Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
Áreas: Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
- Coñecer as características de estabilidade física, química e biofarmacéutica dos fármacos e das formas de dosificación de medicamentos.
- Coñecer as características das operacións básicas máis directamente relacionadas coa elaboración das formas de dosificación de medicamentos e a súa incidencia sobre a calidade destas.
- Coñecer a estrutura e o contido dos estudos de preformulación, como base para o deseño das formas de dosificación de medicamentos.
Estabilidade
Tema 1. Estabilidade de medicamentos. Conceptos xerais. Degradación química de fármacos: hidrólisis, oxidación. isomerización, fotólisis, outros mecanismos de degradación. Procedementos de estabilización. (2 horas).
Tema 2. Cinéticas de degradación de fármacos en disolución. Orde de reacción. Constante de degradación. Semivida e período de validez. Factores que afectan a estabilidade en formulacións líquidas. Teoría do estado de transición. Influencia do pH, a temperatura, a polaridad e forza iónica do medio, a luz e os surfactantes. Estabilidade de formulacións semisólidas. (2 horas)
Tema 3. Cinéticas dos procesos degradativos en estado sólido. Influencia da humidade, a temperatura, os excipientes, a luz e o osíxeno. Estudos de estabilidade e caducidade biofarmacéutica. Normativa ICH. Estudos acelerados de estabilidade. (2 horas)
Operacións básicas
Tema 4. Pulverización. Teoría da pulverización. Influencia de distintos factores sobre o proceso. Tipos de muíños. Técnicas de pulverización. Criterios de selección. Micronización. (2 horas)
Tema 5. Separación de partículas en función do seu tamaño. Tamización. Sedimentación. Separadores ciclónicos. Criterios de selección. Cálculo de rendementos. (2 horas)
Tema 6. Mesturado de sólidos. Mesturas aleatoria e ordenada. Mecanismos de mesturado. Índices de mesturado. Cinética do proceso. Equipos de mesturado: clasificación e criterios de selección. (2 hora)
Tema 7. Microencapsulación. Obxectivos da microencapsulación. Materiais útiles para a formación de cubertas. Técnicas de microencapsulación. (2 horas)
Tema 8. Granulación. Mecanismos de aglomeración de partículas. Modalidades. Granulación vía húmida. Granulación vía seca. Extrusión-esferonización. Outras técnicas. Monitorización do proceso. Equipos. (2 horas)
Tema 9. Desecación. Conceptos básicos. Diagrama psicrométrico. Interaccións humidade-sólido. Estática de secado. Dinámica do secado. Equipos de desecación. (3 horas)
Tema 10. Liofilización. Etapas do proceso. Conxelación. Desecación primaria. Desecación secundaria. Liofilizadores. Control e acondicionamento de produtos liofilizados. Aplicacións. (2 horas)
Tema 11. Filtración. Modalidades. Teoría da filtración. Tipos de filtro. Criterios de selección. Procedementos especiais de filtración: filtración esterilizante, ultrafiltración, osmosis inversa e filtración tangencial. (2 horas)
Tema 12. Esterilización. Procedementos de esterilización. Clasificación. Esterilización por calor. Esterilización por radiacións. Esterilización por axentes químicos. Control do proceso. Controis de esterilidad. (4 hora)
Tema 13. Purificación de auga para usos farmacéuticos. Auga para usos farmacéuticos: especificacións. Procedementos de purificación. Cambio iónico. Destilación. Ósmosis inversa. Almacenamento e distribución. Criterios de calidade. (1 hora)
Estudos de preformulación
Tema 14. Preformulación I. Obxectivos. Aspectos tecnolóxicos. Caracterización física e físico-química. Estudos de compatibilidade. Principios activos de natureza proteica e peptídica. Aspectos biofarmacéuticos. Estudos in vitro. Estudos in vivo. Conclusións. (2 horas)
Programa de clases interactivas:
As clases expositivas completaranse con 12 horas de clases interactivas. Nelas os alumnos discutirán e resolverán cuestións e problemas relacionados coa materia sobre a que traballarían previamente. Este material, nalgúns casos, estará dispoñible na aula virtual da materia e noutros será proporcionado polo profesor na clase interactiva correspondente.
Seminario 1. Resolución de exercicios de estabilidade en disolución. Axustes cinéticos. Establecemento do período de validez das formulacións. Emprego da ecuación de Arrhenius. Presentación do ABP (Aprendizaxe Baseada en Proxectos) de estabilidade de medicamentos
Seminario 2. Resolución de exercicios de estabilidade en disolución
Seminario 3. Resolución de exercicios de estabilidade en disolución
Seminario 4. Resolución de exercicios de mesturado de sólidos. Índices e cinéticas de mesturado.
Seminario 5. Presentación do ABP de microencapsulación e traballo en equipo
Seminario 6. Resolución de exercicios de microencapsulación
Seminario 7. Resolución de exercicios de desecación
Seminario 8. Resolución de exercicios de desecación
Seminario 9. Resolución de exercicios de liofilización
Seminario 10. Resolución de exercicio de esterilización
Seminario 11. Resolución de exercicio de esterilización
Seminario 12. Seminario de preformulación. Estudo de compatibilidade de excipientes.
Programa de clases prácticas: Desenvolvemento experimental dos ABPs
Práctica 1. Estabilidade de medicamentos en disolución.
Práctica 2. Microencapsulación de medicamentos.
Básica
- Tratado de Tecnología Farmacéutica. Volumen 2. Operaciones básicas. R. Martínez Pacheco (Ed.), Síntesis, Madrid, 2016.
Complementaria
- Physicochemical Principles of Pharmacy in Manufacturing, formulation and clinical use. 6ª Ed. A.T. Florence y D. Attwood, Palgrave, Londres, 2016.
- Aulton’s pharmaceutics: the design and manufacture of medicines. 6th Ed. K.M G. Taylor & M.E. Aulton (Ed.), Churchill Livingstone Inc., Elsevier, Edimburgo 2021.
- Manual de Tecnología Farmacéutica. M.C. Lozano, D. Córdoba & M. Córdoba (Ed), Elsevier, Barcelona, 2012.
- Remington: The Science and Practice of Pharmacy 21st Ed. A. Adejare (Ed). Elsevier. Londres. 2020
Competencias xerais.
- Deseñar e preparar medicamentos, así como outros produtos e materias primas de interese sanitario de uso humano ou veterinario.
- Saber aplicar o método científico e adquirir habilidades no manexo da lexislación, fontes de información, bibliografía, elaboración de protocolos e demais aspectos que se consideran necesarios para o deseño e avaliación crítica de ensaios preclínicos e clínicos.
- Intervir nas actividades de promoción da saúde, prevención de enfermidade, no ámbito individual, familiar e comunitario; cunha visión integral e multiprofesional do proceso saúde-enfermidade.
- Desenvolver habilidades de comunicación e información, tanto orais como escritas, para tratar con pacientes e usuarios do centro onde desempeñe a súa actividade profesional.
- Promover as capacidades de traballo e colaboración en equipos multidisciplinares e as relacionadas con outros profesionais sanitarios.
- Recoñecer as propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a competencia profesional, prestando especial importancia ao autoaprendizaje de novos coñecementos baseándose na evidencia científica dispoñible.
Competencias específicas
- Coñecer a importancia dos procesos degradativos dos fármacos e os problemas de estabilidade dos medicamentos. Saber como poden modularse mediante o deseño apropiado dunha forma farmacéutica. Saber expor e levar a cabo un estudo de estabilidade para establecer o período de validez dun medicamento.
- Coñecer os fundamentos das operacións básicas e procesos tecnolóxicos relacionados coa elaboración e control de medicamentos, así como saber seleccionar o proceso tecnolóxico máis adecuado para a formulación en estudo.
- Coñecer a importancia que condicións como a humidade teñen no desenvolvemento, fabricación e conservación dos medicamentos. Saber que procedementos poden empregarse para eliminar a auga e secar excipientes, principios activos e formas farmacéuticas e saber seleccionar o máis adecuado.
- Coñecer os fundamentos da operación básica de filtración. Coñecer os tipos e procedementos de filtación. Saber seleccionar os medios filtrantes, os sistemas de filtrado e as condicións para realizar unha filtración eficaz
- Coñecer a importancia da microencapsulación como operación básica na elaboración de medicamentos. Saber cales son os principais procedementos de microencapsulación. Saber seleccionar o ps procedemento e os excipientes máis adecuados en función das propiedades do principio activo e o obxectivo da microencapsulación.
- Coñecer os principais aspectos relacionados coa esterilidad e a esterilización. Coñecer os principais procedementos de esterilización empregados na fabricación de medicamento. Saber seleccionar os procedementos máis adecuados en función da natureza de produto a esterilizar. Saber expor e levar a cabo un proceso de esterilización eficaz.
- Deseñar, optimizar e elaborar as formas farmacéuticas garantindo a súa calidade, incluíndo a formulación e control de calidade de medicamentos, o desenvolvemento de fórmulas maxistrais e preparados oficinales.
- Coñecer as propiedades físico-químicas e biofarmacéuticas dos principios activos e excipientes así como as posibles interaccións entre ambos.
Competencias transversais.
- Capacidade de análise e síntese.
- Coñecementos xerais básicos.
- Coñecementos básicos da profesión.
- Resolución de problemas.
A) Clases expositivas en grupo grande: As sesións expositivas impartidas polo docente estarán dirixidas ao desenvolvemento dos contidos do programa docente e poden ter formatos diferentes (exposición das directrices da materia, teoría, presentación de exemplos prácticos). O docente contará con apoio de medios audiovisuais e informáticos e en ocasións requirirá o emprego de medios informáticos dos alumnos nas sesións presenciais. Os estudantes disporán das presentacións e outros materiais a través da aula virtual da materia.
B) Clases interactivas en grupo reducido: Clase teórico/práctica na que se propoñen e resolven aplicacións da teoría, exercicios ou problemas, realízanse lecturas, preséntanse os ABP (Aprendizaxe Baseada en Proxectos) ou se traballa en equipo na resolución de ABPs. O estudante participará activamente nestas clases de distintas formas: resolvendo exercicios na aula, entregando tarefas propostas con antelación, traballando en equipo.
C) Clases prácticas de laboratorio: A asistencia ás sesións prácticas e a presentación do informe correspondente é requisito indispensable para superar a materia. No cinco sesións de prácticas, os estudantes organizados en grupos levarán a cabo a experimentación correspondente aos dous ABPs incluídos no programa de seminarios e realizarán senllos informes. A guía para a realización das prácticas e a súa valoración (rúbrica) está dispoñible a través da aula virtual.
E) Tutorías en grupo reducido: Están programadas 2 horas de tutorías nas que se supervisarán os traballos de ABP, aclararanse dúbidas sobre teoría ou as prácticas, problemas, exercicios, lecturas ou outras tarefas propostas.
A avaliación consistirá en:
a) Exame escrito (T).
O exame final da materia, celebrarase na data establecida no calendario do grao de Farmacia. Constará de 5-7 preguntas. A cualificación desta proba suporá un 70% da cualificación da materia.
b) Avaliación dos seminarios (S)
Realizaranse varias probas durante os seminarios, cuxa cualificación media suporá un 10% da cualificación da materia.
c) Avaliación das prácticas (P).
A avaliación das prácticas levará a cabo a través da valoración dos protocolos para o desenvolvemento dos ABPs e dos informes correspondentes unha vez realizáronse a parte experimental destes. Estes realizaranse e serán valorados en equipo. A avaliación das prácticas constituirá o 20% da cualificación da materia. A realización das prácticas é requisito indispensable para superar a materia.
d) Cualificación final (CF).
A cualificación final da materia obterase de acordo coa seguinte fórmula:
CF = (0,7 x T x F1 x F2) + (0,1 x S)+ (0,2 x P x F2)
sendo F1 un factor que vale 1 se T é maior ou igual a 4 ó 0 se T é menor de 4 e F2 outro factor que vale 1 se se realizaron as prácticas de laboratorio ou 0 en caso contrario.
A materia supérase obtendo unha nota final (CF) igual ou superior a 5.
(Nótese que para aprobar a materia, F2 debe ser igual a 1; é dicir, é imprescindible realizar as prácticas de laboratorio)
Cualificación da segunda oportunidade:
O alumno só terá que realizar un exame escrito (T) que se celebrará na data establecida no calendario de exames do grao de farmacia. Constará de 5-7 preguntas. A valoración desta proba suporá o 70% de cualificación final. O alumno manterá as cualificacións obtidas na primeira oportunidade correspondentes á avaliación dos seminarios (S) e prácticas (P). A cualificación final obterase de acordo con formúlaa mencionada anteriormente (Nótese que é imprescindible realizar as prácticas de laboratorio).
En caso de suspender a materia, o alumno que realizase as prácticas de laboratorio manterá a súa cualificación durante o curso seguinte.
Estudo autónomo individual ou en grupo: 60 h
Resolución de exercicios, ou outros traballos: 14 h
Orientación e resolución de dúbidas: 3 h
Preparación dos protocolos de traballo de laboratorio e elaboración do informe dos ABPs: 10 h
Realización e revisión do exame: 3 h
TOTAL: 90 h
É aconsellable asistir ás clases expositivas e manter o estudo da materia ao día.
É imprescindible que os alumnos tenten resolver as cuestións propostas nas clases expositivas para que poidan expor as súas dúbidas ao profesor nas clases interactivas.
É imprescindible o uso do Campus Virtual da USC. Ao seu través os alumnos poden consultar directamente co profesor as súas dúbidas mediante unha mensaxe persoal ou un comentario no foro de noticias da materia. Ademais, nesta páxina iranse incluíndo aqueles materiais que poden axudar ao alumno a superar a materia, esquemas, resumos, así como as cuestións e problemas a resolver nas clases interactivas.
É imprescindible a preparación das prácticas e a entrega dos protocolos antes da entrada no laboratorio.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas, aplicarase o establecido no Regulamento para a avaliación do desempeño académico dos estudantes e a revisión de cualificacións.
Mariana Landin Perez
Coordinador/a- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Teléfono
- 881815044
- Correo electrónico
- m.landin [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Francisco Javier Otero Espinar
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Teléfono
- 881814878
- Correo electrónico
- francisco.otero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Patricia Diaz Rodriguez
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- patricia.diaz.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Carlos Alberto Garcia Gonzalez
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Teléfono
- 881815252
- Correo electrónico
- carlos.garcia [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Luis Antonio Diaz Gomez
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- luis.diaz.gomez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Mireya López Borrajo
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- mireya.lopez.borrajo [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral_Outros Programas
Jessica Fraga Codesido
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- jessicafraga.codesido [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral FIDIS
Lucía Rodríguez Pombo
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- luciarodriguez.pombo [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
Carlos Javier Illanes Bordomas
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- carlos.illanes [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
Maria Carracedo Perez
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Correo electrónico
- maria.carracedo.perez [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral USC
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| 17:30-18:30 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| Martes | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| 17:30-18:30 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| Mércores | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| 17:30-18:30 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| Xoves | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| 17:30-18:30 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| Venres | |||
| 10:00-11:00 | Grupo B/CLE_02 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |
| 17:30-18:30 | Grupo A/CLE_01 | Castelán | 5035 Aula 6 Facultade Dereito |