Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Campus Norte
Áreas: Escola Universitaria de Traballo Social
Centro Escola Universitaria de Traballo Social
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Coñecer e comprender de forma crítica os principais aspectos das desigualdades sociais, do conflito social, os mecanismos de poder, de dominación, explotación e alienación, e as perspectivas das diversas ciencias sociais sobre eses procesos e mecanismos.
- Ser capaz de avaliar o modo no que os desequilibrios e desigualdades sociais impactan nas relacións humanas e xeran situacións de necesidade diferencial, vulnerabilidade e marxinación, incorporando o respecto aos dereitos fundamentais.
- Ser capaz de aplicar mecanismos de identificación e análise dos problemas sociais, nos que intervén o Traballo Social e as formas de intervención para combatelas.
- Coñecer e ser capaz de aplicar as políticas sociais e os recursos de apoio en procesos de inclusión social.
- Ser capaz de deseñar e implementar proxectos de intervención desde o traballo social orientados á inclusión social.
Tema I. A linguaxe crea realidades: dialogar e comprender para crear novas categorías desde o traballo social.
I.1.- Conceptualización: relacións e diferenzas.
I.2.- Facer visible o invisible: situacións e causas desde unha visión sistémica.
I.3.- Mecanismos e procesos de exclusión: o risco de colectivizar.
Tema II. Políticas públicas de Inclusión Social: da análise ao debate.
II.1.- A nivel Europeo e Estatal.
II.2.- A nivel Autonómico.
Tema III. A intervención no ámbito da inclusión social desde o traballo social: abordaxe do estigma desde a teoría e a praxe, ferramentas e recursos.
III.1.- O estigma.
III.2.- O abordaxe desde un enfoque de dereitos: modelos de inclusión social
III.3.- Ferramentas, técnicas e instrumentos: os equipos de inclusión e os itinerarios de inclusión activa.
Tema IV. A intervención desde o traballo social con persoas en situación de risco de exclusión social.
IV.1.- Intervención desde o traballo social con persoas sen fogar.
IV.2.- Intervención desde o traballo social con persoas de etnia xitana.
IV.3.- Intervención desde o traballo social con persoas privadas de liberdade.
IV.4.- Intervención desde o traballo social con persoas novas en situación de vulnerabilidade.
IV.5.- Intervención desde o traballo social con outras persoas en situación de risco e/ou exclusión social.
Tema V. Boas prácticas en inclusión e cidadanía activa: modelos, intervencións e redes.
V.1.- Proxecto Inclúe: baseado en I+D+I para a inclusión social.
V.2.- Plataforma Europea contra a Pobreza e a Exclusión Social.
V.3.- EAPN España, EAPN Galicia.
V.4.- Entidades que traballan pola inclusión social en Galicia: exemplos de boa praxe e alianzas.
BÁSICA
Agulló, E., Llosa, J.A., Menéndez, S., Rúa, E. e Ventosa, L. (2020). Mujeres e inclusión social: Investigación y estrategias de innovación y transformación social. EAPN Asturias.
Bauman, Z. (2011). Trabajo, consumismo y nuevos pobres. Barcelona: Gedisa Editorial.
Blanco, J., Kortajarena, N. e Romero, V. (Coords.). (2015). Manual Inclue: Unha herramienta para la aplicación de un nuevo enfoque en la atención a personas en situación de exclusión social. http://www.emaus.com/pdf/1-%20Modelo%20INCLUE.20vers%20cast..pdf
Candalija, J. (2020). Guía de estilo sobre aporofobia y discurso del odio: Comunicar Sin Discriminar. EAPN España y Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social.
Castel, R. (1991). Los desafiliados: Precariedad del Trabajo y Vulnerabilidad Relacional. Revista Utopía, 3, 28-35.
Cortina, A. (2017). Aporofobia, el rechazo al pobre: un desafío para la sociedad democrática. Paidós.
Fundación FOESSA. (2019). VIII Informe sobre exclusión y desarrollo social en España. https://caritas-web.s3.amazonaws.com/main-files/uploads/sites/16/2019/0…
Fundación Secretariado Gitano. (2018). Lección Gitana. Autoría.
Hernández, M. (Dir.). (2019). Riesgo de exclusión social de la población gitana en España e intervención social . Universidad de Murcia, Observatorio de la Exclusión Social.
Karsz, S. (2004). La exclusión: bordeando sus fronteras. Definiciones y matices. Gedisa.
Lei 10/2013, de 27 de novembro, de inclusión social de Galicia. Diario Oficial de Galicia, 249, sec. I, de 31 de decembro de 2013, 52521 a 52585.
Mesa, S. (2019). Silencio administrativo: La pobreza en el laberinto burocrático. Anagrama.
Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad. (2015). Estrategia Nacional Integral para Personas Sin Hogar 2015-2020. http://www.msssi.gob.es/ssi/familiasInfancia/inclusionSocial/docs/ENIPS…
Raya, E. e Hernández, M. (2014). Acompañar los procesos de inclusión social: del análisis de la inclusión a la intervención social. https://revistas.unal.edu.co/index.php/tsocial/article/view/47064
Secretaria General de Instituciones Penitenciarias. (s.f.). Manual de procedimiento de trabajo social en instituciones penitenciarios. Autoría.
Sennett, R. (2012). El respeto: sobre la dignidad del hombre en un mundo de desigualdad (3ª ed.). Anagrama.
Smale, G., Tuson, G. e Statham, D. (2015). Problemas sociales y trabajo social (2ª ed.). Morata.
Sousa, de, B. e Aguiló, A. (2019). Aprendizajes globales: Descolonizar, desmercantilizar y despatriarcalizar desde las Epistemologías del Sur. Icaria.
Subiritas, J. (2006). Fragilidades vecinas: Narraciones biográficas de exclusión social urbana. Icaria.
Valenzuela, H., Jessica, M. e Molina, J.L. (2020). Viviendo entre cuatro paredes: La vulnerabilidad relacional en contextos de exclusión social. Fundación FOESSA.
Xunta de Galicia. (2014). Estratexia de Inclusión Social de Galicia 2014-2020. http://benestar.xunta.es/export/sites/default/Benestar/Biblioteca/Docum…
Xunta de Galicia. (2019). Plan de atención de personas sin hogar en Galicia 2019-2023. https://politicasocial.xunta.gal/es/recursos/planes-y-programas/plan-de…
COMPLEMENTARIA:
Alemán, C. e Garcés, J. (1997). Política Social. McGrawhill.
Arza, J. (Coord.). (2020). Informe, Encuesta Impacto COVID 19 Población Gitana 2020. Universidad de Alicante.
Beck, U. (1998). La sociedad del riesgo: hacia una nueva modernidad. Paidós.
Bremner, R.H. (1993). Desde lo más bajo: el descubrimiento de la pobreza en Estados Unidos. Ministerio de Trabajo y Seguridad Social.
Cabrera, P. J. (2005). Nuevas tecnologías y exclusión social: Un estudio sobre las posibilidades de las TIC en la lucha contra la inclusión social en España. Fundación Telefónica.
Castel, R. (1997). La metamorfosis de la cuestión social: Una crónica del asalariado. Paidós.
Deligny, F. (2015). Los vagabundos eficaces. UOC. [Edición original de 1947: Les vagabonds efficaces]
EAPN ESPAÑA. (2012). Guía metodológica de participación social de las personas en situación de pobreza y exclusión social. http://www.eapn.es/ARCHIVO/documentos/recursos/2/guia_participacion.pdf
EAPN ESPAÑA. (2014). Manual de Sensibilización ante la Exclusión Social. http://www.eapn.es/ARCHIVO/documentos/recursos/2/1417437063_manual_sens…
EAPN Madrid. (2013). El Modelo Housing First, una oportunidad para la erradicación del sinhogarismo en la Comunidad de Madrid. Autor.
Esquirol, J. M. (2010). El respeto o la mirada atenta (3ª ed.). Gedisa.
Hernández, M. (Dir.) (2020). Riesgo de exclusión y políticas sociales autonómicas en España. Tirant Humanidades.
Gámez, T. (2017). Personas sin hogar: Un análisis de género del sinhogarismo. UMA.
López-Aranguren, E. (2005). Problemas sociales. Desigualdad, pobreza, exclusión social. Biblioteca Nueva.
Martínez, U. e Gómez, E.J. (2006). Luces y sombras en el concepto de ciudadanía. Documentación Social, 140, 205-218.
Raya, E. (2006). Indicadores de exclusión social: una aproximación al estudio aplicado de la exclusion. Universidad del País Vasco.
Raya, E. (2010). Aplicaciones de una herramienta para el diagnóstico y la investigación en exclusión social. Revista de Trabajo Social y Acción Social, 58, 117-136.
Rubio, M.J. e Monteros, S. (2002). La exclusión social: Teoría y práctica de la intervención. CSS.
Tarrío, X. (2017). Huye, hombre, huye: Diario de un preso F.I.E.S. . Imperdible.
Tejero, E. e Torrabadella, L. (2010). Vidas al descubierto: historias de vida de los “sin techo” . Icaria.
XENÉRICAS:
- Posuír e comprender os coñecementos que definen ao Traballo Social como disciplina científica, incluíndo as súas teorías, métodos e ámbitos de aplicación, a un nivel que se apoia nas publicacións máis avanzadas e inclúe algúns dos aspectos máis relevantes que están na vangarda do coñecemento neste campo.
- Saber aplicar eses coñecementos na súa actividade profesional e saber elaborar e defender argumentos sobre as cuestións que incumben ao Traballo Social, facendo uso dos seus coñecementos sobre a realidade social, as teorías, os modelos e os métodos científicos propios.
ESPECÍFICAS:
- Establecer relacións profesionais ao obxecto de identificar a forma máis adecuada de intervención.
- Coñecer estratexias para intervir con persoas, familias, grupos, organizacións e comunidades para axudarlles a tomar decisións ben fundamentadas achega das súas necesidades, circunstancias, riscos, opcións preferentes e recursos.
- Valorar as necesidades e opcións posibles para orientar unha estratexia de intervención.
- Saber responder a situacións de crises valorando a urxencia das situacións, planificando e desenvolvendo accións para facer fronte ás mesmas e revisando os seus resultados.
- Adquirir habilidades para interactuar con persoas, familias, grupos, organizacións e comunidades para conseguir cambios, para promocionar o desenvolvemento dos mesmos e para mellorar as súas condicións de vida por medio da utilización dos métodos e modelos de Traballo Social, facendo un seguimiento con regularidade dos cambios que se producen ao obxecto de preparar a finalización da intervención.
- Saber identificar e traballar cos comportamentos que representan un risco para o sistema cliente identificando e evaluando as situacións e circunstancias que configuran devandito comportamento e elaborando estratexias de modificación dos mesmos.
TRANSVERSALES:
- Capacidade de análise e síntese.
- Capacidade de comunicación oral e escrita.
- Capacidade de traballo en equipo.
- Capacidade para as relacións interpersoais.
- Capacidade de recoñecemento á diversidad e a multiculturalidade.
- Capacidade de razonamiento crítico.
- Capacidade de compromiso ético.
- Capacidade de aprendizaxe autónoma.
- Capacidade de motivación pola calidade.
A metodoloxía utilizada combina a docencia de clases expositivas, interactivas, titoría en grupo reducido e o traballo persoal.
Preténdese que o alumnado, individual e colectivamente, participe de forma activa na construción de coñecementos. Para iso levaranse a cabo metodoloxías participativas. Estas descríbense como un proceso vivo, dinámico, que se desenvolve en interacción, para xerar reflexión compartida sobre o que se fai, o que se busca, aspira e desexa desde unha visión colectiva. Conlevan intercambio e relación integral entre a práctica e a teoría. Implican un esforzo permantente e sistemático de análise, estudo, reflexión da realidade, dos proxectos e prácticas de intervención que se levan a cabo. Por tanto, conlevan recoller feitos, situacións, contidos, conceptos, valores, traballar coas emocións; así como coa realidade nos seus diversos aspectos, e/ou interpretacións.
Para iso, levaranse a cabo actividades participativas (visuais, auditivas, corporais, vivenciais, de descubrimento individual e colectivo), vinculas ao contexto, a casos, experiencias, aplicando técnicas, destrezas, habilidades, entre outras. Ademais, combinarase o anterior co uso e análise de material audiovisual e bibliográfico.
Como aula virtual, para o desenvolvemento da docencia emprégase a web propia do centro, na que cada materia ten o seu espazo propio, ao cal o alumnado accede con clave. Poden empregarse tamén, outras ferramentas da web da USC.
ESCENARIO 1
A docencia expositiva e interactiva é presencial. As titorías en grupos reducidos realízanse en remoto, empregando MS Teams e de forma sincrónica.
O seguimento realízase a través da programación das entregas e listas de participación.
ESCENARIO 1:
A avaliación da materia realízase mediante a avaliación continua, sendo esta de o 100% nas dúas oportunidades.
Contido e puntuación das actividades de avaliación continua:
- Itinerario individual: 60%
- Itinerario en equipo: 40%
As puntuacións anteriores poden estar suxeitas a modificacións sempre que sexa en beneficio do alumnado e o acordo se alcanzase de forma conxunta entre todas as partes implicadas. En caso de producirse cambios deberán incorporarse á guía da materia.
Na Guía da Materia que se entrega ao comezo das clases, especifícase o desenvolvemento da docencia e as indicacións referentes ás tarefas de avaliación continua.
No caso de non asistir a clases nas que se realizan tarefas puntuables, e se teñan xustificadas as faltas de asistencia, poden compensarse estas tareas, coa elaboración de traballos e exercicios encomendados pola profesora. Unha vez que se teña confirmación da xustificación das faltas de asistencia, o alumnado ten que poñerse en contacto coa profesora para o encargo da tarefa compensatoria no caso de que proceda a
realización dunha actividade puntuable. Para o efecto, unha vez publicada a acta na que conste a xustificación da/s falta/ s de asistencia, o alumnado ten un prazo de 5 días hábiles, para solicitar á profesora a tarefa para compensar a puntuación correspondente.
A puntuación obtida nas actividades de avaliación continua pódese conservar para cursos posteriores, non sendo que algunhas destas actividades sexa eliminada e/ou sexa incorporada algunha nova; neste caso deberá realizarse para poder obter a puntuación correspondente. Por outra banda, se cambia a valoración de cada unha das actividades, a puntuación obtida no seu momento, modificarase pola equivalente actual. O/a alumno/a que non supere a materia, e desexe conservar a puntuación obtida no curso anterior debe comunicalo a través dun correo electrónico dirixido á profesora da materia (lorena [at] euts.es (lorena[at]euts[dot]es) ou lorena.anon [at] usc.es (lorena[dot]anon[at]usc[dot]es)).
O prazo e os motivos polos que se pode xustificar as faltas de asistencia son os establecidos na Normativa de asistencia a clase nos ensinos adaptados ao Espazo Europeo de Educación Superior (Acordo do Consello de Goberno da USC do 25 de marzo de 2010).
DISPENSA DE ASISTENCIA
O alumnado que xustifique a imposibilidade de asistir ás clases e teña concedida dispensa de asistencia poderá compensar as faltas coa realización de exercicios e traballos de análises de textos seleccionados que deberá entregar por escrito (ver tarefas por dispensa de asistencia na web da materia).
O alumnado que teña concedida dispensa de asistencia ten que poñerse en contacto coa profesora, preferentemente, por correo electrónico, nun prazo non superior a 10 días desde a data de publicación da acta na que se recoñece dita concesión.
PLAXIO E USO INDEBIDO DAS TECNOLOXÍAS
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico do estudantado e de revisión de cualificacións.
Traballo persoal do alumnado.
- Estudo autónomo individual ou en grupo: 50 horas.
- Exercicios: 15 horas.
- Lectura de textos: 10 horas.
- Elaboración de traballos, visualización de material: 20 horas.
- Outras tarefas propostas: 4 horas.
- TOTAL: 99 horas.
A participación nas clases é fundamental para a integración dos coñecementos teóricos e prácticos, e para que o alumnado senta a maior vinculación cos contextos profesionais.
Recoméndase, durante o desenvolvemento temporal da materia, manter un contacto periódico coa profesora encargada para a clarificación e a orientación bibliográfica precisa para poder afondar nos aspectos de maior interese.
Respecto á bibliografía recoméndase tamén consultar a que se presenta na Guía da materia, posto que é mais completa que a que se inclúe nesteprograma pola limitación de espazo.
“PLAN DE CONTINXENCIA”
Metodoloxía de ensinanza
ESCENARIO 2
Combínase o desenvolvemento da docencia expositiva e interactiva, en remoto e presencial. As titorías en grupos reducidos realízanse en remoto.
Para as actividades en remoto emprégase MS Teams
A docencia é impartida de xeito sincrónico e asincrónico.
O seguimento realízase a través da programación das entregas e listaxes de participación.
ESCENARIO 3
Toda a docencia desenvólvese en remoto, empregando MS Teams
A docencia é impartida de xeito sincrónico e asincrónico.
O seguimento realízase a través da programación das entregas e listaxes de participación.
Sistema de avaliación
ESCENARIO 2
A avaliación da materia realízase mediante a avaliación continua, sendo esta de o 100% nas dúas oportunidades.
Contido e puntuación das actividades de avaliación continua:
- Itinerario individual: 60%
- Itinerario en equipo: 40%
ESCENARIO 3
A avaliación da materia realízase mediante a avaliación continua, sendo esta de o 100% nas dúas oportunidades.
Contido e puntuación das actividades de avaliación continua:
- Itinerario individual: 60%
- Itinerario en equipo: 40%
Na Guía da Materia que se entrega ao comezo das clases, especifícase o desenvolvemento da docencia e as indicacións relativas ás tarefas de avaliacióncontinua.
No caso de non asistir ás clases nas que se realizan tarefas puntuables, e se teñan xustificadas as faltas de asistencia, poden compensarse estas tarefascoa elaboración de traballos e exercicios que lle sexan encomendados pola profesora. Unha vez se teña confirmación da xustificación das faltas deasistencia, o/a alumno/a ten que poñerse en contacto coa profesora para o encargo da tarefa compensatoria no caso de que proceda a realización dunhaactividade puntuable. Ao efecto, unha vez publicada a acta na que conste a xustificación da/s falta/s de asistencia, o alumnado ten un prazo de 5 díashábiles, para solicitar á profesora a tarefa para compensar a puntuación correspondente.
A puntuación obtida nas actividades de avaliación continua poderase conservar en cursos posteriores non sendo que algunhas destas actividades sexaeliminada e/ou sexa incorporada algunha nova; neste caso deberá realizarse para poder obter a puntuación correspondente. Por outra parte, se cambia avaloración de cada unha das actividades, a puntuación obtida no seu momento, modificarase pola equivalente actual. O/a alumno/a que non supere amateria, e desexe conservar a puntuación obtida no curso anterior debe comunicalo a través dun correo electrónico dirixido á profesora da materia(lorena.anon [at] usc.es (lorena[dot]anon[at]usc[dot]es) o lorena [at] euts.es (lorena[at]euts[dot]es)).
O prazo e os motivos polos que se poden xustificar as faltas de asistencia son os establecidos na Normativa de asistencia a clase nas ensinanzasadaptadas ao Espazo Europeo de Educación Superior (Acordo do Consello de Goberno da USC do 25 de marzo de 2010).
Lorena Añon Loureiro
Coordinador/a- Departamento
- Campus Norte
- Área
- Escola Universitaria de Traballo Social
- Correo electrónico
- lorena.anon [at] usc.es
- Categoría
- Non Aplicable
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 3 |
| Xoves | |||
| 09:30-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 3 |
| 24.01.2022 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 3 |
| 25.05.2022 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 3 |
| 13.07.2022 10:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 3 |