Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filoloxía Galega, Departamento externo vinculado ás titulacións
Áreas: Filoloxías Galega e Portuguesa, Área externa M.U en Estudos da Literatura e da Cultura
Centro Facultade de Filoloxía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
-Promover a reflexión conceptual sobre os procesos de memoria e a súa articulación discursiva, especialmente por medio da literatura.
-Abordar a análise do tratamento da memoria individual e colectiva en diferentes textos literarios, e a súa especificidade en relación a determinados contextos históricos, fundamentalmente o da guerra española do 36.
-Reflexionar sobre determinadas prácticas, nomeadamente cinematográficas e televisivas, que converten os procesos de memoria en fenómenos mediáticos.
- Abordar o análise do tratamento da postmemoria da emigración na xeración dos fillos dende a fragmentación das lembranzas íntimas e a través dun pacto ambiguo co lector, entre o documental e o ficcional.
- Reflexionar sobre a reconfiguración simbólica do discurso da mobilidade e as identidades inevitablemente híbridas, fragmentarias e afastadas da saudade como definidor esencial.
1.Aproximación teórica xeral
Breve recorrido polos conceptos básicos. Halbwachs, Assmann, Erll ou Hirsch, entre outros. Novas formas de pensar a memoria colectiva nun mundo global.
2. A complexa construción da memoria da guerra do 36.
2.1. Estudo de caso: A memoria da guerra na literatura galega. Cronoloxía, modalidades
3. O tratamento da postmemoria da emigración a Europa das décadas de 1960 e 1970 nas manifestacións artísticas peninsulares.
3.1. Estudo de caso: O uso da fotografía familiar e da autoficción na xeración dos fillos da emigración das décadas de 1960 e 1970.
-Segundo os intereses, orixe e formación do alumnado, decidiranse posibles producións literarias ou fílmicas sobre as que traballar tanto na aula coma de xeito individual.
Aguilar Fernández, Paloma. Memoria y olvido de la guerra civil epañola. Madrid, Alianza, 1996
Ahmed, Sara. 2010. The Promise of Happiness. Durham and London: Duke University Press.
Alberca, Manuel. 2013. El Pacto Ambiguo. De la Novela Autobiográfica a la Autoficción. Madrid: Editorial Biblioteca Nueva.
André-Bazzana, Bénédicte. Mitos y mentiras de la transición. El Viejo Topo, 2006
Aróstegui, Julio e Godicheau, François (eds.). Guerra civil. Mito y memoria. Madrid, Marcial Pons, 2006.
Assmann, Aleida.
Augé, Marc. 1998. Las Formas del Olvido. Barcelona: Editorial Gedisa.
Baer, Alejandro. Holocausto. Recuerdo y representación. Losada, 2006.
Bauman, Zygmunt. Modernidad y holocausto. Madrid, Sequitur, 1997.
Cagiao Vila, Pilar. 2008. Una perspectiva histórica de la emigración de las mujeres. Acogida: Cuaderno de la Emigración Española y el Retorno 2–8. Available online: http://www.espanaexterior.com/upload/pdf/50-acogida4.pdf
Casas, Ana. 2020. El detenido-desaparecido y la autoficción de los “nietos”: Honrarás a tu padre y a tu madre de Cristina Fallarás. Revista Letral 23: 168–91.
Erll, Astrid e Ansgar Nünning (eds.). A companion to cultural memory studies. Berlin-New York, De Gruyter, 2010 (sobre todo os traballos de Jan e Aleida Assmann)
Erll, Astrid e Ansgar Nünning (eds.). Cultural memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook. Berlin, Walter de Gruyter, 2008.
Fernández, L, A. Míguez y D. Vilavedra (eds.). 1936. Un nuevo relato. Prensas de la Univ. de Zaragoza, 2020.
François, Etienne e Thomas Serrier. Notre Europe. París, Les Arènes, 2017.
Garrido González, Ana. 2020. Xohana Torres da Viúva de vivo a Muller Navegante. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
Gómez Pato, Rosa Marta. “Ausencias que permiten la reflexión individual femenina y la palabra escrita: posibilidades para la memoria, el duelo y el olvido.” En Mujeres y ausencias. Duelo y escritura. Frankfurt/M., Peter Lang, 105-124, 2009.
González Fernández, Helena. 2018. A cicatriz branca de Margarita Ledo Andión: Saudade e expulsión afectiva das mulleres migrantes. In Identidade(s) e Xénero(s) na Cultura Galega: Unha Achega Interdisciplinaria. Edited by Maria Boguszewicz, Ana Garrido González and Dolores Vilavedra Fernández. Varsovia: Instituto de Estudios Ibéricos e Iberoamericanos de la Universi-dad de Varsovia, pp. 494–515.
González Fernández, Helena. 2009. La mujer que no es sólo metáfora de la nación. Lecturas de las viudas de vivos de Rosalía de Castro. Revista de Dones i Textualitat 15: 99–115.
González Fernández, Helena. 2013. Complicidades y silencios. literatura y crítica feminista en Galicia. Sociocriticism 28: 53–89.
Halbwachs, Maurice. Los marcos sociales de la memoria. Barcelona, Anthropos, 2004
-------------- La memoria colectiva. Zaragoza, Prensas universitarias, 2004.
Helfer, Marianne. 2007. Os Retornados. Eine Biografische Perspektive auf die Rückwanderung von Arbeitsmigrantinnen und–Migranten aus der Schweiz nach Galicien (Spanien). Bern: Institut für Sozialanthropologie Universität Bern, p. 37.
Hirsch, Marianne. Family frames. Photography, narrative and postmemory. 2ª ed. Cambridge (Mass.)- London, Harvard University Press, 2002.
Hooper, Kirsty. 2011. Writing Galicia into the World: New Cartographies, New Poetics. Liverpool: Liverpool University Press.
Huyssen, Andreas. En busca del futuro perdido. México, Fondo de cultura económica, 2002
Jelin, Elizabeth. Los trabajos de la memoria. Madrid, Siglo XXI, 2002.
Juliá, Santos. Elogio de Historia en Tiempo de Memoria. Marcial Pons-fund. Alfonso Martín Escudero, 2011.
Kreienbrink, Axel. 2009. La política de emigración a través de la historia del IEE. In Historia del Instituto Español de Emigración. La Política Migratoria Exterior de España y el IEE del Franquismo a la Transición. Edited by Luís Calvo Salgado, María José Fernández Vicente, Axel Kreienbrink, Carlos Sanz Díaz and Gloria Sanz Lafuente. Madrid: Ministerio de Trabajo e Inmigración, pp. 13–35.
Lacapra, Dominick. Historia en tránsito. Experiencia, identidad, teoría crítica. México-Buenos Aires, Fondo de cultura económica, 2006.
Lauge Hansen, Hans e Juan. C. Cruz Suárez (eds.): La memoria novelada. Hibridación de géneros y metaficción en la novela española sobre la guerra civil y el franquismo. Peter Lang, 2012.
Levy, Daniel / Sznaider, Natan. ”Memories of Europe: Cosmopolitanism and Its Others”, en Rumford, Chris (ed.) Cosmopolitanism in Europe. Liverpool University Press, 158-177, 2007.
Liikanen, Elina: “Mémoires du conflit, mémoires en conflit: représentations de la guerre civile et du franquisme dans le roman espagnol actuel”. En Les langues néo-latines, 354, 45-64, 2010.
López Sande, María. 2016. Women’s mobility in Contemporary Galician Literature: From "Widows of the Living" to "I too wish to navigate". In Ex-Sistere: Women’s Mobility in Contemporary Irish, Welsh, and Galician Literatures. Edited by María Jesús Lorenzo-Modia. Berlín: Frank & Timme, pp. 10–26.
MacDowell, Linda. 2000. Género Identidad y Lugar. Madrid: Ediciones Cátedra.
Mainer, José C. e Juliá, Santos. El aprendizaje de la libertad. 1973-1986. Madrid, Alianza, 2000.
Maldonado Alemán, Manuel (coord.). Literatura e identidad cultural. Representaciones del pasado en la narrativa alemana a partir de 1945. Bern, Peter Lang, 2009.
Mate, Reyes. La razón de los vencidos. Anthropos, Barcelona, 1991.
Mate, Reyes. Memoria de Auschwitz: Actualidad moral y política. Editorial Trotta, Madrid, 2003.
Miguélez-Carballeira, Helena. 2013. Galicia, A Sentimental Nation: Gender, Culture and Politics. Cardiff: University of Wales Press.
Moraga García, María de los Ángeles. 2008. Notas sobre la situacion jurídica de la mujer en el franquismo. In Feminismo/s. Alicante: Centre d’Estudis Sobre la Dona (CED) (Universitat d’Alacant), pp. 229–52. Available online: http://rua.ua.es/dspace/bitstream/10045/11657/1/Feminismos_12_09.pdf (accessed on 13 December 2021).
Moszczyńska-Dürst, Katarzyna. 2017. De las Intimidades Congeladas a los Marcos de Guerra: Amor, Identidad y Transición en las Novelistas Españolas. Sevilla: Padilla Libros.
Nail, Thomas. 2015. The Figure of the Migrant. Stanford: Stanford University Press.
Pérez Lucas, Paula. 2007. Proto-nacionalismo y género: Imaginando Galicia en la prensa femenina. In Comunicación e Xénero: Actas do Foro Internacional Celebrado en Liña e en Pontevedra Entre o 9 de Outubro e o 25 de Novembro de 2006. Edited by Lois Álvarez Pousa, Ana Belén Puñal Rama and Joám Evans Pim. Santiago de Compostela: Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia, Observatorio Galego dos Medios, Serie Xornalismo Social, vol. 1.1, pp. 289–308.
Piñeiro, Ramón. 2009a. Filosofía da Saudade. Vigo: Editorial Galaxia.
Rigney, Ann; de Cesari, Chiara. Transnational Memory: Circulation, Articulation, Scales. Berlín, de Gruyter, 2014.
Ricoeur, Paul. La memoria, la historia, el olvido. Madrid, Trotta, 2003.
Rosa Rivero, Alberto; Bellelli, Guglielmo; Bakhurst, David (eds.). Memoria colectiva e identidad nacional. Madrid, Biblioteca Nueva, 2000.
Rothberg, Michael; Debarati Sanyal; Max Silverman (eds.). Noeuds de mémoire: Multidirectional Memory in Postwar French and Francophone Cultures. Yale French Studies, 118-119, 2010.
Ruiz-Vargas, José Mª (comp.).VV. AA. Claves de la memoria. Madrid, Trotta, 1997.
Santos Rego, Miguel Anxo. 2007. A emigración galega a Europa: Coordenadas sociais e educativa. In Pasado e Presente do Fenómeno Migratorio Galego en Europa. Coordinated by Hernádez Borge, Lopo González and Domingo González Lopo. Actas do coloquio, Santiago de Compostela novembro de 2005 Julio. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.
S anz Díaz, Carlos. 2009. Las relaciones del IEE con Alemania. In Historia del Instituto Español de Emigración. La política Migratoria Exterior de España y el IEE del Franquismo a la transición. Edited by Luís Calvo Salgado, María José Fernández Vicente, Axel Kreienbrink, Carlos Sanz Díaz and Gloria Sanz Lafuente. Madrid: Ministerio de Trabajo e Inmigración, pp. 167–88.
Sarlo, Beatriz. Tiempo pasado. Cultura de la memoria y giro subjetivo. Una discusión. Buenos Aires, Siglo XXI, 2005.
Todorov, Tzvetan. Los abusos de la memoria. Barcelona, Paidós, 2008.
Vilavedra, Dolores. 2015. A emigración cara a Europa na literatura galega. In Emigración y Literatura: Historias, Experiencias, Sentimientos. Edited by Julio Hernández Borge and Domingo González Lopo. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 187–201.
Vilavedra, Dolores. 2007. Para una cartografía de la narrativa gallega actual. Letras Hispanas: Revista de Literatura y de Cultura 4: 7–15.
Vilavedra Fernández, Dolores. “A guerra civil na narrativa galega. Un ámbito moral”. En Grial, nº 170. Vigo, Galaxia, 128-133, 2006.
-------------“Guerra civil y literatura gallega”. En Revista internacional de estudios vascos (RIEV) 8, 2011. Monográfico “Literaturas ibéricas y memoria histórica”.
VV. AA. Guerra civil. Mito y memoria. J. Aróstegui y F. Godicheau eds. Madrid, Marcial Pons, 2006.
VV. AA. Lugares de memoria de la Guerra Civil y el franquismo. Representaciones literarias y visuales. Ulrich Winter ed., Madrid-Frankfurt, Iberoamericana-Vervuert, 2006.
Weinrich, Harald. Leteo: Arte y crítica del olvido. Traducción de Carlos Fortea. Madrid, Siruela, 1999.
Preténdese que nesta materia o estudantado adquira as seguintes competencias específicas:
Preténdese que nesta materia o estudantado adquira as seguintes competencias específicas:
-coñecemento básico dos principais conceptos teóricos relacionados coa cuestión do tratamento literario da(s) memoria(s), así como da orixe epistemolóxica e a aplicación analítica deses conceptos.
-coñecemento dun corpus de obras de creación relevantes sobre o tema.
-capacidade para contextualizar ditas obras e poder analizar as súas singularidades no tratamento da cuestión da memoria histórica tanto dende unha perspectiva herménutica coma comparada.
-capacidade para relacionar, dende una ampla comprensión dos fenómenos literarios, o tema estudado no seminario con outros fenómenos culturais e sociais en relación cos particulares contextos de cada literatura.
1. As clases presenciais combinarán, na medida do posible e en función do enunciado de cada tema, a exposición teórica e o traballo práctico. Nas sesións presenciais comentarase a bibliografía pertinente e daranse as orientacións correspondentes a cada un dos puntos que se vaian abordando.
2. Contémplase a intervención dos estudantes con breves exposicións sobre aspectos concretos que poidan ser obxecto de debate. Tamén o visionado de películas, documentais etc.
3. Procesos de aprendizaxe: a parte práctica da materia concíbese como consulta directa de fondos bibliográficos históricos e culturais que permita verificar as nocións teóricas e críticas adquiridas. Ademais, procurarase que os coñecementos se asimilen a partir do comentario literario e da análise da cultura.
Sistema de avaliación da aprendizaxe
A nota final da materia establecerase entre:
- A asistencia e participación nas diferentes actividades das sesións presenciais (40% da nota global). A asistencia é obrigatoria, e un número de ausencias sen xustificar que supere o 25% das horas de docencia implicará o suspenso final.
- A resolución dos exercicios que se propoñan e unha exposición oral na que se presente de xeito sintético un traballo sobre un dos temas do curso (previamente pactado coas profesoras) e que se entregará por escrito. Isto demostrará a adquisición das competencias xerais e específicas establecidas (60%).
Para superar a materia o estudantado deberá aprobar todas as partes da avaliación (participación, exposición oral e breve traballo escrito).
O estudantado que non supere a materia na convocatoria de maio será avaliado na segunda oportunidade de xullo mediante a realización dunha única proba escrita que suporá o 100% da nota final.
O exame final como único modo de avaliación aplicarase tamén ao alumnado con dispensa oficial de asistencia a clases.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
75 horas totais de traballo presenciais e non presenciais. Estas últimas dedicaranse principalmente ás lecturas e á preparación dos traballos/exposicións.
Total volume de traballo: 3 horas semanais, aproximadamente.
Dolores Vilavedra Fernandez
- Departamento
- Filoloxía Galega
- Área
- Filoloxías Galega e Portuguesa
- Teléfono
- 881811884
- Correo electrónico
- dolores.vilavedra [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Ana Garrido González
- Departamento
- Departamento externo vinculado ás titulacións
- Área
- Área externa M.U en Estudos da Literatura e da Cultura
- Correo electrónico
- ana.garrido0 [at] rai.usc.gal
- Categoría
- Profesional área externa_máx. 30 h
Luns | |||
---|---|---|---|
16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán, Galego | C03 |
Martes | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | C03 |
Mércores | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | C03 |
18:15-20:15 | Grupo /CLIS_01 | Galego, Castelán | C03 |
Xoves | |||
16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán, Galego | C03 |
15.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | D11 |
15.05.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 | D11 |
19.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLIS_01 | D11 |
19.06.2024 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | D11 |