de Variabilidade e Fundamentos de Interpretación .
Tema 3. Análises rápidos : dispositivos de autodiagnóstico POCTs.
Grupo Temático II: Avaliación funciónal de Órganos ou Sistemas.
Abordaxe dos principales organos existemas nos que dar a coñecer, paras magnitudes bioquímicas máis axeitadas, o material bioloxico a analizar, fundamento da proba analitica, limitacións ou probleas coñecidos, significado clínico seguindo unha estatexia diagnóstica
Tema 4. Gases sanguíneos: Exploración do Equilibrio Acido-Base
Tema 5. Exploración do Equilibrio Hidroelectrolítico.
Tema 6. Avaliación da Función Renal.
Tema 7. Avaliación da Función e Integridade Hepática.
Tema 8. Utilidade Clínica das Proteínas Plasmáticas.
Tema 9. Diagnóstico e Seguimento da Diabetes Mellitus.
Tema 10. Investigación das Dislipemias.
Tema 11. Exploración Bioquímica da Enfermidade Cardíaca.
Tema 12. Exploración Bioquímica da Enfermidade Osea e do Metabolismo Mineral.
Tema 13. Exploración da Enfermidade pancreática e intestinal
Tema 14. Programa de Detección Precoz de Enfermidades Endocrinometabólicas.
Programa de Clases Interactivas
En calquera dos escenarios dos previstos nas Directirces para o Desenvolvemento dunha Docencia Presencial Segura, serán:
CI-1: Recoñecemento dos Materiais para a Toma do Especímenes. Caso Clínico: Resultados inesperados.
CI-2: Casos Clínicos: A) Avaliación Acido-Base B) Avaliación hidroelectrolítica.
CI-3: Casos Clínicos A) Avalaición da función renal. B) Enfermidade hepática
CI-4: Perfiles Proteicos Normales e Alterados. Perfiles de Isoenzimas.
Programa de Clases Prácticas:
Para as clases prácticas prevese diferente desenvolvimento dependo do tipo de escenario ó que haxa que adaptarse dos indicados nas Directirces para o Desenvolvemento dunha Docencia Presencial Segura para o curso 2020-21.
As clases prácticas previstas serán:
Práctica 1. Realización e Interpretación do Urianálise.
Práctica 2. Cuantificación da actividade enzimática: FAL como exemplo?.
Práctica 3. Lipidograma. Asignación fenotípica dunha Dislipemia
Práctica 4. HbA1c. Seguimento do doente con Diabete
Estas sesións prácticas necesariamente debe adaptarse á programación dos periodos e órden de prácticas establecidos para o alumnado dende a Dirección da Facultade. En todo caso, as Prácticas 1 e 4 poden ser realizables nun escenario non presencial, mentras que a 2 e a 3 xa que precisan de aparataxe especializados na sua execución. Non así os cálculos e a interpretación que chegado ó escenario non presencial poderían ser resoltos remotamente con valores simulados.
Básica:
a) Principios de Bioquímica Clínica y Patología Molecular. Alvaro González Hernández. 3ª edición. Elsevier. Barcelona-2019. ISBN 978-84-9113-389-6
Libro con alto grao de coincidencia en temas e no enfoque que se lle da a materia, axeitado como libro de texto para o estudo da materia.
b) Laboratorio Clínico: Indicaciones e Interpretación de los resultados. Kathleen Pagana, Timothy Pagana. Primera Edición en Español. Traducido por Martha Elena Buschbeck para Editorial El Manual Moderno S.A. Mexico-2015. ISBN 978-607-448-508-0
Texto traducido de la versión inglesa Mosby's Manual of Diagnostic and Laboratory Tests, 5th edition. Elsevier-2014.
c) Lab Test online. (https://labtestsonline.es/acerca-de-esta-web)
Páxina web da Sociedad Española de Química Clínica (SEQC) e consulta gratuíta. Trátase dunha traducción española realizada pola SEQC da homónima orixinaria da American Association for Clinical Chemistry (AACC). Recolle información actualizada sobre as probas dos laboratorios en diferentes escenarios fisiolóxicos e patolóxica, Pode servir como guías clínica das probas diagnósticas do laboratorio clínico en xeral .
Complementaria .
a) Bioquímica Clínica Texto y Atlas en Color. Allan Gaw y col. 5ª Edición. Elsevier. Barcelona-2015. ISBN 978-0-7020-5179-1
b) Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 23rd Ed. Richard A. McPherson & Matthew R. Pincus. Elsevier-Saunders, 2017. ISBN 978-0-323-29568-0
c) Bioquímica Médica. John W. Baynes & Marek H. Dominiczak. 5ª Edición. Elsevier. –Barcelona-2019. ISBN 978-84-9113-406-0
Para o repaso dos coñecemntos da Bioquímica xeral
d) Best & Taylor: Bases Fisiológicas de la Práctica Médica. MA Dvorkin, DP Cardinali y RH Iermoli. 14ª edición. ED. Médica Panamericana-Buenos Aires -2010. ISBN: 978-950-06-0253-2
Para repaso da Fisioloxía e Fisiopatoloxía
A asignatura ten un enfoque clínico-asistencial, na que predomina a interpretación dos resultados do laboratorio sobre a súa producción, de cara a sermos quen elaborar un informe sobre o estado fisiopatolóxico.
Con esta asignatura dase formación nas competencias xerais e específicas contempladas na Orden CIN/2137/2008 nos eguintes puntos de interese.
Competencias xerais CG1 y CG2, que en relación ó módulo MF fan referencia a:
• Desenvolve-las análises clínicas e emiti-los correspondentes informes de diagnótico de laboratorio.
• Coñecer e comprende-la estructura do corpo human, así como os mecanismos xerais da enfermidade, alteracions moleculares e funcionais, expresión sindrómica e ferramentas terapéuticas para restaura-la saude.
•Desenvolver habilidades de comunicación e información con outros profesionais sanitarios ou pacentes.
• Levar a cabo as actividades da atención farmacéutica.
• Recoñece-las propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a competencia profesional.
Competencias específicas .
• Diseñar, aplicar e avaliar reactivos, métodos e técnicas analíticas clínicas. Coñecementos dos fundamentos básicos das análises bioquímicas (B01; Q02, MF02; MF03).
• Coñece-las técnicas analíticas relacionadas cós diagnósticos de laboratorio (Q03, Q10, MF02, MF03, MF14 ) .
• Intervir nas actividades de promoción da saúde e prevención da enfermidade nos ámbitos individual, familiar e comunitario; dende unha visión do laboratorio clínico-bioquímico (LS01).
• Desenvolver habilidades de comunicación oral e escrita, con pacentes e usuarios nun centro profesional no que exerza (LS08).
Competencias transversais.
Entre as posibles competencias transversais a desenvolver dáselle máis importancia as seguintes:
• Habilidades de xestión da información (CI08).
• Resolución de problemas. (CI09)
• Capacidade para comunicarse con expertos doutras áreas (CP05)
• Habilidade para o traballo autónomo (CS08).
O curso académico 2020-21 adáptase ós tres posibles escenarios previstos nas Directirces para o Desesnvolvemeno dunha Docencia Presencial Segura, por Acordo do Consello de Goberno da USC do 19 de xuño do 2020.
A) Clases Expositivas. Sesións de 55 min de duración que se impartiran axustadas ó calendario e horarios aprobados polo Centro. Pensadas para ser impartidas na aula e respetando as medidas sanitarias que se establezan (escenario 1-presencial), poderán ser desenvolvidas nunha docencia non-presencial sincrona a través da plataforma MS Teams.
As explicacións do profesor usarán proxeccións ou presentacións dixitalizadas en calesquera escenario. O alumno participa siguindo as explicacións, plantexando as suas dúbidas e respondiendo individualmente e por un tiempo acotado, a alguhna cuestión puntuable que xurda durante a explicación, ou en relaión á sesión anterior. Para respostar se lle permitirá o acceso a suas anotacións, pero non á dos compañeros, e sugundo os escenarios as entregas poderan ser manuscritas ou dixitales rexistradas en Teams.
B) Clases interactivas. Son sesións na aula (escenario-1) que duran duas horas cada unha, e axustadas ó calendario aprobado polo Centro.
O profesor fará unha pequena contextualización dun claso clínico y datos analíticos plantexaados para que o alumno resolva durante a sesión, aplicando os coñecementos teóricos explicados nas clases expositivas.
Diante dos posibles escenarios que prevee as Directrices para unha Docencia Segura, estos seminarios poden impartidos nun entorno telemático de MS Teams si a docencia mudase a un escenario 2 ou 3, en todo caso, serán sincronas co calendario e horario aprobado polo Centro.
Finalmente, esta actividade docente contepla a resolución de cuestións puntuables para que os alumnos respondam durante un tempo acotado, e en relacionadas có caso clínico estudado. As sesión impartidas a través de Teams rexistrarán as entregas das respostas dos alumnos.
C) Clases prácticas de laboratorio: Pensadas como unha actividade presencial nas instalacións dos laboratorios de prácticas que usa ó Departamento de Bioquímica na Facultade de Farmacia (escenario-1), seguirán o calendario e distribución do alumnado elaborado polo Centro.
Disponse dos protocolos de realización de cada unha das prácticas.
Diante dun escenario de semipresencialidade (escenario-2) podría limitarse a permanencia á obtención experimental dos datos nas prácticas-2 e -3, mentras que os respectivos desenlaces (cálculos e interpretacións) se farían en modo remoto e con apoyo telemático en sesión programada en MS Teams. As outras duas prácticas poden desenvolverse na sua totalidade en modo non presencial supervisado por Teams e cmo se describe para o escenario 3.
Se o escenario a seguir fose o escenario -3, as prácticas con desarrollo experimental por parte del alumno serán a primeria e a última, polo feito de utilizaren dispositivos asimilables ós de autodiagnóstico (POCT), pero requirirá dun reparto previo do dispositivo. Neste terceiro escenario a totalidad da práctica será supervisada sincrónicamente por medio de MS Teams, e además funcionará como canal de comunicación para resolve-las dúbidas na transformación dos datos simulados que se acheguen para a interpretación clinica das prácticas-2 y -3.
No último día de cada turno de prácticas desenvolverase unha proba de avaliación individual específica que consistirá na reproducción de etapas concretas das prácticas ou de recoñecemnto visual das mismas, sendo a duración máxima da proba 20 min.
D) Tutorías de pizarra. Concebidas como sesións para clarexar dúbidas sobre os contidos teóricos ou prácticos, en grupos reducidos nun escenario presencial. Tamén serven para asesorar e aconsellar individualmente ó alumno que pretenda melloralo rendemento académico.
Están planificadas no calendario docente del Centro como actividad na aula, pero chegado o caso, son adaptables a cualquiera dos outros dous escenarios previstos nas Directrices para unha Docencia Segura a través de MS Teans.
As titorías individuais serán solicitadas polo alumno por medio de cualquer canle de comunicación có profesor.
A avaliación, en calquera dos tres escenarios plantexados nas Directrices acordadas para el curso 2020-21, baséase en tres bloques formativos:
a) Formación Continua (FC). Conseguida durante as actividades, presenciais ou virtuais, que contemplan cuestións puntuables nas sesións Expositivas e Interactivas presenciais ou remotatas. A resposta correcta outorga unha calificación numérica acumulable, mientras que carece de valor si no é correcta, pero nese caso xera un comentario que informa ó alumno do problema ou fallo de formación detectado.
A calificación numérica da materia asígnase por transformación dos puntos que consega durante o curso en unha nota segundo a seguinte táboa de equivalencia: para o 60% dos puntos ofertados por FC= 5.0 e o 100% dos puntos ofertados por FC= 10.0.
Os alumnos que acaden un 5.0 ou mais de FC terán a opción de mellora-la sua calificación presentandose a proba de Coñecementos Adquiridos.
b) Conocimientos Adquiridos (CA). Está concebida como unha proba alternativa á FC na 1ª-Oportunidade para os alumnos de Dispensa de Docencia (concedida por el Centro), ou é a única proba puntuable na 2ª Oportunidad.
Tamén, aqueles alumnos cunha calificación igual ou superior 5.0 por FC teñen a opción de mellora-la con esta proba.
A proba desenvolverase preferentemente de modo presencial nos escenarios 1 e 2, pero preveese unha versión telemática sincrona supervisada por MS Teams, si as condición sanitarias o requirisen ou se instaura o escenario 3.
Consistirá na resolución de casos clínicos-analíticos, con diferentes cuestiones sobre la obtención ou interpretación dos resultados. A duración da proba estímase en 30 a 45 min puntuable de 0 a 10.
c) Habilidades Prácticas (HP). Adqueridas durante o turno de prácticas avaliaranse cunha proba práctica específica y de realización individual, consitente na reproducción ou recoñecemento de procesos, cálculos e interpretacións de cada prácticas realizada. Permitiraselle o acceso ós protocolos de traballo cos que se acompañe para face-la proba..
A cualificación da proba HP podrá ser APTO ou NO-Apto, e en tal caso so cabe a posibilidade de repetir la prueba de prácticas na seguinte Oportunidade á que decida presentarse.
Para supera-la materia na 1ª OPORTUNIDAD hai que alcadar un APTO no bloque HP e unha calificación por FC mínima do 5.0. A calificación numérica a consignar no expediente do alumno será a mellor entre a da FC, ou a que obteña na proba de melloramento (CA).
En el caso de alumnos con Dispensa de docencia, y de alumno que repite la materia, se exigirá igualmente un APTO en HP (cunha antigüedade máxima de 5 años) e una calificación de 5.0 na porba CA.
Para a 2ª OPORTUNIDAD, a materia supérase si se acadou un APTO en HP y e se logrou unha calificación igual o superior a 5.0 na proba CA.
Si o alumno foi cualificado como NO-APTO na proba HP, ou a calificación de APTO supera os 5 anos de antigüedade, deberá realizar unha nova avaliación HP, na mesmo data que a proba CA e no horario que se indicará oportunamente.
En todo momento, a realización fraudulenta dos exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de Avaliación do Rendemento Académico dos Estudantes y da Revisión de Cualificacións da Institución.
A avaliación, segundo se describe cobre cada unha das competencias xerais e básicas, específicas y transversais nas que se da formación nesta asignatura segúndo se indica no cadro seguinte:
Proba_____________ Tipo de Competencia____ Código da Competencia___________________________
Avaliación FC................ Xeráis e básica................. CG1; CG2
..................................... Específicas....................... MF02; MF03; MF12; MF14; LS01; LS08; B01
..................................... Transversais.................... CI08; CI09; CP05; CS08
Avaliación HP................ Xeráis e básica................ CG1; CG2
..................................... Específicas...................... MF02; MF03; MF12; MF14; LS01; LS08; B01
..................................... Transversais................... CI04; CI10; CP01; CS01; CS03; CS11
Proba CA ...................... Xeráis e básica............... CG1; CG2
..................................... Específicas...................... MF02; MF03; MF12; MF14; LS01; LS08; B01
..................................... Transversais................... CI08; CI09; CP05; CS08
TRABALLO PRESENCIAL OU TELEMATICO SINCRÓNICO,.........HORAS
Clases expositivas en grupo grande......................................, 30
Clases interactivas en grupo reducido,..................................... 8
Tutorías en grupo muy reducido, ............................................. 3
Prácticas de laboratorio, ..........................................................16
Exámenes e revisión, ............................................................... 3
Total horas traballo presencial ou en teletraballo sincrónico, ..60
TRABALLO PERSONAL DO ALUMNO, OU ASINCRONICO...........HORAS
Estudio autónomo individual o en grupo, .................................66
Resolución de ejercicios virtuais non- sincrónicos , Traballos,.... 5
Resolución de exercicios, prácticas con ordenador, ..................10
Orientación e resolución de dudas, ............................................4
Preparación do traballo de laboratorio, ......................................2
Realización e revisión do examen, ..............................................2
Total horas traballo personal do alumno, .................................90
Para o estudo desta materia recoméndase ter coñecementos suficentes de Química Analítica e Técnicas Instrumentais, xunto cos de Bioquímica I e II, Inmunoloxía, Fisioloxía Humana I e II e Fisiopatoloxía.
Tamén se suxire asistir e atender ó conxunto das clases programadas nas distintas modalidades segundo os escenarios os que haxa que adaptase, e ir revisando a materia cada día, ou no seu defecto cunha periodicidade semanal, por un dobre interese:
1.- Dispoñer da información necesarias para afrontalas actividades ACF
2.- Identifica-los puntos que lle sexan máis problemáticos con vista a solicitar unha t¡toría presencial ou telemática.
Aconséllase, tamén, a visita frecuente ó complemento virtual da asignatura, que xunto coa plataforma MS Teans serviran de canle de comunicación entre o profesor e o alumno.
Aprender a interpreta-la información contida nas análises clínicas é como aprender un novo idioma no que o vocabulario son as diferentes probas do laboratorio que poden ter diferentes significados segundo os contextos nos que se empreguen, e a gramática son os algoritmos e estratexias de combinación dos marcadores bioquímicos, que ó igual que as frases e párrafos transmiten unha información completa. As análises son útiles si somos quén de recoñecer un problema de saúde e orienta-la solución ou informar do seu pronóstico.
Para ter éxito coa asignatura requírese entender “o porqué” dunha proba e o “o para qué” e "o cómo" se fai, xa que así resultará máis doado recordar " ónde usala" e "qué información" contén.
Manuel Felix Camiña Darriba
Coordinador/a- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Teléfono
- 881814933
- Correo electrónico
- felix.camina [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Lisa Kay Busch
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- lisa.busch [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Cristina De La Parte Rodríguez
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- c.delaparte [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 09:30-10:30 | Grupo B/CLE_02 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| 17:00-18:00 | Grupo A/CLE_01 | Castelán, Galego | 5035 Aula virtual |
| Martes | |||
| 09:30-10:30 | Grupo B/CLE_02 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| 17:00-18:00 | Grupo A/CLE_01 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| Mércores | |||
| 09:30-10:30 | Grupo B/CLE_02 | Castelán, Galego | 5035 Aula virtual |
| 17:00-18:00 | Grupo A/CLE_01 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| Xoves | |||
| 09:30-10:30 | Grupo B/CLE_02 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| 17:00-18:00 | Grupo A/CLE_01 | Castelán, Galego | 5035 Aula virtual |
| Venres | |||
| 09:30-10:30 | Grupo B/CLE_02 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |
| 17:00-18:00 | Grupo A/CLE_01 | Galego, Castelán | 5035 Aula virtual |