Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Os obxectivos a acadar, en consonancia coas competencias que se establecen para a materia, son:
- Coñecer as bases conceptuais e teóricas da orientación e a titoría.
- Coñecer e analizar a estrutura organizativa da orientación e a titoría, no marco normativo actual.
- Integrar os procesos de orientación e titoría na función docente.
- Ser capaz de diagnosticar e planificar accións titoriais e de orientación para o alumnado e as familias en contextos socioeducativos.
- Coñecer e saber aplicar diferentes programas e recursos de intervención titorial e orientadora para Educación Infantil ou Primaria.
- Adquirir hábitos e actitudes para o traballo colaborativo con outros axentes da orientación.
Desenvolver unha actitude de compromiso ético cara os aspectos deontolóxicos da acción orientadora e titorial.
BLOQUES TEMÁTICOS
I. FUNDAMENTOS DA TITORÍA E DA ORIENTACIÓN EDUCATIVA.
1. Concepto e principios teóricos da orientación educativa.
2. Concepto, modelos, obxectivos e función da acción titorial.
3. Marco lexislativo e organizativo da orientación e da acción titorial en Educación Infantil e Primaria.
II. A INTERVENCIÓN TITORIAL E ORIENTADORA.
4. A acción titorial co alumnado: diagnóstico individual e grupal, pautas, estratexias e técnicas de intervención en Educación Infantil e Primaria.
5. A acción titorial coas familias: diagnóstico, pautas, estratexias e técnicas de intervención.
6. A acción titorial co profesorado: actuacións e recursos.
7. Áreas, programas e recursos de intervención titorial e orientadora en Educación Infantil e Primaria.
8. Plans e programas orientadores e de acción titorial en Educación Infantil e Primaria: Plan de Acción Titorial e Plan de Convivencia escolar.
9. Aspectos éticos e deontolóxicos da función orientadora e titorial.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Alvarez, M. e Bisquerra, R. (2017). Orientación educativa. Modelos, áreas, estrategias y recursos. 2ª Edición. Wolters Kluwer.
Pantoja, A. (2013). La acción tutorial en la escuela. Síntesis.
Sandoval, M.; Simón, C. e Echeita, G. (2019). Educación Inclusiva y Atención A La Diversidad Desde La Orientación Educativa. Síntesis.
Torrego, J. C. (coord.) (2014). La tutoría en los centros educativos. Graó.
BIBLOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Angulo, A. (2009). La tutoría en la educación primaria: manual de ayuda. Wolters Kluwer.
Barrera, R.; Durán, R.; González Japón, J. e Reina, C.L. (2008). Guía para la elaboración del Plan de Orientación y Acción Tutorial en Educación Infantil y Educación Primaria. Consejería de Educación Junta de Andalucía.
Bisquerra, R. (2012). Orientación, tutoría y educación emocional. Síntesis
Cano, R. (coord.) (2013). Orientación y tutoría con el alumnado y las familias. Biblioteca Nueva.
Castellano, E. A. e Pantoja, A. (2017). Eficacia de un programa de intervención basado en el uso de las TIC en la tutoría. Revista de Investigación Educativa, 35 (1), 215-233.
Giner, A. e Puigardeu, O. (2008). La tutoría y el tutor. Estrategias para su práctica. ICE/Horsori.
Gónzalez, A. y Solano, J. M. (2015). La función de la tutoría. Carta de navegación para tutores. Narcea.
Martín, E. e Maurí, T. (2011). Orientación Educativa. Atención a la diversidad y educación inclusiva. Graó.
Méndez, L. et al (2007). La tutoría en educación infantil. CISS PRAXIS.
Monge, C. (2010). Tutoría y orientación educativa. Nuevas competencias. Wolters Kluwer.
Parejo, J. e Pinto, J. M. (2015). La orientación y la tutoría escolar con familias: teoría y práctica. Sehen.
Riart, J. (coord.) (2007). Manual de tutoría y orientación en la diversidad. Pirámide.
Entre as competencias xerais e específicas que se recollen na Orde ECI/3857/2007 e que o alumnado deberá desenvolver nesta materia están as que se indican a continuación.
Competencias Xerais:
X4- Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidade e que atendan á igualdade de xénero, á equidade e ao respecto aos dereitos humanos que conformen os valores da formación cidadá.
X5- Fomentar a convivencia na aula e fóra dela, resolver problemas de disciplina e contribuír á resolución pacífica de conflitos. Estimular e valorar o esforzo, a constancia e a disciplina persoal nos e nas estudantes.
X7- Colaborar cos distintos sectores da comunidade educativa e do ámbito social. Asumir a dimensión educadora da función docente e fomentar a educación democrática para unha cidadanía activa.
Competencias Específicas:
E1- Orientar ás familias.
E2- Realizar a acción titorial.
Entre as competencias básicas establecidas no Marco Español de Cualificacións para a Educación Superior (MECES) esta materia axudará a desenvolver as seguintes:
CB1- Que os/as estudantes demostrasen poseer e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase encontrar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclue tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CB2- Que os/as estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3- Que os/as estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4- Que os/as estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
E das competencias transversais fixadas pola USC nas "Liñas xerais para a implantación dos estudos de grao e posgrao", aprobadas polo pleno do Consello Galego de Universidades en reunión de 05/11/2007, esta materia axudará a desenvolver:
T2- Coñecemento instrumental da lingua galega.
T3- Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
A metodoloxía de ensinanza combinará diferentes procesos metodolóxico-didácticos que se concretan en:
Sesións expositivas. Terá unha metodoloxía múltiple (exposición, traballo cooperativo, actividades auto-formativas) na que parte dos contidos, de natureza técnico-conceptual, serán facilitados e/ou expostos pola profesora, mentras que outros serán elaborados polo alumnado.
Sesións interactivas. Terá un enfoque fundamentalmente aplicado. Serán realizadas actividades prácticas individuais e grupais. Incluirá estudio de casos, problemas prácticos, análise e discusión de información documental, análise e aplicación de recursos e técnicas.
A materia disporá dun espazo propio de traballo asíncrono no Campus Virtual da USC. As actividades en remoto realizaranse a través da plataforma TEAMS, de xeito síncrono. Todas as tarefas deberán publicarse na aula virtual no espazo que corresponda, dentro do prazo indicado. Para coñecer en que consisten as actividades, o seu carácter, a forma de resolvelas e o prazo de realización, publicarase no inicio do curso un documento que recolla toda a información precisa. O volume de información e tempo dedicado ás tarefas “en remoto” ten que ser proporcionado á carga en créditos da materia. Así mesmo, os materiais empregados deben cumprir coas normativas relativas á propiedade intelectual e protección de datos.
A avaliación será continua e formativa, e terá un carácter integral abranguendo todas as actividades individuais e colectivas. Neste senso proponse:
- Realización de pequenos traballos e prácticas orientados ao desenvolvemento dos contidos teóricos e prácticos. Terán unha formulación diferenciada segundo a temática que se aborde. O seu peso porcentual será do 50%. Para poder ser avaliadas o/a alumno/a debe ter realizadas como mínimo o 80% o que implica a asistencia a clase durante a realización. De non ser así non terá superada esta actividade. No caso de que un alumno o alumna teña concedida dispensa de asistencia a clase ou exención de docencia, sustituirase por un plan de traballo individual. Unha vez concedida a dispensa ou exención o alumno ou alumna debe de poñerse en contacto coa profesora nos quince días seguintes.
- Realización dunha proba escrita final nas datas que estableza o calendario oficial da Facultade. Será de tipo test. O seu peso específico será do 50% da nota final da materia. Terá un carácter obrigatorio para todo o alumnado. En función do escenario de desenvolvemento da docencia, a proba poderá realizarse telematicamente a través da aula virtual.
- No caso de non superar as diferentes actividades de avaliación, na nota final poñerase a correspondente á proba final escrita.
Para obter unha valoración positiva na materia, será preciso ter realizadas e entregadas en prazo todas as actividades de avaliación especificadas, e ter superado todas as prácticas e a proba final.
Nota:
Os traballos dos/as estudantes deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado suporá o suspenso na materia e a avaliación do alumno/a na seguinte convocatoria.
Para efectos avaliativos un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, agás que éstas se programasen de forma coordinada.
Os/as alumnos/as repetidores ou non presentados avaliaranse seguindo os criterios que se establezan en cada curso académico.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Aproximadamente a distribución do tempo de estudo e traballo persoal nesta materia é a seguinte:
ACTIVIDADES PRESENCIAIS (38,5 horas)
Actividades presenciais (gran grupo-sesións expositivas e avaliación): 18 horas
Actividades presenciais (mediano grupo-sesións interactivas de seminario): 18 horas
Actividades presenciais (pequeno grupo-titorías de seguimento): 2,5 horas
ACTIVIDADES DE TRABALLO AUTÓNOMO (74 horas)
Estudo, lectura de documentos, preparación, proba escrita: 25 horas
Actividades en mediano grupo (lectura de documentos, preparación de presentacións, elaboración de instrumentos...): 36 horas
Actividades en pequeno grupo (debates, lecturas...): 13 horas
PORTALES DE INTERESE:
PORTAL DE CONVIVENCIA DO MINISTERIO DE EDUCACIÓN E FORMACIÓN PROFESIONAL
https://www.educacionyfp.gob.es/mc/sgctie/convivencia-escolar/objetivos…
PORTAL DE DIVERSIDADE E ORIENTACIÓN DA XUNTA DE GALICIA
http://www.edu.xunta.es/portal/diversidadeorientacion
Servizo de Recursos Psicopedagóxicos da Facultade: srpusc.blogspot.com
RECOMENDACIÓNS PREVIAS
Recomendase un certo dominio (a nivel de usuario/a) de coñecementos de informática, fundamentalmente orientados ao procesamento de textos, navegación por Internet, etc.
ASISTENCIA A CLASE
O Consello de Goberno de 25 de marzo de 2010 aprobou a Normativa de asistencia a clase nas ensinanzas adaptadas ao EEES
http://www.usc.es/export/sites/default/gl/normativa/descargas/normaasis….
Na mesma expóñense os beneficios da asistencia á clase, entre eles facilita unha “mellor comprensión da materia, a adquisición de competencias en grupos e individuais, a aprendizaxe continua, a interacción directa con outros alumnos e alumnas ou a posibilidade dunha metodoloxía docente-discente máis participativa”.
Cabe lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria.
Asemade, seguirase as indicacións vixentes, cando proceda, sobre a dispensa de asistencia e de exención de docencia en determinadas circunstancias.
Nos casos contemplados na normativa da Facultade, o alumnado poderá solicitar:
DISPENSA DE ASISTENCIA (TODAS AS SESIÓNS)
https://nubeusc.sharepoint.com/sites/centro-ciencias-educacion/SitePage…
EXENCIÓN DE DOCENCIA.ÁS CLASES EXPOSITIVAS
https://nubeusc.sharepoint.com/sites/centro-ciencias-educacion/SitePage…
EXENCIÓN DE DOCENCIA A TODAS AS SESIÓNS SI ASÍ SE DETERMINA
https://nubeusc.sharepoint.com/sites/centro-ciencias-educacion/SitePage…
Recoméndase consultar a Guía Práctica do Estudantado, que contén referencias ás programacións, avaliacións etc. accesible na páxina:
https://www.usc.gal/export9/sites/webinstitucional/gl/goberno/vrestudan…
CALIDADE FORMAL DOS TRABALLOS:
Na realización das prácticas e traballos seguiranse as normas APA-Publication Manual of the American Psychological Association (APA). 7 ª ed. Washington: APA, 2020, que se poden consultar no enlace: http://www.apastyle.org
Unha guía resumida en castelán pódese atopar na seguinte dirección:
https://universoabierto.org/2020/03/12/normas-apa-7-a-edicion-guia-de-c…
PERSPECTIVA DE XÉNERO:
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace:
http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/oix/descargas/lingua…
Tamén se utilizarán outras medidas para aplicar o enfoque de xénero na docencia, tales como:
- A promoción dun clima de interaccións igualitario,
- A mostra das contribucións científicas e técnicas das mulleres, en xeral, e das propias alumnas, na materia e,
- A introdución do xénero como categoría de análise dos traballos do alumnado.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL:
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia cómpre ter en conta as seguintes indicacións, cando se presenten en papel:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PROTECCIÓN DE DATOS
Aplicarase a normativa vixente na USC:
https://www.usc.gal/gl/normativa/protecciondatos/index.html
USO DO TELÉFONO MÓBIL:
Queda restrinxido o uso de teléfono móbil na aula ao seu emprego como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo/a docente, responsabilizándose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
OBRIGATORIEDADE DE USO DA CONTA DE CORREO RAI.
OBRIGATORIEDADE DE EMPREGO DAS FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade (Lifesize, etc).
- Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases/titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
OBRIGATORIEDADE DO CUMPRIMENTO DA NORMATIVA DE PROTECCIÓN DE DATOS https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
CONTACTO COA PROFESORA:
Profesora: Margarita Valcarce Fernández
Despacho: Nº 19 (Módulo A)
Correo electrónico: margot.valcarce [at] usc.es (margot[dot]valcarce[at]usc[dot]es)
Tl: 881 813 828
PLAN DE CONTINXENCIA PARA O DESENVOLVEMENTO DA DOCENCIA NO CURSO 2021-22.
En función do número de estudantes matriculados na materia e da aula asignada, ao inicio do curso académico revisarase o tipo de materia establecido, podendo ser modificado de acordo cos protocolos de centro e universidade para o desenvolvemento da docencia no curso 2021-22”, ou calquera outra norma, directriz ou suxestión sanitaria ou académica vixente nese momento.
No Plan de continxencia para o desenvolvemento da docencia no curso 2021-22, contémplanse 3 escenarios para levar a cabo unha docencia segura, así como as medidas de carácter xeral e específicas a aplicar para a adaptación aos mesmos.
Con independencia do escenario no que nos atopemos, co fin de asegurar a calidade da docencia, menciónanse a continuación unha serie de medidas de carácter xeral que cómpre ter en conta de cara á docencia do curso 2021-22:
MEDIDAS DE CARÁCTER XERAL
a) Ter operativa para cada materia unha aula virtual a disposición do alumnado.
b) Manter abertas canles de comunicación directa co alumnado (por exemplo, titorías, foros, sesións virtuais etc.).
c) Adaptar, de ser o caso, os contidos da programación docente a cada un dos tres escenarios, respectando os obxectivos e as competencias que se deban acadar e mantendo o nivel de esixencia.
d) Diferenciar de forma clara os dous tipos de bibliografía considerados na programación (básica e complementaria) para unha mellor xestión da información por parte do alumnado.
e) Asegurar a accesibilidade aos materiais que constitúan a bibliografía básica (libros, artigos, páxinas web, protocolos, vídeos titoriais etc.).
f) Con carácter xeral, prever a avaliación continua formativa acaída á realidade de cada titulación, ben como única modalidade de avaliación, ou ben combinada con probas finais. Recoméndase que a porcentaxe mínima da avaliación continua na cualificación final en cada unha das materias sexa do 30%.
ESCENARIOS
Escenario 1. Normalidade adaptada (sen restricións á presencialidade física)
a) A docencia expositiva e interactiva (incluídas as prácticas) será presencial. Non obstante, e de xeito excepcional, co fin de facilitar a compatibilidade coas actividades discentes e a mellora gradual das competencias dixitais do profesorado e o alumnado, a docencia presencial poderase combinar coa docencia virtual ata un máximo do 10% das horas totais da materia. En todo caso, esta limitación non se aplicará en títulos cuxas memorias recollan unha porcentaxe superior.
b) Nos grupos de prácticas, recoméndase definir quendas de rotación máis curtas que as habituais, co obxectivo de que todos os grupos teñan garantida a impartición do mínimo esencial no caso de ter que pasar a un escenario distinto nalgún momento do cuadrimestre.
c) Se as prácticas supoñen o emprego de simuladores ou outros mecanismos telemáticos, poderíase considerar a súa realización nunha modalidade virtual, en todo caso cun máximo do 25% das horas prácticas da materia.
d) As titorías serán fundamentalmente de carácter presencial, se ben poderán realizarse parcialmente de xe ito virtual.
e) As prácticas académicas externas, curriculares ou extracurriculares, desenvolveranse de xeito presencial.
f) A titorización de TFG e TFM desenvolverase de forma análoga á do resto das materias.
g) As probas finais, de ser necesarias, terán carácter presencial.
Escenario 2. Distanciamento (restricións parciais á presencialidade física)
a) A docencia expositiva poderá realizarse total ou parcialmente de xeito virtual, neste último caso con preferencia polos mecanismos síncronos. Os centros definirán a distribución da docencia presencial e virtual para cada titulación.
b) Garantirase o máximo grao de presencialidade física, dándolle preferencia á docencia interactiva.
c) Na docencia interactiva, poderase combinar a presencialidade física e telemática, en todo caso garantindo para a primeira un mínimo do 50% das horas prácticas de cada materia.
d) Deberá preverse unha rotación máis curta nos grupos de prácticas, co obxectivo de que todos os grupos teñan garantida a impartición do mínimo esencial.
e) Os horarios programados deberán manterse independentemente da modalidade de docencia que se utilice.
f) As actividades “en remoto” que se programen como parte do traballo persoal da/o alumna/o deben distribuírse ao longo do tempo, combinando tarefas individuais con traballo colaborativo.
Potenciarase a aprendizaxe autónoma por medio de elementos de retroalimentación e de autoavaliación.
g) Deberase priorizar a programación de titorías (incluídas as de TFG e TFM) por vía telemática.
h) As prácticas académicas externas, curriculares ou extracurriculares, poderán desenvolverse parcialmente por medios non presenciais que aseguren a adquisición das competencias e os resultados da aprendizaxe (resolución de problemas, supostos prácticos ou actividades similares). A parte das prácticas realizada por medios non presenciais non poderá superar o 50% do tempo total de duración das mesmas. Terá sempre preferencia a modalidade presencial.
i) As probas finais, de ser o caso, serán preferentemente presenciais, pudendo ser presencial ou telemática, dependendo esta decisión da situación sanitaria.
Escenario 3. Peche das instalacións
a) A docencia, tanto expositiva como interactiva, desenvolverase completamente de xeito virtual, con preferencia polos mecanismos síncronos.
b) Os centros deberán adaptar a impartición das prácticas a unha modalidade completamente virtual. Os horarios programados deberán manterse independentemente da modalidade de docencia que se utilice.
c) A programación das titorías (incluídas as de TFG e TFM) será exclusivamente por vía telemática.
d) As prácticas académicas externas, curriculares ou extracurriculares, poderán desenvolverse parcialmente por medios non presenciais que aseguren a adquisición das competencias e os resultados da aprendizaxe (resolución de problemas, supostos prácticos ou actividades similares). A parte das prácticas realizada por medios non presenciais non poderá superar o 50% do tempo total de duración das mesmas. No caso de que non sexa posible modificalas deste modo, deberán ser interrompidas.
e) As probas finais, de ser o caso, serán exclusivamente telemáticas.
Margarita Valcarce Fernandez
Coordinador/a- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
- Teléfono
- 881813828
- Correo electrónico
- margot.valcarce [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Contratado/a Interino/a por Vacante - T3
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLIS_01 (A- L) + Dobre Grao 3º | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLIS_02 (M - Z) | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| 06.06.2022 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | (CAMPUS NORTE) - AULA 12 |
| 12.07.2022 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | (CAMPUS NORTE) - AULA 13 |