Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 72.5 Horas de Titorías: 5 Clase Expositiva: 25 Clase Interactiva: 10 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Dereito Público Especial e da Empresa
Áreas: Dereito Penal
Centro Facultade de Dereito
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Nesta materia, comenzarase a estudar a tipoloxia da fenomenoloxía criminal máis representativa (delictos violentos e contra a liberdade). Preténdese, por un lado, fortalecer o coñecemento na análise e investigación criminolóxica das diferentes formas en que se produce o delito e, por outro, motivar a capacidade crítica dos estudantes, tendo en conta as distintas explicacións teóricas sobre a etioloxía do crime. Cada lección irá precedida dunha análise das causas explicativas de cada tipo de delito, as respostas preventivas e sancionadoras ofrecidas polas distintas institucións e os actores e axentes implicados na súa prevención ou represión. Así mesmo, o estudo das distintas tipoloxías criminais irá precedido da análise de datos empíricos sobre a súa frecuencia e incidencia na sociedade, así como os posibles patróns de comportamento dos autores das distintas formas de delito e os potenciais factores de risco que pode levar á súa comisión. Sendo os obxectivos da cuestión:
1. Fortalecer o coñecemento na análise e investigación criminolóxica das distintas formas en que se produce a delincuencia e motivar a capacidade crítica do estudantado, tendo en conta as distintas explicacións teóricas sobre a etioloxía do delito.
2. Coñecer os conceptos básicos e fundamentais das formas específicas do crime e as súas relacións epistemolóxicas con outras disciplinas.
3. Promover unha visión inclusiva das formas específicas de delincuencia, a nivel teórico e práctico.
4. Coñecer os procesos de interacción entre as diferentes formas específicas de delincuencia.
5. Saber recoñecer diferentes perfís de delincuencia específicos.
5. Comprender a nocividade social do comportamento e o funcionamento destas formas específicas de delincuencia.
Resultados de aprendizaxe:
a) Coñecemento do alumnado dos conceptos fundamentais da Criminoloxía e das distintas liñas de investigación.
b) Adquisición dos métodos e técnicas de investigación necesarios para a práctica criminolóxica.
c) Animar aos estudantes a ter unha comprensión global e interdisciplinar do fenómeno criminal, superando unha visión parcial e simplista.
d) Promover a reflexión sobre os factores e as causas que son responsables da aparición de criminal fenómenos, deseñando estratexias innovadoras sobre modelos de prevención estruturais e individuais.
e) Fomentar unha actitude crítica na resposta social ao problema da delincuencia desde unha perspectiva interdisciplinar onde a Criminoloxía corresponde ao momento explicativo empírico, a fase decisoria a Política Criminal penal e a fase instrumental ao Dereito penal e procesual.
Lección 1.- A fenomenoloxía criminal: conceptos e evolucións conceptuais. Coñecemento convencional e desmitificación de formas especiais de delincuencia. A dobre moral. Teorías criminolóxicas. Perfís de delincuencia
Lección 2.- Delito violento. Concepto. Tipoloxias, Factores de risco.
Lección 3.- O fenómeno terrorista. Delimitacion conceptual. Etioloxía e factores implicados no fenómeno terrorista. Instrumentos e estratexias internacionais na loita contra o terrorismo. Medidas contra a radicalización terrorista na Unión Europea e a súa persecución en España. Delitos de terrorismo no Código Penal español. Os crimes de terrorismo como organización. Delitos terroristas individuais: adoutrinamento e adestramento. Desprazamento ao estranxeiro a países dominados por grupos terroristas. O financiamento do terrorismo. Outros delitos de terrorismo: exaltación ou xustificación do terrorismo ou denigración das vítimas. Especialidades da investigación en materia de terrorimo. Sancións penais. Tratamento da prisión e vítimas.
Lección 4.- Homicidio e asasinato. Asasino psicopata. Asasino en serie. Asasino en masa
Lección 5.- O maltrato familiar. Diferenza Violencia familiar e violencia de xénero. Delitos relacionados coa violencia doméstica en España: especial referencia á violencia habitual. Violencia contra as mulleres no Convenio de Estambul. O concepto de xénero segundo a Lei Orgánica de medidas de protección integral contra a violencia de xénero. Os chamados delitos de "violencia de xénero" tipificados no Código Penal. Violencia de xénero e control tecnolóxico. Propostas de "lege ferenda": Pacto Estatal contra a violencia de xénero. Maltrato infantil. Violencia filoparental. Maltrato ás persoas maiores. Especialidades procesuais en delitos de violencia familiar e de xénero.
Lección 6.- A delincuencia sexual. Agresións e outros abusos sexuais. Especial referencia aos delitos contra a liberdade sexual e a indemnización de menores. Novas formas de agresión sexual en liña: ciberacoso ou grooomind, sexting, pornografía infantil. Indicadores asociados á reincidencia. Sancións, Prevención e tratamento de agresores. Execución penal e delincuencia sexual.
Lección 7 .- Tráfico sexual e prostitución. Corrupción de menores. Tráfico de persoas con fins de explotación sexual
Bibliografía básica
ALBA ROBLES, J.L./FERNÁNDES DE ALMEIDA. F.G.: Manual Práctico de Criminología Forense. Valencia 2019
ÁLVAREZ GARCÍA, F.J (Dir) VENTURA PÚSCHEL, A. (Coord.): Tratado de Derecho Penal Español Parte Especial (I). Tirant Lo Blanch. Valencia 2021
BRAGE CENDÁN, S.: Cuadernos de Criminología, Bosch JMB Editor, Barcelona, 2013
GARCIA PABLOS DE MOLINA, A.: Tratado de Criminología 5ª ed. Tirant Lo Blanch. Valencia 2014
GARCIA PABLOS DE MOLINA, A.:Criminología: una introducción a sus fundamentos teóricos. 8 ª ed. Tirant Lo Blanch. Valencia 2016
GARRIDO GENOVES, V.: Nuevos perfiles criminales. Los mayores desafíos de la investigación. Ariel. Barcelona 2020
LLEDÓ BENITO, I.: Formas Específicas de Criminalidad. Dykinson S.L. Madrid 2019
ROMERO FLORES, B.: Criminología aplicada. Ed. Bosch. Madrid 2021
VELASCO DE LA FUENTE, P.: Homo Criminalis. El crimen a un clic: los nuevos riesgos de la sociedad actual. Ariel. Barcelona 2021 ANTÓN, T.S./ ORTS BERENGUER, E./ GONZÁLEZ CUSSAC Y OTROS: Derecho Penal Parte Especial 6ª Edición. Tirant Lo Blanch. Valencia 2019
Bibliografía complementaria
QUINTERO OLIVARES, G (Dir.), FERMÍN MORALES PRATS (Coord.): Comentarios al Código penal español. Tomo I y II, 7ª, Aranzadi-Thompson. 2016
BRAGE CENDÁN, S.: «La violencia machista: análisis del conflicto», en Estudios Penales y Criminológicos, Vol. XXXII, 2012.
ECHEBURÚA ODRIOZOLA, E.: Personalidades violentas. Pirámide. Madrid 1994
ECHEVERRÍA JESUS, C. :Terrorismo y relaciones internacionales. UNED. Madrid 2020
FERNÁNDEZ TERUELO, J.: Derecho penal e Internet: especial consideración de los delitos que afectan a jóvenes y adolescentes, ed. Lex Nova, Valladolid, 2011
GÖPPINGER, H.: Criminología, Reus, Madrid, 1975.
HAVA GARCÍA, E.: «Trata de personas, prostitución y política migratoria», en Estudios Penales y Criminológicos, Vol. XXVI, 2006.
HERRERO HERRERO, C.: Fenomenología Criminal y Criminología comparada, Dykinson. Madrid, 2011
HERRERO HERRERO, C.: Criminología (parte general y especial), Dykinson, Madrid, 4ª ed., 2017
KAISER, G., Criminología: una introducción a sus fundamentos científicos. Espasa-Calpe. Madrid, 1983
KARA, S.:Tráfico sexual: el negocio de la esclavitud moderna. Alianza. Madrid, 2010
LAMEIRAS FERNÁNDEZ, M./ ORTS BERENGUER, E. (Coords): Delitos sexuales contra menores: abordaje psicológico, jurídico y policial. Tirant Lo Blanch Valencia 2014
LEGANÉS GÓMEZ, S./ORTOLÁ BOTELLA, Mª. E.: Criminología. Parte especial, Tirant lo Blanch, Valencia, 1999.
LLORIA GARCÍA, P.:Violencia sobre la mujer en el siglo XXI.Violencia de control y nuevas tecnologías. Habitualidad, sexting y stalking.Iustel 2020
PÉREZ GONZÁLEZ, M./CONDE PÉREZ, E.:Lucha contra el terrorismo, derecho internacional humanitario y derecho penal internacional, Tirant Lo Blanch, Valencia, 2012
REDONDO ILLESCAS, S.: El origen de los delitos: introducción al estudio y explicación de la criminalidad. Tirant Lo Banch . Valencia 2015
ROIG TORRRES , M. (Dir): Tratamiento penal de la delincuencia sexual: comparativa entre los sistemas norteamericano y europeo. Valencia: Tirant Lo Blanch. Valencia 2014.
ROJAS MARCOS, L., Las semillas de la violencia, Espasa-Calpe, Madrid, 1995.
RUGGIERO VINCENZO: "La violencia política: Un análisis criminológico". Anthropos. Barcelona 2016
VÁZQUEZ-PORTOMEÑE SEIJAS, F. A. (COORD.), Violencia contra la mujer. Manual de Derecho penal y procesal penal, Tirant Lo Blanch, Valencia, 2016.
A través do Campus Virtual, poñeran
Competencias xerais (CG)
CG1. Capacidade para colaborar e interactuar con outras persoas, tanto con profesionais de diversas facetas da actividade criminolóxica como dentro de equipos interdisciplinares e multiculturais (CG interpersoal).
CG2. Capacidade para reflexionar de xeito crítico e construtivo e para argumentar e expresarse de xeito organizado e razoado, tanto na comunicación oral como escrita (CG instrumental).
CG3. Capacidade para identificar e explicar problemas sociais complexos no campo da Criminoloxía e aplicar estratexias adecuadas para resolvelos, traballando cunha perspectiva sistémica que permita a súa consideración analítica e sintética (CG instrumental).
CG4. Adquisición dunha conciencia crítica na análise do sistema xurídico, desde unha perspectiva plenamente respectuosa cos principios de respecto e promoción dos dereitos humanos, igualdade e accesibilidade universal (CG instrumental).
CG5. Capacidade para utilizar os coñecementos que conforman a Criminoloxía como disciplina científica e para identificar e desenvolver un conxunto de estratexias de investigación de metodoloxía cuantitativa e cualitativa, tanto nas áreas básicas como nas aplicadas (CG instrumental).
CG6. Capacidade para recoller, interpretar e sintetizar datos e información relevantes (especialmente a través da rede informática), dentro da súa área de estudo (GC instrumental).
CG7. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a públicos especializados e non especializados, utilizando unha linguaxe correcta (legal, médica, psicolóxica, sociolóxica e técnica) (CG instrumental).
AS competencias específicas que deben adquirir os alumnos da materia son:
CE15 - Coñecemento das novas formas de criminalidade, en especial do crime organizado, afondando nas novas técnicas de investigación criminal e nos seus límites.
CE16 - Coñecer e comprender a diversidade de formas nas que se constitúe, se representa e se trata o delicto e analizar críticamente as distintas respostas ó problema da criminalidade dende unha triple perspectiva: explicativo-empírica, decisional e instrumental.
CE17 - Propiciar unha reflexión político-criminal sobre os factores e as causas responsables da aparición dos fenómenos crimináis e formular, diseñar e xestionar proxectos e estratexias innovadoras sobre modelos de intervención social e de prevención estructural e individual.
- Clase maxistral, na que se explicarán os conceptos fundamentais de cada lección que compoñen o contido da materia e na que se empregarán diversos recursos didácticos (uso expositivo, participativo, eficaz das preguntas, uso adecuado dos soportes audiovisuais, materiais de traballo). Os materiais de estudo necesarios poranse a disposición dos estudantes a través do campus virtual da USC.
- Clases prácticas, que incluirán a resolución de casos prácticos e a conclusión, presentación e discusión dos traballos, tanto individuais como en equipo, sobre temas previamente autorizados polo profesor. En relación cos traballos, fomentarase a iniciativa do alumnado en relación coa selección de temas novos ou especialmente relevantes desde o punto de vista político-criminale criminolóxico. Os materiais necesarios proporcionaranse a través do Campus Virtual da USC.
- Durante todo o curso académico, se procurará organizar conferencias, mesas redondas ou seminarios sobre cuestións novedodsas no eido criminolóxico. Do mesmo xeito, intentarase organizar coloquios sobre feitos e sucesos de importancia social e mediática e que afecten a calquera dos contidos que forman parte do programa da materia. Nas actividades mencionadas valorarase a participación activa dos e das estudantes.
As dúbidas e consultas dos estudantes resolveranse nas titorías correspondentes, que poden ser presenciais ou en liña. , pero sempre dentro do horario establecido. As horas de titoría pódense consultar no Campus virtual. Para concertar unha cita, os estudantes deben enviar un correo electrónico a Inma.valeije @ usc.es
No caso de producirse os Escenarios 2 (distanciamento) ou Escenario 3 (peche das instalacións) previstos nas “Directrices para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura. Curso 2021-2022” a información sobre os cambios na metodoloxía da ensinanza atópanse no apartado “observacións”.
1º. A cualificación final da materia Formas Específicas de Criminalidade I é o resultado da suma das cualificacións obtidas na realización dunha proba final teórica escrita e a avaliación continua desenvolvida por cada alumno.
- 70% exame final teórico sobre os contidos da materia.
- 25% realización dos exercicios prácticos e entrega da memoria dos mesmos.
- 5% de asistencia as sesións presenciais e interactivas.
2º. O 70% da nota procederá dun exame teórico final sobre os contidos da materia. A modalidade de exame poderá consistir nunha proba de tipo obxectiva (test) ou en forma de preguntas curtas ou de desenvolvemento, nas que se ponderará o coñecemento do alumnado sobre o contido do programa. O tipo específico de exame e o valor ponderado de cada pregunta publicarase antes da data do exame no Campus Virtual. No caso de probas tipo test, consignarase unha puntuación de corrección para a puntuación final relacionada co número de respostas falsas ou non contestadas.
3º. O 25% da nota final procederá das actividades prácticas, que se realizarán ao longo do curso nas clases interactivas. Para a súa cualificación teranse en conta os seguintes criterios:
a) A asistencia e participación activa do alumnado na clase, presencial ou interactiva, e en seminarios, coloquios, etc. a realizar ao longo do curso, b) a presentación das prácticas ben individualmente ou en grupo. Os casos obxecto de avaliación continua realizaranse e entregaranse necesariamente dentro das datas establecidas no Campus virtual.
4º. En cada caso práctico especificarase a metodoloxía que debe empregar o alumnado para responder ao caso práctico. Para acollerse o sistema de avaliación continua é fundamental que o alumnado, na redacción dos supostos prácticos plantexados, demostre ter estudado as cuestión plantexadas, mediante a presentación razoada das respostas, a utilización adecuada da linguaxe criminolóxica, xurídica e técnica requirie o caso, así como a citación dos textos, normativas e, se é o caso, xurisprudencia en que se baseen as respostas. Se na redacción do caso práctico non se aprecia un nivel de estudo adecuado sobre os contidos da materia vinculados á formulación do caso, e unha argumentación adecuada nas respostas, considerarase como non presentado para os efectos da avaliación continua. No caso de realización fraudulenta de exercicios ou probas ou traballos de investigación, aplicarase o disposto no Regulamento para a avaliación do rendemento académico do alumnado e a revisión das cualificacións.
5º. O 5% procederá da asistencia a sesións presenciais e interactivas.
6º. Para superar o exame final e poder sumar o resto das cualificacións derivadas da avaliación continua, o alumnado deberá obter como mínimo unha nota de 3,5 no exame final (valorado en 7 puntos).
7º. En todo caso, para realizar o exame da parte teórica polo método de avaliación continua, é preciso asistir polo menos ao 80% das clases teóricas e interactivas e entregar o 80% das actividades prácticas nas datas establecidas (mínimo 3), que se programan como interactivos.
8º. No caso de non superar a materia na convocatoria de maio-xuño (1ª oportunidade), na convocatoria de xullo (2ª oportunidade) só se repetirá a proba obxectiva, mantendo a puntuación obtida nas actividades realizadas ao longo do curso.
9ª. O alumnado que non seguise ou non superase o sistema de avaliación continua terá dereito a un exame final (proba final teórica escrita descrita no punto 2) no que se avalían as competencias globais da materia e co que poderán alcanzar o 100%. As preguntas do exame final poderán ser diferentes ás propostas para o alumnado que se acolleron o sistema de avaliación continua.
10º. Para os efectos da normativa de permanencia na USC, enténdese que a única actividade avaliable é o exame.
O alumnado que, en virtude do acordo adoptado pola Xunta da Facultade de Dereito, obteña a exención de docencia desta materia, deberá realizar, ademais da proba escrita final, un traballo de investigación sobre un tema de interese criminolóxico da materia e que responda os contidos da Guía docente. Para tal fin, unha vez comunicada resolución administrativa pola que se concede a exención, o estudante deberá poñerse inmediatamente en contacto co profesorado responsable da materia para concretar o contido do traballo. O alumnado que se acolla á exención docente deberá ter en conta que o traballo de investigación substituirá a súa presencia física na aula e a súa participación en clases interactivas, e que representará o 30% da nota final. Requirese á máxima seriedade e rigor académico na súa preparación e presentación final.
11º. As datas de exames e horarios para a súa revisión estableceranse e realizaranse segundo o regulamento de réxime interno da USC.
Estudo individual ou en grupo: 70H
Titorías en grupos reducidos 5H
Leccións e debates, e asistencia a conferencias: 2.5H
Recoméndase, para a asimilación da materia, o estudo diario da materia, o uso de titorías e o uso dos materiais didácticos complementarios dispoñibles no Campus Virtual da USC e na plataforma Teams. Tamén se recomenda asistir ás clases teóricas e prácticas cun exemplar do Código Penal actualizado eno mes de setembro do curso académico en cuestión e manter actualizados os coñecementos esenciais de Dereito Penal. Parte Xeral e Parte Especial
En canto ao plaxio e ao mal uso das tecnoloxías no desempeño de tarefas e probas e de acordo coas "Directrices para o desenvolvemento dun ensino seguro na aula", lémbrelles aos alumnos e alumnas que nos casos de exercicio fraudulento de exercicios ou Probas ou traballos de investigación aplicarase o establecido no Regulamento de avaliación do rendemento académico dos estudantes e revisión de cualificacións.
María Inmaculada Valeije Álvarez
Coordinador/a- Departamento
- Dereito Público Especial e da Empresa
- Área
- Dereito Penal
- Teléfono
- 881814692
- Correo electrónico
- inma.valeije [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 15:00-16:30 | Grao en Criminoloxía | Castelán | Aula 17 |
| Martes | |||
| 15:00-16:30 | Grao en Criminoloxía | Castelán | Aula 17 |
| 10.01.2023 16:00-18:00 | Grao en Criminoloxía | Salón de Actos |
| 21.06.2023 16:00-18:00 | Grao en Criminoloxía | Aula 5 |