Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 1 Clase Expositiva: 36 Clase Interactiva: 17 Total: 54
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Áreas: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Centro Facultade de Bioloxía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable
1) Coñecer as principais rutas metabólicas e a súa regulación para comprender o funcionamento das células, tecidos e organismos a nivel molecular
2) Distinguir os elementos e funcionamento das principais rutas de sinalización celular e da transducción de sinais.
3) Comprender como se almacena e transmite a información xenética e, en xeral, o fluxo de información nos seres vivos.
4) Ter coñecementos xerais de conceptos integradores de xenómica, proteómica e metabolómica.
5) Comprender as interaccións moleculares nas células
A) Clases expositivas 36h (presencialidade 100%)
Tema 1. Introdución ao metabolismo. Conceptos básicos e fundamentais. Panorámica xeral. Aprox. 0.75h.
Tema 2. Transdución de sinais e sinalización celular. Mensaxeiros e receptores. Principais vías de transdución de sinais
intracelulares. Aprox. 2.0h.
Tema 3. Metabolismo de Carbohidratos I. Panorámica xeral. Dixestión e absorción intestinal. A Glicólise e a súa regulación.
A ruta de Entner-Doudoroff. Aprox. 2.0h.
Tema 4. Metabolismo de Carbohidratos II. Incorporación doutros monosacáridos a vía glicolítica. Fermentacións e
lanzadeiras. Metabolismo do Etanol. Glicólise e cancro. Aprox. 1.5h.
Tema 5. O Acetil-CoA. A reacción do complexo da Piruvato Deshidroxenasa. Aprox. 0.5h.
Tema 6. O ciclo de Krebs e o seu papel anfibólico. O ciclo do Glioxilato. Aprox. 1.0h.
Tema 7. A Cadea Respiratoria Mitocondrial. Especies Reactivas de Osíxeno (ROS). Metabolismo do Ferro. Aprox. 2.0h.
Tema 8. A Fosforilación Oxidativa. A hipótese quimiosmótica. A ATP sintasa. Inhibidores e desacoplantes. Termoxénese.
Aprox. 1.5h.
Tema 9. Metabolismo de Carbohidratos III. A Gliconeoxénese e a súa regulación. Ciclo de Cori. Precursores gliconeoxénicos.
Ciclos de sustrato. Aprox. 1.25h.
Tema 10. Metabolismo de Carbohidratos IV. A Ruta das Pentosas Fosfato e a súa regulación. Protección contra o estrés
oxidativo. O Glutatión. A deficiencia en G6PD. Aprox. 1.25h.
Tema 11. Metabolismo de Carbohidratos V. O metabolismo do Glicóxeno e a súa regulación. Enfermidades do metabolismo
do glicóxeno. Aprox. 1.0h.
Tema 12. A Fotosíntese I. A fase luminosa: transporte electrónico e fotofosforilación oxidativa. Aprox. 1.0h.
Tema 13. A Fotosíntese II. O ciclo de Calvin. A fotorrespiración. Biosíntese de carbohidratos en células vexetais. Aprox.1.0h.
Tema 14. Metabolismo de Lípidos I. Panorámica do metabolismo de lípidos. Dixestión e transporte de lípidos no sangue.
Lipoproteínas. Aprox. 0.5h.
Tema 15. Metabolismo de Lípidos II. Movilización das Graxas do tecido adiposo. A beta-oxidación dos Ácidos Graxos e
outras variantes. Metabolismo dos Corpos Cetónicos. Aprox. 1.75h.
Tema 16. Metabolismo de Lípidos III. A síntese de ácidos graxos. Regulación do metabolismo de ácidos graxos.
Metabolismo de Eicosanoides. Aprox. 1.75h.
Tema 17. Metabolismo de Lípidos IV. Metabolismo de Triacilglicéridos, Fosfolípidos e Esfingolípidos. Aprox. 0.5h.
Tema 18. Metabolismo de Lípidos V. Metabolismo de Esteroides e do Colesterol. Síntese de Colesterol e a súa regulación.
Metabolismo da vitamina D. Vías esóxena e endóxena do transporte de lípidos no sangre. Colesterol e
aterosclerose. Hormonas esteroideas. Aprox. 2.0h.
Tema 19. Metabolismo de Aminoácidos I. Panorámica xeral do metabolismo de aminoácidos. Dixestión de proteínas e
absorción intestinal de aminoácidos. O Proteasoma. Aprox. 0.75h.
Tema 20. Metabolismo de Aminoácidos II. Catabolismo de aminoácidos: destino do grupo amino e do esqueleto carbonado.
Tansaminacións e desaminación oxidativa: a Transdesaminación. Algúns desordes relacionados co metabolismo
de aminoácidos. Aprox. 0.75h.
Tema 21. Metabolismo do amonio. O ciclo da Urea e a súa regulación. Aprox. 1.25h.
Tema 22. Fixación do Nitróxeno na natureza e incorporación nas moléculas orgánicas. O complexo da Nitroxenasa. A
Glutamina sintetasa. Aprox. 1.25h.
Tema 23. Metabolismo de Aminoácidos III. Síntese de aminoácidos e de biomoléculas derivadas de aminoácidos. O
Tetrahidrofolato e a S-Adenosilmetionina. Regulación da síntese de aminoácidos. Metabolismo das Porfirinas e do
grupo Hemo. O Óxido Nitrico. Aprox. 2.5h.
Tema 24. Metabolismo de Nucleótidos I. Panorámica do metabolismo de nucleótidos. Biosíntese de nucleótidos de
Pirimidina. Biosíntese de nucleótidos de Purina. Aprox. 1.25h.
Tema 25. Metabolismo de Nucleótidos II. Biosíntese de desoxirribonucleótidos. A Ribonucleótido Reductasa. O Timidilato.
Vías de Recuperación de Purinas e Pirimidinas. Catabolismo de nucleótidos. Algunhas enfermidades relacionadas
co metabolismo de nucleótidos. Aprox. 1.75h.
Tema 26. Integración e coordinación de procesos metabólicos. Aprox. 1.0h.
Tema 27*. Estrutura e organización do material xenético. A Doble Hélice do DNA, os tipos de RNA e as súas funcións. A
cromatina e o xenoma.
Tema 28*. A Transcripción, as modificacións post-transcripcionais do RNA e a regulación da expresión xénica.
Tema 29. O Dogma Central da Bioloxía Molecular. O Código Xenético. As aminoacil-tRNA sintetasas. Aprox. 0.5h.
Tema 30. A biosíntese de proteínas: a Tradución en procariotas e eucariotas. Etapas da tradución. Modificación post-
biosíntese das proteínas. Exportación e secreción das proteínas dentro e fóra da célula. Aprox. 2.0h.
* Por acordo con profesores de Xenética, os temas 27 e 28 consideránse explicados na materia de Xenética e NON serán obxecto nin de explicación nas clases expositivas nin tampouco de exame.
** O tempo asignado a cada tema pode variar en función da actualización dos contidos do mesmo e do desenvolvemento do curso académico.
B) Interactivas de Laboratorio 6h (presencialidade 100%):
Sesión 1. Estudo da Lisozima: illamento e análise por electroforese (parte 1). 3.0h
Sesión 2. Estudo da Lisozima: illamento e análise por electroforese (parte 2). Visualización do proceso de Fermentación alcohólica en levaduras. 3.0h
C) Seminarios 11h (presencialidade 100%):
As clases interactivas de seminarios abordarán, de xeito secuencial e durante aproximadamente 2h cada un, os bloques temáticos indicados nas clases expositivas: sinalizción celular, metabolismo intermediario e bioenerxética, metabolismo de carbohidratos, lípidos, aminoácidos, nucleótidos e síntese proteica.
D) Titorías 1h (presencialidade 100%):
As titorías terán como función aclarar dúbidas que puidesen ter os estudantes sobre a materia e a súa forma de estudala
- Berg, J., Tymoczko, J., Gatto, G.J. & Stryer, L. 2019. Biochemistry. 9ª ed. Editorial: W.H. Freeman and Company.
- Ferrier, D.R. 2017. Lippincott Illustrated Reviews: Biochemistry. 7ª ed. Editorial: Wolters Kluwer
- Lieberman M. & Peet, A. 2018. Marks Bioquímica Médica Básica 5ª ed. Editorial: Wolters Kluwer
- Nelson, D.L. y Cox, M.M. 2018. Lehninger Principios de Bioquímica de Lehninger. 7ª ed. Barcelona: Editorial Omega.
- Rodwell, V.W. et al. 2018. Harper Bioquímica Ilustrada. 31ª ed. México: Editorial McGraw-Hill.
Links de acceso electrónico a textos de Bioquímica a través da BUSC:
- Rodwell, V.W., Bender, D.A., Botham, K.M., Kennelly, P.J. y Weil, P.A., 2018. Harper Bioquímica ilustrada. [en línea] 31ª ed. México: McGraw-Hill/Interamericana. Dispoñible en: https://accessmedicina-mhmedical-com.ezbusc.usc.gal/Book.aspx?bookid=27…
- McKee, T., y McKee, J.R., 2014. Bioquímica. Las bases moleculares de la vida.[en línea] 5ª ed. México: McGraw-Hill/Interamericana. Dispoñible en: https://accessmedicina-mhmedical-com.ezbusc.usc.gal/Book.aspx?bookid=19…
Outros textos tamén poden encontrarse viaxando pola web
As competencias básicas e xerais son as incluídas na memoria
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
- Bloque: "Procedementos instrumentais aplicados á Bioloxía"
CE1.- Química y Física: "Coñecer e comprender os principios físico-químicos da Bioloxía".
CE3.- Técnicas Básicas: "Coñecer e saber aplicar as técnicas instrumentais e deseñar protocolos de traballo no laboratorio e no campo, aplicando a normativa e as técnicas idóneas relacionadas coa seguridade, hixiene, xestión de residuos e calidade".
- Bloque: "Orixe e evolución dos seres vivos"
CE4.- "Coñecer a orixe da vida, os mecanismos de herdanza, e a súa evolución".
- Bloque: "Bases moleculares dos seres vivos".
CE7.- "Coñecer a estrutura das biomoléculas, as súas propiedades fisicoquímicas e relacionalo con súas funcións, integrando os distintos niveis de organización dos seres vivos".
CE8.- "Comprender os principios da bioenerxética e biosinalización e coñecer as principais rutas metabólicas e a súa regulación, así como o fluxo da información xenética e bioquímica nos seres vivos".
- Bloque: "Aspectos funcionais dos seres vivos"
CE11.- "Comprender e integrar o funcionamento e regulación dos principais procesos fisiolóxicos dos seres vivos así como a súa interacción co o ambiente biótico e abiótico".
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT1.- Capacidade para buscar, procesar, analizar e sintetizar información procedente de diversas fontes
CT2.- Capacidade para o razonamento, a argumentación e o pensamento crítico
CT3.- Capacidade para traballar en grupo e abarcar situación problemáticas de maneira colectiva
CT8.- Capacidade para resolver problemas mediante a aplicación integrada dos seus coñecementos, promovendo a iniciativa e a creatividade
CT9.- Capacidade para organizar e planificar o traballo
CT10.- Capacidade para interpretar resultados experimentais
- Créditos expositivos: as clases expositivas serán presenciais seguindo as medidas de seguridade que establezan os órganos de goberno da USC. Por outra banda, aínda que o programa non mude substancialmente dun curso ao seguinte, sí poderá haber actualizacións ou reorganizacións en calquera dos temas relacionados co programa. Ademais, os estudantes terán acceso, a través do campus virtual, ao 100% das presentacións de cada unha das leccións do programa e a unha parte da bibliografía recomendada a través dos recursos electrónicos da BUSC. O control de asistencia ás clases expositivas será aleatorio e farase mediante follas de sinaturas.
- Créditos interactivos: prácticas de laboratorio. Serán presenciais e se realizarán seguindo as normas de seguridade dictadas polo Centro e a Unversidade. Servirán para que o estudante se familiarice co laboratorio e con algunhas técnicas bioquímicas. A asistencia a prácticas será obrigatoria.
- Créditos interactivos: Os seminarios serán presenciais e servirán tanto para o reforzamento dos conceptos explicados nas clases expositivas como para a resolución de problemas e temas de debate. O control de asistencia aos seminarios realizarase pasando lista na aula.
- Créditos de titorías en grupo: serán presenciais e voluntarios; se seguirá a evolución dos estudantes e se aclararán as dúbidas sobre a materia.
A avaliación será presencial e constará de catro compoñentes: 1) exame final tipo test obrigatorio (70%), 2) asistencia activa ás prácticas de laboratorio, realización dunha tarefa ou cuestionario sobre as mesmas e/ou a realización dun test a través da aula virtual (10%), 3) asistencia e participación nos seminarios (10%) e 4) asistencia ás clases de teoría (10%). A valoración da participación dos estudantes farase a través dos controis de asistencia, a intervención nos debates e, cando sexa pertinente, mediante probas orais e/ou escritas. Se un estudante non vai a clase ou non participa nos seminarios, terá unha cualificación de 0 neses compoñentes da avaliación continua.
Na 2ª convocatoria repetirase exclusivamente a avaliación dependente do exame test. No caso de ter que repetir a materia, NON se gardará ningunha nota.
O exame final tipo test será sempre presencial e servirá para avaliar o nivel de coñecementos teóricos adquiridos durante o curso. O exame constará dun máximo de 50 cuestións sobre os contidos do temario e contará ata un 70% da nota final; será obrigatorio responder a un mínimo dun 70% das preguntas do exame e dúas preguntas mal restarán unha ben. A duración do exame será de 90 minutos. En calquera caso para poder aprobar esta materia terá que superarse este exame teórico cunha nota mínima de 5 puntos sobre 10.
Excepto as prácticas, non se conservará ningunha nota para os estudantes repetidores. Terán que partir de cero como o estudantes de nova matrícula.
Mediante os exames, a participación en clases e seminarios, as prácticas de laboratorio, a elaboración e exposición de traballos, se avalían todas as competencias establecidas no plano de estudos para esta materia.
Horas presenciais:
36 horas de clases expositivas + 11 horas de seminarios + 6 horas de laboratorio + 1 hora de titorías en grupo reducido + 2 horas de examen. Total: 56 horas
Horas non presenciais (traballo persoal):
70 horas de adicación á preparación da materia teórica + 24 horas para a resolución de problemas
Volume total de traballo:
56 horas de clases presenciais + 94 horas de traballo persoal= 150 horas totais.
-Recoméndase levar a materia ao día, revisando nos textos recomendados os conceptos presentados na clase. Compre recordar que o exposto polo profesor nas clases teóricas é un guión avanzado dos temas e contidos do curso, de modo que o/a estudante debería afondar no estudo da materia utilizando os libros recomendados ou outros similares.
-A asistencia ás clases e a participación activa nelas é moi importante para o seguimento continuo da materia. O profesor pode chamar a alumnos/as ó encerado para a resolución de problemas así como facer preguntas aos presentes en calquera clase.
-Preguntar ao profesor todas aquelas dúbidas que poidan xurdir, así como facer uso de titorías individuais para tratar estes temas.
-Autoavaliación da comprensión dos contidos. Conforme aos temas teóricos tratados y seminarios, facer preguntas e xerar unha batería de respostas tipo test para enfrontarse con éxito ao exame teórico da materia.
-Preparación de esquemas ou guións xerais das rutas metabólicas indicando os seus aspectos máis importantes: tipos de organismos, células e compartimento celular nas que acontecen; encimas e metabolitos máis importantes específicos das rutas; regulación enzimática das rutas metabólicas; balances enerxéticos, se os houbera.
-Emprego adecuado de INTERNET, seleccionando a información axeitada ao caso e á materia, para a recompilación de información e resolución de problemas/cuestiones, así como daqueles temas de actualidade relacionados coa Bioquímica e a Bioloxía Molecular que ofrezan un especial interese para os/as alumnos/as desta titulación.
- O estudante deberá centrar o seu estudo na posible aplicación dos conceptos explicados á realidade social, cotiá, científica, médica, etc., e ao seu ámbito profesional futuro e non limitarse nunca á simple asimilación de información.
- En resumo, para o estudo da materia recomendo: i) ollar a Bioquímica con agarimo;
ii) analizar todas as presentacións que o profesor poña no campus virtual; iii) consultar libros de texto, monografías e artigos; iv) acudir ao profesor sempre que non esté claro algún tema ou alguna cuestión puntual
8.1) Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
8.2) Queda terminantemente prohibida a distribución por distintos medios (por exemplo, páxinas web, distribución a persoas alleas ao curso) sen consentimento do profesorado, de calquera material docente dispoñible na aula virtual.
8.3) Plan de continxencia: Todo o exposto ata este punto refírese ao chamado Escenario 1 (Normalidade Adaptada). As adaptacións correspondentes aos apartados de metodoloxía da ensinanza e sistema de avaliación previstas para os escenarios 2 e 3 están especificadas a continuación. Os estudantes terán sempre a posibilidade de contactar co profesor por email; ademáis estableceránse como canles de comunicación o campus virtual a través do foro e, cando sexa necesario, a plataforma Teams.
Escenario 2: Distanciamento
- Créditos expositivos: a docencia presencial convivirá coa virtual de acordo coas medidas que determine o Centro e a normativa da USC. O programa e a secuenciación temporal dos temas e a súa dispoñibilidade no campus virtual será a mesma que no escenario 1. A docencia será síncrona no horario establecido polo Centro. Se fose necesario, empregarase o email, o campus virtual e a plataforma Teams de modo asíncrono para complementar as clases presenciais. Faranse controis de asistencia aleatorios mediante follas de sinaturas e mecanismos telemáticos.
- Créditos interactivos: no caso dos seminarios e as prácticas de laboratorio, as actividades serán síncronas e poderán realizarse de modo presencial e virtual. Farase un seguimento da asistencia e participación por procedementos análogos aos descritos para a docencia presencial.
- Titorías en grupo: serán todas virtuais e se realizaran de modo asíncrono mediante email e a plataforma Teams. A súa finalidade será a mesma que no escenario 1.
- A avaliación final mediante exame tipo test será presencial sempre e cando as autoridades sanitarias e universitarias o autoricen. Se non fose posible facer o exame de xeito presencial, faríase de xeito telemático pero coas seguintes diferencias: i) non será obrigatorio respostar a un número mínimo de preguntas e a duración do exame será 1 hora. Os criterios de avaliación serán os mesmos que para o escenario 1.
Escenario 3: Peche das Instalacións
- Créditos expositivos: todas as clases expositivas serán virtuais de xeito síncrono (plataforma Teams) no horario oficial do Centro. O obxectivo será potenciar o aprendizaxe autónomo do estudante. Para conseguir este obxectivo, ademais das clases expositivas, o profesor estará a disposición dos estudantes para explicar e aclarar todas as dúbidas que puideran ter nos diferentes temas do programa; para isto empregarase principalmente o email e a plataforma Teams en horario asíncrono. O programa e a secuenciación temporal dos temas e a súa dispoñibilidade no campus virtual será a mesma que no escenario 1.
- Créditos interactivos: Os seminarios e as prácticas de laboratorio serán virtuais, se realizarán de modo síncrono (plataforma Teams) e servirán tanto para o reforzamento dos conceptos e a explicación da metodoloxía bioquímica como para a resolución de problemas e dúbidas.
- Créditos de titorías en grupo: as titorías serán individuais e virtuais e terán como finalidade seguir a evolución dos estudantes no proceso de ensino-aprendizaxe da materia. Se realizarán a través de email e da plataforma Teams.
- Supoñendo que non haxa ningunha orde de rango superior de obrigado cumprimento, o sistema e os criterios de avaliación serán semellantes aos do escenario 2 coas seguintes diferencias: i) todas as probas e controis de asistencia serán telemáticos; ii) a valoración da asistencia á docencia virtual se fará mediante controis telemáticos, como visualización mediante cámara e/ou chamadas nomináis, e a valoración da asistencia aos seminarios/prácticas farase dun xeito similar e participación a través do campus virtual mediante participación en foros temáticos ou a realización de probas específicas.
Primitivo Barja Francisco
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Teléfono
- 881816931
- Correo electrónico
- primi.barja [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Jaime Jose Gomez Marquez
Coordinador/a- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Teléfono
- 881816927
- Correo electrónico
- jaime.gomez.marquez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Maria Lourdes Dominguez Gerpe
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- ml.dominguez.gerpe [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución redución docencia
Ester Polo Tobajas
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- ester.polo [at] usc.es
- Categoría
- Investigador/a: Ramón y Cajal
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 03. Carl Linneo |
| 13:00-14:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Aula 04: James Watson e Francis Crick |
| Xoves | |||
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 03. Carl Linneo |
| 13:00-14:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Aula 04: James Watson e Francis Crick |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 01. Charles Darwin |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 01. Charles Darwin |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 02. Gregor Mendel |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 02. Gregor Mendel |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 03. Carl Linneo |
| 21.01.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 03. Carl Linneo |
| 29.06.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 01. Charles Darwin |
| 29.06.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 01. Charles Darwin |
| 29.06.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 02. Gregor Mendel |
| 29.06.2022 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 02. Gregor Mendel |