Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 91 Horas de Titorías: 2 Clase Expositiva: 39 Clase Interactiva: 18 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Centro Facultade de Enfermaría
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (En extinción)
Matrícula: Non matriculable (Só plans en extinción)
A atención xerontolóxica ten carácter integral e multidisciplinar. Na súa avaliación non se deben contemplar soio aspectos clínicos senón que haberá que incluír tamén factores sociais, familiares e do entorno. Neste senso, a nosa materia forma parte do bloque de materias pertencentes a Área de Ciencias Sociais e Xurídicas, como materia substantiva que servirá para a formación básica e transversal do alumno.
Preténdese que o alumno coñeza as bases conceptuais da Xerontoloxía Social fundamentais para a mellor comprensión da materia. Identifique os distintos obxectos de estudio de dita disciplina, aprenda a diferenciala doutras materias e, por suposto, saiba facer unha valoración xerontolóxica que debe abarcar os distintos campos: Físico, funcional, psíquico e social.
Destacamos os seguinte obxectivos:
- Describir os cambios sociais que teñen acontecido a fináis deste século e que condicionan a aparición dun novo modelo de atención dirixido especialmente ao ancián.
- Obter información concreta dos datos demográficos relacionados cos cambios na pirámide poboacional.
Tema 1: Introdución á Xerontoloxía Social. Breve apuntamento histórico. Concepto de Xerontoloxía Social (Xerontoloxía e as súas ramas. Xerontoloxía e Xeriatría. Multidisciplinariedad como característica básica da Xerontoloxía Social
Tema 2. Teorías do envellecemento. Teorías biolóxicas. Teorías psicolóxicas. Teorías sociolóxicas
Tema 3. Construción social do concepto de envellecemento. Clasificación. Mitos e estereotipos. Efectos macroeconómicos. Mercadotecnia para un segmento social emerxente: efectos macroeconómicos e sobre as empresas
Tema 4. Relacións familiares no marco do envellecemento. Necesidades da persoa maior na familia: Fisiolóxicas, Económicas, Psíquicas e Sociais.
Tema 5. Roles familiares. Familia e modernización. Cambio na estrutura familiar: xeracións e roles asociados
Tema 6. Envellecemento e dependencia. Contexto lexislativo. Como asumir a dependencia. Perspectivas de coordinación. A persoa maior na familia.
Tema 7. A xubilación. Estrutura. O traballo moderno. Discriminación laboral por idade. Tendencias laborais e novas modalidades. Aptitude: mitos e feitos. Idade cronolóxica
Tema 8. Xubilación. Marco: teorías. Cambio de roles. Actitude #ante a xubilación. Decisión de xubilarse e calidade de vida. Impacto da xubilación (Psicolóxica, Cognitiva, Comportamento e Psicoafectiva). Impacto nas relacións sociais
Tema 9. Preparación para a xubilación. Programas
Tema 10. Muller maior e xubilación. O traballo dentro e fóra do fogar. Carreiras laborais femininas. Xubilación feminina
Tema 11. Malos tratos na persoa maior: outra forma de violencia. Conceptos. Abusos físicos, psicolóxicos e económicos. Neglixencia. Epidemiología. Factores de risco. Identificación e valoración da persoa maltratada. Risco vital da persoa maior maltratada. Atención multidisciplinar. Prevención e solucións
Tema 12. Problemas deontolóxicos nas residencias de persoas maiores. O papel dos coidados residenciais no marco da asistencia xeriátrica. Deontología e residencias de persoas maiores. Principais factores condicionantes. Garantías de calidade asistencial. Organigrama e equipos. Características arquitectónicas e ambientais. Existencia de programas específicos de intervención. Responsabilidades do equipo médico
Tema 13. A toma de decisións: procedemento e instrucións. Principais problemas éticos en Xerontoloxía. Comités de ética asistencial
Tema 14. Políticas sociais e atención socio-sanitaria. Desenvolvemento das políticas sociais dirixidas ás persoas maiores: plans de acción
Tema 15. O espazo socio-sanitario. Características. Concertación e acreditación de centros socio-sanitarios. Coordinación e unidades socio-sanitarias
Bibliografía básica
Hernández Rodríguez G et al. (2006). Sociología de la Vejez (pp. 43-112). En Millán Calenti JC. (comp.) Principios de Geriatría y Gerontología. Madrid: Mc-Graw Hill Interamericana.
Mayán Santos JM (ed.) (2000). Gerontología Social. Santiago de Compostela: Sega Ediciones.
Millán Calenti JC (comp) (2006). Principios de Geriatría y Gerontología. Madrid: Mc-Graw Hill Interamericana.
Bibliografía complementaria
Adroher Biosca S. (coord.). (2000). Mayores y Familia. Madrid: Universidad P. Comillas y Mº Trabajo y Asuntos Sociales-IMSERSO.
Amor Pan JR (2010). Bioética y Dependencia, Capítulo VI (pp. 271-339). A Coruña: Obra Social Caixa Galicia.
Amor Pan JR (2010). Bioética y Dependencia. A Coruña: Obra Social Caixa Galicia
Campo Ladero MJ (2000). Apoyo informal a las personas mayores y el papel de la mujer cuidadora. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
Casado D (2002). Manual de Servicios Sociales. Madrid: Polibea, Biblioteca de Intervención y Política Social.
Fernández García T, Ares Parra A. (coords.) (2002). Servicios Sociales: Dirección Gestión y Planificación. Madrid: Alianza Editorial.
Hernández Rodríguez G, Millán Calenti JC (2000). Ancianidad, Familia y Enfermedad de Alzheimer. A Coruña: Universidad de A Coruña.
Hernández Rodríguez G (2000). Aportación de los mayores en la familia (pp. 69-97). En: Mayores Solidarios. Madrid: Cáritas Española.
Hernández Rodríguez G (2001). Familia y Ancianos. Rev Educ. 325: 129-142
López Azpitarte E (2006). Ética en Geriatría (pp. 351-364). En Millán Calenti JC. (comp.) Principios de Geriatría y Gerontología. Madrid: Mc-Graw Hill Interamericana.
Meil Landwerlin G (2000). Imágenes de la solidaridad familiar. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
Moragas Moragas R (1991). Gerontología social. Barcelona: Herder.
Rodríguez Castedo A (dir.) (2005). Libro Blanco. Atención a las Personas en situación de Dependencia en España. Madrid: IMSERSO.
Sánchez Vera P, Bote Díaz M (2007). Los mayores y el amor. Una perspectiva sociológica. Valencia: Nau Libres.
Santamarina C et al. (2002). Percepciones sociales sobre las personas mayores. Madrid: Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales (IMSERSO).
Libros recomendados para “Lecturas”
de Beavoir S (2001). La vejez. Madrid: De Bolsillo
Delibes M (2010). Cartas de amor a un sexagenario voluptuoso. Madrid: Destino.
Delibes M (2010). Diario de un jubilado. Madrid: Destino.
Delibes M (1978). El disputado voto del señor Cayo. Madrid: Destino.
Delibes M (1979). La hoja roja. Barcelona: Argos Vergara.
Friedan B (1994). La fuente de la edad. Madrid: Planeta.
Hemingway E (2012). El viejo y el mar. Madrid: De Bolsillo.
Missinne LE (2004). Reflexiones sobre la vejez. Madrid: CCS
Nesta materia o alumno adquirirá unha serie de competencias que pasamos a describir:
Sobre Contidos:
- Profundizar nos coñecementos ou conceptos básicos da materia tomando en consideración os últimos enfoques ou aportacións no noso ámbito científico e integrando teoría e práctica.
Sobre Competencias Xerais:
1. Instrumentais: capacidade de resolución de problemas e toma de decisiones.
2. Interpersonais: capacidade do alumno para o traballo en equipo.
Sobre Valores ou Actitudes:
- Desenvolvemento do sentido crítico.
- Desenvolvemento do sentido da soliedaridade.
- Desenvolvemento da comunicación, do afecto e da confianza.
As propostas na metodoloxía da ensinanza-aprendizaxe deberían incluir situacións interactivas nas que o coñecemento dos alumnos se contraste cos feitos, permitindo a construcción de conceptos máis avanzados, sendo moi importante a reflexión sobre a propia práctica docente.
A metodoloxía a utilizar sería a clase maxistral na que o profesor diserta sobre un tema teórico e os alumnos son, fundamentalmente, receptores da información emitida. O profesor utiliza unha linguaxe verbal pero tamén unha linguaxe non verbal, o que implica que, además de contidos, ideas, reflexións ou conceptos transmite tamén actitudes, sentimentos, opinións e dubidas. Os alumnos responden na súa actitude física e mental, interactuando co profesor, indicando o seu grado de comprensión, de recepción da mensajxe, de interese. Esta resposta retroalimenta a actuación do profesor, é decir, a súa motivación, dedicación e rendimiento.
A clase maxistral é un método adecuado para transmitir moitos contidos teóricos a un número elevado de alumnos nun tempo breve. Ademáis, pode ser fácilmente acompañada doutros medios audiovisuais, técnicos ou seminarios e prácticas.
Tamén é convinte utilizar formas alternativas de docencia na aula, é dicir, sesións de clase adicadas a discusión de temas, resolución de dubidas, realización de exercicios ou cuestionarios sobre un determinado tema, exposición oral de traballos realizados polos alumnos. É unha actividadee interesante que en determinadas ocasións ao largo do curso se plantea como necesaria, aínda que está fortemente limitada pola disponibilidade de tempo.
Ademáis, entraría dentro da docencia alternativa a sesión previa ás datas de exame, ónde o alumno xa ten estudiado a materia e centra os puntos básicos désta mediante a resolución de dubidas. Si se pode completar esta sesión con outra posterior na que se expliquen as respostas do exame, reforzarase especialmente a aprendizaxe.
A xerontoloxía Social I é unha materia teórico-práctica. A ensinanza práctica permite e obriga aos alumnos a realizar algo por sí mismos en lugar de ser simples espectadores, ao mesmo tiempo que complementa a lección teórica máis pasiva.
A avaliación é un proceso sistemático e multidimensional de recollida de información, mediante instrumentos válidos e fiables, coa finalidade de mellorar os procesos de ensinanza-aprendizaxe.
Realizarase un Exame Final da asignatura, dacordo co temario presentado, nas datas e aulas fixadas ao efecto pola Xunta de Centro.
EVALUACIÓN
Proba obxetiva
Os temas expostos na aula, nas sesións de docencia expositiva superarase mediante un examen escrito.
70%
Sesión maxistral
É a explicación por parte do profesor dos contidos da materia na aula na denominada docencia expositiva. Ocasionalmente apoyaráse en soporte visual. As clases son para entender os conceptos e las teorías e plantexar posibles dudas sobre os mismos. Incluiránse aquí as prácticas realizadas dentro del aula (comentarios, vídeos, lecturas de noticias de actualidade…).
30%
* Para superar a mateia é necesario ter superada a proba obxetiva.
Sesión maxistral: 24 horas presenciais, 15 non presenciais. Total :39
Sesión maxistral: 8 horas non presenciais, 15 non presenciais. Total:23
Proba obxectiva: 4 horas presenciais, 30 non presenciais. Total: 34
Atención personalizada: 4 horas presenciais, 0 non presenciais. Total: 4
Asistencia a clase e toma de apuntes. Realizar os traballos interactivos marcados en cada un dos temas
PLAN DE CONTINXENCIA:
Escenario 2: distanciamento
Docencia expositiva e interactiva:a docencia expositiva poderase realizar total ou parcialmente de maneira
virtual, xa sexa con mecanismos síncronos ou asincronos
Titorías: Prioridade á programación de titorías por vía telemática
Avaliación: As probas finais, serán preferentemente telemáticas
Escenario 3: peche das instalacións
Docencia expositiva e interactiva: a docencia expositiva poderase realizar total de maneira virtual, xa
sexa con mecanismos síncronos ou asincronos
Titorías: Prioridade á programación de titorías exclusivamente por vía telemática
Avaliación: As probas finais, serán telemáticas
Monica Antelo Martelo
- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- monica.antelo [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOU