Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencias da Comunicación
Áreas: Comunicación Audiovisual e Publicidade
Centro Facultade de Ciencias da Comunicación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
Abordar os xéneros audiovisuais nunha dobre dimensión: ficción e documental; particularmente os seus códigos estéticos en relación coa teoría dos xéneros. A partires do cal tratarase de recoñecer as posteriores hibridacións -segundo Genette- interxenéricas entre ambas modalidades. A análise do material audiovisual paradigmático en cada caso será o obxectivo fixado para a parte práctica.
TEMA 1. DEFINICIÓN DE DOCUMENTAL. UNHA COMUNIDADE DE PRACTICANTES. UNHA PRÁCTICA INSTITUCIONAL. UN CORPUS DE TEXTOS. UNHA CIRCUNSCRICIÓN DE ESPECTADORES. O ESPAZO ÉTICO NO DOCUMENTAL. O LUGAR DO REALIZADOR. A MIRADA NO DOCUMENTAL.
TEMA 2. MODALIDADES DOCUMENTAIS DE REPRESENTACIÓN. MODALIDADE EXPOSITIVA. MODALIDADE DE OBSERVACIÓN. MODALIDADE INTERACTIVA. MODALIDADE REFLEXIVA. MODALIDADE PERFORMATIVA. MODALIDADE POÉTICA.
Modelos de films para analizar:
Nanuk of the North (Robert Flaherty, 1922).
Serie Why We Fight (supervisión de Frank Capra, 1943-1945)
Lle sand deas bêtes (Georges Franju, 1948)
Chronique d'un été (Jean Rouch, Edgar Morin, 1961).
High School (Frederick Wiseman, 1968)
The Thin Blue Line (Errol Morris, 1988).
Sans Soleil (Chris Marker, 1982)
Lles glaneurs et a glaneuse (Agnés Vardá, 2000).
TEMA 3. POSTVERITÉ. DOCUMENTAL CONTEMPORÁNEO: CINEMA DE NON FICCIÓN. ALGUNHAS NOTAS SOBRE O DOCUMENTAL MODERNO. A REIVENCIÓN DO DOCUMENTAL. DOCUMENTIRAS: O FAKE. CARA A UN CINEMA DE ENSAIO.
Modelos de films para analizar:
Fraude (Orson Welles, 1975).
Histoire(s) du cinéma (Jean Luc Godard, 1988-1998)
Roger and me (Michel Moore, 1989).
Nobody Bussines (Alan Berliner, 1999).
TEMA 4. O DOCUMENTAL EN ESPAÑA. As HURDES (LUÍS BUÑUEL). A GUERRA CIVIL: DOCUMENTAL E NOTICIARIO BÉLICO. NON-DO. O DOCUMENTAL CONTEMPORÁNEO. BASILIO MARTÍN PATINO. JOAQUÍN JORDÁ. VICTOR ERICE. JOSÉ LUIS GUERÍN. RAZOABLES PEGADAS DOCUMENTAIS 2000-2016: UN VARIADO, FERTIL E ALENTADOR PANORAMA.
TEMA 5. TEORÍAS LITERARIAS E XÉNEROS CINEMATOGRÁFICOS. TEORÍA E HISTORIA DOS XÉNEROS: UN TERRITORIO AMBIGUO E TORTUOSO. UN MODELO SINTACTICO-SEMÁNTICO-PRAGMÁTICO.
TEMA 6. O XURDIMENTO HISTÓRICO DOS XÉNEROS CINEMATOGRÁFICOS E O seu DESENVOLVEMENTO NO SEO DO SISTEMA DE ESTUDOS HOLLYWOODIENSE. EVOLUCIÓN POSTERIOR Á SEGUNDA GUERRA MUNDIAL. O WESTERN, A NARRACIÓN MÍTICA E A HISTORIA. A dilixencia; O home do oeste A COMEDIA. Charles Chaplin. To be or not to be. Frank Capra. O FANTÁSTICO E As súas VARIANTES. Drácula(s). Cando o destino alcáncenos. O MUSICAL. CRIME MOVIES. Gilda/Perdición. Alfred Hitchcock. O MELODRAMA E A FERIDA DO TEMPO. OUTROS XÉNEROS. O FILME BÉLICO. ACCIÓN-AVENTURA. BIOPIC.
TEMA 7. TEORÍA E HISTORIA DOS XÉNEROS EN RADIO E TELEVISIÓN. FICCIÓN TELEVISIVA. Alfred Hitchcock Presents. Os XÉNEROS RADIOFÓNICOS.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA:
Altman, Rick, Los géneros cinematográficos, Barcelona, Paidós, 2000.
Breschand, Jean, El documental: la otra cara del cine, Barcelona, Paidós, 2004.*
Nichols, Bill, La representación de la realidad, Barcelona, Paidós, 1997.
*Lectura obrigatoria.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA:
Altman, Rick, Los géneros cinematográficos, Barcelona, Paidós, 2000.
Barnouw, Eric, El documental. Historia y estilo. Barcelona, Gedisa, 2002.
Bordwell, David, Staiger, Janet y Thompson, Kristin, El cine clásico de Hollywood: estilo cinematográfico y modo de producción hasta 1960, Barcelona, Paidós, 1997.
Castro de Paz, José Luís, El surgimiento del telefilm. Los años cincuenta y la crisis de Hollywood, Barcelona, Paidós, 1999.
Catalá, Josep María, Cerdán, Josetxo, y Torreiro Casimiro, Imagen, memoria y fascinación. Notas sobre el documental en España, Málaga, Festival de Málaga/Ocho y Medio, 2001.
Catalá, Josep María, Estética del ensayo. La forma ensayo, de Montaigne a Godard, Valencia, PUB, 2014.
Colleyn, Jean-Paul, Le regard documentaire, París, Centro Pompidou, 1993.
Contreras, José Miguel y Palacio, Manuel, La programación de televisión, Madrid, Síntesis, 2001.
González Requena, Jesús, El espectáculo informativo o la amenaza de lo real, Madrid, Akal, 1989.
González Requena, Jesús, El discurso televisivo. Espectáculo de la posmodernidad, Cátedra, Madrid, 1992.
Haye, Ricardo, La radio del siglo XXI: nuevas estéticas, Buenos Aires, Ciccus-La Crujía, 1999.
Jiménez Losantos, Encarna y Sánchez-Biosca, Vicente, El relato electrónico, Valencia, Filmoteca de la Generalitat Valenciana, 1989.
Lacalle, Charo, El espectador televisivo, Barcelona, Gedisa, 2001.
Ledo, Margarita, Del cine-ojo a Dogma 95: Paseo por el amor y la muerte del cinematógrafo documental, Barcelona, Padiós, 2004.
Marzal, Javier, Melodrama y géneros cinematográficos, Valencia, Centro de Semiótica, 1996.
Neale, Steve, Genre and Hollywood, Londres, Routledge, 2000.
Neale, Stephen, Genres, Londres, British Film Institute, 1980.
Nichols, Bill, La representación de la realidad, Barcelona, Paidós, 1997.
Nowell-Smith, Geoffrey (comp.), The Oxford History of World Cinema, Oxford, Oxford University Press, 1996.
Palacio, Manuel, Historia de la televisión en España, Barcelona, Gedisa. 2001.
Paranagua, Paulo Antonio, Cine documental en América Latina, Madrid, Cátedra, 2003.
Plantinga, Carl, Rethoric and Representation in Nonfiction Film, Cambridge, University Press, 1997.
Rubin, Martin, Thrillers, Madrid, Cambridge University Press, 2000.
Schatz, Thomas, Hollywood Genre: Formulas, Filmmaking, and the Studio System, Nueva York, Random House, 1981.
Sichle, Berta y Álvarez Reyes, Juan A. Postverité, Murcia, Centro Párraga, 2003.
Thompson, Kristin y Bordwell, David, Film History. An introduction, Nueva York, McGraw-Hill, 1994.
VV. AA., En el aire. 75 años de radio en España. PGR, Barcelona, 1999.
VV. AA., Estados Unidos (1932-1955), Volumen VIII de Historia General del cine, Madrid, Cátedra, 1996.
Weinrichter, Antonio, Desvíos de lo real, Madrid, T&B editores, 2004.
Weinrichter, Antonio, La forma que piensa. Tentativas en torno al cine ensayo, Pamplona, Festival de cine Documental de Navarra, 2007.
Zunzunegui, Santos, La mirada cercana. Microanálisis fílmico, Barcelona, Paidós, 1996.
Zunzunegui, Santos, La mirada plural, Madrid, Cátedra, 2008.
Aínda que aparentemente secundario e periférico en relación cunha historia básica do cinema, maltratado industrial e teoricamente durante boa parte do século pasado, o documental representa en xeral un marco importantísimo na historia do estilo cinematográfico e mesmo, nalgúns casos, no ámbito industrial. Presenta á vez, e con todo, moitos problemas metodolóxicos e pragmáticos para a súa análise textual e histórica. Moitos documentais, de feito, nunca se viron en salas de cinema convencionais. A materia axuda ao alumno para asumir que o documental presenta unhas posicións textuais diferentes ás do cinema de ficción que afectan a dispositivos formais, estilísticos e de enunciación. O tratamento formal das imaxes e o son en relación co mostrado produce modelos históricos diferentes, e isto maniféstase en estratexias concretas de selección, montaxe e posta en escena que distinguen o documental como un modelo distinto ao do cinema de ficción. Trátase pois de aproximarse a un dos máis fascinantes territorios fílmicos, aquel que, partindo do chamado domumental clásico (de Flaherty a Grierson...) e atravesando a modernidade (de Rouch e Wiseman a Claude Lanzmann...) acabará no seu período de maior autoconciencia e reflexividad por facer chocar "documental" e "ficción" -por máis que resulte arduo e complexo a definición teórica de ambos os conceptos no noso ámbito- ofrecendo suxestivas experiencias que, a falta de ulteriores axustes, poderiamos cualificar como documentais subxectivos, cinema-poemas, falsos documentais, films-ensaio, películas de ?metraxe atopada?, etc. Estas e outras cuestións (a transcendencia e evolución do documental social e político desde os anos sesenta, o extraordinario interese do documental español, o NON-DO e a súa repercusión no imaxinario do público popular, etc.) serán obxecto de estudo na materia.
No terreo da ficción, a materia tratará de aproximar ao alumno unha visión panorámica dos xéneros cinematográficos (e, en menor medida, televisivos) atendendo á súa evolución histórica, para lubricar a súa capacidade creativa e alargar a perspectiva cultural dos futuros narradores audiovisuais, así como a permitirlles inserir as prácticas contemporáneas no interior de tradicións culturais de amplo desenvolvemento temporal, transitando productivamente polas diferentes metodoloxías que se aproximaron con rigor á análise do texto audiovisual como xénero, sen esquecer por iso a súa dimensión poética.
5.5.1.5.1 BÁSICAS E XENERAIS
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
CB5 - Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía
CG1 - Competencia contextual básica de orde transdisciplinar
CG2 - Competencia contextual para situar a comuniación audiovisual na sociedade da información
CG3 - Competencia para exercer a profesión con ética profesional e compromiso cívico
5.5.1.5.2 TRANSVERSALES
CT01 - Capacidade de organización e planificación
CT02 - Capacidade de xestión da información
CT03 - Traballo en equipo
CT04 - Aprendizaxe autónoma
CT05 - Creatividade
CT06 - Iniciativa e espírito emprendedor
CT07 - Coñecementos básicos da profesión
5.5.1.5.3 ESPECÍFICAS
CE17 - Coñecer as técnicas de análises de produtos televisivos e cinematográficos
CE18 - Capacitar para a dirección de documentales audiovisuales
CE19 - Coñecer o marco histórico no que se desenvolveron os medios audiovisuales
Dúas sesións teóricas semanais con complementos prácticos puntuais.
Unha sesión semanal destinada ao visionado, posible recapitulación teórica sobre o visionado e práctica, que poderá realizarse por razóns de calendario fose da aula.
Facilitarase ao alumno bibliografía específica sobre algúns cineastas relevantes non presente na listaxe previa.
Están previstas actividades en remoto, a través do campus virtual.
A cualificación dependerá, se é posible, dun exame teórico da materia, oral ou escrito, a partir das explicacións facilitadas en clase e as achegas bibliográficas seleccionadas polo profesor, e baseado na análise dun filme ou fragmento do mesmo. A puntuación deste apartado significará o 80% da nota final.
Exercicios obrigatorios desenvolvidos ao longo do período lectivo, preferentemente de carácter analítico: 20% da nota final.
Como norma básica para obter unha cualificación de aprobado, deberase conseguir unha nota mínima de 5 puntos no exame teórico. Só neste caso terase en conta a nota obtida nos traballos analíticos de carácter obrigatorio.
Para poder presentarse á proba teórica será necesario realizar un mínimo de exercicios de análises, segundo os criterios expostos en clase. No caso de que o/a alumno/a non materialice esa esixencia, deberá presentar un traballo especial atendendo ás directrices marcadas durante o período lectivo.
A asistencia a clase é obrigatoria. Tres faltas de asistencia imposibilitan o aprobado.
Segunda oportunidade
Neste caso avaliarase da mesma forma que na primeira. Se o alumno ten aprobada unha parte (teoría ou práctica da materia), gardaráselle a nota para a segunda oportunidade.
En caso de dispensa de asistencia a clase, establecerase un plan de traballo personalizado co profesor da materia.
A avaliación será continua.
De non ser posible o exame presencial, a avaliación final será o resultado da avaliación continua ao longo do cuadrimestre.
Traballo presencial do alumno:
Clases expositivas. Presentación e explicación dos contidos teóricos, históricos e analíticos do temario: 24 h.
Clases interactivas: visionados, presentacións, lecturas, comentarios: 24 h.
Titorías en grupo: 3 horas.
Exame final: 1 hora.
Total: 52 horas.
Traballo persoal do alumno:
Estudo autónomo: 58 horas.
Realización exercicios de análises: 20 horas.
Lectura obrigatoria: 10 horas.
Total: 98 horas.
O alumno deberá levar a cabo un seguimento regular e un estudo cotián da materia a medida que esta vai sendo abordada na aula, sesión a sesión. Recoméndase tamén desenvolver con asiduidade os exercicios de análises dos filmes visionados, así como emprender pausada e regularmente as lecturas obrigatorias e recomendadas.
Polas características da materia algunhas das súas ensinanzas desenvolveranse con material que se subirá ao Campus Virtual.
Plan de continxencia
Á vista dos tres escenarios que contempla a USC por mor do contexto sanitario, a metodoloxía de ensino adaptarase gradualmente mediante a combinación de iniciativas didácticas presencias e virtuais ou só virtuais, a través do campus virtual (no terceiro escenario será todo virtual).
No referido ao sistema de avaliación, de non ser posible o exame presencial, a avaliación será só continua, mediante distintas iniciativas programadas durante o cuadrimestre.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación de rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Jose Luis Castro De Paz
Coordinador/a- Departamento
- Ciencias da Comunicación
- Área
- Comunicación Audiovisual e Publicidade
- Teléfono
- 881816546
- Correo electrónico
- joseluis.castro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Expositivo 1 | Galego | Aula 6 |
| 11:00-12:00 | Expositivo 1 | Galego | Aula 6 |
| Xoves | |||
| 12:00-13:00 | Expositivo 1 | Galego | Aula 6 |
| 03.06.2022 10:00-14:00 | Expositivo 1 | Aula 4 |
| 03.06.2022 10:00-14:00 | Expositivo 1 | Aula 5 |
| 06.07.2022 16:00-20:00 | Expositivo 1 | Aula 7 |