Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Didáctica e Organización Escolar
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
1. Conseguir un coñecemento crítico e un manexo axeitado dos conceptos, principios, teorías e técnicas grupais fundamentais.
2. Saber delimitar as características e procesos básicos dos grupos sociais, tanto a nivel conceptual como nas súas implicacións prácticas, e identificar os principios fundamentais necesarios para poder facer unha animación de grupos eficaz.
3. Adquirir un coñecemento básico de técnicas e instrumentos para o diagnóstico e a intervención nos grupos de Educación Social.
4. Ser capaz de analizar críticamente o papel do ambiente físico dun grupo e saber deseñar un contexto facilitador da súa dinámica.
5. Discriminar as posibles causas dos conflitos grupales e coñecer algunha técnica de intervención/mediación que axude a superalos
6. Adquirir as competencias e desenvolver as actitudes necesarias para poder chegar a dirixir e participar eficazmente en grupos, no seu labor profesional como educador/a social.
I.- A DINÁMICA DE GRUPOS NA EDUCACIÓN SOCIAL: BASES CONCEPTUAIS
1.- Os grupos na Educación Social. Aproximación ao concepto de grupo e de Dinámica de Grupos. Breve historia da Dinámica de Grupos. As Orientacións Teóricas.
II.- AS PROPIEDADES E PROCESOS GRUPAIS
2.- O contexto como marco significante na análise dos fenómenos humanos. O ambiente físico dos grupos: o espazo e a disposición espacial. O contexto socioemocional. Os problemas e conflitos nos grupos
3.- A comunicación nos grupos: concepto e características básicas
4.- A estrutura nos grupos: orixes e efectos. O liderado: enfoques teóricos. O Educador social como líder e facilitador de grupos. As normas: concepto, características e funcións. Concepto, determinantes e consecuencias da cohesión grupal.
III.- AS TÉCNICAS DE GRUPO NA EDUCACIÓN SOCIAL
5.- As técnicas para o Diagnóstico dos Grupos. As técnicas para a intervención en grupos: criterios que se van seguir na súa selección, preparación e desenvolvemento. Clasificación das técnicas de Grupo.
Bibliografía básica:
- Canto Ortiz, J. M. (2000). Dinámica de grupos. Aspectos técnicos, ámbitos de intervención y fundamentos teóricos. Aljibe.
- Francia, A. y Mata, J. (1996). Dinámica y técnicas de grupo. CCS.
- Núñez, T. y Loscerales, F. (1997). El grupo y su eficacia. Técnicas al servicio de la dirección y coordinación de grupos. EUB.
Bibliografía complementaria:
- Aguilar, M. J. (2000). Cómo animar un grupo: técnicas grupales. CCS, 7ª Edición
- Álvarez Núñez, Q.(1985). “Dinámica de Grupos y Animación Sociocultural: orientaciones para la intervención del animador” en QUINTANA, J. M. et alii, Fundamentos de Animación Sociocultural. Narcea.
- Beauchamp, A. y otros (1997). Cómo animar un grupo. Sal Terrae.
- Canto Ortiz, J. M. (1998). Psicología de los Grupos. Estructura y Procesos. Aljibe.
- Costa, M. y López Méndez, E. (1991): Manual para el Educador Social. Madrid: Ministerio de Asuntos Sociales.
- Fritzen, S. J. (1988). 70 ejercicios prácticos de Dinámica de Grupos. Sal Terrae.
- Froufe, S. (1998). Técnicas de grupo en animación comunitaria. Amará
- Gibb, J. R. (1989). Manual de Dinámica de Grupos. Humanitas.
- Morales, J. F. y Yubero, S. (1999). El grupo y sus conflictos. Univ. de Castilla -La Mancha
- Ramírez, J. A. (1998). Psicodrama. Teoría y práctica. Desclée de Brouwer
-Trechera, J. L. (2003). Trabajar en equipo: Talento y talante. Técnicas de dinámica de grupos. Bilbao: Desclée de Brouwer.
- Tschorne, P. (1993). Dinámica de grupo en trabajo social, atención primaria y salud comunitaria. Amarú.
Bibliografía para el 2º y 3º escenario
- Cano Ramírez, A. (2005). Tema 3. Los grupos.https://www2.ulpgc.es/hege/almacen/download/38/38205/tema_3_los_ grupos_200506.pdf
- Montagud Rubio, N. (s.f). Las 14 mejores dinámicas de resolución de conflictos; Psicología y Mente; https://psicologiaymente.com/social/dinamicas-resolucion-conflictos
- Palacín M. (2016). Entorno de los grupos. Universitat de Barcelona. https://www.studocu.com/ca-es/document/universitat-de-barcelona/psic ologia-dels-grups-i-comportament-collectiu/apuntes/tema-1-psicologiadels-grups/2409447/view
Ruiz Mitjana, L. (s.f). Comunicación grupal: tipos, objetivos y características. Psicología y Mente. https://psicologiaymente.com/social/comunicacion-grupal
- Ruiz Mitjana, L. (s.f). Las cinco barrreras de la comunicación. Psicología y Mente. https://psicologiaymente.com/social/barreras-de-comunicacion
- Tejeda Garabitos, M G. (2013). Las teorías y aspectos sobre el conflicto en lo grupos. https://www.eoi.es/blogs/mintecon/2013/06/10/las-teorias-y-aspectos-so bre-el-conflicto-en-los-grupos/
- Composición y estructura del grupo. http://psicologia.isipedia.com/tercero/psicologia-de-
rado de: https://www.studocu.com/es/document/universidad-camilo-jose-cela/psi cologia-de-los-
- El liderazgo de los grupos. Universidad de Camilo José Cela. https://www.studocu.com/es/document/universidad-camilo-jose-cela/psi cologia-de-los-grupos/apuntes/tem
- Cohesión grupal. http://psicologia.isipedia.com/tercero/psicologia-de-los-grupos/06-co hesion-grupal#TOC-Cohesi-n-Grupo
- ¿Cómo y cuándo utilizar las técnicas de grupo? http://tecmotivacionbasico.blogspot.com/p/como-y-cuando-utilizar-las-té… al:-Aspectos-Te-ricos-Y-Emp-ricos
Competencias da Titulación ás que contribúe a materia:
A) XERAIS E BASICAS
CG5 - Elaborar, xestionar e/ou facer uso directo dos recursos documentais, metodológicos e materiais que comporte o desenvolvemento da súa profesión e que poderán concretarse na redacción e difusión de informes, utilización de estratexias e métodos educativos, equipamentos e infraestruturas, etc.
B) TRANSVERSAIS
CT1 - Expresarse e comunicarse facendo uso de diferentes códigos e recursos lingüísticos, materiais e tecnolóxicos.
CT2 - Relacionarse con outras persoas e grupos, con especial énfase no traballo en equipo e na colaboración con outros profesionais.
CT4 - Implicarse activamente na resolución de problemas e na toma de decisións
C) ESPECIFICAS
CE1.1 - Comprender os referentes teórico-conceptuais, históricos, comparados, metodolóxicos e pedagóxicos da Educación
Social e das prácticas que nela se promueven
CE1.3 - Avaliar as circunstancias persoais, institucionais e sociais que constitúen ao ser humano como protagonista da
educación e das súas prácticas profesionais, desde a infancia ata a vellez
CE1.5 - Proxectar a súa formación teórica e metodolóxica en iniciativas e prácticas educativas que dean resposta a necesidades e demandas sociais, en diferentes contextos e realidades, en por si e/ou en colaboración con outros axentes da sociedade.
CE2.1 - Deseñar, desenvolver e avaliar plans, programas, proxectos e actividades de intervención socioeducativa en diversos
contextos institucionais e sociais
CE2.2 - Promover e desenvolver actuacións educativas orientadas a dinamizar a participación das persoas na sociedade,
minimizando as situacións de risco ou dependencia e maximizando os seus potenciais de inclusión e autonomía. Terá un especial
significado neste logro a atención á diversidad, á igualdade de xénero, aos valores da cultura de paz e á sostenibilidade.
CE2.3 - Facer uso de estratexias, procedementos, medios, técnicas, métodos, etc. que posibiliten unha intervención educativa directa con persoas e colectivos afectados por distintas problemáticas ou circunstancias sociais.
As clases expositivas e as sesións de estudo individual, axudan a que o alumnado adquira a base teórica e conceptual necesaria para o dominio das competencias enumeradas. A redacción de diversos traballos teóricos, xunto coas lecturas e recensións críticas, complementan este caudal de coñecementos, permitindo profundar en aspectos que enriquecen a visión de este campo disciplinar.
As prácticas de laboratorio atenden a desenvolver competencias como: expresarse e comunicarse a través do desenvolvemento de diversas competencias e habilidades comunicativas; relacionarse con outras persoas ou grupos, con especial énfase no traballo en equipo, por medio do fomento de actitudes e competencias necesarias para traballar, dun modo eficaz, en grupo; implicarse activamente na resolución de problemas e na toma de decisións; discriminar as posibles causas dos conflitos grupales e coñecer algunha técnica de intervención/mediación sobre eles; adquirir un coñecemento básico de técnicas e instrumentos para o diagnóstico e a intervención nos grupos de Educación Social, ao manexarse un bo número de técnicas para a análise e a dinamización de grupos; manexar as nocións, adquirir as competencias e desenvolver as actitudes necesarias para poder chegar a dirixir eficazmente grupos no seu labor profesional como educador social, a través da dirección dalgunhas técnicas, por parte do alumnado.
A realización de diversos tipos de traballos e actividades, así como a realización de posibles prácticas de campo, permiten a profundización dos conceptos básicos e o contraste destes coa praxe, proporcionando un coñecemento máis útil, versátil e aplicado.
En concreto, a metodoloxía de ensinanza combinará diversas modalidades de traballo docente-discente:
- A exposición dalgúns temas do programa ou partes destes polas profesoras.
- A presentación de documentos e casos prácticos para realizar un análise-valoración en pequenos grupos, finalizando cun debate de todo o grupo-clase e a elaboración de traballos en grupo sobre diferentes orientacións teóricas importantes na Dinámica de Grupos.
- A realización de coloquios e debates en todas as actividades que o permitan.
- Realización de exercicios e actividades prácticas grupais.
- A organización, dirección e comentario dunha técnica en pequenos grupos e aplicándoa para toda a clase (actividade obrigatoria). Entregaráselle ao docente unha ficha cun esquema no que se inclúen as cuestións básicas, xunto cun informe onde se recollerán os resultados da súa aplicación ao grupo.
- Poderanse contemplar visitar a centros vinculados á realización de prácticas de campo.
Utilizarase unha contorna formativa en rede (Campus virtual) no que estarán dispoñibles os materiais de traballo das sesións, materiais dixitais complementarios e as producións do alumnado. Para iso, é necesario que todos os alumnos/ as teñan activo o seu correo electrónico institucional dá USC (imprescindible ao comezo da materia).
A USC é unha Universidade presencial, polo que a asistencia ás sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa da Facultade, os alumnos/ as poderán solicitar exención oficial de docencia expositiva. Tamén no caso de alumnado con dispensa de asistencia. A efectos de avaliación nestes casos faise constar que o sistema de avaliación na materia será o mesmo para alumnado con exención de docencia e alumnado asistente. O alumnado con exención de docencia debe presentarse á profesora ao comezo da materia e coordinar con ela o plan de traballo e seguimento.
Asistencia a clases e control de asistencia:
O programa inclúe clases teóricas e prácticas.
• As profesoras levarán a cabo un control de asistencias dos seus alumnos ás súas clases. As faltas de asistencia xustificadas ás clases tanto teóricas como prácticas non eximirán ao alumno do cumprimento dos requisitos establecidos no programa. Se existe un impedimento á asistencia ás clases teóricas e/ou prácticas o alumno deberá comunicalo á profesora.
• Dado o carácter colaborativo das prácticas e a unión entre teoría e práctica, a “non asistencia” reiterada ás sesións prácticas -mesmo xustificada- que supón non participar nas actividades de aprendizaxe e tarefas deseñadas conlevará a obrigación de realizala individualmente, previa negociación coas profesoras e supervisión continuada das mesmas.
A avaliación terá un dobre carácter, formativo -continuo ao longo do semestre- e sumativo. Na avaliación do estudante teranse en conta as distintas actividades grupais e individuais realizadas.
A avaliación continua supoñerá un 50% da cualificación global da materia e comprenderá os traballos específicos realizados nas sesións de aula (20%) e a entrega e presentación dun tranajo grupal que consistirá no deseño e posta en práctica dunha dinámica de grupo nas sesións interactivas (30%). A entrega de tarefas estará organizada segundo unha axenda previa.
Esta información completarase co resultado dunha proba individual de carácter teórico-práctico que se realizará ao finalizar o semestre para valorar o grao de adquisición das competencias da materia. O peso específico é o 50% da cualificación global.
A asistencia ao 80% das clases (expositivas e interactivas) considérase requisito a superación da materia.
Para obter unha valoración positiva na materia, será preciso ter realizadas e entregadas en prazo todas as actividades de avaliación especificadas na axenda tanto na oportunidade de xaneiro como na de xullo.
Os traballos individuais ou grupais dos estudantes deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado supoñerá o suspenso da materia e a avaliación do estudante na convocatoria correspondente.
A efectos de avaliación, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, excepto nas actividades programadas de forma coordinada.
A cualificación das actividades prácticas aprobadas na oportunidade de xaneiro conservarase para a oportunidade de xullo. Os alumnos/ as repetidores rexeranse polo mesmo sistema de avaliación establecido para o presente curso.
Aqueles alumnos/as que teñan exención ou dispensa de asistencia deberán poñerse en contacto coa profesora cando soliciten a mesma e como máis tardar nos 10 días seguintes á concesión da mesma para determinar o sistema de titorización. Neste caso, o alumnado deberá seguir a mesma secuencia temporal e prazos que o alumnado asistente.
A exención de docencia soamente poderá ser para as sesións expositivas.
Os traballos individuais ou grupais dos estudantes deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado supoñerá o suspenso da materia e a avaliación do estudante na convocatoria correspondente.
Para os efectos de avaliación, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, agás nas actividades programadas de forma coordinada.
En caso de escenario 2 e 3 a avaliación seguirá a mesama ponderación pero o exame se realizará de xeito telemático.
ACTIVIDADES PRESENCIAIS OU A SÚA EQUIVALENCIA ON-LINE(50 horas):
Horas Clases expositivas: presentación, explicación de temas (12 horas)
Prácticas laboratorio: exercicios técnicas e talleres de Dinámica de Grupos (30 horas)
Titorías de traballo de curso (6 horas)
Proba obxectiva (2 horas)
TRABALLO PERSOAL DOS/DAS ESTUDANTES (100 horas):
Estudo, procura, selección e análise de información (24 horas)
Dirección e participación en técnicas e redacción informes (16 horas)
Redacción de traballos teóricos e/ou de investigación na práctica, recensións, saídas de campo e elaboración de informes (60 horas)
Recoméndase aos alumnos e alumnas que cursen esta materia, en calquera dos 3 posibleis escenarios, realizar unha lectura atenta, reflexiva e crítica dos textos suxeridos polas profesoras, para poder manexarse de forma precisa nos conceptos propios da materia e as súas aplicacións prácticas, procurando establecer relacións entre os contidos dos diversos temas e vendo a aplicabilidade que os diversos principios, técnicas e conceptos estudados teñen para a realidade da vida e a dinámica cotiá dos grupos sociais.
Suxírese a utilización da titoría, ben sexa presencial ou telemática, para clarificar as dúbidas e para recibir orientacións, apoios e directrices que faciliten a aprendizaxe da materia e a realización das actividades propostas.
O traballo constante durante o curso e o estudo persoal constituirán unha base fundamental no proceso de aprendizaxe.
Recomendacións previas
Recoméndase un certo dominio (a nivel de usuario) de coñecementos de informática, fundamentalmente orientados ao procesamento de textos, navegación por Internet, etc.
• Responsabilidade medioambiental:
-Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
-Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación ou imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
-Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
-Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
• Perspectiva de xénero:
-Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/oix/descargas/lingua…
• Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
• Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade (Lifesize, etc).
• Non se poderá empregar o teléfono móbil salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizñandose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
• Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, entendéndose privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
• Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
PLAN DE CONTINXENCIA:
-En relación coa metodoloxía de ensino, nos escenarios 2 e 3 empregarase para a docencia telemática a ferramenta teams. En caso de escenario 2 e 3 a metodoloxía de ensino combinará sesións telemáticas síncronas e asíncronas tanto para clases expositivas como interactivas coa necesidade de seguimento por parte do alumnado.
-En relación coa avaliación, nos escenarios 2 e 3, esta realizarase de maneira telemática manténdose as mesmos porcentaxes de ponderación.
Josefa Del Carmen Fernandez De La Iglesia
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Teléfono
- 881813807
- Correo electrónico
- c.delaiglesia [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Silvia Lopez Gomez
- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Correo electrónico
- silvialopez.gomez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:30 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | Galego, Castelán | AULA 15 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 10:30-12:00 | Grupo /CLIL_03 (P - Z) | Castelán, Galego | AULA 15 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 12:30-14:00 | Grupo /CLIL_01 (A - Fo) | Galego, Castelán | AULA 3 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |
| 16:00-17:30 | Grupo /CLIL_02 (Fr - O) | Galego, Castelán | AULA 2-3 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
| 14.01.2022 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo C2) |
| 23.06.2022 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) | AULA 6-7 (CAMPUS VIDA-Módulo A) |